Katalog

8 OCAK 1987 EKONOMİ CUMHURİYET/9 TÜRKİYE'den Oolar Tahtakale'de 783 lira Tfkonomi Servisi Amerikan Doları serbest piyasa diye C bilinen Tahtakale'de şaşırtıcı biçimde değer kaybediyor. }aha iki g'in uncesinde 800 liradan islem gören dolar dün '83 liraya kadar geriledi. Alman Markı da Tahtakale'de 429 iradan alınıp 431 liraya satıldı. Her iki döviz cinsinin de ıız/ı düşüsünde bu piyasaya yönelik talebin Onemli oranda ızalmasınm rolü oldu. Dolann inişine paralel olarak (apalıçarşı'da da altın fıyotları geriledi. Cumhuriyet Altını r 2 bin 500 liraya, 24 ayar külçe altımn gramı da 10 bin iraya indi. Para kapma varışı NECMİ ÇELtK 1987, bankalar ve özel sektörün güçlü firmalan ile Hazine arasında keskin bir fon toplama rekabetinin yaşanacağı bir yıl olacak. özel sektörün en büyük 200 firması içinde yer alan önemli bir bölümünün ilk kez bu yıl ağjrhkla hisse senedi, tahvil ve finansman bonosu gibi sermaye piyasası araçlarıyla borçlanma stratejisini benimsemesiyle para piyasasının ve onun temel unsuru olan bankaların "fon akış dengesi" içindeki geleneksel üstünlüğü önemli bir darbe yiyecek. Ekonominin özel sektör kanadının "bankacılık sistemine" bağımlılığının giderek azalmaya yüz tuttuğu ihraç edilen tahvil miktanyla da doğrulanıyor. 1986'nın tümünde özel sektör fîrmalan tarafından satışa sunulan tahvil miktarı 90 milyar lira civannda iken 1987'de bunun 250 ile 300 milyar lira arasında önemli bir büyüklüğe erişeceği tahmin ediliyor. özel fırmalan tahvil çıkarmaya iten iki temel neden bulunuyor. Birincisi, para piyasasından hem kısa vadeli hem de yüksek maliyetli finansman temin edebilmelerinden kaynaklanıyor. tkinci neden de tasarruf sahipleri için giderek çekiciligi yiten banka faizleri karşısında özel sektör tahvülerine yönelik ilginin artışı gösteriliyor. Tahvil çıkaran veya çıkarma hazırlığında olan büyük firmaların temsilcileri tasarruf sahiplerinde "enflasyonist beklentilerin" eskiye oranla bir ölçüde kırılması ve buna bağlı olarak da özel sektör tahviline güvenin artmasmın "sermaye piyasasmuı geüşimi" için uygun zemini yarattığını belirtiyorlar. Sermaye piyasası araçlarıyla borçlanma, özel firmalar için iki önemli avantajı beraberinde getiriyor. Banka kredi faizlerinin katlamalı olarak yüzde 80'lere vardığı düşünülürse yüzde 55 faizle çıkanlan bir tahvilin firmaya maliyeti 2025 puan arasında daha ucuz olacak. Diğer yandan ise sermaye piyasasından fon yaratma daha uzun vadeli olması nedeniyle çıkaran firmalara geri ödeme konusunda daha rahat nefes aldırtabilecek. Sermaye piyasasında oluşan fonların şu veya bu şekilde bankacılık kesimine döndüğü, daha açık bir deyişle tahvil satışlannın bankalar eliyle de yapılabildiği gözönüne alınmca fon toplaffia rekabetinde bankalar ile özel kesim firmalan arasında "dolaylı bir irtif aktan" söz edilebilir. Bu durumda bütçe finansmanını sağlamak telaşı içinde iç borçlanmaya hız veren Hazine, oluşan fon havuzunun suyunu kendine çevirmeye çalışacak. Hazine'nin bu yıl içinde yapacağı toplam iç borçlanma 2 trilyon lirayı aşacak. Bu miktarda bir iç borçlanmanın gercekleştnesi için Hazine'nin gerek kurumsal gerekse kişisel tasarruflar için kendi menkul kıymetlerinin faizlerini çekici tutmak zorunda kalacağı da bazı uzmanlarca ifade ediliyor. Ekonominin bankacılık sistemine bağımlılığı azalıyor 2yılsüreyle % 5055 netfaiz garantisi " stanbul (a.a.) tstanbul Ticaret Odası (tTO) Dürüst Reklam Komitesi, Vestel VHS videonun gazete eklamlannda kullandığı metinlerdeki bazı ibarelerin meslek :ararlanyla bağdasmadığı ve bunlann düzeltilmesi gerektiği onucuna vardı. tTO Başkan Vekili Dündar Uçar'ın Kfkanhğında yapılan toplantıda alman kararda şöyle ienildi: "Her ne kadar bugun VHS, uluslararası piyasada tâkim bir sistem ise de Vestel"in reklamlannda yer alan nzılan suçlayıcı diğerleri de haksız yere kötüleyici veya >erçeklere uymayan hususlann düzeltilmesi gerekir." r VHS video reklamı "suçlu" IMTde özel sektörün en büyük firmalan ilk kez ağırlıkla sermaye piyasası araçlarıyla borçlanma stratejisini benimseyecekler. Toplam tahvil ihracının 300 milyar liraya varması bekleniyor. Bu gelişme para piyasasının ve onun temel unsuru bankaların "fon akış dengesi içindeki" üstünlüğüne Bir yanda bankalar ve özel sektörün büyükleri diğer yanda ise, Hazine'nin yer alacağı keskin bir fon toplama rekabeü yaşanacak. Hazine'nin bankalar ve şirketler için çekici gelen 23 yıl faizli devlet tahvili ihraçlanna son dönemde iyice yönelmesi de "fon toplama yanşında" yerini koruma çabasraa bağlamyor. FİNANSMAN BONOSU Uluslararası mali sistemde bir sermaye piyasası aracı olarak görülen finansman bonoları (comercial paper) için gerekli yasal düzenleme tamamlanmasına karşın henüz bu araca yönelen özel sektör firması olmadı. Aynca finansman bonolarının "lusa vadeli bir araç" olması özelliğiyle sermaye piyasası araçları içinde görülüp görülmeyeceği tartışması da daha uzun süre devam edeceğe benziyor. Ancak gerek faiz gerekse vade belirlemesinde firmalara buyük esneklik sağlayan finansman bonolarının 1987'nin ikinci yansından itibaren "önemli bir borçlanma aracı" haline geleceği yaygın bir inanç. Halen brüt faizi yüzde 56 ile 52 arasında değişen özel sektör tahvilleri faizinin iki yıllık bir sübüyük bir darbe vuracak. Pamukta sanayicinin dediği oldu fzmir (Cumhuriyet Ege Bürosu) Sanayi ve Ticaret 1 Ticaret Bakam Cahit Aral, dün Ankara'da yaptığı açıklamada sanayicilerin istemi doğrultusunda tanm satış kooperatiflerinin ellerindeki gereksinim fazlası pamuk ve pamuk ipliğinin borsa fiyatlan uzerinden sanayicilere satışma izin verildiğini bildirdi. Karann etkisi hemen göriildü. Ticaret borsalannda fıyatlar gerilemeye başladı. Pamukta teşvikli ihracat sonrası fîyat şoku ile ilhalatın ucuzlatılması olaylan iplik ve tekstil sektöründe sıkıntı başgöstermesine neden olmuştu. Geçen hafta sonunda toplu olarak Sanayi ve Ticaret Bakam Cahit Aral'a başvuran sanayiciler tanm satış kooperatiflerinin elinde bulunan gereksinim fazlası pamukları "dünya piyasaları" fiyatlan ile satmasını istemislerdi. reyi garanti etmesi enflasyonuna aşağı çekildiği bir dönemde yatırımcılar için çekici olmasına karşın çıkaran firmalar için bazı sorunlan beraberinde getiriyor. Enflasyonun yüzde 20'lere çekildiği bir devrede yüzde 55 faizli finansman temini firmalar için "pahalı bir borçlanma" haline dönüşebilir. Banka kredi faizlerinin şimdiki düzeylerine yakın kaldığı varsayılırsa yüzde 55 faizle borçlanma yine de firmalar için avantajlı sayılabilir. Ne var ki bankaların yüzde 40 faizle, Hazine'nin de yine buna yakın oranlarda borçlandığı hesaplanırsa, özel kesim firmalan için enfiasyonun iki misli üzerinde "pahalı bir borçlanma" söz konusu olacak. Gelişmiş ulkelerdeki sermaye piyasalanna kıyasla Türkiye'de fon toplama maliyetleri arasında önemli bir farkın oluşması ayru zamanda "mali sistemin gerçek dunımunu" ortaya koyma açısından da önemli bir gosterge sayılabilecek. Özel tahviie ilgi artıyor TürkHenkel %50,23 net, TrakyaCam, PaşabahçeCam ve KırklareliCam yüzde 53 net, Çukurova Çelik yüzde 55 net, Pemko %50.4 net, Bossa yüzde 48,4 net faiz sağlıyor. Ekonomi Servisi Banka mevduatları ile devlet tahvili faizlerinin zincirleme olarak duşürülmeye başlaması sonucu, özel sektör tahvilleri tasarruf sahibi açısından iyiden iyiye cazip hale geldi. Bankalarda 1 yıllık mevduata verilen brüt faizin yuzde 45, net faizin ise yüzde 40 dolaylarında olmasına karşılık, 2 yıl vadeli ve her yıl faiz ödemeli özel sektör tahviilerinin yıllık net getirisi hâlâ yüzde 50'nin üzerinde. Gerek mevduat gerekse devlet tahvili faizlerinin daha da aşağı çekilmesinin planlandığı dikkate alındığında, bugünden satın alınacak özel sektör tahvilleri, tasarruf sahibine 2 yıl süreyle yüzde 50, hatta yüzde 50'nin üzerinde net gelir garanti ediyor. Zaten şu günlerde piyasaya çıkan özel sektör tahviilerinin 12 gün, hatta 12 saat içinde tükenmesi de tasarnıf sahibinin yoğun ilgisini gösteriyor. Özel sektör tahvilleriyle ilgili olarak yaptıgımız araştırmaya göre, bugünlerde pazarlanmakta olan ya da önümüzdeki günlerde piyasaya çıkacak tahviller, satıldıklan yerler ve net faiz getirileri şöyle: • TÜRKHENKEL 2 milyar 700 milyon lira toplam değeri olan tahviller 50 bin, 250 bin, 500 bin ve 1 milyon liralık kupürler halinde 23 ocaktan itibaren Yapı ve Kredi Bankası tarafından pazarlanryor. Yüzde 56 brüt, yüzde 50, 23 net faizli. Şu günlerde 100 bin liralık tahvil 97 bin 800 liradan satılıyor. • ÇUKUROVA ÇELİK 1 milyar lira nominal değerde ihraç edilmiş olan tahvilin satışı Genborsa'da yapüıyor. Tahvil yüzde 55 brüt faizli, ancak 100 bin liralık tahvil 94 bin 780 liraya satıldığı için net faiz getirisi yüzde 52.27'ye, ikinci yıl için yüzde 57.73'e ve iki yıllık ortalama olarak yüzde 55'e geliyor. • ŞİŞECAM'IN TAHVİLLERİ ŞişeCam Topluluğu kuruluşlanndan Trakya Cam, PaşabahçeCam ve KırklareliCam ardı ardına tahvil çıkarıyorlar. Her seferinde 1.52 saat içinde tükendiği belirtilen ŞişeCam tahvillerinden TrakyaCam tahvillerinin 750 milyon liralık I. serisi 6 şubatta, 750 milyonluk ikinci serisi ise martta satılacak. Tahviller yüzde 55 brüt faizli. Ancak 100 bin lirahk tahviller 95 bin liradan satılacağı için faiz getirisi ilk yıl net yüzde 50, ikinci yıl net yiizde 56 ve iki yıllık ortalama net yüzde 53'e geliyor. PaşabahçeCam'ın tahvilleri de aynı koşullarda. Tahvillerin 500 milyon liralık I. serisi 13 şubatta, yine 500 milyon lirahk 2. serisi ise mart ayı içinde satılacak. KırklareliCam tahvilleri, 26 şubatta 750 milyon lira olarak tek seri halinde satılacak. • BOSSA Sabancı Topluluğu kuruluşlanndan Bossa, 16 şubat günü 5 milyar liralık tahvili satışa çıkarıyor. Akbank şubelerinin aracı olacağı satışlarda tahviller brüt yüzde 54 faizli, net yüzde 48.4'e geliyor. • PEMKO Profılo Holding kuruluşlanndan Pemko'nun 1 milyar liralık tahvilleri 16 şubattan itibaren Yapı Kredi Bankası aracılığıyla satılacak. Yuzde 56 brüt faizli olan tahvillerin net getirisi yüzde 50.4. Özel sektör tahvillerinin özellikle parasını uzun vadeli değerlendirmek isteyenler için cazip olduğunu vurgulamak gerek. Çünku bu tahviller genellikle süresi dolmadan paraya çevrilmiyor. Sönmez: Gereksiz ithalata son verilsin l ursa (a/Lj Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Osman Sönmez, ülkenin içinde bulunduğu ekonomik sorunlardan kurtulması için sanayici ve isadamlarına vadeli satışlardan kaçınmalan çağnsında bulundu. Çıkanlan çek yasası ile çek verme işleminin disiplin altına alındığını Ali Osman Sönmez Vuuı vurgulayan Sönmez, vadeli satiftan kaçuun. açıklamasmda şu görüşlere yer verdL "Ülkenin içinde bulunduğu ekonomik bunalımdan kurtulması için dört ilkeye dikkat edilmelidir. Bunlar senetlerin güvenceye kavuşturulması, uzun vadeli satışlardan kaçınılması, ihracatta tüm kapıların zorlanması ve gereksiz ithalata son verilmesidir." B Çimentoda fon kesintisi arttırıldı nkara, (ankaj Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, çimento satışlarından çimento fonuna yapılan kesintiyi yükseltti. Bakanlığın Resmi Gazete'de yayımlanan ve 1 şubat tarihi itibariyle yürürlüğe girecek tebliğine göre, çimento fabrikalarınm çimento satışlarından yapılan kesinti, ton başına 750 liradan 1.250 liraya çıkanldı. Kalkınmada öncelikli yörelerdeki fabrikalar ile tskenderun fabrikası için ton başına 500 lira olan fon kesintisi 800 lira olarak belirlenirken, işletmeye yeni açılan fabrikalardan 3 y\l için 300 lira olarak alman fon 500 liraya yUkseltildi. Çimento ihracatındaki fon muafıyeti ise devam edecek. PEK KALÎTELİ MAL GOZE ÇARPMIYOR îndirimli satıslann başlamasıyla birlikte mağazalar vitrinlerinde dikkat çekici değişiklikler yaptılar. Yüzde 3050 indirim yaptığını ilan eden mağazalarm vitrinlerinde birkaç göstermelik mal dışında flyatı önemli ölçü de düşürülen pek kaliteli mal göze çarpmıyor. (Fotoğraf: FARUK BESKİSİZ) Yüzdesi büyük indirime rağbet yok Ekonomi Servisi Giyım eşyasında "dev pankartlann ardında" yapılan "buyıik kış indirimine" karş.n satışlarda beklenen canlanma gerçekleşmedı. Llsteük, "büyuk indirim, yiizde SO'ye varan ucazluk" gibı iddialı sloganlar "inandırıcı olmaktan" uzak görünuyor. Bir kısım mağazalar birkaç malda yuzde 50 civannda indirim yaparken vitrini dolduran bırçok eşyada ucuzluğun çok daha sınırlı kaldığı belirlendi. Hatta bazı mağazalarda "büyük ucuzluk" yazılı vıtrinlerin ardında etiketlere sadece 23 bin liralık kuçük sayılabilecek indirımlerin yansıdığı gözlendi. "Denetimi kolay olmuyor" gerekçesiyle Istanbul Ticaret Odası tarafından geçen yıl serbest bırakılan indirimli satışlar bu yıl çok daha başıbozuk gidiyor. Çeşitli semtlerde yapüğımız gözlemler indirime konu olan giyim kuşam eşyaları arasında hatırı sayılır bir kısrrun "seri sonu Sert)est plyasada Dolar: Keban %67.6 getiri sağladı nkara (a.a.) Yıllık getirisi yüzde 74'e ulaşan Köprii Gelir Ortaklığı Senetlerinin ardmdan Keban Gelir Ortaklığı Senetleri de 4. dönemde sağlayacağı yüksek gelirle "gözde tasarruf araçlan" arasma girdi. Keban Barajı Gelir Ortaklığı Senetleri 4. dönemde (A) tertibi için yüzde 40, (B) tertibi için yüzde 35 dolayında gelir sağlayacak. Şubat ayı başında yapılacak ödemelerde Keban gelir Ortaklanna yaklaşık 15 milyar lira gelir payı dağıtılacak. Toplam 40 milyar lira nominal değerde çıkanlan Keban Gelir Ortaklığı Senetleri ytlın ilk yarısı için (A) tertibi senet sahiplerine yüzde 27.6, (B) tertibi senet sahiplerine de yüzde 25.2 orantnda gelir dağıtmıştı. Böylece, Keban Gelir Ortaklığı senetlerinin yıllık getirisi (A) tertibinde yüzde 67.6'ya (B) tertibinde de yüzde 60.2'ye yükselecek. mallar" diye nitelenen eşyalardan oluştuğunu ve kimi mağazalarm indirim oranını yüksek tutmak için eskı fıyatı çok daha yukarı çekme yoluna başvurduğunu ortaya koydu. İndirime karşın saüşların beklenen talep artışını sağlamayamaroasında önemli nedenlerden biri olarak "ucuzluğun inandıncı" olmaması gösterilirken, gerçekte yapılan indirimin bile tüketicinın kesesine uygun olmadığı savunuluyor. Yaptıgımız gözlemler sırasında konuştuğumuz pek çok tüketici "pahalı ucuzluk" diye adlandırdığı bu yılki ındirimlerin kaliteli urunlere diğer bir deyişle gerçek ihtiyaç urünlerine uğramadığı konusunda yakınmasım dile getirdi. Bir ev hammı, daha önce 48 bin liradan satılan bir kabanı almak için indirimli satışlan beklediğini, ancak geçenlerde aynı mağazaya gittiğinde mağazanın 48 bin liranın üstüne 68 bin lira yazıp çarpı koyduğunu be lırterek, "Boyldikle indirim yapüklannı gösteri) orlar. Oysa fiyat aynı fiyat. Bu aldatmacayı görünce almaktan vazgeçtim" diyor. Vatandaşlar aynı zamanda mağazalarm serisi bitmış malların fiyatlarını indirdiklerini, bununla da indirim yapılsa bile bundan yararlanamadıklarını söyluyorlar. Istediği renkte pantolon, istediği bedende elbise, istediği numarada ayakkabı bulamayan vatandaş böylece bu alışverişlerden yararlanamıyor. Tüketiciye eski fiyatı indirimli fiyat gibi göstererek satış yapan mağazalar vatandaşın gözunde indirimli satışların inandırıcıhğını azaltırken bu konuda büyuk mağazalar kuçuk ve orta boy mağazaları suçluyor. Bu arada bir buyük mağazanın yetkilisi, bu yıl indirimli satıs'arda yüzde 3050 gibi sloganlann kullanılmasını da şu nedene bağladı: "Böylece müşteriyi indirim konu sunda bir anda elkiliyoruz. Bununla müşteri satın almasa büe vitrine ve ünınlerimize bakıyor. Bu da bir yerde çok az da olsa satışlanmızın artmasına ncdco.olatuliyor." Bu arada "yiizıle 50 indirim" şeklinde sloganlan vitrinine yazdıran bir mağazanın etiketlerine baktığımız zaman rnağazanın fıyatlannı gerçekten bu derece indirmediği anlaşılıyor Mağaza gömlegTn fıyatını 8800 liradan 6900 liraya, takım elbisenin fiyatını ise 35 bin liradan 24 bin liraya düşürmuş. Yani urünlerinde yaklaşık yüzde 30 indirim yapmış. İndirimli salışlara ilgıyi azaltan bir diğer etken de fıyatların halen yüksek kalması. Buna ornek olarak da buyuk mağazalardaki indirime rağmen bir kabanın fiyatının 52 bin lira, kazağın 1025 bin lira, ayakkabmın 1535 bin lira, eteğin fîyatımn ise 1525 bin lira arasında bulunması gösterılebilir KISA KISA HİLTON, 11 şirket ve 3 seyahat acentesine ödül verdi. ödüller, geçen yıl Hilton'dan kiralanan oda sayısına göre dağıtıldı. PİNAT Gıda Sanayü'nin bayiler toplantısı yapıldı. Bayiler arasında yapılan çekilişte bir Renault9 verildi. OTOMARSAN 16 milyar lira olan sermayesini 32 milyar liraya yükseltti. İKTİSAT Leasing'in katkısıyla Çatalağv Bl termik santralıprojesi için 35 milyon dolar dışfınansman sağlandı. Japon Merrill Lynch firması önderliğinde sağlanan kredi 8 yıl vadeli ve 3 yıl ödemesiz dönemi kapsıyor. SERMAYE PİYASASI Sempozyumu 30 ocak cuma günü saat 8.30'da Istanbul Sheraton Oteli Balo Salonu'nda yapılacak. Istanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın TürkAmerikan îş Konseyi ile ortaklasa düzenlediği sempozyumun sonunda bir de panel düzenlenecek. AKBANK 1987 yılımn ilk toplantısım üst düzey yöneticilerinin katılımıyla yaptı. Toplantıda 1986yılı değerlendirildi ve 1987 yılı hedefleri açıklandı. DÖVİZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilıni 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 isveç Kronu 1 isviçre Frangı 100 kalyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinarı 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyali KONUK YAZAR ÖZER ÇL\AR\ Efektif Döviz Döviz Efektif Alış Alış Satış Satış 749.55 753.30 749.55 760.79 496.95 499.43 487.01 504.40 58.94 58.65 58.65 59.53 412.30 414.36 41230 418.48 19.91 20.21 20.01 19.51 108.63 109.17 108.63 110 26 123.54 124.16 123.54 125.39 365.99 371.48 365.99 367.80 115.23 115.81 115.23 116.96 493.97 491.51 498.88 491.51 58.04 56.88 58.33 58.91 492.48 494.94 482.63 499.87 2672.15 2685.51 2618.71 2712.23 1145.31 1151.04 1145.31 1162.49 199.91 200.91 195.91 202.91 AET Uyeliği ve Tanm Gelirine Etkisi ÇAPRAZKUR 1 ABD DOLARI 1 8179 B Alman Markı 6.0672 Fransız Frangı Hollanda Flonnı 2 048 İsviçre Frangı 1 S249 1291.44 italyan üreti Japon Yeni 152 19 S.Arabistan Riyali 3 7494 1 Stertin 1 528 ABD Doları AIJIN GÛMÜŞ ALIŞ Cumhuriyet Reşat 24 ayar külçe 22 ayar bilezik 900 ayar gümuş 71.500 95 000 10.500 9.495 155 SATIŞ 72.500 100.000 10.530 10.300 157 DUNYA'dan "Beşler Grubu*' toplanacak TT'konomi Servisi Japonya ve ABD Maliye otoriteleri KL "Beş Büyükler" diye adlandırılan sanayileşmiş ülkelerin maliye bakanlan ve merkez bankası başkanlannm en kısa sürede bir araya gelerek, "uluslararası döviz piyasalanndaki gelişmeleri görüşmesi konusunda anlaştılar. özellikle "Dolann hızlı aşağı çekilişi" üzerinde yoğunlaşacak görüşmelerin Fransa'nın başkenti Paris'te yapılması planlanıyor. Japonya kaynaklan Beşler Grubu'nun Avrupalı üyeleri Fransa, Ingiltere ve Almanya'nm da kabul etmesi halinde bu toplantmm 7 şubatta yapılabileceğini belirtiyorlar. T.C. ZtRAAT BANKASI 28 OCAK 18*7 TAftİHİNDUİ DftvtZ KURURI DÖVİZİN CİNSİ 1 ABODOIARI 1 AVUSTMLYA OOUUH DÖVİZ MJŞTL SATtŞTL 749.55 753.30 496.95 499.43 58.65 58.94 412.30 414.36 19.91 20.01 108.63 109.17 123.54 124.16 365.99 367.82 11523 115.81 491.51 493.97 58.04 58.33 492.48 494.94 556.67 559.45 2672.15 2685.51 106.43 106.96 1145.31 1151.04 199.91 200.91 EFEKTİF AUŞTL SATtŞTL 749.55 760.79 487.01 504.40 58.65 59.53 412.30 418.48 19.51 20.21 108.63 110.26 123.54 125.39 365 99 371.48 115.23 116.96 491.51 498.88 56.88 58.91 482.63 499.87 545.54 565.02 2618.71 2712.23 104.30 108.03 1145.31 1162.49 195.91 202.91 Gandi,maliye bakanını görevden aldı ' konomi Servisi Hindistan • Başbakanı Raciv Gandi, iş çevrelerinde uygulanmakta olan ekonomik politikalara yönelik "homurdanmaların " yoğunlaşması üzerine Maliye Bakam V. Pratap Sing'i görevden aldı. Değişiklik 1988 mali yılı bütçe tasansım parlamentoya sunulmaya hazırlandığı bör dönemde yapıldı. Bakanlık için yeni bir atanma Rociv Gandi Hindistan Bas henüz açıklanmadı, Gandi bu b a k a m görevi de belli bir süre kendisi yürütecek. Yakın zamana kadar korumacı bir politika çemberiyle sanlan özel sektör, Maliye Bakam Prataj Sing döneminde giderek artan bir dış rekabetle yüz yüze kalmıştı. 1 AVUSTMYA $ U r i 1 BATI ALMAN MARKI 1 aadKA FRAna 1 BAMIARKA KRMU 1 FRARSSZ FHAia 1 İSVEÇ KRONU 1 bvtçRE FRANOI 100 İTALYAN ÜRETİ 100 JAPON YENİ 1 KANADADOLARI 1 KUVEYT DİNARI 1 NORVEÇ KRONU 1STERÜN 1 S. ARABİSTAN RİVALİ ZtRAAT BANKASI Gucünr olduğu gibi, örgütlemede belirmektedır. Bu nedenle, Türkiye'nın, 22 ürun grubundakı örgütlenme sorunu daha bugünden önemle e/ alması ve gerçekieştıritecek gönüllü üretici örgütlennı ve kurulu AET'ye katılımla birlikte uygulamaya girecek ortak tanm politikasına ya da destekleme kuruluşlannı yüzlerce yönetmeuyum, Türk tanmının çeşitli ürün grup/annı birer gelir politikasına Hk konusu topluluk mevzuatını uygulayabılecek bir "insan gücü"y/e donatması genekecektır. kavuşturacak ve bu uyum Türk çiftçisinin gelirini en az ikiye Tbpluluğun yüksek fiyat politikası, küçük ışletkatlayacaktır. Böylece tanmsal nufus fazlası ekonominin daha doyurucu melerden çok, "üretim sektörünün özelliklerme öbür sektörlerine aktanlabilecek ve en önemlisi sağlıklı kentleşme uygun optımal boyut'a ulaşmamış ışletmelere yakonusunda önemli yararlar sağlayacaktır. rar sağlamış daha açık bir deyişle, tanmda uğraş gösterenterin önemi azımsanamayaca/c bir keRoma Antlaşması tanmsal gelınn gelişmesını dışsatım prımı (3) aıamannaa uye oevıeııen çe sımını ekonominin öbür sektörlenndekıyle karşıve tarım ürunlennin genış topluluk pıyasasındakı şitli ödeme gerekleriyle karşı karştya getırmekte laştırılabılecek yaşam koşullarına gene de serbest dolaşımnı bir "Ortak Tanm Politikası"n<n dir. Bu bakımdan, Ortak Piyasa Düzenleri, üye kavuşfuramamış bulunmaktadır. Üye devletlerin, giderek gerçekleştirilmesine bağlamış ve bu po devletlerin söz konusu ödemelehnin, "ortak tanmsal ışletme sayısının azalblmasına (küçuk ışlitika, "1960lı yıllar"c/a, topluluk tanmsal üretimi sorumluluk" ilkesine uygun biçimde, TOPLULUK letmelenn optımal ekonomik sonuçlar sağlayabinm bütününü yansıtagetmış 22 tanm ürünü gru KASASINDAN karsılanmasını öngonnektedir. Topl&cek daha buyük işletmelere eklenmesine) yöbu bakımından (1) saptanmış ve uygulamaya ko luluk, bu FİNANSMAN POLİTIKASINI butçesınin nelik "yapı iyileştırme politıkalan"n/n temelinde nulmuş bulunmaktadır. Topluluk uyeliği, Türkiye'ye, önemli bir bölümünü oluşturagelmiş "Avrupek ışte bu gerçek yatmaktadır. doğal olarak, Ortak Tanm Politikastnın daha açık pa Tanmsal Garanti ve Yönelim Fbnu" (FEOGA) Buna gore, yüksek fiyat politikasının üretıcıye bir deyişle, ürün gruplannın her btrindeki "Ortak aracılığıyla yürütmektedır. Bir öbür deyişle, uye Piyasa Düzeni"m kurmuş olan 'Temel Yönetme devletlerin desteklemeye ayırdıklan paralann % dönuk yararlannı yeterince toplamak amacında1 lik" te buna ılişkın "Uygulama Yönetmeliklen 87 geçmemek üzere faiziyle destekleme konu kı bir Türkiye'nin tanm reformunu yalnızca top'nin bütünüyle üstlenılmesi ve harH harfine uygu su malın firesı veya yok edilmesı durumunda tüm rak dağıtımı anlamına almayarak aynı yola bir an önce adım atması bir gerek olmaktadır. lanması gereğinı yukleyecektir. bedeli, üretici yardımlan ve topluluk dışı üçüncü • Saşfa tahıllar olmak üzere, fiyat düzenlerinin ülkelere yönelik dışsatımlara ilişkin primler FEOOrtak Piyasa Düzenleribinnctsi "fiyat veya ge GA'dan karşılanmaktadır. anahtan durumundakı urunlere yönelik astronolir politıkası", ikincisi "topluluk içi serbest dolamik fiyat arüslannın katılmayla bınikte dış rekabete şım politikası", üçüncüsü "topluluk dışı üçüncu Burada, Ortak Tanm Politikasının dünya ve bu çok daha büyuk ölçüde açılacak Türk sanayiinin ülkelerle alışverış politikası". dördüncüsu "reka arada Türkiye fıyatlannm birkaç kat üzehndekı ve üretici dahil Türk lüketıcısınin "ölümdirim sabet politikası" ve sonuncusu da "finansman sosyal fıyatlaria çwhlmekte olduğunun vurgulan vaşı"na yeni boyutlar ekleyeceğinin hatıriatılmapolitikası" olmak üzere beş politika ıçermektedir masında da yarar bulunmaktadır. Örneğin, top sına da gerek duyulmaktadır. Bu "tehlike", Türki"tek rakam"a Bu yazımıztn konusu "fiyat polıtikası"y/a "îı luluğun 1986/87 kampanyasma ılişkin BAŞLAN ye'nın enflasyon oranını nansman politikası" üzerinde yoğunlaşmaktadır GIÇ DESTEKLEME FİYATLARI (A) Türk destek sıkıştıracak sağlıklı bir ekonomi politikasına kalemefiyatiannın100 sayılması dunjmunda yumu tılmadan çok önce adım atması zorununa yeni bir Fiyat po/rtikas), biraz sonra değinilecek altı ürün şak buğday için 204, arpada 214, çavdarda 216 kanıt getiımektedir. grubu dışında, üretıci gelirinin "PİYASA" çerce ve sert buğdayda da 275 düzeyine yerteşmekte(l) Tahıllar, pirinç, domuz eti, sığır eti, koyun vesinde ve Topluluk Konseyi tarafından saptana dır. (5) ve keçı etleri, kumes hayvanları, yumurta, süt ve cak olan ORTAK FİYATLAR (Ortak Gosterge FiBuna gore, Ortak Tanm Politikasına uyum Turk sütlü urünler, şeker, şarap, laze sebzeler ve sofrayatlan, Ortak Yönehm Fiyatlan, Ortak Amaç Fi tanmının çeşitli üriJn gruplannı her yıl en az topyatlan) düzeyinde gerçekleştirilmesi ilkesine da luluğun enflasyon oranı ölçüsünde arttınlan 'ta lık meyveler, yağlı maddeler, yaprak tutun, kuruyanmaktadır. Bu fiyat veya gelir oluşumu, doğal ban fiyat" (ortafc destekleme fiyatı), "tavan fiyat" tulmuş hayvan yemleri, canlı bitkiler, keten ve kenevir, şerbetçiotu, ipekböceği, tahıllann işlenmeolarak, DESTEKLEME yoluyla sağlanmaktadır. (ortak gösterge fiyatı vb) "üretici yardımı" araçGerçekten, Ortak Piyasa Duzenleh, üretici gelin lanna dayandıniacak ve FEOGA'nm katkılarıyla ış sinden sağlanmış ürunler, meyve ve sebzelerin işnin Ortafc Fiyatlar düzeyinde olusmasını sağlamak lettlecek olan bırer gelir politikasına kavuşturu lenmesinden sağlanmış ürünler ve su ürunleri (2) uzere, üye devletleım mevcut veya kunılacak DESlacaktır. Bundan başka, bu uyum Türk ureticı Gönüllu üretici örgutlerinin Ortak Piyasa Düzenlerinde ongörülen fiyat politikalarının (piyasaya TEKLEME KUFIULUŞLARINA, üreticıler tarafından sinin gelirini en az ikiye katlayacaktır. belirli düzeylerin aJtındakı bedellerle mal surulmegetirilecek ürünun ticaret kampanyası" boyuncaNüfus paöamas/nın doğurageldiği soruntan ço mesi veya piyasadan mal çekümesi uygulamalarıbu fıyatlardan belirli ölçüde düşük ORTAK DESTEKLEME FİYATLARI karşılığında satın alınmasızumlemekten ve özellikle tanmsal nüfus fazlası nın) sonuç vermemesi (fıyatlann çökmesı) durugörevını yüklemektedir. Bu destekleme düzenı, nı ekonominin daha doyurucu öbür sektön'erıne munda. (3) Konseyce saptanan bu primler, genelbazı taze sebze ve sotralık meyvelerle su ürunle yeterince aktarabılmekten ırak Türkiye'de, bu tur likle, yüksek onak fıyatların topluluk dış\ ucünrinde, "GÖNÜLLÜ ÜRETICİ ÖRGÜTLERİ"nınfi bir gelir artışı başta köylunün toprağma bağlan cu ülkelere yönelik dışsatımlara getirdiğı guclukmaşı, sağlıklı kentleşme ve "sanayi" ve "hizmet lerin giderilmesını amaçlamaktadır. (4) Ba$langıç yat politikalanna eklenmektedir. (2) ler"e yönelik UHi talebin gelışmesi gelmek uzere destekleme fiyatlanyla ortak fiyatlar, piya^ava kesintisiz ürün akımının sağlanması amaayla ve en Meyve ve sebzelenn ışlenmesınden sağlanmış önemli sosyal ve ekonomik yararlar sağlayacakaz üreticinin faiz ve depolama giderlerını kar>ılaürünler (bu arada kuru üzüm ve kuru ırrcir), ke tır. Ancak, "katılma"nw7 ve katılmadan doğacak yacak biçimde aylık artunmlar görmekıedır. (5) ten ve kenevir, şerbetçi otu, yağlı tohumlar, kuru bütün bu yaraharın gerçekleşmesinin çeşitli getulmuş hayvan yemlen ve ipekböceği gruplann reklerin yenne getırilmesıne bağlı bulunduğunun Öbur tanm urünlerine dönuk karşılaştırmalar da benzer sonuçlar \ermektedır. da ise, üretıci gelıri fiyat politikası yerine sade göz ardı edılmemesi de yennde olacaktır ce YARDIM yoluyla desteklenmektedır • Üretici yararına gelir politikalarının başan yolu Görüldüğü gıbı, Ortak Tanm Politikası "örgütlenme"cten geçmektedir Nıtekim, ustleni * Özer ÇıurEski Hazine Dış Ticaret Müste$arlıüreticilenn örgütlenmesi, destekleme, yardım ve lecek Ortak Pryasa Düzentennm "öz"ü, gönılmüş t ı eski Müstesar Yardıtnısı.