Katalog

2 ARALIK 1988 EKONOMİ <uıvınunı ını/ıı TÜRKİYEUen ALTINDOVIZ SERBEST PİYASADA DÜN Dolar (satış) 1805 Mark (satış) 1045 Ata Ura (satış) 164.000 M. BANKASI'NDA BUGÜN Dolar (döviz alış) 1783.38 Dolar (efektif satış) 1805.00 Mark (döviz alış) 1031.57 Mark (efektif satş) 1044.08 Interbank faizi: Ekonomiye alternatif arayışı Prof. Sadun Aren: İç pazara yönelinmeli. Osman Ulagay: İki alternatif mümkün. Nazif Kocayusufpaşa oglu: Avantajlı sektörleri teşvik edelim Işın Çelebi: TL 'ye güven arttınlmalı Ekonomi Servisi Mülkiye Haftası çerçevesinde İstanbul'da düzenlenen "Tiirk Ekonomisinde Yeni Polilika Arayışları" konulu panetde ekonomide vanlan noktanın yeni alternatif arayışlarını gündeme getirdiği konusunda göriiş birliğine varıldı. Panelde son yıllarda terk edildiği belirtilen planlamanın bir alternatif olarak yeniden uygulamaya konulmasında da hemen hemen tam bir görüş birliği sağlandı. Gazetemiz Yönetim Kurulu üyesi Osman Nnri Torun'un başkanlık ettiği ve Prof. Sadun Aren, Prof. Besim Üstunel ANAP Izmir Milletvekili Işın Çelebi, gazetemiz yazarı Osman Ulagay ile Dr. Nazif Kocayusufpaşaoğlu'nun katıldıklan panel, Rochellaç Fabrikası salonunda yapıldı. Panele katılanlar alternatif politika arayışı ve EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY Plan "Fena", Sanayi "Fena", Yabancı Alıcı "İyi" Yıllar önce Tuzla Piyade Okulu'nda yedeksubaylık eğitimi görürken bizim eğitim alanının az ötesinde eğitime çıkan komando erlerıne takılırdı gözüm Isırıcı kış soğuğunda, belden yukarı soyunuk olarak sabah koşularını yapan komando erleri, kc TIUtanlannın söylediği sözcüğe hep bir ağızdan bağırarak cevap verirlerdi. Komutan "içki", dediğinde erler hep bir ağızdan "lenaaa" diye bağırırlardı. Komutan "kumar" ya da "kadın" dediğinde de gene aynı gürlükte bir "fenaaa" cevabı yükselirdi. Komutan "spor" sözcüğünü söylediği zam an ise erler hep birlikte "iyiii" diye bağırırlardı. 1980'li yıllarda Türkiye'de ekonomiyle ilgili konularda da bir beym yıkama operasyonu yapıldı, adeta "serbest piyasa komandoları" yetiştirildi. Bunların yanında "plan" ya da "program" dediğiniz zaman hemen hep bir ağızdan "fenaaa" diye ayağa kalkıyorlar. "Sanayileşme" diyecek olsanız, "yani Türkiye'yi çıkmaza sürükleyen ithal ikamesine dönüş mü yapacağız, sanayinin modası geçti, şimdi ticaret ve hizmetler önemli" diye yanıt veriyorlar. Bu "serbest piyasa komandoları"nın sanayiden, sanayicilikten anladığını söylemek de pek kolay değil. En kalburüstü olanlarının en fazla övünebilecekleri şey, kuruluşuna ya da yönetimine katkıda bulunduklan hemen bütün sanayi kuruluşlarının çıkmaza girmiş bulunması. Kimisi batarken devlete tutunmuş, kimisinin kapısına kilit vurulmuş, kimisi batmamak için debeleniyor. Türkiye'de 1980'li yılları iyi değerlendiren, dışa açılarak üretim kapasitesinı geliştiren, uluslararası rekabet gücünü arttıran sanayi kuruluşları yok mu? Kuşkusuz var. Ama sanayi kesimini bir bütün olarak ele aldığınızda, Türk sanayicisinin tavrına, moraline baktığınızda iyimser olmanız güçleşiyor. Bin bir sorunla boğuşarak, bin bir risk alarak sanayicilik yapmaya çalışan adamın kazanabileceğinden çok fazlastnı, parasını faize yatıran bir rantiyenin kazanabildiği; kısa vadeli spekülatif işlerin sanayicilikten daha iyi kâr bıraktığı ve yarın ne olacağının bilinemediğı bir ortamda sanayicilik yapmak giderek daha anlamsız geliyor Türk işadamına. Kimisi bu yöntemi TÜ8İAD üyesi arkadaşlarına da tavsiye eden Hüseyin Bayraktar gibi turizme, hizmetler sektörüne, ticarete yöneliyor. Kimisi Alo'yu üreten firmanın sahipleri gibi, işini yabancı sermayeye devretmeyi yeğliyor. Kimisi işini tasfiye ediyor ya da ortak arıyor. Bu tarz düşüncelerin sanayicilerimiz arasında giderek daha fazla revaç bulduğunu görüyoruz, duyuyoruz. Sanayi kuruluşlarımızın mali sorunları arttıkça bu tür düşüncelerin uygulamaya konması şansı da kuşkusuz artacak. Sanayi kuruluşlarımızın el değiştirme ve yabancıların denetimine geçme süreci de hızlanacak. Yabancı kuruluşlar ise sanıyoruz farklı bir perspektifle yaklaşıyorlar olaya. Kendi global ve bölgesel stratejileri içinde ilginç buldukları alanlarda Türkiye pazarında kendılerine olanak sağlayan alanlarda, "kelepir" görünen Türk firmalannı "yorgun Türk sanayicisi"nden devralmak işlerine gelebiliyor. Bu amaçla pek çok yabancı alıcının Türk firmalarıyla ilgilendiği anlaşılıyor. SİAR'ın Türk imalat sanayii firmalannın Avrupa Topluluğu karşısındaki tavrını belirlemek için yaptırdığı araştırmanın sonuçlarının açıklandığı toplantıda söz alan, Otomotiv Yan Sanayicileri Derneği TAYSAD'ın Genel Sekreteri Sayın Hilmi Attilanın söyledikleri, bu ilginin boyutlarını göstermesi açısından ilginçti. Hilmi Attila'nın ifadesine göre Türk firmalannın Avrupa ile bütünleşmeye nasıl hazırlanacaklannı kestiremedikleri bir ortamda pek çok yabancı firma Türkiye'de işbirliği yapabileceği ve ele geçirebileceği firmaları saptamak için temaslar yapıyordu. Otomotiv yan sanayiinde araştırma yapan çok sayıda yabancı firma temsiteısı. "bıtpazannda mal arar gibi" ileride işine yarayacak ortaklar arıyor ya da pazardaki muhtemel rakiplerinin kuyusunu kazmak için önlem alıyordu. Prof. Gülten Kazgan'ın yönetiminde gerçekleştirilen araştırmada görev alan Prof. Nuri Uman ise Türk sanayicisinin geneide cesur ve iyimser olduğunu, ancak "orta ve uzun vadeli bir perspektifle olaya bakamadığı ve önünü göremediği" için geleceğe dönük karar almakta, yarına dönük yatırım yapmakta çekingen davrandığını belirtiyordu. Biz her türlü "plan"ı, orta ve uzun vadeli perspektif belirleme çabasını "fena" olarak niteleyip sanayicimizi, yarınını göremeyeceği bir ortamda kendi kaderiyle baş başa bırakırsak bunun sonuçlarına da razı olacağız. Belki de "serbest piyasa komandoları"nın hedefi bu, "Sanayiyi yabancılara bırakalım, biz ticaretle ve hizmetlerle uğraşalım" deniyor. Onun için plana, programa, sanayicinin bilinçli teşvikine boş veriliyor. Bu tercihi yapanların bir yandan da Japon ya da Kore modelinden övgüyle söz etmeleri ise hayli komik oluyor. Hemen belirtelim ki Türk sanayiinin belirli alanlarda yabancı sermaye ile işbirliğine yönelmesi kendi başına "fena" bir şey olmayabilir. Bu tür birleşmelerden, bütünleşmelerden, uluslararası alanda rekabet şansı daha fazla olan birimler doğabilir. Teknolojik bütünleşme ve ihracat potansiyelini arttırma açısından bu tür birleşmelerin hangi alanlarda daha yararh olacagı saptanabilir ve bilinçli bir biçimde bu yönde adımlar atılabilir. "Fena" olan, Türk sanayi firmalannın zaafa düşerek pazarlık güçlerini yitirdikleri bir ortamda haraçmezat yabancılara satılması ve tamamen iç pazara dönük, teknolojik katkısı olmayan alanlarda da denetimin yabancı firmalara geçmesidir. Emisyvn 4.3 trilyon Ura ANKARA (ANKA) Emisyon hacmi 29 kasım günü 50.4 milyar Ura daha geriledi ve 4 trilyon 326.8 milyar Ura düzeyine indi. Aynı gün akşamı itibarıyla bankaların Merkez Bankası 'na yatırdıklan mevduat munzam karşılıklannın düzeyi 3 trilyon 367.4 milyar, serbest tevdiatların düzeyi 588 milyar Ura olarak belirlendi. SoldanSağa: Prof. Sadun Aren, Osman Ulagay, Prof. Besim Ûstünel, 0. Nuri Torun, Işın Çelebi, Dr. Nazif Kocayusufpaşaoğlu (Fotoğraf: Uğur Günyuz) planlama konulanndaki görüş birliğine rağmen iç piyasaya dönük kalkınma ve dış kredi alınması konularında farklı görüşleri savundular. Prof. Sadun Aren'in "Diiııya ile boy ölçüsme sevdasından vazgeeelim. kolumuzu bacağımızı kıracağız" diyerek "bağımsızlık için iç piyasaya yönelinmesi" ve "biraz plancı, biraz himayeci, biraz da döviz kazandıncı bir ekonomi" önerisi Nazif Kocayusufpaşaoğlu tarafından da destek buldu. Bağımsızlık için iç pazara yönelme önerisine, dünya ekonomisinin bloklaşmaya doğru nittiği n; Türkiye'nin tek başına bir şey yapamayacağı belirtilerek karşı çıkıldı. İlk olarak gazetemiz yazarı Osman Ulagay'ın dile getirdiği bu gorüşe Prof. Besim Üstünel de "Bağımsızlık görıişiine saygı duyuyorum, ama üzgünüm. Bugünkii dünyada miımkün değil" sözleriyle katıldı. Osman Ulagay, panelde Türkiye'nin benzer borçlu ülkelerle ortak hareket ederek dış kaynak sağlamada pazarlık gücünü arttırması görüşünü de savundu. Panelistlerin özetle görüşleri şöyle: Prof. Sadun Aren: Dış piyasaya dönük ekonomiden vazgeçilmeli, iç piyasaya ağırlık verilm'"lidir. Bu politika, ücretleri ve taban fiyatlarını yükseltirken piyasada canlıhk sağlar ve yatınmları antırır. Prof. Besim Üstünel: Türkiye'nin sorunları demokrasi içinde sosyal piyasa mekanizmasıyla çözümlenebilir. Bu iktidar IMF ve Dünya Bankası'nın bütün dediklerini yapsaydı dahi bugünkü sorunlarımızın bir çoğu yine çözülemezdi. Enflasyon aşağıya çekilmemıştır, seçim var diye surekli para basılmıştır. IMF ve Dünya Bankası gözyumduğu için bu bahaneler sürekli yaratılmıştır. Osman Ulagay: Mevcut duruma IMF ve Dünya Bankası'nın önerdiği model bir alternatif olabilir. 198485'te bu modelden iktidarın ciddi s^r>malar yaptığını biliyoruz. Bu model daha yavaş ve dengeli büyümeyi ve dışa açılmayı getiriyor. İkinci alternatif de mümkün. Gelinen noktada ekonomide nelerin yürümediği belli. Bu noktalardan hareketle ortaya konacak model öncelikle topluma benimsetilmeli, bunun için de 1980'den sonraki yanlış ideolojik koşullandırmadan kurtulunmalıdır. lktidara en yakın aday olarak görülen sosyal demokratların iktidarlarının ilk altı ayında ekonomınin gunlük işleyişini sağlayabilecekleri ve iplere tam hakim olabileceklerini kanıtlamaları gerekiyor. Dr. Nazif Kocayusufpaşaoğlu: Dış onamın bize bıraktığı genişlikler içinde kalmamızı bir kader olarak kabul etmemeliyiz. Türkiye avantajlı sektörlere teşvik vererek dünya pazarlannda rekabetini arttırabilir, iç piyasaya da yönelerek bu sektörlerin sağlam bir pazara dayanmalarını da sağlayabilir. Işın Çelebi: Mevcut yapısal sorunlar dikkate alınarak ekonomik alanda kısa dönemli olarak Türk Lirası'na güven arttınlmalı istikrarlı bir kur politikasını temin edecek para politikası izlenmeli, kamu harcamaları ve gelirler bir hedefe uygun olarak orta vadeli bir programa bağlanmalı. Devlet faizi yiizde 63 ANKARA (AA) Devlet iç borçlanma senetlerinin 1.5 yıl vadeli tahvilin faizi dün yapılan ihalede yüzde 63 olarak belirlendi. 1.5 yıl vadeli tahvil ihalesi en son 3 kasımda yapılmış ve yıllık ortalama faiz yüzde 63.50 olarak gerçekleşmişti. önceki gün yapılan 9 ay vadeli bono ihalesinde ortalama faiz yüzde 66.94 olarak belirlenmişti. Daha önceki 9 ay vadeli bono ihalesi ise 2 kasımda yapılmış ve ortalama faiz yüzde 67.33 olmuştu. T E W L S R E J l N L yabancı sermayenin Türkiyeyeilgisinideğerlendirdi H AL T E T OR A TOBB Ticaret Tütüne yiizde 70 zam ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Maliye ve Gümrük Bakanı Ahmet Kurtcebe Alptemoçin, Tekel'in 1988 ürünü tüttin alım fiyatlanmn geçen yıla göre ortalama yüzde 71 oranmda arttırıldığım belirtti. Bakan Alptemoçin dün düzenlediği basın toplantısında, tütün ekim yörelerine göre Tekel'in uygulayacağı yeni alım fiyatlarını şöyle açıkladı: Üatırımcının gözü Türkiye'de '88 enflasyvnu Türkiye'ye yatırım yapan yabancı firmalar artıyor. Yatırımcı ABD firmalannın sayısı 8 yılda 17'den 101'e çıktı. ABD 1989'da en büyük yabancı yatırımcı olacak. Ekonomi Servisi Yabancı sermayenin Türkiye'ye ilgısinin giderek arttığı ve özellikle ABD şirketlerinin Türkiye'deki gelişmeleri yakından izledikleri belirtiliyor. Dünyaca ünlu ekonomi gazetesi The Wall Street Journal'ın 30 kasım tarihli Avrupa baskısında yer alan bir habere göre, ABD'li yatınmcılar, ekonomik büyümesini ve hızla artan nüfusunu dikkate alarak Türkiye'yi dünyanın en 'sıcak' pazarlanndan biri olarak görüyorlar. Hükümet açıklamalanna ve DPT rakamlanna dayanarak 1987 yılında 536 milyon dolarlık rekor düzeye ulaşan yabancı yatırımların bu yılın sonunda 800 milyon dolara, 1989 sonunda da 1 milyar dolara çıkacagı belirtiliyor. Ancak ABD'li iş adamlannın, hızla büyüyen enflasyona, dış borç maliyetlerine ve bütçe açıklarına dikkat çekerek Batı'nın gösterdiği yakın ılgide bir azalma olabileceği konusunda uyanda bulunduklan belirtiliyor. The Wall Street Journal'ın Türkiye muhabiri Metin Demirsar'ın tstanbul çıkışlı haberinde özetle şu görüşlere yer veriliyor: • Bazı ABD fırmalan Türkiye'de üreülen mallann Iran ve Irak'a ihracı ya da Türkiye'nin SSCB ile giderek büyüyen ticaretinden pay alma gibi hedeflerle hareket ediyorlar. • 1987 sonu itibariyle ABD'li Konseyi raporu: ABD kaynaklı başlıca yatırımlar (son 3 yıl) C*.: Hayvan yemi fabrikası kuruyor. Deterjan ürettcisi ALO'yu saön aktı. c : Borusan'la ortak amortisör üretiyor. Eıyart Carp.: ANSA meyve suyu üretjmi ve şiseleme tesislerini satn aWı. • fiMMnl M t t e n Corp.: Doğuş grubuyla ortak olarak otomotv sektörunde uç projeye 47 milyon dolar yatmyor. • LTV Carp.: ENKA ve MKE ile ortak olarak, LTV'nin roketatar sistemlerini üretecek. yatınmalann toplam yabancı yatırımlar içindeki payı yüzde 11, ABD, yüzde 17 pay ile îsviçre ve yüzde 13'lük pay ile F.AImanya'nın arkasından geliyor. • 1988'in ikinci yarısında hızlanan ve savunma, otomobil üretimi, hayvanalık, enerji ve turizm yatırımları, 1989'da ABD'nin en büyük yabancı yatırımcı olmasını sağlayacak. • ABD yatırımlannın geç kalmasının nedeni, bilgi yetersizliği ve ABD'li girişimcilerin Avrupalı rakiplerine oranla daha şupheci olmasından kaynaklanıyor. Aralık 1980'de 17 olan Turkiye'ye doğrudan yatırım yapan ABD firması sayısı, Kasım 1987'de 75'e, geçen temmuz da 101'evükseldi. ABD'li yatırımcılar, Akdeniz kıyılarında inşa edilecek bir termik santralda ya da Hilton oteller zincirinde olduğu gibi, Avrupalı, Japon, Avusturyalı ve Japon ortaklanyla konsorsiyum oluşturarak da Türkiye'ye yönelebiliyor. yüzde 77.5 olacak Ekonomi Servisi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Ticaret Konseyi bugün tstanbul Ticaret Odası'nda toplanıyor. 30 üyeden oluşanuicaret konseyinin bu toplantısında ekonominin ve ticaret sektörünün kısa ve uzun vadeli stratejileri tartışılacak. Saat 10.00'da başlayacak toplantıda aynca, konsey tarafından hazırlanan ve hükümete sunulacak olan "Ticaret Kesimi ve tş Âlemini Etkileyen Genel Ekonomik Sorunlar Hakkında Rapor" tartışılacak. Türkiye'nin başlıca sorunu olarak enflasyonun gösterildiği TOBB Ticaret Konseyi raporu, Türkiye ekonomisinin yakın geçmişinin incelenmesiyle başlıyor. 1970'li yıllarda Türkiye ekonomisini olumsuz yönde etkileyen faktörler arasında dünya ekonomilerinde meydana gelen enflasyonist eğilimler, petrol şoku ve 1974 Kıbrıs Harekâtı nedeniyle Türkiye'ye uygulanan ambargo sayılıyor. Daha sonra 24 Ocak Kararlan'run ardından gelen gelişmelerin sıralandığı raporda protestolu senetlerin, bu yılın ilk 9 ayında, geçen yıhn aynı dönemine göre reel artış göstermiş olduğuna dikkat çekiliyor ve şöyle deniliyor: "Bu yıl sanayi ve ticaret kesiminin gösterdiği performansın geçen yılın altında kalmış olmasına ragmen, tstanbul Sanayi Odası'nın 500 büyük firma nezdinde yaptıgı araştırma sonucu ortaya çıkan kârlılık arüşlan, ekonomik sıkınümn daha ziyade küçük firmalarda yoğunlaştığı izienimini vermektedir. Netice itibanyla bugün ekonomimizin çözülmeye muhtaç bir numaralı sorunu enflasyondur" diyerek girilen raporun "enflasyon" bölümünde de fiyaf artışlarının bu yılın ekim ayından itibaren hızlandığı hatırlatılıyor. Ticaret Konseyi raporu, enflasyon konusundaki şu görüşlerle sonuçlanıyor: "Yasanan makro ve mikro düzeydeki ekonomik sorunlann temelinde enflasyonun önlenememis olması yatmaktadır. Bu temel sorunun üzerine titizlikle eğilinmesi ve uygulamada zik zaklar çizmeden dışa açık ve serbest rekabet politikası çerçevesinde istikrar içinde kalkınmanın gerçekleştirilmesi yolunda ilerlemelidir." Döviz tevdiata yeni düzenleme Ekonomi Servisi Bankaların Merkez Bankası nezdinde tesis etmek zorunda bulunduklan döviz tevdiat munzam karşılıklannın ödenmesi veya iadesinde yurt dışı muhabir bankaların aracüığı kaldırıldı. Bu arada, Merkez Bankası 'nın döviz tevdiat munzam karşılıklanna ödediği faiz de arttınldı. Aralık ayında uygulanacak faiz oranı dolar için yüzde 4,0625'ten yüzde 4,6875'e, Alman Markı için yüzde 2,3125'ten yüzde 2,5'a ve îsviçre Frangı için de faiz yüzde 1,7185'ten yüzde 2,4062'ye yükseltildi. NJR Nabisco 24 milyar dolara satıldı En büyük satm atma operasyonu Ekonomi Servisi ABD'nin en büyük yatırım bankacılığı fir Kaldıraçlı satın almasistemi nasıl çalışıyor? 3 Şirketi çalıştırmak • Yöneucıler. kuruhjşun ması Kohlberg, Kravis and Ro1. Nakit parayı 2 Satın alma ve dev borçlannı ödeyebılmek berts (KKR), dünyaca ünlü tütün toplamak ve kârlılığt arttırabılmek ıcın yeniden şekillendirme N ve gıda devi NJR Nabtsco'yu uzun \ • Yatınm Dankası. hıssedariann elınflekı süren bir mücadeleden sonra * < i tum hjsse senetlenm satın • Caiısanları tştta 24.53 milyar dolara satın aldı. Yönetim Kurulu başkanı ^ alarak, kuruluşu özellestırir alma uzmanı , ç * M t a b H i r t « , zarar eder ABD'de 'kaldıraçlı satın alma veya satın yönetılen • Oaha sonra. hemen borçlarını taralından bâlümlen kapatabilirier ve sistemi' (leveraged buyout system azaümak ıçın kurulusun bazı Yatrm bankacıl* / natta araştırmagelıştırme,. LBO) olarak anılan ve borçlana grabu bölumlennı t a t a a f a başıar / yeni tabnkacihaz rak satın alma tekniğine dayanan, teklif ettığı fıyatın y u z d e / . ' yatınmiarını kısahlırter değişik bir fınansman sistemi ile 11'unu teklif olarak venr gerçekleşen bu satın alma dünya Daka saan, hedef şırketın tarihinin en büyüğü olarak nite aknflen ıcın yuzde 5070Ofanmda banka kredısı ve lendiriliyor. yuzde 2040 oranında. • Eğer kuruluş yeniden guclenırse. sahıbı kunıluşu ABD'de tütün ve gıda devi Phi sıgorta şırketlennden, emeklılık tonlarından yemden halka açarak lip Morris fırmasmın, Kraft şirkeırçianılır uıttr ıw tini satın alması ile hareketlenen satın alma furyası ekim sonlarına doğru KKR'nin, NJR Nabisco'ya yaptığı 20.3 milyar dolarlık teklif ile iyice alevlendi. Ve uzunca süren yeni teklifler, toplantılar, açıklamalar döneminden sonra NJR tırım bankeri olan KKR'nin eline YVeek, Fortune. The Wall Street eleştiriyorlar. TiNabisco yöneticileri, önceki gün geçmiş oldu. Ancak bu arada 'kjü jonrnal ve Time gibi basın organ me Dergisi de bu haftaki kapak KKR'nin son teklifı olan 24.53 dıraçlı saün alma sistemi' sayesin ları sürekli olarak şirketlerin aşı sayısında tarihin en büyük satın milyar dolan (veya hisse başına de dev kuruluşun hisse senedi sa rı borçlanmasına neden olduğu, 109 dolan) kabul ettiklerini açık hiplerinden tüm hisseler geri alı Wall Street'te kargaşa yaratabile alma operasyonu ile birlikte Ross Johnson'un cebine 100 milyon doladılar. nıyor ve çok ortaklı şirketin his ceği, sermayenin tabana yayılma lar gireceğini belirterek "Satın alBöylece ABD'nin 29. büyük seleri tek bir elde toplanıyordu. sını önlediği, satın alman kuruluş ma furyası fazla mı ileri gilti?" sohalka açık şirketi olan ve bisküKKR ise ABD tarihinin en bü ta çalışanlann işlerini kaybedebi rusunu ortaya atıyor. Dergi 'Sınır vitten, Camel sigaralarına, meyve yük satın alma olayını borçlana leceği ve durgunluk anında ban nerede?' diyerek ABD endüstrisive sebzeye kadar birçok malı üre rak ve ozelleştirme yoluyla gerçek kacılık sistemini ve ekonomiyi ze nin sağlığı, borçlanma ve hırslüık tip pazarlayan NJR Nabisco, leştiriyor ve tüm Amerikan bası deleyebileceği gibi endişelerle gibi konularda tartışmaların gitABD'nin son 10 yılda en atak ya nının tepkisini çekiyor. Business "kaldıraçlı satın alma" sistemini tikçe alevlendiğini yazıyor. Şimdiye kadar susmayı tercih eden Ross Johnson ise, doğru işi yaptığını & DÜNYADAN savunuyor. KISA KISA l l 1 i «ntt 1 M Vadeli tasarruf 1.8 trilyon arttı ANKARA (ANKA) Yüksek faiz uygulanmaya başlamasmdan sonraki ilk bir ayda vadeli tasarruf mevdüatı 1 trilyon 815.2 milyar Ura arttı. Mevduat sertifıkası dahil vadeli tasarruf mevdüatı 11 kasımda 12 trilyon 267.2 milyar liraya ulaştı. Merkez Bankası verilerine göre, 14 ekim 11 kasım günleri arasındaki bir aylık dönemde vadesiz tasarruf mevdüatı ise 339.3 milyar Ura gerileyerek 1 trilyon 795.2 milyar Ura düzeyine indi. Ubya'dan alacaklı müteahhide köprü kredî Ekonomi Servisi TürkiyeLibya ilişkilerinde bir yıldan beri devam eden ve geçen hafta yapılan petrol anlaşmasıyla sona erdirilen krizden kaynaklanan yaklaşık 100 milyon dolara varan müteahhit alacakları için sağlanacak köprü kredi, iki haftaya kadar uygulamaya konuluyor. Eximbank'ın kredilerden sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Tnrgııt Tiiten, Libya ile petrol anlaşması imzalanmasına karşılık, Türk firmalannın kriz döneminden biriken 150 milyon dolarlık alacaklarından 100 milyon dolarlık bölümünün yurda transferinin gerektiğini belirtti. 8u alacak tasfiyesinin uzun süreceğini ve bu nedenle fırmalann köprü bir krediye gereksinim duyduldannı kaydeden Türgut Tüten, şunlan söyledi: "Özel bir durum olduğu için burada özel bir uygulamaya gidiyoruz. Açacaklan bu köprü kredi için biz ticari bankalara garanti verecegiz. Ticari bankalar iki haftaya kadar bu kredileri açmaya başlayacaklar." Klınbul 133 03 49 133 01 95 »nkjra 117 21 15 5 tidt lîmn 2? 36 5 : «dına 3 53 91 Letra'dan açıklama Ekonomi Servisi Letra Reklamcılık Yönetim Kurulu, dünden itibaren Türkiye Emlak Kredi Bankası ile çalışmama kararı aldığmı açıkladı. Letra 'nın sahiplerinden Kenan Dimetoka, banka yönetiminin ikinci bir ajansla daha çalışma kararı aldıiım belirtti. ~ Borsada işlemler Halkbank kredi faizini arttırdı ANKARA (AA) Halk Bankası esnaf ve sanatkâr kredileriyle, ticari amaçlı kredilere uyguladığı faiz oranlanm arttırdı. Faiz oranlarındaki artış, esnafsanatkâr kredilerinde 35 puan, ticari kredilerde de 16 puan oldu. UGUN • Türkiye'de yatırım fonlan Iktisadi Arastırmalar Vakfı'nın düzenlediği Türkiye'de Yatınm Fonlan ve Son Gelişmeler konulu seminer, saat 930'da Destek Reasürans salonunda yapılacak. Ûran se Bugünkü Bugünkü Buoünkü ans tapan. en düşrt eryCdse* kapanış Akçımento 2550 2700 2650 2675 Anaddu Cam 1425 1450 1425 1450 Arçalik 4175 4025 4100 4075 Aymar 2850 2850 2850 2850 Bagtaş 1900 1875 1900 1900 Boiu Çimento 11100 10800 11000 10800 Brisa 5050 5200 5150 5050 ÇelıkHalat 3875 3950 3925 3875 Çimsa 4700 4850 4850 4700 Ç.EIektrik 7550 7300 7500 7500 Döktaş 3200 3300 3200 3200 lcoa Yat. 1100 1125 1125 1125 Ege Bıracılık 4650 5100 5150 4900 EgeGutm 900 680 900 880 Erej. D.Ç. 5400 5750 5750 5450 GoodYear 6400 6000 6300 6000 GubreFab. 710 710 710 710 GCıney Biracılık 2675 2875 2875 2675 Hektaş 2475 2550 2550 2475 tznnr D.Ç 850 840 850 850 b>cam 6150 5750 5800 5750 Kartonsan 1300 1275 1300 1300 Kav 19500 18900 18900 18900 Kepez Elektrik 6350 6400 6500 6350 KoçHoMkıg 2875 2625 2900 2625 Kordsa 4100 392S 4000 3950 KonjnuTanm 4200 4100 4150 4125 Kfiytaş 1150 1150 1150 1150 Koç Yatınm 2125 1925 2125 1925 Metaş 500 450 510 470 Olmuksa 2600 2525 2650 2650 Otosan 3000 2800 2925 2900 PınarSüt 1175 1175 1175 1175 Rabak 1400 1325 1400 1375 Sartaıysan 2500 2525 2525 2500 TDemirDftk. 2500 2475 2650 2475 TeMa; 3300 3300 3300 3300 720 800 720 720 :mcrwiBa T ŞışeCım 1150 1050 1100 1075 T. Sumens 5050 4900 5000 4900 miktan yapbııfiy. 7950 550 5210 996 500 300 1037 2955 1750 10635 500 225 5200 1400 43019 2250 100 1200 1925 325 820 13426 50 815 3150 7803 1700 500 5059 25950 3300 3850 150 15840 550 2600 1063 840 5200 850 2600 1425 4100 2850 1900 11000 5100 3925 4650 7500 3200 1125 5000 5450 6000 En çok ıştenı Aurtd ort.fiy. 900 710 840 2850 2475 5800 1275 18900 6400 2625 3950 4100 1150 1925 2600 2800 1175 1350 2500 2475 3300 1100 5000 450 720 2637 1434 4068 2850 1887 10900 5092 3903 4805 7421 3200 1125 4974 892 5496 6045 710 2837 2486 844 5783 1276 18900 6400 2717 3964 4114 1150 1975 468 2598 2822 1175 1360 2510 2512 3300 720 1081 4953 • ŞEKER kamışı ve muz ağacından kâğıt üretmek için bir yöntem geliştirildi. Japon bilim adamlannın geliştirdiği yöntemin, geleneksel yönteme göre birçok avantajının bulunduğu ve daha az masraflı olan bu yöntemin çevre kirliliğini de önlediği belirtildi. • İSVEÇ'te bu yıhn ilk 10 aylık döneminde tüketici fiyatlan yüzde 5.7 düzeyinde gerçekJeşti. Isveç Fiyat ve Rekabet Kurulu'nca yayımlanan veriler, ekim ayında fıyatların yüzde 0.3 arttığını ortaya koydu. • ULUSLARARASI çevreci gruplar, dünyanın doğal dengesinde önemlı rol oynayan tropikal ormanlann korunması jjin AT ülkelerine baskı yapıyorlar. • KUZEY Avrupa ülkelerinden, Danimarka, Norveç, Finlandiya ve tsveç, yeni bir kredi fonu kurdu. Kuzey Fonu olarak adlandırılan kaynak ile gelişmekte olan ülkelerdeki kalkınma projeleri desteklenecek. DÖVİZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Dolan 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fin Markkas 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 Isveç Kronu 1 İsviçre Frangı 100 Italyan Lireti 1 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Steriin 1 S.Arabistan Riyali Döviz Alış 1783.38 1558.67 146.54 1031.57 49.21 267.77 437.80 302.21 915.26 296.98 1231.36 139.65 14.71 6378.31 3312.62 475.53 Döviz Satış 1786.95 1561.79 146.83 1033.64 49.31 268.31 438.68 302.82 917.09 297.58 1233.83 139.93 14.74 6391.09 3319.26 476.48 Efektif Alış 1783.38 1532.17 146.54 1031.57 48.37 267.77 430.36 302.21 915.26 296.98 1231.36 137.28 14.46 6269.88 3312.62 467.45 Efektif Satış 1805.00 1577.57 148.31 1044.08 49.81 271.02 443.11 305.88 926.35 300.59 1246.29 141.34 14.89 6455.65 3352.79 481.29 Fotokopi makinaları Sj! {9 TC.ZİRAAT BANKASI 2 ARAUK 1988 TARİHİHOal DÖVİZ KURLARI S < DÖVİZİN CİNSİ 1 ABOMURI 1 «VUSfMLYA DOLARI 1 AVUSTURYA S L M 1 BATI ALMAM MAR» 1 BCLÇkA FRAHfil DÖVİZ ALJŞTL 1786.95 1558.67 146.83 1033.64 49.21 267.77 437.80 302.82 917.09 296.98 1233.83 139.65 14.71 1505.59 6378.31 276.02 3319.26 475.53 SATIŞ TL 1790.52 1564.91 147.12 1035.70 49.40 268.84 439.55 303.42 918.92 298.17 1236.29 140.20 14.76 1511.62 6403.87 277.12 3325.89 477.43 EFEKTİF AJJŞTL 1786.95 1529.10 146.83 1033.64 49.21 267.77 429.49 302.82 917.09 296.38 1233.83 137.00 14.43 1477.03 6257.34 270.78 3319.26 466.51 SATIŞ TL 1804.81 1577.40 148.29 1043.97 49.80 270.99 443.06 305.84 926.26 300.55 1246.16 141.32 14.88 1523.69 6455.00 279.33 3352.45 481.24 ÇAPRA2 KURLAR S $ $ $ 1,7287 5,9010 1,9486 1,4482 B. Alman Markı Fransız Frangı Hollanda Florini İsviçre Frangı İ 1277 03 italyan Lireti $ 121 23 Japon Yeni $ 3.7503 S. Arahstan Riya I £ 1.8575$ 1 DAMUMA nom 1 FKI HARKKASt IFMBBnUIM liSVEÇnMHU 1 İSVİÇREHUMİ 1M İTALYAR ÜHETİ 1 JAPNYBİ 1 KAHABA OOLAJN ALTIN GÜMÜŞ Alış Cumhuriyet Reşat 24 ayar aton 22 ayar bilezik 18 ayar altın 900 ayar gumüş 162.000 167.000 24.650 22.050 18.485 Satjş 164.000 175.000 24.750 24.200 18.565 SERBEST PİYASADA DÖVİZ Ah$ ABD Dolan Batı Alman Markı İsviçre Franoj Kollanda Flonni Ingılız Sterlinı Fransız Franoı 1800 1040 1238 Satış 1805 1045 1245 1 KUVEYT DtaARI 1 NRVEÇ KMNU 1STERÜH 1 S. ARABbTAM RİYAÜ 920 3340 925 3370 htaakttrn. hn«*u «1JIH.S JH. a M * a fcacai: S M . IIH.T2S UMfM aym.... T.C.ZIRAAT BANKASI "Giicüne erişilmez" 345 400 301 303