Katalog

Toplu konut. Devlet güvencesiyle... PAMUKBANK iyi ba n ka d ı r Cu m h u r iye 65. Yıl; Sayı: 22944 Kunıcusu: Yunus Nadi 350 TL. (KDV**W& îyiv imkân. îMık^ıraEryaman. PAMİIKBANK i oa n ka d ı r Temmuz 1988 Cuma ÖzaVın şifahi emriyle başlatılan 'operasyonla'hayali ihracatçılan nasıl kurtardılar? 1 PAKDEMtRLİOPERASYONU 2 GÎZLİPROTOKOL Ö»*li fftr J«l*ria Hayali ihracata kollama 3 SÜPHELtFİRMALARA AF «rtty» { i a i M Itfnl; 4 KARARNAME DEGİSİKLİĞ1 Başbakan Yardımcısı Kaya Z)PT ve •nl rt ta •arttl* Tff'rTI Merkez Erdem, Bankası 'Başbakanyetkililerini 'ın şifahi bir araya emrine getiren bir ^ dayanarak' toplantı düzenledi. Bu toplantıda bir protokol Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarı TZkrem imzalandı. Bülent öztürkmen ile diğer DPT Pakdemirli'den, hayali ihracatla ilgili yetkililerinin ve Yavuz Caneyi ile diğer incelemelerini durdurmasını, teşvik Merkez Bankası yetkililerinin imzaladığı dokümanlarını DPT'ye devretmesini istedl protokol, vergi iadesi ödemeleri durdurulan Böylece hayali ihracatı fazla kurcalayan firmalara, teminat mektubu karşılığında Pakdemirli yerine DPT Müsteşar Yardımcısı Bülent öztürkmen "ihracatın patronu" oldu. ödeme yapılmasını öngörüyordu. tî rMMt VI *M Hayali protokolün ihracatçıardından lan gümKoralu, T«rih! : ( 7 T^rlnierrtJ 1336 ) 7 Ekim 1«2» Bülent rüklerde öztürkmen ele veren en önemli Merkez belge Bankası'na olan 'mal bir yazı gönderdi. Bu yazıda, "Herhangi bir nedenden alış faturalan'kararnamede bir değişiklik yapılarak "ibrazı zorunlu belge" olmaktan dolayı incelemeye alınan fırmaların vergi çıkanldı. Karar geriye doğru da işletilerek, iadelerinin banka teminat mektubu "mal alış faturaları"nda yapılan inceleme karşılığında ödenmesi teşkilatımızca uygun sonucu hayali ihracat yaptıkları anlaşılan görülmüştür" deniliyordu. Bu yolla, hayali ihracat kuşkusuyla incelemeye alınan 8 fırma fırmaların karar kapsamına girmesi ve affedilmesi sağlandı. vergi iadesi alabilecekti. Resmî Gazete BtLALÇETtN ANKARA Hayali ihracatçılan kurtarmak amacıyla 1985 yıhndan bu yana özal hükümetince bir dizi gizli belge hazırlandığı saptandı. Kurtarma operasyonu çerçevesinde, Merkez Bankası ve DPT arasında hayali ihracatçılann durdurulan vergi iadelerinin tekrar ödenebilmesi için gizli protokol yapıldı. Bu arada bir kararname ve bir dizi "çok gizli" kayıtlı taliraat çıkanldı. Başbakan Ozal'ın "şifahi", Başbakan Yardımcısı Erdem'in "yazıh" emriyle Hazine'nin hayali ihracat incelemesi yapması yasaklandı. DPT'deki hayali ihracat dosyalanrun kronolojik incelemesine göre, 1984 yılı mayıs ayından 1985 yıb eylül ayına kadar gecen sürede hayali ihracatçılann üzerine en sert biçimde gidildi. Ancak, 1985 yılı ekim ayından itibaren hayali ihracatçılann yasalar karşısuıda adeta korunmaya çalışıldığı izlenimi yaratan gelişmeler gözlendi. Dosyaların incelenmesi ve çeşitli kaynaklardan alınan bılgilere göre özal hükümeti döneminde hayali ihracatın ortaya çıkışı ve daha sonra da hayali ihracatçılan kurtarma girişimleri özetle şöyle gelişti: • 1984 yılı mayıs ayında dönerain Hazine ve Dış Ticaret Müsteşan Ekrem Ptkdemirli'nin talimatı ile tsviçre'ye yönelik ihracat işlemleri incelemeye alındı. • Anadolu Bankası'nı milyarlarca lira zarara uğratan Başak Şirketler Grubu'nun sahibi Ertan Scrt, bu kez de şansını ihracatta denemek istemiş ve kurduğu Tüpa Dış Ticaret AŞ. fırması ihracatçı sermaye şirketi Tekfen üzerinden tsviçre'ye sözde ipek halı ihracatına başlamıştı. • Tekfen üzerinden yüksek fiyatla ihraç edilen toplam 2 bin 157 halımn "ipek" değil, aksine ikinci sınıf pamuk halılar olduğu saptandı. Bu ihracat karşıhğı yapılan 699 mil yon 512 bin 911 liralık haksız vergi iadesinin 559 milyon472 bin 513 Uralık kısmı DPT Teşvik Uygulama Başkanhğı'nın (TUB) 23860 sayüı yaası üzerine Merkez Bankası'nca Tekfen'den geri alındı. • Tekfen'iıı incelemesi sürerken bu kez de Yaşar Dış Ticaret, Anadolu Eksport, NET Turizm, Imeks, Eksel ve Batı Pazarlama şirketlerinin Isviçre'ye yönelik ihracatlannda usulsüzlük olduğu anlaşıldı. Müsteşar Pakdemirli, 15 Mayıs 1984'te Merkez Bankası'na bir yazı göndererek söz konusu 8 firmamn vergi iadesi ödemelerini durdurttu. • Isviçre'ye yönelik hayali ihracat olaym dan sonra Hazine, ihracat konusunda daha titiz davranmaya başladı. Firmalar sürekli gözetim altında tutuldu. En küçük bir kuşkuda dahi geniş inceleme ve araştırmalar yapıldı. Pakdemirli, Merkez Bankası'na sürekli olarak "vergi iadesi ödemelerinin dnrdnnılması" talimatını veren yazılar göndermeye başladı. Hazine'nin Merkez Bankası'na yönelik bu tür durdurma yazıları ekim 1985'e kadar sürdü. • Bu arada, Ekrem Pakdemirli'den umudunu kesen ihracatçüar Bülent öztürkmen ve Yusuf Özal'la iletişim kurarak sorunlannı anlatma ve çözme yoluna gitüler. Bu dönemdeki en önemli sorun da vergi iadelerinin durdurulması, hayali ihracat incelemelerinin ihracatçılan "bttnaHması"ydı. Bülent öztürkmen, 1985 yılı eylül ayında, ihracat patronluğunu devralma girişimlerini hızlandırdı. Müsteşarı Yusuf özal ile Başbakan Turgut özal'ın onaylannı alan öztürkmen, ihracat rakamlannı arttırmak için kolları sıvadı. • Öztürkmen, teşvikten sorumlu müsteşar yardımcısı olduğu için, vergi iadeleri başta olmak üzere ihracat teşvikleri konusunda da tek yetkilinin kendisi olması gerektiğinde di(Arkası Sa. 11, 5« 2'de) Işte gizli protokdün tam metni ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) DPT Müs1 T.C. Başbakanhk Devlet Planlama Teşkilatı teşan BiUent Özlürkraen'in girişimiyle DPT ve Müsteşarlığı'nca tüm teşvik tedbirlerinin müsteMerkez Bankası yetkilileri arasında düzenlenen şarlıklannca yürütüleceğine dair 7 Ekim 1985 tatoplantıda, hayali ihracatçıya büyük ölçüde nefes rihli yazılan gereğince, vergi iadelerinin finna, ülke aldıran bir protokol imzalandı. Protokol ihracat ve gümrük çıkış beyannamesi bazında durdurulkonusunda Hazine Müsteşarlığı'nı devre dışı bı ması hususunda T.C. Başbakanhk Hazine ve Dış rakıyordu. Söz konusu protokolün tam metni şöy Ticaret Müstesarhğı'nca verilen yazıh ve şifahi tale: T.C. Başbakanhk Devlet Planlama Teşkilatı limatlar 7 Ekim 1985 tarihinden sonra dikkate alınMüsteşarlığı yetkilileri ile Türkiye Cumhuriyeti mayacak, vergi iadesi ödemeleri (fırma, ülke ve Merkez Bankası yetkilileri arasında 20 Kasım 1985 gümrük çıkış beyannamesi) durdurulmuş firmatarihinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'n ların 7 Ekim 1985 tarihinden sonra yapacakları da yapılan toplantıda aşağıdaki hususlar kararlaş vergi iadesi talepleri genel talimatlanmız çercevetırılmıstır. sinde sonuclandınlacaktır. Vergi iadesi ödemeleri (firma, ülke ve gümrük çıkış beyannamesi bazında) durdurulan fırmalann 7 Ekim 1985 tarihinden önceki vergi iadesi îalepleri teminat mektubu alınmak suretiyle is'af edilebilecektir. 2 T.C. Merkez Bankası şubelerince vergi iadesi talepleri ile ilgili ihracatın fıktif olduğu hususunda tereddüt doğarsa, bu ihracata ait bilgiler T.C. Merkez Bankası fdare Merkezi'ne intikal ettirilecek ve T.C. Başbakanük Devlet Planlama Teşkilaü Müsteşarlığı yetkilileri ile T.C. Merkez Bankası yetkilileri arasında yapılan toplantıda söz konusu ihracata vergi iadesi ödemesi yapılıp yapılmayacağı hususu değerlendirilecektir. 3 T.C. Merkez Bankası tdare Merkezi'nce özel olarak bildirilmedikçe, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası şubelerince vergi iadesine ilişkin talimatta belirlenen belgeler dışında ayrıca herhangi bir belge (kapasite raporu vb) talep edilmeyecektir. 4 T.C. Merkez Bankası tdare Merkezi'nin mutabakatı olmadan şubelerince Gelirler Kontrolör(Arkası Sa. 11, Sü. 4te) YALÇIN DOĞAH Hayallere Sığmaz ANKARA Beyimiz zaman zaman dünyanın en ünlü ve en pahalı konfeksiyonlarından biri olan "Bıjan'dan" giyınıyor. New York'a giden bazı işadamları "beyimizin hatırtnı sormadan edemiyor". Bir hatır sormak, Bijan'da beş bin dolardan başlıyor. Bir takım elbise beş bin dolardan aşağı değil. Kdundaki saat de "altın Rolex". Görevde bulunduğu dönemde gün içinde "kıyafet değiştirmesryie" tanınıyor. Sizle bir toplantısı var, bir Bijan takım. Onlarla bir toplantısı var, yan odaya gtriyor, yeni bir Bijan takım. Kolay değil. Bir tarihte ihracatın her türiüsü beyimizden soruluyor. Devletin büyük müfettişleri ihracat olaylarına tam el koymaya soyunduğunda, beyimizin arkasında önemli desteklerin varlığı gozleniyor. "Bizim yaptıklarımıza onların hayalleri bile erişemez" diyor Başbakan Özal muhalefeti çeşitli alanlarda eleştirirken. Doğru, hele de "hayali ihracatçılara sağlanan devlet desteği" kolay kolay hiçbir hayale sığmıyor. Örneğin, kararnameler... Özal hükümeti 1 Aralık 1986 (Arkası Sa. 11, Sü. 3te) ProtokolderuHazine Müsteşarlığı'nca verilentalimatlar dikkate alınmayacak KAYA ERDEM'in PAKDEMÎRLİ'YE MEKTUBU 11. Sayfada 9 turistik tesisinyapımı durduruldu İSTANBUL FESTtVALl Tekfen Holding, ENKA Holding, Akkoy AŞ, tltur AŞ, Sanyat AŞ, Silkar AŞ, Kavala Grubu, Mannai fırması ve tbrahim Tezbiner tarafmdan yapılacak 9 ayrı yerdeki tesisin yapımı durduruldu. Ayrıca Muğla Valiliği, "özel çevre koruma bölgesi" kapsamına giren yerlerdeki, planlanan, ancak inşaatına başlanmamış tüm yatırımları durdurdu. ANKARA Bakanlar Kurulu'nun kararıyla, "özel çevre koruma bölgesi" olarak ilan edilen Gökova, Dalyan ve Fethiye'deki toplam 9 turizm tesisinin yapımı dondunıldu. Bir bölümünün inşaatına başlanan, bir bölümünün ise planlama çalışmaları yapılan bu İZMİR Orman ve Hazine tesislerin ne olacağı ise henüz kealanlarını işgal yıllar önce baş sinlik kazanmadı. Muğla Bayınlamıştır Ege ve Akdeniz kıyıta dırhk Müdürlüğü de aldıgı bir kannda. Yine yıllar önce bu alan rarla, koruma alanlannda planlalaratatil siteleri, villalar kurul nan, ancak inşaatı henüz başlamuş, kimileri kısa yoldan koşe mamış tüm yatınmlan durdurdu. Çevre kirlenmesi ve bozulmayi dönmüştür. Burhaniye Oren'deki Aktur'un öyküsü ya karşı özel koruma altına alınan 6O'lı yılların başında patlak bölgelerde uygulanacak koruma vermiş, ardından Bodrum, ve kuüanma esaslarına ilişkin çahşmalar dün başladı. Bakanlar Dalça da aynı yöntemle gelişKunılu kararnamesiyle özel çevmiştir. Kıyı diliminde on binlerre koruma bölgelerinde uygulanace konut kaçak yapılmış, 1984 cak plan ve projeleri hazırlamayılında "imar affı" ile biıiikte ya yetkili olan Başbakanhk, Gö"yeminli özel teknik bürolar" kova, Dalyan ve Fethiye'de yeni bu çarpık yapılaşmaya öncu düzenlemeler yapılıncaya değin lük etmiştir. Gecekonduya ta uygulamanın gerçekleştirümesini pu tahsis belgesi sozü, kıyıiar sağlamak amacıyla, geçici bir ördakt kaçak yapı sahiplerinin güt kurabilecek. Yeni bir değerişine yaramıştır. Bugün başta (Arkası Sa. 11, Sü. 5te) Çeşme olmak üzere tüm kıyı kesimindeki konutlann yarıdan KAVALA: BATI fazlasının tapusu olmadığı gi ÇEVRECİLERt ETKİLİ (Arkası Sa. 11, Sü. 6'da) Korumada ilk icraat İZMİR'den GÜNSELİ ÖNAL ABD'den Kürtlere otonomi iıııası Kuzey Denizi'nde petrolplatformu yandı Facia: 150 ölü Dış Haberler Servisi Kuzey Ingiltere'ye ait Denizi'nde Ingiltere'ye ait petrol bir petrol platformlarından birinde çarşamplatformunda ba gecesi meydana gelen patlama çarşamba gecesi sonucunda en az 150 kişinin öldümeydana gelen ğü samlıyor. 227 kişinin çalıştığı platformda kurtulanlann sayısı 73 patlama ve yangm sonucu olarak verilirken, geriye kalanlann "kayıp" olduğu bildiriliyor, ancak en az 150 kişinin öldiiğü arama çalışmaları süriiyor. Çarşamba gecesini perşembeye tahmin bağlayan saatlerde lskoç>'a'nın ediliyor. Aberdeen kentinin 120 mil kuzey227 kişinin doğusundaki petrol çıkartma platçalıştığı formunda henüz nedeni belirleneplatformdan meyen bir patlama sonrasında çı73 kişi sağ kan yangından kurtulmak üzere olarak platformda çalışanlann büyük çokurtulabildi. (Arkası Sa. $, Sü. 2'de) ABD Dışişleri Bakanlığı, ilerde "Kürt emelleri" içinde otonomi de yer alırsa, bu duruntun "barışçı ve mevcut sınırlar içinde bir çözüm" kapsamına gireceğinden karşı çıkmanm güç olacağını ima etti. UFUK GÜLDEMİR ~ VVASHENGTON ABD Dışişleri Bakanlığı, eğer günün birinde "Kürt emelleri" içinde otonomi de yer alırsa, bu, "Banşçı ve mevcut sınırlar içinde bir çözüm" kapsamına gireceğinden, daha önce alınmış pozisyon nedeniyle, karşı çıkmarnn güç olacağım ima etti. Bir yönetim mensubunca ve(Arkası Sa. 8. Sü. 3te) MKMET ÇETİNKAYA SIT Alanlan Denktaş: Görüşmeler üçbeş hafta içinde gerçekleşecek Gönensin ve Tuşalp ifade verdî Kıbns zirvesi gecikiyor Zamlar yine başladı BM Genel Sekreteri'nin özel temsilcisi Oscar Camillion, "acele edilmesinin bazı zorluklar yaratabilecegi" görüşünde olduğunu söyledi. DenktaşVasiliu zirvesinde ertelenme olasıhğı A«kara'da, "Kıbns Rum yönetiminde bazı tereddütlerin dogmuş olabileceği" biçiminde yorumlandı. Lefkoşa'dan lzzet Rıza Yalın'(Arkası Sa. 11, Sü. 2'de) ^ Oitarcılarının en ünlüteri arasına çok genç ^ i r u a g j r e n w pj M e 0 | a projecf adh 5 kişiHk topluloguyia birlikte önce Uluslararası İzmir Festıvaji'nde Efes Antik Tiyatrosu'nda, sonra da Uluslararası İstanbul Festivali'nde Açıkhava Tiyatrosu'nda çaldı. istanbul Fesfivali'ne geçen yıl da gelen Di Meola, şon yıllarda ilgisini Brezilya müziğinde yoğunlaştırmış olmasına karşın, İzmir ve İstanbul konserierinde gitanyla çok daha geniş alanlara uzandı. (FotDğraf: Tank Ersoy) OLDU 11. Sayfada FESTtVAL HABERLERt 4. Sayfada lstaabul Haber Servisi ANAP kongresinde Başbakan Turgut Özal "a suikast girişiminde bulunan Kartal Demirag'ın ifadesini yayımladığı gerekçesiyle gazetemiz Yazı tşleri Müdürii Okay Gönensin ile arkadaşımız Erbil Tuşalp dün İstanbul Basın Savcılığı'nda ifade verdiler. Gazetemizde 21 haziranda "İşte Suikastçının Ifadesi" başhğıyla yayımlanan haberle Basın Yasası'nın 30. maddesine aykırı davranıldığı gerekçesiyle istanbul Basın Savcılığı soruşturma başlattı. (Arkası Sa. 8, Sü. l'de) Görüşmelere pürüzler halledildikten sonra baslanması görüşünü savunan Denktaş, özel temsüc: Camülion'un da bu görüşü benimsediğini açıkladı. Ankara, erteletne olasıhğını, "Kıbns Rum yönetiminde iereddütlerin doğmuş olabileceği" biçiminde voruınladı. LEFKOŞA/ANKARA (Cumhuriyet) BM Genel Sekıeteri Perez de Cuellar'ın önayak olmasıyla gerçekleştirilmesi beklenen KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'la Kıbns Rum yönetimi lideri Yorgo Vasiliu arasındaki zirve toplantısının ertelenmesi olasıhğı güçlendi. Denktaş, "görüşmenin üç beş gün içinde değil, üç beş hafta içinde gerçekleştirilebileceği"ni belirtirken, PTTye zam Mektup ücreti 50 liradan 100 liraya, küçük jeton 75 liradan 100 liraya çıkanldı. Telefon bağlatma 280 bin lira oldu. ANKARA (AA) Posta, telefon ücretlerine yüzde 100'e varan oranlarda zam yapıldı. Buna göre, 50 lira olan mektup ücreti 100 liraya çıka(Arkası Sa. 8, Sü. 6'da) DAVOS'TAN SONRA İLK PROTESTO 11. Sayfada Oyunbozan Kurumlar Enstitüsü enflasyon oranını Dünkü gazetemizde Dünya açıkladı. Buna göre son bir yıl Bankası 'nın 1988 Kalkmma Raiçinde enflasyon düzeyi yüzde poru 'na göre Türkiye 'deki ulu74'ü aşmıştı. Oysayaz ayların sal gelir rakamları yayımlandı. da enflasyon hızının kesilmesi Ne yazık ki bu veriler de iç açıdoğaldı ve en başta hükümet bir cı değil. Ülkemiz, 1986 yılında, düşuş bekliyordu. Şimdi umut kişi başına düşen gelir bakımmtemmuz ayına bağlanmıştır; dan ancak 1977 yıhndaki düzeama cılız bir umuttur bu. Çün ye ulaşabilmiş. Demek ki arada kü yaz aylannda durulsa bile yaşanan yaklaşık on yıllık süre enflasyonun Özal hükümetini boyunca yerinde saymış bulunuyenilgiye uğrattığı artık yadsına yoruz. 1977'de kişi başına ulumaz bir gerçek oldu. sal gelirimiz 1110 dolar ve Ulusal ve uluslararası kurum Devletin resmi kurumlan bu 1986'da kişi başına ulusal gelilar, sürekli olarak yayımladık gerçeğin kanıtlannı vermek zo rimiz yine 1110 dolar. Az gidip ları raporlarda tatsız veriler or runda kalarak "İcraat ın uz gidip bir arpa boyu yol git• •• taya koyuyorlar. Içinden'' programma gölge dii(Arkası Sa. 11, Sü. l'de) Önceki gun Devlet lstatistik şüruyorlar. OLAyLARIN ARDEVDAKI GERÇEK • İran'dan gözdağı Tahran'da binlerce kişinin katıldığı cenaze törenmde konuşan Cumhurbaşkanı Hamaney, 'lntikam duygularıyla doluyuz' dedi. 3. Sayfada • Çatışmalar Kudüs'te yoğunlaştı Filistin ayaklanmasının yeni hedefi Yahudi semtleri. 3. Sayfada • İşkenceli ikrar olamaz Avukat Halit Çelenk, işkenceye Karşı Avrupa Sözleşmesi'nin Türkiye'deki hukuksal yönünü değerlendirdi. 6. Sayfada • 410 sanığa beraat Isteği DevSol davasında savcı, esas hakkındaki görüşünü bitirdi. 8. Sayfada • Otobüs: Sıcak ve bol zamlı Jstanbul'da şehiriçi otobüs bileti fiyatları son 9 yılda yüzde 5500 artış gösterdi. Ekonomi'de • Kömür, bilezik sattırıyor Kömürcüler dün de yüzde 11 zam yaptılar. Ekonomi'de • Seyhan, Sen'e benzer mi? Adana'mn Seyhan Nehri, fmansman sağlanırsa büyük bir kültür kompleksinin merkezi olmaya aday. Arka Sayfada • 'Su ürünleri bakanlığı kurulmalı' Avrupa Su Yetiştiricileri Birliği Türkiye Temsilcisi Doç. Işık Oray, Türkiye'de su ürünleri potansiyelinin değerlendirilmesi için özel sektörün konuya el atması gerektiğini söyledi. Arka Sayfada GOZLEM UGURMUMCU 49 Yılhğına... Çogunuz duymuşsunuzdur; Ege kıyılarındaki koylar '49 yıllığına" özel sektöre kiralanılır. Ev sahibi devlettir, kiracı özel sektör... Büyük hoidingler, gazete sahipleri, siyasete bulaşmış işadamları, birer ikişer, "49 yıllığına" Ege kıyılarını paylaşmışlardır. Nasıl olur bu iş? Şöyle olur örneğin... (Arkası Sa. 8, Sü. l'de)