Katalog

7 HAZİRAN 1987 EKONOMI CUMHURİYET/U Mayıs ayı ekonomi dunyası için zamlı, gamlı, enflasyonlu, istifalı, sazlı sözlu, atışmah ve sataşmalı geçti. Mayıs ayının atıştnalı ve sataşmalı bölümunun baş aktorleri Odalar Bırlığı Başkanı Ali Coşkun, Odalar Birliği Yonetim Kurulu'ndan istifa eden Izmır Ticaret Odası Başkanı • Dündar So>er ve Pamukbank Genel Mudurluğu gorevinden uzaklaştırılan Doğan Çınar'dı. Bol atışmah ve Ekonominin tehlikeli sıılan sataşmalı bir ay Venedik Zirvesi'ni tehdit ediyor Verilen sözlerin tuîulmaması, zirvelere olan güveni sarstı dınlan. Batıhlar Derneği \a da Batıhlar Ocağı oluşturmava çağırıyordu. Dundar Soyer, Ali Coşkun'un ozel kalem muduru olarak Odalar Birlıği'ne aldığı Yusuf Ziya Erbeç adh kışinin cuma gunlerınin resmi tatil olması içın kampanya başlattığını, bu arada Odalar Birlığı'nde dını yonde bır kampanva olarak ramazanda oruç tutanlirla tutmayanların listelerının çıkanldığını ve oruç tutanlara 2 file erzak yardımı yapıhrken. oruç tutmayanlara 1 file vardım yapıldığını anlatıyordu. Dündar Soyer bu eleştirileriyle birhkte Odalar Birliği Yönetım Kurulu uyeliğinden istifa ederken, kendisıyle benzeri goruşlerı paylaşan DYP eğilımlı yonetim kurulu uyelerinin ise Gunız Sokak'ın tavsıyesi uzerine şu sıra Yönetim Kurulu içinde kalarak muhalefeti surdürmeyı yeğledikleri dile getiriliyordu. COŞKUN'A GÖRE SOYER TOB Başkanı Ali Coşkun ise Dundar Soyer'ın basındaki suçlamalarını yanıtlamak uzere Ankara'da bir basın toplantısı duzenleyecek ve bu ba&ın toplantısında Soyer'ın Odalar Bırliğı'ne başkan seçilrftek ısteyip bunu başaramadığını, ardından Odalar Bırlıği'nin bazı van kuruluşlannın yonetim kurullarına girmek ısteyip bu isteğının de gerçekleşmedığini, Soyer'inzaten yonetim kurulu toplantılarına devamsızlıktan masında, "Pamukbank'ın Çukurova şirketlerine verdiği kredilerin oranını sovlesem korkarsınız. Zaten holding bankalannda yonetim kurulu ujeleri patronun memuriarıdır, buraİardan gerçekçi kararlar çıkmaz" diyordu. Pamukbank'ın bılançosuyla oynandığını da kaydeden Doğan Çınar, eski patronuna karşı tehditkâr konuşarak, "gnıp yoneticilerinden kişiliğimle ilgili en uf ak bir laf geldigi takdirde yapacağım açıklamalarla yer yerinden sarsılabilir" şeklinde konuşuyordu. AYDAN MA EKONOMI DUNYASI Sanayileşmiş yedi Batılı ulkeninkatılacağı yarın baştayacak olan Venedik Zirvesi öncesinde yapılan yorumlar, somut bir sonuç almamayacağı yolunda. Her ülkenin tek tek sorunlanmn bulunmasımn gundemdeki sorunları gölgede bırakacağına ve toplantıların vaatlerle sonuçlanacağına kesin gozuyle bakılıyor. Bır tek umut veren konu, tarım subvansıyonlarının kaldırılması. Ancak buna da ABD Başkanı Reagan'm oncülük etmesi, guveni sarsıyor. Çunku, ABD tek başına yılda 35 milyar dolar tarım sübvansiyonu uyguluyor. Ekonomi Servisi "Dunya ekonomisinin tehlikeli sulan Venedik Zirvesi'ni tehdit ediyor." Sanavıleşmiş yedi Batılı ulkenin katılacağı ve vaıın başlayacak olan Venedik Zirvesi oncesi yapılan yorumlardaki ana tema yukandakı cumleyle ozetlenıyor. Yorumlarda, zırverun, tek tek her ulkenın kendi s o r u n l a n m n onemlı boyutlara ulaştığı bir donemde dunya sorunlarına pek katkıda bulunmayacağı da belırtiliyor. Orneğin Ingıltere'de yaklaşan erken genel seçimler, ABD'de Irangate skandalının hâlâ etkisini surdurmesi, Italya'da hukumet sorununun gundemde durması, Kanada Başbakanı Brian Mulroney'in pek de sevilen bır lider olmaması, Japonya Başbakanı Yasuhiro Nakasone'nın gorev suresının ekımde dolacak olması sayılan olumsuzluklar arasında. Olumsuzluklar sayıldıkça zirveye olan guven de sarsılıyor. Yakında gorevinden ayrılacak olan IMF Direktor Yardımcısı Heindrich Schneider de Turkiye'ye yaptığı veda ziyaretı sırasında bu kaygıları şoyle dile getirdi: "Zırveye katılacak ülkeler, daha once soylediMerini artık uygulamaya geçmelidirler. 'Ben şunu yapacağım, bunu yapacağım' demek artık yeterli değil. Ülkeler bir arava gelerek bir şeyler yapmak için karaıiı olduklannı gostermelidirler." Ancak yine de her şey umutsuz değil. Başkan Reagan'ın dun Avrupa televizyonlarına verdiği demecinde tarım konusunu yenıden gundeme getirmesı. getirirken de "2000 vılına kadar tum sübvansijonlardan anndınlmış tanmsal urun pazan" çağrısında bulunması, hiç olmazsa bu konuda somut adımlar atılabıleceği fıkrını çağrıştınyor. Gerçi, Başkan Reagan'ın demecinin hemen ardından Beyaz Saray Sozcusu Marlin fitzwater'ı soru yağmuruna tutan gazetecıler, ABDnin yalnızca geçen yıl 35 mılyar dolar tarım sübvansiyonu uyguladığını hatırlatarak bıraz sıkıştırdılar. Ama yine de, tarım subvansiyonları konusunda bir adım atılabileceğı de geçen ay yapılan Ekonomik Işbirliği ve Kalkınma Orgutu OECD toplantısında yapılan çağrı goz onune alındığında pek uzak gorunmuyor. Bılındiği gibi, OECD toplantısında. tarım subvansıvonlarının kaldınlması çağrısı yapılmıştı. Venedik Zirvesi'nde birçok kereler olduğu gibi, venıden gundeme gelecek dığer onemli konu da hiç kuşkusuz, ABD'nın F. Almanya ve Japonya'dan ekonomılerini canlandırmalarını ıstemesı olacak. Toplantı öncesinde yapılan açıkiamalarda olayın başlanan noktada kalındığı ortaya çıkıyor. Ama tek farkla. ABD tarafının, bu ıkı ulkenin ekonomılerini canlandırmalarını artık dunya ticaretınin geleceğı ıçın ıstedığini soyler olması. Olayın herkesçe bilınen tarafı ise çağnların ABD'nın 170 milyar dola•ra.varan dış ticaret açığının kapatılması ıçın yapılıyor olması. Bir başka deyişle, ABD ticaret açığının onemli bolumünun nedeni olan bu ülkeler iç taleplerıni canlandınp daha çok ABD malları ıthalatına gitmeleri durumunda ABD dış ticaret açığı da "makul" bir duzeye inebiecek. Yalmz, F. Almanya her zaman olduğu gibi, geçen gunler içinde yaptığı açıkiamalarda boyle bir gorev ustlenmeyeceğinı ilan ettı. Ilk başlarda sessiz kalan Japonya'dan da dun ses geldi. Japonİarın iddıasına gore, kendi pazar •\ Asım Kocabıyık TOB Başkanı Ali Coşkun, ozel sektorun AT ile ılışkilerinı duzenleyen İktısadi Kaikın ma Vakfı'na "sahip çıkmak" ısteyince once Vakıf Başkanı Asım Kocabmk ile surtuşmek zorunda kaldı. Ancak Kocabıyık, eleştirılere sozle yanıt ver" mek >erine anıden istifa edince, olaylar TOB ekibinin hiç de beklemediği biçimde geüşecek ve dini inançları ağır basan yeni TOB ekibi, IKV'nın başına Musevi kokenli Jak Kamhi'nir, .getirilmesıni içine sindirmek Ali Coşkun zorunda kalacaktı. ISO ve ITO gibi Istanbullu meslek odalannın ağırlıklannı koymaları sonucu Odalar Birliği yonetiminin karşılaştığı bu "emrivaki"nın yankılan sürerken, bu kez TOB'nin ilahili Kuran'lı, tasavvuf müzikli, if'tar yemekli genel kurul programı olay yarattı. Odalar Bir"liği Yonetim Kurulu uyesi Dündar Soyer, Ali Coşkun'u protesto ederek yonetim kurulu uyeliğinden istifa edecek, ama aynı zamanda da basına demeçler vererek Odalar Birliği 'nde "tehlikeli bir kadrolaşma" olduğuna dikkal çekecekti. SOYER'E GORE COŞKUN Dündar Soyer'e gore Turkıye Odalar Birliği, Ali Coşkun'un yönetıminde Aydınlar Ocağı'nın bir halkası haline gei t i r i l m e k isteniyordu. Yine I Dundar Soyer'e göre " T O B ' ^ nin yeni kadro oluşumu içinde « Doğu'ya imrenen, Turkiye'nin » kaderini Şark'ın karanlıklann* da çizmek isteyen insanlara yer £ verilmesi son derece s üziicüydü" Turkiye'nin tam y AT'ye başvurduğu sırada yu* zunu Bau'yadönmesi gerektıw. ğine işaret eden Soyer, ozel îj sektorun bu en ust kurulüşujj nun tam aksı yonde davranma» sını kınıyor ve Ataturkçu ay Ditndar Soyer ıhraç edılme noktasına geldiğını söyluyordu. Ali Coşkun'a gore Dundar Soyer Genel Kurul'da eleştirilerini açıkca dile getırmedıği için, "gajri medeni" bir kışıydi. Dundar Soyer'in kendisine iftira ettiğıni de savunan Coşkun, Izmır Ticaret Odası Başkanını "kimliksiz" olmak ve "yaş bunalımı içinde bulunmakla" suçluyordu Coşkun'un bu sozlerine karşı Dundar Soyer de bır basın toplantısı duzenleyecek ve bu toplantının "yüdızı" da kuşkusuz Ali Coşkun ve ekibi olacaktı. VE BtR BANKACI KONUŞUYOR Pamukbank Genel Mudurluğu gorevinden alınan Doğan Çınar, Ali CoşkunDundar Soyer soz düellosundan mı esinlendi nedir, gorevden alındığı gun duzenlediği basın toplantısında tüm bankacılık sektorunu, eski patronunu ve eski çalışma arkadaşlarını hop oturtup hop kaldırtacak açıklamalarda bulundu. " Ç u k u r o a gnıbu şirketlerine usulsuz kredi vermem için yapılan basküara karşı koyduğumdan dolayı beni istemediler'" dıyerek soze başlayan Çınar, holding bankacılığını da yerle bir ettiği konuş Doğan Çınar Artık bu "tehdit" nedenıyle mi bılinmez, Çukurova grubu Pamukbank konusunda " m u t l a k " bır sessizlik ıçıne girdi. Tek açıklama ise Uluslararası Bankası'run Genel Mudur Yardımcısı Bülent Şen\er'in Pamukbank'a Genel Müdür olarak atanması oldu. Bu arada İmar Bankası Genel Muduru Nuran Adak ve Egebank Genel Muduru Burhan Karaçam da gorevlerinden aynldılar. Ama bankacılık sektorunu ayın son gunlerinde meşgul eden konu, bu istifalardan çok, faizlerin geleceğiydi. Başbakan Ozal, serbest faız donemınden soz ederek mevduat faizlerinin artabıleceğinin ıpuçlarını vermişti. Zaten devlet tahvili faizlerinin net yuzde 47'len bulduğu bir ortamda en fazla yuzde 38,5 net faiz verebilen bankalarda mevduatın durması beklenemezdi. Bankacılara göre, bankalardan mevduat kaçışını onlemek için faizlerin artması şarttı. Zaten tırmanma surecine giren enflasyon da başka care bırakmıyordu. Ama enflasyonun duştuğunu kanıtlamak uzere faizleri ındirme yoluna gıden Başbakan Özal'ın şimdi tukurduğunu yalayıp "faizleri yükseltlim" demek yerıne serbest faiz esprısı altında faizlerin yükselmesinı teşvik etmesi Venedik Zirvesi, Isola Di San Ciorgio Maggiore KatedralVnde yapılacak. Bayan Thatcher'm, ütkesindeki erken leçimler nedeniyle toplantıyı 9 haziran gunu terk etmesi bekleniyor. Bu nedenle Venedik Zirvesi'nin biraz "aceleye" getirileceği de yapılan yorumlar arasında. ları ABD'ye yeterince açık. Yanı ABD'lıler ısterse Japonya'ya dıledıklerı kadar ıhracat yapabilecek durumda. Japon yetkilılere gore tek suç ABD'li firmaların, Japonlar, ABD'li fırmalar Japonya pazarına girmek için bır çaba harcamadıklarını dile getıriyor. Ayrıca, Japonya Başbakanı Nakasone'nin Venedik Zirvesi'nde kullanabıleceğı ıkı onemli sılahı var. Bırıncisi geçen gunler Buyte» haı (%) l?sizHk Japonya RAKAMURU YEDİLER GRUBU ABO 19S6 harfa Kanada F. Ataanya Fnnsa bğlttm 96 92 1987 rakamları nısanda yapılan tahmınlerden alındı. 25 25 24 24 25 28 31 1987 23 27 19 18 30 29 20 1986 11 1 70 28 79 107 116 1987 (H) 67 31 78 108 112 Enflasyt» 1986 19 06 0 3 11 2 22 34 59 42 34 '01 07 44 47 40 1987 (*) 25 de ıç talebi canlandırmak uzere hazırladıklan 6 tnlyon yenlık paket, ikincısi de ABD'nın 17 nısandan itibaren yururluğe koyduğu "chip" engeli. Zirve oncesi yapılan yorumlarda, ABD'nın Japonya'dan yeni tavizler koparmak için 300 milyon dolarlık chıp engelinı kaldırabileceği de belirtilen konular arasında. Nakasone'nın, 6 tnlyon venlik paketı daha genışletmek için chip enselını kullanmak ıs teyebileceği de yapılan yorumlar arasında. O zaman ortada yalnızca, karşılıklı taleplerin ortava koyulup çakıştırılması kalı>or kı, bu konu da zirvenın gundemı içinde. Sonuçta her ne kadar dunya kamuoyunda umutsuz gozle bakıha da, zırvede bazı konularda adım atılabıleceğı hehr * tılıyor. Bu arada, doviz boı^aiarının ılgiyle beklediğı "o.»ları durumu" konusunda üp h.'ı1/ b\ \orum vapılmış değil ALTIN VE DÖVİZ CEPHESİ Altın ve dolarda Venedik rüzgârları Altın ve dovız borsalan mayısta oldukça hareketlı gunler yaşadı. Ayın tunıune bakıldığında, dolar 1.771.83 mark arasında, altın da 445475 dolar arasında değerlerden ışlem gordu. Bir başka deyişle, dış borsalarda hem a/ıın hem de dolarda pek fazla yenılik olmadı. Ancak'iç piyasada özelllkle dolar oldukça buyuk stçrama 86 500 kaydettı. Mayısın ılk gunlerinde 794.75 lıra dolar dovız alış kuru uygulayan Merkez Bankası, Turk Lırası 'nın değerını dolar karşısında yaklaşık yuzde 3 duşurdu. Dolar serbest piyasada da 800 lıra duzeyinden 850 lıraya kadar çıktı. Bu da Turk Lirası içın yaklaşık yuzde 6 değer kaybı sonucunu verdi. Doların Tahtakaie'de uzun sureden bu yana ılk kez bu denh hızlı yukselmesınde en buyuk etkı, devaluasyon soylerıtılerının eskısınden daha çok ya\ılmasından geldı. Daha ayın ılk gunlerınden itibaren ABD ekonomısine ılışktn gostergeler u^ermde yorumlar yapümaya başlandı. Nıtekım, açıklanan rakamların ABD ekonomisinin daha nı olabıleceğı ızlenîmını vermesı bıle doların hemen tırmanma eğılımı ıçıne gırmesıne yol açtı. Ancak tırmamşlar eenellıkle kısa surdu. Ayın son gunlerinde ise tum borsalarda yarın başlayacak Venedik 2.ırvesı beklenmeye başlandı Bu arada, Paul İ'olcker'm 4BD Merkez Bankası'nın başından ayrılıp yerıne Alan Greenspan 'in atanması kısa surelı spekulasyonlara yol açmadı değil, ancak yine de Venedik Zırresı hazırlıkları, mayısın son gunlerınden itibaren dovız borsalarını etkısı alıma aldı. Dovız borsalarında bu gelışıneler surerken, değerlı ınaden borsalan da oldukça duyarlı bır şekilde olay ların ardına takıldı Doların bır gunde 2 yen y a da 0.2 mark yıtırmesı hemen tum yaıırımcıların panık halınde ultm ya da guınuşe hucuın eımesıne yol açtı Boy lece dış borsalarda altın zaman zaman 475 dolara, gıunuş de 9.5 dolara kadar çıktı Boy lesı gunlerde ıç piyasada da Cumhuriyet Altın; 87 bın 500 lıraya, gıımuş de 270 liraya kadar dayandı. Ozellıkle Ata Lira'nın vukselmesmde 819 00 Dolar (döviz alış) 804 794 75 onemli etkı de doların serbest piyasada hızlı bır atak yapması da etkilı oldu. Şımdı artık tum gozler yarın başlayacak Venedik Zirvesi 'ne dikildi. Oradan çıkacak her sozun dovız ve değerli maden borsalarını çalkalamaya yetebıleceğı de yapılan yorumlar arasında. 84 500, 81.500, 84 500 79500 Cumhuriyet Altım 22 Mayıs yeni bir şube yeni bir güç ENFLASYON doğal sayılmalıydı. Fıyat artışlarındakı tırmanma ve emısyondakı şışme ise mayıs ayında da surdu. I TEKIVOLOjtDE YENİ BULUŞLAR f Önce soğanı vurdular önce soğanlan vurdular. Sonra silahlannı mısıra çevirip ateşlediler. Daha sonra da patlıcanı öldürdüler. ABD'de kurulu Cornell Üniversitesi'nin biyologlan, tüm bu "saçma" görunen işleri fazla çahşmaktan sürmenaj geçirdikleri için yapmadılar. Bunlar tamamen genetik mühendıslik alanında yapılan deneylerin bir parçası. Biyologlar, bazı bitkileri daha verimli, dayanıklı duruma getirmek için yaptıklan çalışmalarda bir de bu şekilde bir yöntem geliştirdiler. Amaç, bu yolla bitki üzerinde bir şok yaratmak ve genetîk değışimler elde etmek. Bu çimen başka çimen Insanlar metropollerin içine gömüldükçe en küçük bir yeşil alanı bile değerlendirmeye, onu özenle korumaya çabalar oldu. öyle ki, yalnızca ABD'de bu tur ışlere yılda 24 milyar dolar (yaklaşık 20 trilyon lira) ve milyonlarca saat harcıyorlar. Bu işin pazarı bu denli büyük olunca, araştırmageliştirme çalışmaları da o denli geniş çaplı oluyor. ABD'li bilim adamlarının yeni geliştırdiği çimenler de bu çalışmalann bır urunu. Bu çimenler hem her turlü havada yeşil kalabiliyor hem daha az bıçmek gerektiriyor hem de üzerınde futbol bile oynansa kolay kolay tahrip olmuyor. DERBORSA 10 HAZİRAN' DA KADIKÖY'DE Tasarruflannızın geleceğini programlayan Derborsa, Kadıköy Şubesi ile atılımlarına bir yenisini ekiedi... Hazine bonosu, deviet tahvili ve gelir ortaklığı seneüeri başta olmak üzere, güçlü ve güvenilir kuruluşiann hisse senetlerini, tahvillerini satan Derborsa paranıza yön verir, kısa sürede yüksek kazanç sağlar. Tasarruflannız Derborsa'da hem değer kazarur, hem de ülkemize kazandınr. Derborsa 10 Haziran da Kadıköy de sayın halkımızın hizmetindedir. GÜNÜN HABERLERİ ı A vrupa Topluluğu ülkelennde ' r \ işsizlik oranı geçen nisan ayında yüzde 2.6 oranında azaldı. ABD'de ise bir önceki ya göre aynı düzeyde kaldı. Avrupa Istatistık '.Burosu (Eurostat) tarafından yayımlanan \verilere göre tspanya, Portekiz ve Yunanıstan \dışındakı 9 üye tilkede mart ayında yuzde 11.5 >olan işsizlik oranı, nisan ayında yuzde 11.2'ye tdilştü. öte yandan, ABD Çalışma Bakanhğı \farafmdan yayımlanan verilere göre, bu ulkede 'jnayıs ayı işsizlik oranı önceki aya göre •değişme göstermeyerek yüzde 6.3 oranında kaldı. AT ve ABD'de işsizlik aylara ilişkın beklentiler açıklamrken, şu göruşlere yer verıldi "Sınaı ürun piyasasında ızlenen canlılığm daha ziyade mevsimin etkısıyle devam edeceğı ve bu paralelde üretımin de artış eğilimını koruyacağı tahmin edılmektedir. Mart'takı ağır kış şartlarından etkılenmesıne rağmen artış gosteren ihracatın daha da artması, sermaye pıyasasındaki canlılığın surmesı, fıyatlann ise geçen yıldakınden hızlı yukselmesı beklenmektedır." Beksa'nın temeli atıldı abancı Holding ile Belçika'nm Bekaert fırmasının ortaklığında îzmıt Köseköy'de kurulacak "Beksa Çelık Kord Sanayiı"nın temeli atıldı. Temel atma törenme Sanayı ve Ticaret Bakanı Cahıt Aral, Belçıka Ulaştırma ve Dış Ticaret Bakanı Herman De Croo, Devlet Bakanı Ahmet Karaevlı ve Sakıp Sabancı katıldtlar. DERBORSA güvenli yüksek kazanç Bağdat Caddesi, Kantarcı Durağı, ErenköyKadıköy Tel: 355 31 82 MERKEZ :522 83 13 526 78 82/3 Hat ŞİŞÜ : 140 32 40140 18 94 147 14 75 ANKARA: 11843 88 125 16 00 125 2276 Fiyatlardaki artış sürecek J Tş Bankası'na göre, fıyatlann geçen yıla '^A oranla daha hızlı ytikselmesi surecek. Banka î tarafından yayımlanan "Aylık Ekonomik i Durvm"un nisan sayısında, daha sonrakı