Katalog

CUMHURİYET/10 HABERLERİN DEVAMI 3 AĞUSTOS 1988 DUNYA'DA BUGUN Amstenüm Amman ttna BaOdat Bacdona Lsnngrad B 22° Londra A 38° Madnd A 35° Milano A 44° Montreal A 30° B 28° Moskon A 32° Munih NewYort Y 25° Bariin Y 25° Osk) Bom B 23° Pans BriJfcstJ Budapeştt B 30° Prao ftyad Cenevre B B B A Y B Y B Y Y A A A A A B Y A Y A B 21° 20° 32° 30° 28° 24° 27° 27° 17° 28° 45° 32° 31° 40° 33 J 25° 26° 32° 25° 31° 27° HAVA DURUMU Frleteorolojı Genel Müdürlugü'nden alınan bılgrye gure, yurdun kuzey tesımleri parçalı bulutlu, DoOu Karadeniz ile Doflu Anadokj'nun kuzeyi yer yer sağanak yağışlı, tteta yerler az bulutlu ve \ açık geçecek. H * A SCAKLIĞI: Oefliş ^ meyecek. RÛZGAR: Ku2ey ve dogu y f i n ^ terden hafif. arasıra orta kuvvette. yaJıs anında yer yer kuvvetlice esecek DENİZLERİMIZDE RÜZGÂR Yıldız ve poyrazdan 35 kuvvetinde, saatte 1021 deniz mii hda esecek Deni2 mutedS dakjalı olacak. dalga yüksekliOi 0515 metre, göruş uzaMığı 10 km yaflış anmda 3r5 km dolayında bulunacak VKN GÛÜJTOE H * * : Az bulutlu ve a ç * geçecek. BDjgarkıcsyvedoOuyenİenJen hafif. arastra orta kuvvefle esecek. Ç5:A A A A Y B A A TURKIYETJE BUGUN 36° 24° DiyartHlof 31° 20° Edifne 37" 24° Emncan 29° 16° Emırum 29»1S°EsKİ5et»r 31° 17° Gaziankf) 32° 23° Giresun 38°27°Giimu5haneY 5 â Y 30° 17° Hakkâri A 39°22°lsparta A 32°2<risanbul A 31° 17° tznıir B 3S°18°K»s B 30° 16° Kastamonu B 8 B 29° 16° Kayseri ri A A 32° 18° KırVtanrt A A 32<>20l>IConya A B 29° 13° Kü1al*a B A 3<° 21° Maötya 40° 25° Manisa 33° 18° K.Mara$ 30° 17° Mersın 26° 12° Mujıa 31°16°Muş A A A A 36° 36° 32° 36° 24° 24° 26° 22° POLİTİKA VE OTESt MEHMED KIMAL 37° 25° Nijde 2fl°22°Ordu B B B Y 26°18°Ri2e B 32°20°Samsun A 31° 19° Siin B 31°2(JPSinop B 36°25°S™as A 28° 12° W«daO Y 29°14°WBon B 28°1f>lmMl (k 32°19°U5* B 31°18°Van B 36°2O°ZorwJİdak B 30° 16° 28°W 28° 22° 27° 21° 29°24° 39°23° 27° 23° 24° 15 30° 20° 28°22° 34° 19° 32° 18° 30° 16° 23° 15° 27° 20° Y 26° İlk Bayan Aday Yerel yönetim seçimlerinin ön plana geçtiği şu günlerde Sabiha Zekeriya Sertel'in 1930 yılında İstanbul belediye seçimlerinde şehir meclisi üyeliğine bağımsız aday olduğunu biliyor muydunuz? Böyle bir adaylığa ne kendi, ne de eşi Zekeriya Sertelin anılarında rastlanıyor. Bu olaya Tarih ve Toplum dergisinin Mart 1968 sayısında Cemil Koçak'ın yazısında rastlıyoruz. O yıllarda belediye ve şehir meclisi üyeliğine parti dışından seçilmek çok zordur. Büyük kentlerin belediye başkanları hükumetçe atanır. Dahası istanbul, Ankara gibi büyük kentlerin valiliği, belediye başkanlığı ve parti başkanlığı bir tek kişinin omuzlarına yüklenir Yani bunları halk seçmez. hukumet atar. Sabiha Sertel, bizim gazetecilik tarihimizde eşine çok az rastlanır yazarlardan biridir. Çok cesurdur ve cesaretini her dönemde belli etmiştir. 1930 yılında bağımsız olarak şehir meclisine bağımsız adaylığını koyması da cesaretini gösterir. Hele adaylığını koyarken yayımladığı broşürde programını açıklaması tek parti döneminde her yiğidin göze alacağı işlerden değitdir. Broşürde adayltğını niçin ve hangi amaçla kovduğunu şöyle açıklıyor: "Ben adaylığımı ne Cumhuriyet Halk Partisi, ne de Serbest Cumhuriyet Partisi adına koyuyorum. Bağımsız olarak istanbul şehrinin ekseriyet nüfusunu teşkil eden ameie, şehir sınırtan içindeki yoksul köylü, küçük esnaf, küçük memuru temsil eden halk adına koyuyorum. Gerçekleşmesine çalışacağım en birinci şey, yoksul halkın oyunu, otoritesini, ekonomik ve sosyal haklarını savunmadır." 1930 yıllarında yoksul ameleye, yoksul koyluye, yoksul memur ve emekçiye arka çıkmak, bunu göze almak kolay değildir. Sabiha Sertel o yıllarda gözünü budaktan esirgemezmiş. Sabiha Sertel, broşüründe, İstanbul, Ankara gibi kentlerin valilerinin aynı zamanda belediye başkanı (hatta parti başkanı) olmasını kınıyor, bunların hükümetçe atanmasını doğru bulmuyor, belediye ile vilayetin birleştirilmesini eleştiriyor, bu tür uygulamaların 'halkın iradesine vurulmuş bir tokat' olduğunu söylüyor. Bakın belediye hizmetleri arasına neleri katıyor: "Bizim çarpışacağımız en önemli nokta demokrasiyi derinleştirmek, halkın otoritesinin ve çıkarlarının hukümet otoritesi üstünde olduğunu kabul ettirmektir. Seçimlerin genel, bir dereceli oy hakkı ile olması, parti baskı ve etkisinden uzak olması, şehir meclisinin ve belediyenin sorumlu memurlarının da seçimle gelmesi, ancak bu toprakların sahibi biz olduğumuzu gösterecektir. Tersi olduğunda hiçbir programın uygulanması olası değildir. Halkı temsil etmeyen bir şehir meclisi, halkın ihtiyaçlannı değil, kendini tayin eden üst makamın çıkarlarını gözetir." Sözlerini pahalılık, ucuzluk konulanna getiriyor. O zamanlar bir 'muhtekir sözcüğü vardır, sık sık onu kullanıyor. Muhtekir ilk ağızda karaborsacı, bugün ise vurguncu anlamına gelir. öyle ki ülke muhtekirden çok çekmiştir. Bir anım vardır. 1946'dan sonra Millet Partisi kurulduğunda Parti Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak'a sorariar: "Ekonomik görüşünüz ne olacaktır?" Sabiha Hanım da bundan ötürü muhtekiriere çok yer vermektedir: "... Bir memlekette muhtekirler, tuccar, emlak sahipleri istedikleri ücretlerle halkı istismar ederse (sömürürse) o memlekette ferdin iktisadi menfaatleri ancak bir sınıfı himaye ederek düzenlenmiş demektir (..) Halk, bütün tüccarlann, muhtekirlerin, emlak sahiplerinin elinde ezilmektedir. Zorunlu mallar için narh yoktur. Tuccar, kendisine beş kuruşa mal ettiği malı yirmi kuruşa satabilir. Emlak sahipleri kiraları istedikleri gibi yükseltebilirler. Tüccarın malına ve ev kiralarına narh konması (belirli bir ücret) halkın çıkarları tıakımından zorunludur." Yoksul halk, işçi, emekçi, emekli bugün de bu istemleri yinelemiyor mu? Sabiha Sertel daha birçok şey söylüyor. "Muhtekırlerle savaşacağiz" der. Cez*» Gdde Duba FfMMurt 6ime Hrtrtd lUNre Kttı ı bulutlu j ya0mur>u A ap« B bukıilu K kariı 5 sısiı Y kahire» A 34 A 44° A 45° Y 26° A38° B 18° A 39° Y 20° Y 25°, A 38° Roma Sofya Şam lUMv \ınus varyva venedik Vryau Zürih Ref eranduma doğru (Baftarafi 1. Sayfada) tster seçim olsun ister referandum olsun, yapılacak iş milletin hakemliğine başvurraakür. Millet kendisine başvurulmasını her zaman ister. • Siyaset risk meselesidir. Tkarel de öyle. Risk aimadığınız zaman büy üyemezsiniz. Biz, çok iyi hesap edilmiş riskleri üstümüze alınz. • Seçim çok iyi hizmet yapıldığı için kazaıulmaz. Seçim bir rüzgârla kazaıulır. Siyasi yasaklann kaldınlması referandumu, 1987 seçitnlerinin anahtarım ANAP'a vermiştir. • Muhalefeün seçim isteyen açık beyanlanna kapılarak karar verdiğiraizi zannetme>in. Alternatiflerimiz var. Bu karan (yerel seçim için anayasa değişikligi karan) alırken 'Seçimi arzu edenlerin seçimden kaçmalan ihtımal dahilindedir. Bahane.arayacaklardır. Bir kez daha tahkik edelim, ona göre tedbir alınz' dedim. Meseleyi tam manasıyla, açıklıkla anlatmam mntnkün defü. Ama bana ve baskanlık divanına tam yetki vermenizi istiyorum. Şu veya bu şekilde seçim yapılırsa biz başanlı olunız. BUdiginiz gibi konu bem komisyonda hem de Meclis umumi beyetinde miizakere edilecek. Türk milleti erken seçim dediğiniz zaman büyük çapta evet diyecektir. Biz ANAP olarak dayancımızı millete bagladık. istediğimiz şey gerçek, düriist seçim yapılmasıdır." DYP lideri daha önce de açıkladığı koşullannı straladıktan sonra konuşmasını tamamladı. yasa değişikliğine bir geçici madde eklenmesi için önerge verdiler. ANAP oylanyla kabul edilen bu önergede ilk yerel seçimlerin 13 kasımda yapılması öngörülüyor. Anayasa Komisyonu'nda kabul edilen metin şöyle: "Madde 1 Mahaili idareler seçimleri anayasamn 67. maddesindeki esaslara göre, beş yılda bir yapüır. Ancak TBMM, seçimlerin bir yıla kadar öne alınmasına karar verebilir. Süre dolmadan boşalmalar balinde ara seçime gidilir. Ara seçimin ne zaman yapılacagı kanunda gösterilir. Kanun, büyük yerleşim merkezleri için özel yönetim biçimleri getirebilir. Geçici madde Bu madde yünıriüge girdikten sonraki ilk mahalli idareler genel seçimi 13 kasım pazar günü yapılır. Bu seçim sebebiyle kanunlardaki surderi kısaltarak uyguUmaya YSK yetkilidir." TBMM Anayasa Komisyonu toplantısına saat 19.30'da ara verildiği sırada ANAP Merkez Karar Yüriltme Kurulu yaklaşık bir saat süren bir toplantı yaptı ve Başbakan Özal'a, Anayasa değişikliğiyle erken yerel seçim konusunda tam yetki verdi. Toplantıda, referandum eğiliminin ağır bastığı ve yerel seçimde adaylann ön seçimle belirlenmesi sorununun şimdüik konuşulmasından vazgeçilmesi kararlaştırıldı. Başbakan Turgut Özal, ANAP Başkanlık Divanı'nın dün akşam yaklaşık 1.5 saat süren toplantısından sonra yaptığı açıklamada, "ANAP Başkanlık Divanı ve gnıp başkanvekillerinin ilgili arkadaşlann komisyonda göriişülmekte olan anayasa değişikliği teklifine bir geçici madde ilavesiyle yeni mahaili idareler seçim tarihini koymuş olacağız. Bu karar verilmiştir. Önerdiğimiz seçim tarihi, 13 Kasım 1988'dir" biçiminde konuştu. Özal daha sonra gazetecilerin yönelttiği soruları şöyle yanıtladı: SHP anayasa değişikliğine ret oyu verecek Daha sonra Demirel DYP grup toplantısı ardından Genel Başkan Süleyman Demirel DYP gnıp yöncticileri ve baa üyelerle birlikte "bir sohbet toplantısı" yaptı. Toplantıda ANAP iktidarıtun anayasa de|işikliği için olası bir referandum yoluna gitmesi durumunda uygulanabilecek taktiklerin ele alındığı öğrenilirken, DYP'nin anayasa değişikliği oylamasında da referandumda da ANAP stratejisine karşı durması yolundaki görüşlerin'ağır bastığı bildirildi. Bu arada DYP grubu daha önce genel idare kunılunun açıkladığı "düriist ve adil seçim unsurian"nı içeren görüşlerini de bir yasa önerisi haline getirdi. önerinin bugünkü TBMM Genel Kurulu'na sunulması bekleniyor. DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel daha sonra TBMM koridorlannda gazetecilerin sorularını yanıtladı. "Başbafcan Özal referandum süresini kısaltabilir mi" sorusuna, "Bir şey söyleyemem. Şu anda her şey sis içinde" karşıhğıru verdi. Demirel'le gazeteciler arasındaki diyalog daha sonra şöyle gelişti: " Yanna oetleşir mi? DEMtREL Umanm, yanna netleşir. Netleşmezse yarından sonra netleşir. Şu anda bir şey söylemek imkanı yok. Biraz sabredeceğiz". Demirel Başbakan Özal'ın tutumunu sürdürmesi halinde dürüst seçim kaçağı olacağı yolundaki görüşlerini de yinelerken, "Seçim kaçılacak bir şey degildir, yapılacak bir şeydir" dedi. Demirel, "Bazı yonımlara göre Özal'ı kıskaca aldığınız söyleniyor" biçimindeki bir sorvıya da, "Aman efendim yok öyle bir şey. Güreş mi istiyorlar? Ortada siyasi bir olay var" şeklinde cevap verirken A N A P yöneticileriyle herhangi bir görüşmede bulunmadığını da sözlerine ekledi. Lıöııii: Boşluk aııayasada değil, iktidarın kendisinde ması gereken ara yerel seçimlerden kaçtığıru, şimdi de Mart 1989 seçiminden kaçmaya çalıştığım bildiren Baykal, bunu engelleyeceklerini söyledi. SHP Parti Meclisi bildirisinde ise 1982 Anayasası'mn Türk toplumunu ikinci sınıf bir demokrasiye mahkum eder niteliği nedeni ile değişmesi gerektiği vurgulanarak anayasamn işçi hakları, düşünce özgürlüğü, demokratık katılımcılık, insan hakları ve özgürlüklerini sakatlayan raaddeleri dururken, " A N A P politikasının iflas ettigini, halkın gözünden kaçtnlmasını sağlamak için anayasanın degiştirilmesinin demokratik gelişmeye ve halkın çıkarianna aykın" olduğu kaydedildi. Bildiride şu görüşlere yer verildi: i: özal'ın ekonomi politikası gereği zamlar birikmiştir. Şimdi bu zamlart bir an önce yapmak için mi yerel seçime gitmek istiyorlar? B a y k a l : ANAP gerçekten halktan korkmuyorsa, halkoyuna gitmekten kaçmıyorsa, işte at işte meydan. ANAP, çoğunluğu ile anayasayı değiştirsin, referanduma başvursun. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) SHP, TBMM'nin olağanüstü toplantı öncesinde ANAP'a anayasayı kendi çoğunluğu ile değiştirip referanduma başvurma çağnsında bulundu. SHP Genel Başkanı Erdal tnönü, boşluğun anayasada değjl, iktidarda olduğunu söyledi. SHP Pani Meclisi toplantısı ile ilgili olarak yayımlanan bildiride ise " S H P yerel seçimkri ANAP iküdan için gerçek bir referanduma dönüştürme karanndadır" denildi. TBMM'nin erken seçim için anayasa değişikliğini ele alacağı olağanüstü genel kurul toplantısı öncesinde, SHP grubu dün yeniden toplanarak son gelişmeleri değerlendirdi. SHP Genel Başkanı Inönü, ANAP'm yapmak istediği anayasa değişikliğinin yarar degil, zaran olacağım bildirerek buna karşı çıkmak kararında olduklannı vurguladı. Anayasanın demokratik hak ve özgüTİüklerin kullanılması ve güvenceye alınması açısından birçok değişikliğe ihtiyacı olduğunu belirten tnönü, bunları bir kenara bırakıp yalnızca iktidarın istediği zaman seçim yapması için anayasa değişikliği önermenin ve Meclisi olağanüstü toplantıya çağırmamn kabul edilecek bir girişim olmadığını söyledi. SHP'nin yerel yönetim seçimleri açısından birçok ülkeyi kapsayan araştırmasım da açıklayan Inönü, aralannda Kanada, tsveç, ABD, Ingiltere, Hollanda, italya, Portekiz, Belçika, Norveç ve Finlandiya'nın da bulunduğu birçok Batı ülkesinde yerel seçimlerin tarihi ile oynanmadığına dikkati çekti. Inönü şöyle konuştu: "ANAP'ın ve Sayın Özal'ın böyle bir anayasa değisikliğine neden gerek gördiiğiinü açıkça söylemesi gerekir. ANAP'b belediyelerde yolsuzluk iddialan giderek yogunlaştı. Acaba hepsinde mi böyledir de dayanılmaz noktaya geldiği için yerel seçime gidiyorlar? Özal'ın ekonomi politikası gereği zamlar birikmiştir. Şimdi bu zamlan bir an önce yapmak için mi yerel seçime gitmek istiyorlar. Anayasada boşluk oldugu iddialan doğru değil. Bu konuda boşluk anayasada değil, iktidarın kendisindedir. tktidann boşluğunu ise yerel seçimleri 4 ay öne almak doldurmaz. Onun çaresi başkadır. Çaresini de bep birlikte bulacağız." DYP Grubu DYP grubu dün sabah TBMM'de toplandı. DYP Genel Başkanı Demirel, son grup toplantısında Meclisi olağanüstü toplantıya çağırabileceğini söylediğini, seçim yapümasının hep zihinde olduğunu belirtti. DYP Genel Baskaru, "Bunlar böyle devam etsinler. Biraz daha zelil zebun olsunlar diyemeyiz. Biz ülkenin kötü idaresdnden memnun olamayız" dedi. TBMM'nin milletvekili seçimlerini öne alma yetkisinin olmasına karşın yerel seçimlerde böyle bir yetkisinin bulunmamasırun anayasa yazımında "bir atlama" olduğunu söyleyen Demirel, TBMM'nin yerel seçimlerin tarihini tayin hakkının olmamasının anlamstz kaldığına işaret etti. DYP lideri seçimlerin geç yapılmasından, örneğin martta yapılmasından "Türkiye'nin ne yaran olacak" diye sorarken, "Ülkede tümüyle yerel ve genel kötü idare varsa bu kötü idare devam etsin demekte ne yarar var? Bu anayasa değişmelidir. Ama arkasından başka şeyler gelecek olmasa bunu gayet gönilllü birbiçimde halletmek lazımdır" diye konuştu. Seçimlerin öne alınmasına taraftar olduklannı, ama anayasa değişikliğinin bir baskın seçim halini almasına taraftar olmadıklannı belirten Demirel, anayasanın seçimi erkene alnıak için değişeceğini, seçimlerin zamarunı tayinin siyasi iktidarın hakkı olduğunu vurgulayarak şöyle devam etti: "Scçimierin düriist olmasını istemek de milletin hakkıdır. Düriist yapılıp yapılmadıgını takip etmek herkesin ve muhakfeün vazifesidir. Bir ttlkede seçim düriist vapılmıyorsa o rejira bunalımdan kurtulamaz. Rejim eşittir seçim otur. Sonra seçim albnda ban muayyen ihtiraslann meşru hale getirilmesi yolu olur. Bizim Mecliste ne oldu? TBMM Genel Kurulu ise saat 15.00'te toplandı. Toplantıda ANAP'lılann verdiği bir önerge ile anayasa değişikliği önerisinin ivedîlikle görüşülmesi kabul edildi. Böylece, değişiklik önerisi Anayasa Komisyonu'na sunulduktan sonra geçmesi gereken 48 saatlik süre ortadan kaldınldı ve komisyon hemen çalışmalanna başladı. Komisyon görtişmeleri Anayasa Komisyonu'nun saat 17.30'da başlayan ve 4 saat süren toplantmnda, anayasa değişikliği önerisi ANAP oylarıyla kabul edildi. Komisyonda SHP değişikliğe karşı çıkarken DYP'liler de destek vermedi. Komisyon, göriişmelerin, üç partinin mensuplannın birbirlerini seçimden kaçmak suçlamalanyla geçti. Anayasa Komisyonu'nda SHP'Uler, ara yerel seçimlerin boşalmayı izleyen 60. günde yapılması için önerge verdiler, ancak ANAP oylanyla reddedildi. Komisyonda son anda, ANAP'lı Alaaddin Fırat ve arkadaşlan ana Şirkedere 6hapis9 cezası Tasarı, kapama cezasını hâkimin takdirine bırakıyor. Hâkım, söz konusu şirkete hapis cezası kadar süre ile kapama cezası verebileceğj gibi, "Toplum çıkarlsm açısından şirketin faaliyetini sürŞirketlere hapis dürmesinde zonınluluk oldugu Tasarının günün gelişen ekono kanaatine vanrsa" bu durumda mik koşullanna paralel olarak kapama cezası vermeyecek, gereekonomik ve mali suçlarla ilgili kirse bu cezayı para cezasına çeyeni ve ileri bazı hükümler de ge virebilecek. tirdiği bildiriliyor. Verilen bilgiye göre gerçek ki Yanlış bilgi Tasarıda, şirket genel kurullaşilerce tüzel şirketler menfaatine işlenen suçlarda, tüzelkişi şirket rı sırasında ortaklara yanlış veya ler de gerçek kişiler gibi ceza so yanıltıcı bi\gi verilmesi de suç harumluluğunda olacak. örneğin, lıne getirilerek ceza öngöriilüyor. bu suç nedeniyle şirket veya tüzel Bu hükmün. özellikle halka açık kişiliğin sorumlulan hakkında iki şirketlerde bir takım bilanço yıl hapis cezası verüiyorsa, bu ce oyunlan ile kân düşük gösterip za tüzelkişiliğe de yansıtılacak ve küçük ortaklara kâr payı ödemekaym süre ile kapatılarak şirket ti ten kaçınan şirketler için bir önlem olarak düşünüldüğU belirtildi. cari hayattan men edilecek. yem, süt ve benzeri tanm sübvansiyonlan ile öğrenci burslannın da bu kapsamda değerlendirileceği kaydedildi. (Baftarafi 1. Sayfada) Bunlar, DYP'ye laviz anlamına mı geliyor? ÖZAL Hayır. Ekimi beğenmıyorlardı, işte kasımı da koyduk, buyursunlar seçime gelsinler. Buna neden gerek duydunuz? ÖZAL Bize gelmezlerse referanduma gidiyoruz, referandumda evet çıkarsa Meclisi yeniden toplamaya lüzum kalmadan (Baftarafı 1. Sayfada) seçim yürürlüğe girmiş olur. lar gibi üstüne basmadan söyle Bugüne kadar neden beklemişti. diniz? Oysa son günlerde DYP, anaÖZAL Gerçek niyetlerini oryasa değişikliğinde destegi dütaya çıkarmak için. Kaçıyorlar mı, rüst bir seçim yasasında partiler kaçmıyorlar mı bakalım? arası uzlaşmaya bağlamıştı. Mu Bundan sonra kaçamayacakhalefette, hatta Özal'dan haberlar mı? siz ANAP yöneticilerindeki genel ÖZAL Onu bilemem, belli kanı; Özal'ın geri çekilen destekolmaz, kıvrak taraflan fazladır. ten sonra anayasa önerisini ge Referandum süresini de kıri almaya, böylece yerel seçimsallacak mısınız? lerin ekim ayında yapılmasından ÖZAL Onunla ilgili teklifi vazgeçmeye zorlanacağı biçivereceğiz. minde idj. DYP'li Toptan, yeni seçim tariFakat Özal dün grupta "siyahini değerlendirirken "Bu bize taviz verdiği anlamına gelmez. Ay setin bir risk sorunu" olduğunu nca bizim önerilerimize olumlu söyleyerek başladığı konuşmayaklaşıldığını da göstermiyor" de sında, "Halkın genelde seçim ısdi. özal'ın seçim tarihini açıkla tediğini, seçimden partilerin kamasından sonra DYP Grup Baş çamayacağını, bugün izlenen kanvekili Köksal Toptan ve Hatay gelışmelere karşı ANAP'ın alterMilletvekili Murat Sökmenoğlu, natif politikası' olduğunu, 'şu ya SHP Grup Başkanvekili Hikmet da bu şekilde şu ya da bu yolda' Çetm'i ziyaret ederek bir görüşme yapılırsa ANAP'ın başanlı yaptılar. Görüşmede, DYP'lilerin çıkacağım" özenle belirtti ve soÇetin'e, Özal'ın referanduma git nunda bir yerde "seçim dediğimesi durumunda SHP'nin tavrı miz zaman millet evet diyecektir" nı sordukları öğrenildi. Çetin'in yollu bir cümle kullandı. Seçim DYP'lilere, SHP'nin tavrında bir dediğimiz zaman diye başlayan değişiklik olmadıgım ilettiği belir cümleyi "Seçim yolunu açmak tildi. Bu arada SHP'lilerin gerekir için yaptığımız anayasa değişikse ANAP'm getireceği seçim ve re liğini halkoyiamasına götürürsek ferandum yasaları için Anayasa millet buna evet diyecektir" diye Mahkemesi'ne gitmeyi düşündük tamamlayabilirdi. leri öğrenildi. TBMM Genel Kurulu'nda bugün sabah 10.00'da başlayacak görüşmenin tamamlanmasından sonra oylamaya geçilecek. Oylamada ANAP'ın kabul oyu, DYP ve SHP'nin ise ret oyu kullanması bekleniyor. Bugün yapılacak oylamadan sonra içtüzük gereğince görüşmelere 48 saat ara verilecek. Cumartesi günü ikinci kez görüşülecek ve oylanacak. Bu oylamalarda 300'ün üzerinde kabul oyu kullanılması halinde değişiklik cumhurbaşkam tarafından onaylanarak yürürlüğe girebilecek. Bu durumda 13 kasımda erken yerel seçim yapılacak. "Seçim yasalanmız 1983'ten beri her seçim için yeniden degiştirilerek sadece ANAP'ın ihüyaı;lanna uygun hale sokulmuştur. Şimdi de aynı amaçla bir anayasa değişikliği getirilmiştir. Seçimleri bir oldu bittiye getirmeyi •maçlayan bu anayasa değişikliğini kabul etmiyonız. Anayasa Mahkemesi'nin karannda dfl beParti meclisi bildirisi lirtildiği gibi yerel seçimlerin zaSHP'nin önceki gün yaptığı manı mart 1989'dur. parti meclisinde erken yerel seçim SHP, adalelsiz günübirlik seiçin anayasa değişikliği konusun çim yasalannı bir yana bırakarak da alınan kararlar da dün bir bil partilerarası bir ortak çalışma ile diri ile açıklandı. Bildiriyi açıkla demokratik. adaletli ve sürekli yeyan SHP Genel Sekreteri Deniz ni bir seçim yasasının rluşturulBaykal, ANAP'ın anayasa deği masına katkıda bulunmaya kararşikliğini parlamentodan gecirecek lıdır. çoğunluğa sahip olduğunu belirSHP, yerel yönetimlerin çerçeterek şöyle dedi: vesini düzenleyen temel yasalann. "Ama ANAP çoğunluğu ile eskimiş ve kentleşmenin yeni bokabul edilecek anayasa değişikli yutlan karşısında geçersiz kalmış ği için referandum kaçınılmaz oldugunun bilinci ile yerel yöneolacaktır. ANAP gerçekten halk timlerin seçilenlerin katılımrve iştan korkmuyorsa, halkoyuna git levlerini gelişüren demokratik bir mekten kaçmıyorsa işte at işte anlayışla yeniden düzenlemeye meydan. ANAP çoğunluğu ile öncülük edecektir. anayasayı değiştirsin, referanduSHP, bu yerel seçimleri ANAP ma başvursun. Böylelikle halktan iktidan için halkın ve örgütümükimin kaçıp kaçmadığı ortaya çı zün özverili katkılan ile gerçek bir kar." referanduma dönüştürme karaANAP'ın hazıran ayında yapıl nndadır." CÖNEYT ARCAYÛREK yazıyor ÇAUŞANLARIN SORULAR1/SORUNLARI YILMAZ ŞİPAL VEFAT VE BAŞSACLICI Hastahanemizin kurucusu değerli hocamız DOÇ. r kaybetmenin üzüntüsü içindeyiz. Ailesine, hastalarına ve Topkapı Hastahanesi çalışanlarına başsağlığı dileriz. TOPKAPI HASTAHANESİ ÇALrŞANLARI i KÜRKLÜ yu EDİP U. Dr. Bu aşamada daha açık konuşmayı uygun görmedi. Kuşkusuz, bir hate içinde çeşitli siyasal manevraları işlera'kten, muhalefetin seçim kaçağı olduğunu kanıtladıktan sonra halkoylamasına gideceğini açıklayabilirdi. Zaten Özal, mevcut seçim yasalannı her bakımdan "mükemmel" buluyor. "Sonbaharda yerel seçimlerin yapılmasını ülke açısından çok önemli" diye niteliyordu. Milletvekillerine, "Bu, bir hafta TBMM'de bulunmaktan ötede daha başka önemli hiçbir işin" olamayacağını söylüyor, 290 milletvekili çoğunlugunun eksiksiz toplantılara katılmasınt istiyordu. O kadar işi arasında Meclise her gün gelecekti. Öneriyi geri alacak insan, bu istekte bulunmazdı. Bir çalım daha yaptı; "Ayrıntılara girmem" diyordu. Ne yapacağını dün açıklamak istemediği için; ama "Şu anda araba bizim kontrolümüzde, muhalefetuzaktan çalım yapıyor." Ne yapabilirdi? Buyruğundaki çoğunluğu Medise getirir, muhalefetin desteği çekmesine karşı 270'in üstünde sayıyla anayasa değişikliğini geçirir, sonra belki de Istanbul'daki son görüşmede varılan bir anlaşmayla Cumhurbaşkanının anayasa değişikliğini halkoylamasına götürmesini isteyebilirdi. Bu arada bir haftalık sürede TBMM'den halkoylaması yasasındaki doksan günlük süreyi aşağılara, örneğin bir aya i^dirir, halkoylamasından hemen sonra toplayacağı Meclisten 16 kasım diye kullanacaktı. da yerel erken seçim karan çıkaBaşbakanın asıl amacını örten rırdı. Çünkü Turgut Bey, muhale konuşmasınadayanarak, 14501 fetin halkoylamasında halka gi da yaptığımız bu yorumlar, gece dip "Senin hakemliğini 21.00 sıralarında doğrulandı, so SORU: Bir ögretmen arkadaşım bir suç nedeniyle yargılandı ve hiikiim giydi. Kendisi emekli olma koşullanna saistemiyoruz" diyemeyeceğine nunda Özal baklayı ağzından hip. Emekli Sandıgı'nda geçmiş 25 yülık hizmetinin inanıyordu. Halkın seçim isteği çıkardı. yanı sıra yaşını da doldunnuş durumda. Hükum giyne hiçbir partinin karşı durama . DYP'nin baştan beri karşı çıkdikten sonra emeklilik için son çalıştıgı kurama başyacağını hesaplıyordu. tığı anayasaya seçim tarihi koyvurdu. Onlar da hükümlü olanlara emekli aylıgı Böylece üstlendiği riski işlet ma eğilimini gerçekleştiriyor. Lütbaglanıp baglanmayacagı konusunda duraksadıklan miş olacak, halk anayasayı de fedip 13 kasımı seçim tarihi ilan için üst mercilere başvunıp onay istediler. Bugüne kağiştirecek, yerel seçimi muhale ediyor, bu tarihi muhalefet kabul fetin direnmelerine onun deyi etmezse halk oylamasına gidedar bu onay gelmedi. Kısaca, hükümlü olmak emekşiyle seçimden kaçışına karşın ceğini açıklıyordu. li olma hakkını ortadan kaldırır mı? gerçekleştirıp muhalefete ders N.A. Oysa gerçek kavga seçim tavermiş olacaktı. Gruptan kendiYANITi Anayasanın 60. maddesi gereğince "Herkes, sosyal güne ve başkanlık divanının birkac rihi üzerinde değildi. Seçime ola venlik hakkına sahiptir" T.C. Emekli Sandığı iştirakçilerinâen üyesine siyasai yöntemleri sap nak tanıyan anayasa değişikliğikimlerin ve hangi koşullarda emeklilik haklarını yitireceği yatamada tam yetki isterken, da nin yanı sıra, dürüst ve adil sesanın 92. maddesinde belirtilmiştir. yandığı gerekçe muhalefetin hal çim kurallannı saptayacak bir yaT.C. Emekli Sandığı Yasası Madde 92: "Iştirakçüerden Türk koylamasında düşeceği ikilem sanın partilerarası çalışma ile çıvatandaşkğından çıkanlan, TUrk vatandaşlığını bırakan, yabana den her açıdan yararlanmaktı. karılması idi. Özal açıklamalannda bu gerçeğe hiç değinmiyordu. memleket uymğuna girenlerin (Türk vatandaşhğını muhafaza Turgut Bey, "kontrolü elinden Niyeti halkın seçim isteğini ön edenler hariç) bu kanunla tanınan her çeşit hakları düşer. kaçırdığından" fazlaca üzüntü duymuş olacak ki, yeni bir silah plana çıkarmak, ancak TV boraAylık almakta iken veya aylık bağlama hakkı doğmadan önla, halkoylamasından söz açarak zanını, devlet olanaklarını kullace, tanınan, her çeşit hakları bu madde uyannca düşenler, bu narak oy toplamaya çalışmaktı. muhalefetin karşısına dikilmenin durumlarının ortadan kalkması halinde, sandığa yazılı olarak hesaplarını yapmıştı. Arada bir yapacakları müracaatlan takip eden ay başından itibaren ve bu "siyasette cesaretten" söz ediyor. kanunda öngörülen diğer şartlan da taşımalan kaydıyla bu hakgeçmişe dönük kimi örnekler velardan yeniden yararlandmlırlar;' rerek belki de halkoylamasından Hükümlülerin emeklilik hakkından yoksun buakılması 25 yıl korkmadığını belirtmek için ceöncesine dayanan bir uygulamadır. 25 yıl önce 30.5.1963 tarih saretten yoksun olmadığını duyuruyordu. ve 241 sayılı yasaya göre bazı suçlardan hüküm giyenlerin emeklilik hakları düşmekteydi. Bu uygulama hırsızlık, güveni kötüTabii halkoylamasına, muhaleye kullanma, sahtekârlık, dolandırıcılık, yalan yere tanıkbk, fetin halkı "adam yerine yalan yere yemin, rüşvet, zimmet vb. yüz kızartıcı suçlardan ve koymadığı" ana sloganını işlete6 aydan fazla hüküm giyenlere yapılmaktaydı. rek başlayacaktı. Bu sloganının ANKARA (Cumhuriyet Büroyanı sıra hizmet isteyenin hizmet su) SHP, Anayasa MahkemeArkadaşmızın hükümlü olması, o n a emekli aylıgı bağlanmaedeceklere kapıyı aralaması için si'ne 39. iptal davasını açtı. SHP, sını engellemez. evet oyu vermesini ANAP diliyle Anayasa Mahkemesi'ne dün yapanlatacak; paraydı, devlet ola tığı baş\Tiru ile Adalet Fonu kuBaşsavcı Çilingiroğlu: naklarını kullanmaktı, çeşitli bi rulmasına ilişkin yasanın iptalini çimlerde her baskıyı kullanacak istedi. SHP Grup Başkanvekili tı. TV'den her gün tek yanlı hal Hikmet Çetin, Adalet Fonu Yakın iradesine saygi nutukları atı sası'mn adalet hizmetlerinin bile lacak, bu arada kimbilir hangi et özelleştirilmesi çabalannın bir kenler kullanılarak doğruyu ara ürünü olduğunu ve hak araraa özyan sağduyuların ters işlemesi gürlüğünü daha da güçleştirdiğiG Ü M t L D Ü R (AA) CumBaşsavcıhğıraıza, haziran sonu nin yolları bulunacaktı. ni söyledi. huriyet Başsavcısı Firuz Çilingi •tibanyla siyasi partiler tarafından Halkoylaması halka gitmenin SHP Grup Başkanvekili Çetin, roğlu, herhangi bir önseçim yapıl 3 milyon 8 bin kişinin parti üyesi bir başka aracıydı, kuşkusuz de Anayasa Mahkemesi'ne bugüne ması söz konusu olduğu takdirde, oldugu bildirilmiş, kimlikleri lismokratik yöntemdi. Ancak hal kadar yaptıklan başvurulardan ilçelerdeki parti üyelerinin listele teler halinde siyasi partiler sicil koylamasına gidilirse muhalefe 34'ünün sonuçlandığını ve 21 ip rini ayn ayn gönderebilecek du kadromuza Uetilmiştir. Bunlann 2 te önemli bir görev düşüyordu. tal karan verildiğini belirterek, rumda olduklannı bildirerek, milyon 500 bini bilgisavar ortama Muhalefet Özal'ın aslında halkın " A N A P sürekli olarak anayasal "Herhangi bir gedkme olması söz intikal ettirilmiş, geri kalanlan da iradesini öğrenmeye çalışmadı düzeni çıkardığı yasalarla daha da konusu değildir" dedi. kanunun verdiği yetkiye dayanüağını, dün grupta üstü kapalı geç gerilere çekme gayreti ve çabası Gümüldür'de tatilini geçirmek rak kamu kurum ve kunıluşlantiği gibi "gelecekteki planlarını içerisinde olmuştur. Çıkardığı ya te olan Cumhuriyet Başsavcısı Çi nın teknik araçlanndan yararlanısahneye koymak için halk oyla salarla, yaptığı uygulamalarla ül lingiroğlu, önseçimde oy kullana larak Uçe düzeyinde her siyasi parrını araç" olarak kullanmaya ça kemizde çağdışı bir sistem oluş cakların listelerfnin hazırlanma ti için ayn ayn listeler olarak dülıştığım anlatabilirdi. Daha önem lurmayı amaçlamıştır. Öyle görii sıyla ilgili zamanlama konusunda zenlenmiştir. lisi, eğer gerçekten Özal'sız bir lüyor ki ANAP'ı en çok rahatsız yaptığı açıklamada şöyle dedi: Böylece bir önseçim söz konuiktidar isteniliyorsa, eğer gerçek eden şey hukuka bagimhlıktır" "Yasal düzenlemeye göre Siya su olduğu takdirde, Cumhuriyet ten kitleler Özal'dan kurtulmaya diye konuştu. si Partiler Kanunu'nun 10. mad Başsavcılıgı, önseçimlerde oy kulkararlıysa anayasa değişikliğine Adalet hizmetlerinin yürütül desi gereği olarak Cumhuriyet lanacakiann listelerini, her ilde ve hayır diyerek aranılan olanaklaBaşsavcılığı'na büdirilen listclerde her siyasi parti için ayn ayn ve herı bulabileceğini kitlelere sindir mesinin hukuk devletinin oluşma adları yazılı olan siyasi parti üye men Uçe seçim kunıllanna göndesı ve var olmasının nedeni ve kaymeliydi. nağı olduğunu belirten Çetin, leri, önseçimlerde oy kullanabile rebilecek durumdadır. Kuşkusuz Özal, sadece yerel adalet hizmetlerinin süratli ve et ceklerdir. T.C Anayasası ve Siyasi Partierken seçim yapmak için halkoy kili biçimde yürütülmesi konusuııBir önseçim söz konusu oldu ler Kanunu'nun verdiği görevler lamasına gitmek istemiyordu. daki devletin asli görevinin fona ğu takdirde, Uçe seçim kunıllan gereği olarak Başsavcılığımızda Mart ayından korkuyordu, bu bi devredildiğini bildirdi. Çetin, fon na, o ilçede kayıtlı partililerin lis kunılmuş olan düzen ve sistem bu rinci neden. İkincisi halkoylama uygulaması ile yargı bağımsızlığı tesini, her parti için ayn ayn ol gibi işlemlerin anında yapılmasısından alınan sonucu ilerideki ve yargıç güvencesinin sakıncalı mak üzere gönderecek dunımda nı icap ettirmektedir. Bu nedenle planlarında "halkın ANAP'a ve bir platforma çekildiğini de kay yım. Bu konuda herhangi bir ge Başsavcılığımız yonunden bir geÖzal'a duyduğu sağlam güven" detti. dkme söz konusu değildir. cikme söz konusu olamaz. " ''Onay gelmedi" SHP, Adalet Fonu nun iptalini istedi ^Önseçîm olursa lîstelerî hemen göndeririz'