Katalog

2 EYLÜL 1987+ HABERLERİN DEVAMI sı sancılardan bazılarıdır 1 Sultan Ahmet (1590 1617) Şeyhulıslam Mehmet bın Sadettın'e devlete ve mıllete arız olan bozukluğun sebebını sorar, Şeyhulıslam da ' Bundan bana n e 9 " yanı tın verır (1) Bır sıstem "absurd"a gırmeye görsun lşte bu dönemde, Gazalının paralelınde olan Bır gıvî hareketı ortaya çıkacaktır Bırgıvî Vlehmet Efendı, Şeyhulıslam unlu Ebussuud Efendı'yı medreselerdekı zındıklık öğretısıne goz vummak 'a suçlayacaktır1 Aynı doğrultuda arkasından ge lcn kadızadelıler hareketı de medreselerde okutu lan matematığe bıle karşı çıkacaktır Bellı kı sıstem bır çıkmazdadır ve ayakta kalabılmesını gerıcı ha reketlere bağlanmıştır' olojısı doğrultusunda şekıllenır Ulkemızde, Batı lı anlamda uretıcı olmayan toprak ağası aşıret reısı "buvuk aıle" uçlusunun oluşturduğu yarı fe odal ^erçı sıstemı egemen olup bu sıstem, Batı burjuvazısı anlamında gerçek uretitı olmamaktan doğan ı,elışkılerle bır çikmaza suruklenmış durum dadır Bunun sonucu olarak da gunumuz Turkı yesı'nde durum fazla ıç açıcı sayılmaz Insanlar arasındakı ılışkının bır ağaırgat ılışkısı olduğu yer de hur duşunce ve ırade, tek kelımevle bır burju \a kapıtalıst sıstem urunu olan gerçek demokra sı bahıs konusu olamaz CUMHURİYET/15 fiazali ve ©smanlı Medresesi IURHAN OĞUZ Uygarlık Tarihçisi Baştarafı 2. Sayfada) edığı gıbı "Bu halklar îslamı kabul etmıslerse, her ın bunu kendı îslamı halıne getırmıştır" Durum öyle olunca da Helen felsefesının aşıladığı rasyoalızm, Islam cemaatının (ummetın) davanışma ını aşındırabılecektı Buna mutlaka tepkı goste ılmehydı Işte bu koşullar altında Gazalı (10581111) orta a çikacak, felsefeye ve her turlu rasyonahzme karşı nucadele bayrağını açacak, Farabı ve Ibnı Sma gı > çağın büyuk bılgınlennı boy hedefı yapacak, onı an ımansızlıkla suçlayacaktır Bağdat hılafetı, Gaalı'nın kışılığmde her türlu aklı bılımı, ımana ters lüşme mülahazasıyla dışlayan bır tutucu destek julmuştu Bundan böyle mantık, sadece vahye da/ah "bılımlen", "dınsızler"ın saldınsından koruîiaya yarayacaktır Bunalım dönemınde gerıcılık, ,ıkmaza gırmış sıstemın ımdat sımıdı oluyor1 Bunlar Asva Iran Hınd (L\gur ara«.ılığı) ve do ğal ola ik d i H=l<*ruk kokenlı ıdı Bütun bunların dışında, özellıkle Istanbul'un fethınden sonra, bır ımparatorluk sağlam temel ler atmıştı O ebedı olacaktı Polıtık kargaşa>a dö nuşebılecek (özellıkle dını) "duşunce"lerle sarsılmayacaktır Fatıh, Bağdat deneyını tekrarlamak nı >etınde değıldı lstıkrarı sağlama görevını yuklenmış olan Osmanh medresesı, ışın bu vanını alıp hur duşunce yı teşvık edecek felsefeyı tumden (mantık harıç) dışlamıştı Gazalı'nın oğretısı doğrultusunda mu mınler duşünmekten vazgeçınlecekler, duşunme >etkısı bunlardan ahnacak (bır azınlığa verılmek uzere), bunlar depolıtıze edıleceklerdır Ama butun bunlara karşın duşunce akımları durmayacaktır, Kanunı'yı rahatsız edecek kadar (Molla Kâbız ve daha sonrakı "Hubbumesıhı îsa'yı sevenler" olayları) Gerçekten bu dönem, ımparatorluk gucunun doruğa varmış olmasına karş\n büyuk çelışkılerın çok keskın şekılde orta ya çıktığı bır dönemdır Doğu Akdenız tıcaretının çöküşu, para değennın buyuk kargaşava neden olacak şekılde duşmesı, Anadolu'nun ısvanlarla vanıp yıkılması, Batı askerı teknolojısı karşısında guncel bılıme ayak uyduramamış Osmanlı ordu sunun ustunluğu kaybetmesı, burokrasının kaynağı olan medresenın topluma tumden yabancılaşma HESAPLASMA BURHAIS ABPAD (Baştarafı 2. Sayfada) bıld.ğıne bır dınlence durryas llçeden uzaklaştıkça, bır deyımle tatıl koylerı bır başka deyımle dınlence sıtelerı bırbırını ızlıyor Hepsı kıyıda Yaz aylannda bütun sıtelerın bırçok onbınlı kalabalıkları1 Yerlısı yabancısı, çoğu yarı çıplak, her dılden konuşarak dukkân dükkân, günun geçerlı sozuyte, butık butık d o laşarak anı oteberısı bakınıyoriar Kaldırımlara serılmış kılımler halı seccadeler vıtrınler dolusu ıncık boncuk Kebap kokuları Ayakustu yeyıntı kulubelen Hepsı dolu Tuhaf gıysılı ve değışık dıtler konuşan yüz bınlerce ınsan Resmı kışılerın sozuyte Turıst dövızı, dövız refahı getırır'' Istanbul'dan bın şu kadar kılometre uzaklıkta bıle Istanbul'u duşunmemek olur m u ' Istanbul güzel Istanbul görkemlı Istanbul çekıcı Istanbul unutulamaz Istanbul'da Beyazıt alanı vardı Istanbul'da Beyoğlu vardı Istanbul'da Tepebaşı vardı Istanbul'da bır "Altın Boynuz Halıç vardı Istanbul'da, Istanbul yakasında kuçuk küçuk tahta evlerın oluşturduğu yoksul semtler, o semtlenn yoksul, ama ıçtenlıklı ınsanlan vardı Istanbul'da komşular ve komşuluklar vardı Istanbul'da Boğazıçı vardı Sarayburnu'ndan Kavaklar'a ıkı kıyıda Boğaz koylerı vardı Şırın vapur ıskelelerı, kuçük kuçük ıskele alanları, mevsım balıklannı taze taze, canlı canlı satan bıçkın balıkçılar, bır çıçek bahçesı denlı renk renk manavlanyla Istanbul'dan gelıp Boğaz'a Boğaz'dan gelıp köpruye gıden 63, 64 66 68, 71, 74 baca sayılı vapuriarıyla Boğaz akıntısını kollayarak yanaşmaya çalışan vapura, fıyakalı bır davranışla halat fırlatıp ıskeleyı ustaca yerleştırıveren bıçkın çımacılarıyla Kuzguncuk, Beylerbeyı, Çengelkoy, Kuçuksu. Kanhca, Çubuklu Pasabahce Beykoz, Yenıkoy'den aktarma Kavaklar'a kadar' dıye bağırarak vapurun uğrayacağı ıskelelerı duyuran yolcunun bekledığı kuçuk salonun kapısını açıp kımsenın yanlış bınmemesıne gozkulak olan ve sonunda Keskın bır duduk sesıyle kapiana adeta buyruk veren ıskele memuruyla 63 numaranın babacan gorunuşlu Tahsın kaptanıyla, 66 numaranın fıyakalı efendı Zıya kaptanıyla Istanbul'da bır Şehzadebaşı vardı Dıreklerarası adı geleneğını surduren bır Şehzadebaşı Mıllı. Hılal, Felek Guneş Emperyal sınemalan Mıllet, Şark Ferah tıyatrolarıyla Komıkı şehır Naşıt Bey ve Hasan Efendı Heyetı Temsılıyelerı renk renk kartelalan, seyırcı toplamak ıçın gırış yerınde Izmır marşı Alte Kamerad marşı çalan tuluatçıların deyımıyle antırakt (antre acte) yapan uç kışılık bandolar1 Buz gıbı kuyu suyuyla yıkanmış marullar yenılebılen langa bostanlan vardı Şehzadebaşı Beyazıt Cağaloğlu Babıalıde gosterışsız ama dostluklar dolu kahveler ve çayevlerı Istanbul'u vardı Yazarlar şaırler gazetecıler eleştıncılerle dolu dolu duşunce odakları Vardı Vardı Vardı Sonraları hepsı yok oldu 1950'den gunumuze Ikı katlı yoksul gorunuşlu tahta evlerın bahçecıklerını de yutuveren beton yığınları Istanbul u sıldı supurdu Istanbul buyudu, buyudu Amenkan sınemacılarının azman yaratığı Kıngkong benzerı bır canavar oldu Şehırlerı şehır yapan sevımlı ve ınsancıl ınsanlar urkup uzaklaştılar Yarım mılyon, yedl mılyon oldu Mezarlıklardaolulere yer kalmadı Bunalmış yedı mılyonun soluk alabıleceğı en son yeşıl koşelere ış hanları oturtuldu Ama yıne de bır istanbul var Nabzı atan soluk alan yaşamak ıcın dıdınen bır Istanbul Istanbul'dan bın şu kadar kılometre uzaklarda o uzaklığın sıcak ve sarı uyuşukluğunda bıle benlığını duyurabılen bır Istanbul1 Beyinsizleştirme... Iran'da Ayetullahların buvuk toprak sahıplen oldukları bılınır Şah, toprak reformunu uygulamava başlayınca Humeynı, onu dınsızlıkle suçlamıştı' (4) Bızde de herhalde bövle bır suvlamaya maruz kalmamak ıçın kımse koklu bır toprak reformu nd gırışmıyor Ve çağın gerısınde kalmış bır yarı ieodal ıdeolojı doğrultusunda bugun yenı bır Ga /alı Bırgıvı, Savın Hasan Cemal'ın deyışıvle beyın Mzleştırme surecı vaşanıvor Okullardan felsefe sosyolojı kaldırıhyor Bunda kışısel olarak herhangı bır Mıllı Eğıtım Bakanı'nı Miçlamanın hiı,bır anlamı voktur O •a » dece sistemın hızmetınde bır kışıdır Tarıh onu bö\le bır hı?me'i vuklendığı ıçın mahkum edeı.ek tır, Ga7alı\ı Bırgı\î'yı mahkum ettığı gıbı ıll llu^Mn Xlı\ Osmanlılarcia \uksfk dın Cjjılımı Kı I9K3 s 148 |2> i uınhumtt >>') 1987 ı i l l ı Ihjnkkhcn I ındu«lrn dc l'enstıunırnınl Pjr^ I'M7 <XII I 4ı Mıll.MI lurkıu dckı llımıonl 2 17 8 1987 İşsizlik, intihar, soygun... Ekonomık Işbırlığı ve Kalkınma Orgutu (OECD) tarafından kullanılan bır hesap, Turkı ve'nın bugunku durumunu özetlıyor Buna göre enflasyon ve ışsızlık oranlarının toplanmasıyla be lırlenen "rahatsulık katsavısı", 198386 donemındt \uzde 54 3 olmuş' (2) Bu rakam, butun resmı ağızlara karşın çığ gıbı artarak buyuk boyutlar^ \aran ışsızlık, ıntıhar, hırsızlık soygun, anavet, boluculuk artışlarını \eterını.e ızah edıyor In«.ar umutsuzluğa dUşunce va tarıkatın va da ' vasadışı' orgutlerın kapısını çalar, altıncı kattan kendını aımazsa Ulkelenn çoğunda, öğretım sıstemı sınıflann tabakalaşmasına gore tasarlanmı^tır Alt tabaka lara, onları uygulama ış<,ısı vapmava \eie<.s.k bıt asgarı bılgı oburlerıne ıdarı ışjere ha/ııl ısjn gc neî kultur ' dıyor bır unlu eğıtımı.ı (3) (ı<.ivck ten eğıtım sıstemlerı daıma egemen Miullaı uı ıde Ülkemizin Gazalisi: Bilgivî "Gazalı olayı"nın yankıları surecektı Fatıh gıbı çağının ılerısınde bır padışah bıle ondan yana çıkacaktı Neydı onu bu yola göturen "hıkmetı hukumet''" Şeyh Bedrettın olayının anısı tazelığını koruyor, ekılmış tohumlar her an yeşermeye hazır görunu yordu öbür yandan Anadolu da kaygı verıyordu Gerçekten bu yarımada her zaman ıçın çoğu "sapık" butün düşünce akıtnlarına açık olmuştur r ~^ f \ En Büyük Serüven I GORUS HINCALULUC Gucunuzu Gösterin! ^ \ • • • • • • • • Endonezya'nın Sulawesi adası!.. Yanardağ, uçurum ve geçit vermeyen tropikal ormanlarla dolu bir cangıl! Eksiksiz donanımlı bir Land Rover ile Sulavvesi'de 1000 mil yapabilecek güçteyseniz, Camel Trophy 88 serüvenine siz de katılın. Türkiye'yi temsil edin. Hayatınızın en büyük serüvenini yaşayın. CAMH TROHIY ' 8 8 Katılma K>rmu En Bu\Tik Seruven e katılmak ıstıvorum Adı Sovadı \dresı Telefon \ o Yaşı Mesleğı Katılın,Türkh e yi temsil edin. Sonbaşvunıtarihi. 20Ekiml987 Secmekre katıhn. Ehlıvet No Doldurduğunuz kuponu CAMEL TROPHY PK 115 leşvıkıye Istanbul adresıne gondenn (Baştarafı 14. Sayfada) üzenne konuşan yönetıcıler Içlerınde kaçı Fenerbahçe'nın geçmışınden gelmış, Fenerbahçelılığı, Fenerbahçe sporunu yasamış, bılen var mı 7 Turkıye'nın en köklü, en eskı, en buyük taraftariı kulubunü, kerametlerı ceplerındekı paradan menkul bırtakım muteahhıtlere, ışadamlarına teslım edeceksın Sonra da, takım 40 yenıldı dıye, kafa densı yuzüculuğu oynayacaksın Fenerbahçe yonetımı, kımın ne okjuğunu bılmedığı kışıtera teslım edılecek Ses çıkanTtayacaksın Amıgolar yol kesıp teknık dırektörden hesap soracaklar Göz yumacaksın Gozü dönmüşler guruhu, takımın otobüsunu taşlayacak Yorum yapmayacaksm Sonra 40 yenılgı uzerıne "Utanç ve Ayıp" başlıkları atacaksın Varsa utanç, varsa ayıp, bunun yarısından çoğu Babı Alınındır Bu böyle bılıne Yılmaz'ı atıp onu, onu atıp, bunu, bunu atıp şunu getırmek, köklu çözum değıl Fenerbahçe'nın sırtından maddı ve manevı miryarlar kazananlara btraz daha vakıt kazandırmaktır Köklü çözüm mu? Can Bartular'ın adı Tahsın Kayalar'm ömrunu uzatmak ıçın menajerlığe değıl, Fenerbahçe'ye şan ve şeref katmak ıçın başkanlığa aday olduğu gün, Fenerbahçe kurtulur Başkan Bartu Sınyor'un çok lyı bıldığı Italya'nın, Başkan Bonıpertısı gıbı Yapabılıyor mu Fenerbahçe bu devrımı? Yaptırabılıyor mu, Babı Alı bu gerçek Fenerbahçe ıhtitalını? Oensı lafu güzaf