Katalog

V7 7 *7 EKONOMÎ CUMHURİYET/11 TURKIYE'den Gerçek ücretler 1985'te % 4.7 daha geriledi İSTANBUL (ANKA) 1985'te ortalama günlük ürctimin 1734 lira olduğu öğrtnildi. SSK yctkililerinden alınan bilgjye göre, esas ortalama kazanç olarak da tanımlanan ortalama günlük ücret gtçen yıl, 1984'e göre yüzde 38.2 artış gösterdi. Ancak aynı yü Istanbul geçinme endeksinin yuzde 45 artış göstermesinden dolayı gerçek ücretler yüzde 4.7'lik bir kayba daha uğrayarak, cnflasyon karşısında bir gol daha yedi. 1980'den bu yana SSK ücret verüeri, ücretlilerin cnflasyon karşısında sürekli yenik düştügünu, yalnızca 1983'te ücret artışmın cnflasyonun üstünde gerçekleştiğini ortaya koyuyor. Böylece son 5 yılda ücretler, enflasyon karşısında 41 yenik dunıma düşerken, ücretlilerin 1980 100 ka•ul edildiğinde, uğradığı gerçek ücret kaybı yüzde 18.2'ye ulaştı. Baııkalarm kârı devletten Bankalar, para toplayıp satma arasmda doğan faiz alışverişinden kâr edemediler. 19BS yıh kârlan, büyük ölçüde menkul kıymet ve kambiyo gelirleri ile alınan ücret ve komisyonlardan oluşuyor. NECMİ ÇELİK Turkiye mali piyasasında faaliyet gösteren 50'yi aşkın yerli ve yabancı bankanın hemen hemen tumu, 1985 yılı bilançolannı kârla kapattıklarını açıkladılar. Kimı bankalarda kâr rakamı bir öncekı yılın kâriannın yuzde yüz üzerine çıkarken, kimi bankalann kânnda düşüş gozlendi. Ancak bankalann kârhlığı kadar, bu kârlann ne tur bankacılık faaliyetlennden oluştuğunun sergilenmesi de ayn bir önem taşıyor. 1985 yıh bilançolan, bankaların kârını oluşturan kalemlerde bu>uk değışiklikler olduğunu gösteriyor. Bu değişıklıklerin en önemlisi, bankalann klasik bankacılık faaliyeti sayılan para toplayıp satma işinden fazla kârBankalann kat \ıe zaıat tahlosu (Mılyar TL.) Idn 5.0 56.0 53.3 5.0 28.8 19.1 2.2 13.2 12.4 32.2 26.7 6.0 9.5 0.567 11.1 0.603 1.02 (*) Meakai fayact vc Mcrkez (*) 148.0 437.2 598.1 1627 356.3 524.6 32.7 181.3 240.4 139.1 184.0 21.1 17.0 71.1 102.5 4.4 22.4 61.7 18.6 69.6 71.5 39.1 66.5 0.12 21 30 4 28.1 karphk faiztcri hariç tat«taıa«tmr. az uzerinde olduğu gözleniyor. Menkul kıymetler ile Merkez Bankası'ndan alınan karşıhk faizlerinin bir yana bırakılması halinde ise verilen faizler, alınan faızler toplamımn çok daha üzerine çıkıyor. Alınan faizler kaleminde en büyuk payı kredilerinutmasına karşıhk, menkul kıymet faizleri tutan da kredilerden alınan faizlerin yarısına ulaştı. Hazine bonosu, deviet tahvilı gibi yüzde 50'nin uzerinde gelir getiren ve vergıden bağışık olan menkul kıymetler, kârhlığı etkileyen en önemli kalem oldu. Mali sistemde toplanan Türk Lirası ve döviz mevduatınm yuzde 90'ına yakın bölumunü kontrol eden 10'a yakın özel ve kamu bankasının menkul kıymetlerden sağladıklan faiz gelirleri 500 milyar lirayı geçti. Böylece Hazine'nin kamu finansmanının en temel araa olarak çıkardığı iç borçlanma araçlan bankalara 1985 yılında büyuk bir kâr desteği sağladı. Uzmanlar, bankalann açtıklan krediiere oranla aldıklan faizlerin duşukluğünu, kredilerin verimsizliğiyle açıklıyorlar. özellikle, bankalann bağh oldukları sanayi gruplarındaki iştiraklerine açtıkları krediler, bu verimsizliğın önemli nedeni göruluyor. Bu şirketlere açılan kredilerin verimi, indirimli faiz yüzunden duşuyor. Aynca toplam krediler ile alınan kredi faizleri arasmdaki dengesizlik de hiç faiz getirmeyen donuk kredilerin belli bir kısmının normal kredilerin içinde gösterilmesi "kaygısından" kaynaklanıyor. Para satmaktan fazla bir gelir sağlayamayan bankalann, kambiyo işlemlerine daha fazla ağırlık vermeleri, dövizle ilgili kâriannın yukselmesini sağladı. Kambiyo kârlan, genelde bankalann döviz varlıklarının Turk Lirası karşısındaki değer kazanışı ile dışardaki bankalardaki döviz hesaplanndan aldıklan faiz gelirlerinden oluştu. Dolann 1985'in son çeyreğinde gösterdıği "azizlik", döviz pozisyonlan Amerikan parası ağırlıklı olan bankalan kambiyo zaranna uğrattı. Dolann 1985 yıh sonunda değer artışının yüzde 30 civannda olduğu düşünülünce, döviz pozisyonlan mark, sterlin, tsviçre Frangı gibi TL karşısında yuzde 60'ın uzerinde değer kazanan yabancı paraları elinde tutan bankalann hiçbir dış işleme girmeseler dahi, yüksek kambiyo zararlannı da kârzarar hesaplannda göstermeleri gerekirken, genelhkle zarar duşülerek sadece kambiyo kânnın açıklanması tercih ediliyor. Dığer tarafta ise bankaların aracılık faaliyetleri olarak nitelenen bankacılık hizmetlerinden alınan komisyon ve ucretlerden de önemli bir gelir sağladığı görulüyor. Nitekim bazı bankalarda alınan ücret ve komisyon gelirlerinin kredi faizlerinden bile yüksek olması, bu eğitimi doğruluyor. Ancak bankalann geçen yıl aralannda dış ticaret işlemleri finansmanında buyük bir komisyon kırma rekabetine girmeleri, bu kârlann bir ölçüde azalmasma neden oldu. Bir yanda mali pastanın büyuklüğu aynı kalırken, ortak olanların sayısının 50'yi geçmesi, diğer yanda da döviz girişlerinde ortaya çıkan azalma sonucu, dış ticaret işlemlerinin eski cazibesini yitirmesi bankalann 1986 yıh kârlarını etkileyecek en önemli unsurlar. Aynca bankalar, 1985 yılında Merkez Bankası'ndakı karşıhk hesaplanndan sağladıklan onemlı mıktardakı faiz gelınnden de yoksun kalacaklar. Hazine bonosu ve tahvilden 500 milyar gelir sağlandı İSCtNİN EVRENtNDEN ŞÜKRAN KETENCt Ozal Işçilec. Gorunen ye qercek ucreller Tıtar 1960 1981 1982 1983 1984 1965 lcnl(TL) 427 0 5438 6910 922 C 1254 0 1734 C 145 9 2008 2665 3433 499 6 724 4 tct*t T l 2926 270 8 2593 2686 2510 2393 100 926 886 917 857 818 Mevduat artış hızında yavaşlama ANKARA (aa.) Bankalardaki toplam mevduat, yılın ilk üç ayında yüzde 12.4 oranında arttı. Mevduat artış hızı, gecen yılın aynı döneminin gerisinde kaldı. Geçen yılın ilk üç ayında artış oranı yüzde 14.5 olmuştu. Merkez Bankası verüerine göre, üç ayda 908.5 milyar lira artan mevduat, mart sonunda 8 trilyon 235.7 milyar liraya ulaştı. Mevduat artışında faiz gelirlerinin mevcut hesaplara eklenmesi etküi oldu. Bu arada ilk üç ayda en fazla mevduat artışı kamu bankalannda oldu. Kamu bankalan mcvduaü ocakman döneminde 560 milyar lira artarak 3 trilyon 895.3 milyar lira yükseldi. tlk yedi özel banka mevduatlan isc aynı sürede 327.4 milyar lira arttıve 4 trilyon 2.3 milyar liraya çıktı. Kıırt: Mevduat faizlerini haftaya ele alacağız ANKARA (aj.) Merkez Bankası Başkan Yardımcısı tbraklaı Knrt, "¥tni faiz onuüaruu gefccck hmfta Muı giina b u k s mcclisi toplantuuda ele abcatız" dedi. Gazetecilerin sorulannı cevaplandıran tbnMm Kurt Merkez Bmkaa Kurt, banka meclisi toplantısında, Bafkan Yanümctsı faiz oranlannın düşürülmesi doğrultusunda beliren eğilimin değerlendirileceğini kaydetti. Merkez R»nta<ı Başkan Yardıması Ibrahim Kurt, son günlerde basında, konuya yakın çevrelerden kaynaklanan ve faiz oranlannın 45 puan indirileccği yolunda haberler yayımlandığına dikkat çekerek, bu konudaki kararın banka meclisi toplantısında alınacağını söyledi. Kurt, enflasyondaki düşüş eğılimine göre faiz oranlannda ayarlamaya gitmenin "normal bir •yguiama" olduğunu vurguladı. lı çıkmamalan oldu. Hatta kimi bankalann para toplamasatma arasmdaki faiz alışverişinde zarara uğradıklan görülüyor. Bankalar, para satmak işinden kâr edemediklenne göre acaba kârlannı nereden sağladılar? Yılsonu bilançolan bankalann birçoğunda asıl gelirin, kambiyo işlemleri, menkul kıymetler ve Merkez Bankası'na yatırmak zorunda olduklan karşılık faizlerden kaynaklandığını gösteriyor. Aynca aracılık faaliyetleri olan bankacılık hizmetlennden alınan ücret ve komisyonlar da kârhlığı etkileyen diğer unsurlar oldu. öte yandan, büyük küçük birçok bankanın kâr ve zarar hesaplanna bakjldığında,alınan faizler toplamımn verilen faizler toplamından ya duşuk ya da çok Dolar, savaşın îbresine bakıyor Bolar, dün Londra'da 227 marka kadar gerilerken New York'ta 226 marktan işlem gördü. Alttn fiyatlan da 341 dolardan 338 dolara kadar indL Merkez Bankası ise, dolann alış kurunu 8 lira azaltırken, markı 5 lira arttırdı. lararası para piyasalannda ters bir tepki yaratarak dolar ve altın fıyatlannın düşmeşine yol actı. ABD ile Libya arasında yaşanan gerilimin ne yönde gelişcceğinm bilinmemesi yüzünden uluslararası döviz ve altın borsalannda belirsiz bir bekleyiş hüküm sürüyor. Uluslararası gerginliğın had safhaya ulaştığı dönemlerde hızh yükselışe geçen Amerikan Dolan, dün başta mark olmak üzere sert paralar karşısında büyük düşüş gösterdi. Dün sabah saatlerinde Londra'da 2.31 marktan 2.27'ye inen dolar, New York'ta 126 marka kadar geriledi. Merkez Bankası da dolan 668.15 TLüen 8 lirahk bir düşüşle 660.20 TL!ye indirirken, markın döviz ahş kurunu yaklaşık 5 lira yükseltti. Dolar dış piyasalardaki düşüş nedeniyle serbest piyasa diye bilinen Tahtakale'de de 691 liraya indi. Mark ise, 302 liradan alıcı buldu. Altn fiyatlan da dolann yanı sıra aşağı çekilerek onsu 341 dolardan 338 dolara kadar indi. Dün Tahtakale'de de dolar gerilerken, markın yükseldiği gozlendi. Sabah saatlerinde 698 liraya kadar ahcı bulan ABD Dolan, dış borsalardan gerilcme haberleri gelince, 691 liradan büe zor alra bulabildi. Bırçok işlemci düşüş beklentisiyle dolar ahnaktan kaçımrken marka yöneldi ve sabah saatlerinde 300 lira olan Alman Markı kapamş saatlerine doğru, 302 liradan satılmaya başlandı. Kapahcarşı'da dün cumhuriyet altını önceki güne göre, 250 lira değer yitererek, 53 bin 250 liradan 53 bin liraya düştü. 24 ayar külce altının gramı da 35 lira düşerek, 7 bin 835 liradan 7 bin 800 liraya Ekonomi Senrtei Akdeniz'deki gerilim, ulus Arçelik'in kârı 6.3 milyar Ekouomi Servisi 31. olağan genel kurulunu dün Divan Oteli'nde yapan Arcelik, 1985 yıh faaliyetleri sonucu 6.3 milyar kâr etti. Yönetim Kurulu Başkanı Vehbi Koç imzasıyla sunulan faaliyet raporuna göre, geçen yıl fıyat artışı yüzde 23 düzeyinde kahrken, cironun yilzde 66 artarak, 87 milyar liraya ulaşması dikkat çekti. Buzdolabında yüzde 53, çamaşır makinesinde yüzde 74.5 ve elektrikli süpürgede yüzde 31 pazar payına sahip olduğu kaydedilen Arçelik'in tüm ürün satışlannda 1985'te yüzde 14 büyüme görüldüğü belirtildi. Geçen yıl 4.6 milyar lirahk yatırun yapan Arçelik, kânnın 4 milyarlık bölümünü ortaklara dağıtma ve kalanını bu yıl yapılacak 9.5 milyarlık yatırımlara ihtiyat olarak ayırma karan aldı. geriledi. Pamuk ipliğine 3 ayda 10. zam ANTALYA, (a.a.) KıHangi iplik ne kadar? sa adı "Antbiriik" olan AnYeni Eski talya Pamuk Satış Kooperaftyat ftyat tifleri Birliği, son 3 ay içeri çe*Mi sinde iplik fiyatlarına 12/1 K a * fctfk .1.370. .1.570 " ". ..1.450. .1.650 lO'uncu zammı yaptı. Üret 11/1 .1.500. .1.700 tiği ipliğin tamamına yakını.1.580 .1.810 " nı ihraç kaydıyla iç piyasaya 14/1 satan Antbiriik, iplik fiyatla MI1 Kvtfı Wto ..1.755.. .1.855 " " .1.785.. .1.985 nm döviz kurlarına göre be Ntt .1.515. .1.715 lirliyor. İplik fîyatlannda yapılan sürekli ayarlamamn, ihraç kaydıyla Antbirlik'ten iplik satın alan nrmaların, Türkiye ile AET'nin ortaklaşa hazırladığı iplik baz fıyatlannın altında iplik satışı yapmalannı önlemek amacıyla yapıldığını belirten birlik yetkilileri, bu firmalann döviz kurlan yukseldikçe satın aldıklan ipliklerden büyük kârar sağladıklannı kaydederek, amaçlarımn bu kârlann ihracatçı fırmaya değil, doğrudan birliğe kaydınlması olduğunu söyledikr. Marlboro, zam hazarbğmda Marlboro'nun yaklaşık 10 gündiir bayilere kısıth miktarda dağıtüması, zam hazırlığı olarak yorumlanırken, bir bayi yetkilisi, "Duyduğumuza göre zam konusunda Tekel ile anlaşmazlık varmış" şeklinde konuştu. Ekonomi Servisi lthal sigaralar arasında en büyük pazar payını elınde tutan Marlboro'nun yaklaşık 10 gundur bayilere kısıtlı miktarda dağıtılması, bayi ler tarafından zam geleceği şeklinde yorumlanıyor. Istanbul'un yanı sıra, Trakya ve Anadolu'nun önemli bir bölumundeki bakkal ve dukkânlarda daha önce tıka basa dolu Marlboro'ların raflardan çekilmesi uzerine göruşlennı aldığımız bayiler, Tekel'ın iki haftadır sınırlı miktarda Marlboro verdiğini söylerken, Tekel yetkilileri hiçbir ithal sigarada sıkıntının söz konusu olmadığını ilerı sürduler. Bayiler, "Eskiden istediğimiz kadar Marlboro alabiliyorduk. tstesek, haftada 510 koli verebiliyorlardı. Şimdi gittigimizde en fazla yanm koli Marlboro veriyorlar" şeklinde konuşurlarken bir buyük bayi yetkilisi, "Dujduğumuza gore zam konusunda Tekel ile Marlboro yetkilileri arasında anlaşmazlık varmış" dedı. Tekel Genel Muduru Sureyya Yücel Özden ise şunları söyledi: "Firmalar ile Tekel arasında anlaşmazlık soz konusu değil. tşünize devam ediyoruz, kaçakçıura fırsai vermemek için ugraşıyoruz. Şu anda ithalatımız da her zamanki gibi devam ediyor." Marlboro sigarasının Turkiye temsilcisinin yurtdışında olduğu öğrenıliıken, Dunhill'in Turkiye temsilcisi Kayhan Buke, "Birim Tekei'den şu an için herhangi bir fiyat artışı talebimiz yok, amabu konuda hiçbir garanli verilemez. Tekel'de ve bayilerde Dunhill slogu var." YARIN: Paranın maliveti TOrkiş'te dün, kamu işyerterinde, sozleşmeleri olan serxJikaiar bir araya gelerek, toptusozieşmelerde karşt karşıya bulunduklan soruntann bir değerlendirmesini yaptlar. Bu yıl eteştirile eteştirile ağıziarda sakız olan, ancak hiçbir şekilde aştlamayan Koordinasyon Kurulu karşılarında yok. Hukümet yılın başında geçen yıllarda yapbğı gibi yıl sonunda gerçekJeşmesi olanaksc Nr enflasyon tahmini de belirtemedi. Yine de işçitere soluk atdıracak toptusözteşmeteri ımzalayabilme beklentisi yok. Türkiş toplantısı ıçın, toplusozleşmelenn son yıllardaki getişmelerini yansrtan bir araşnrma yapılmtş. uzal eta>nomisinde l»çilerin durumunu apaçık sergiliyor. 1983 yıltrtdaki ücretter 100 kabul edilerek yapılan saptamaya göre, 1985te Ocretler 163'e çıkarken, enflasyon 211 'e ulasmış. Böylece de gerçek işçi Ocretteri 19841e 1983'e göre 88'e ve 1385'te de 7Tye dOsmus. Bu Ozal iktidanntn iki yıllık uygulamasında ışçılerin her yıl gerçek ucrerterinden %10'un usturtde btr kayba uğradıklarının, çok agır btçimde yoksullaştıklarının kanıtıdır. Işçılerin bağröanan toptusözlesmelerte yasam dOzeylerinin iyK leşmosı yerine kötöleşmesi, yokauliaşması özgör toplu pazariık duzentnin teklırtması, YHICnın devreye girmesinden bu yana sürüp gidiyor. 1980'U yıllarda her yılın başında yaprian düşOk enflasyon tahmini, buna gore sınırlı tutulan ücret artışlan ve yıl sonunda gerçekleşen enflasyonu yansrtan istatıstikler, 5 yılda %50'ye varan gerçek ücretJerde bir agır yoksullaştırmayı ortaya koyuyor. 274275 sayılı yasalarta kullanılan sendikal haktann 19«î80 döneminde, aendikalı isçilerin çaltşma ve yasama koşullanna getirdiği iyHeşme, 1980 sonrası uyguiamalan ite yok otup gitmis. Bugünun sendikalı işcisinin gerçek ücretinin sabn aJma gOcO, 19631eki ücretinin altında. 17 yıllık sendikal dönemde gerek çalışma koşuKan, gerekae Ocretierde eJde edilen kazanımlar, önce YHK tarafından tırpalandı. Ozal iktidannda, sendikal haklan kmtlayan 2821 ve 2822 sayılı yasalaria yapılan ve Ozal ekonomisinin gereği Koordinasyon Kurulu aracılığı ile gelen dayatmalarla iytce genlere göturuldO. uzal iktidannda 1984 ve 85 yıllannda, sendikaların altında ırnzası olan toplusözleşmeler, tıpkı YHK dönemi s&zlesmelerinde oMugu gibi, tak yanlı hükumet dayatmasına bagk olarak gerçekleşti. OzaJ etonomisinin, IMF reçetelerinin ongordügu gibi işçilik maliyeneri duşüruldü. Daha ucuz işçi, daha daha ucuz işçi ılkesi yenesti. 1966'da Ozal ekonomisinde, bir şoyter degişse de, işcilere baktşta degişUdiin oMuguna ilişkin hiçbir beiirti yok. Degişen dogmuş tepkiler bitinçti olarak önce YHK ömeginde yaşandıgı gibi, Koordinasyon Kurulu'na iyice yönlendirildiktan sonra bu kurulun kaklırılması. Kamu Koordinasyon Kurulu, sendikacılar bütüntoplantılarda bu kurulu eteşurryoriar diye kaklınlmadı. 2821 ve 2822 sayılı yasalar uygulamaya girerken, görev başına gelen Ozal iktidan kamu işveren sendikalannı istediği gibi kurmak icin henOz hazırlıklı degikJi. Sozleşmeleri geçicı denetim altma almak uzBre Koordinasyon Kurulu'nu oluşturdu. Adım adım istanen hazırlıklar yapıldıktan sonra da, istenılen modelde kalıcı işlev yapacak işveren sendıkaian kurutdu. işçi sendıkaian, ozeflikle Türkiş yöneticileri, gerek yöneticilerinin tüm kamu ışverenlerinın katılımı ile, seçimle işbaşına geimemiş olmalan nedeni ile, gerekse memur konumundaki kamu işverenlerinin yönetıcı olmalan nedeni ile, kamu işveren sendikalannın yürürlükteki yasalara aykırı olduğunu öne sürüyorlar. YasaoV şılık iddiası, uygulayan hukumet okjuguna göre, aksine bir yargı karan olmadıkça, hatdılıgına rağmen bir anlam taştmayacak ve iddiadan öteye geçemiyecek. işçi sendikalan, yasal olmadığını söyledikleri kamu işveren sendikalan ile sözleşme masasına oturmaya başladılar bile. İlk belirtiler çok olumsuz. Sağlık iş koiunda işveren sendikasının ücret önerisi getırmeden önce çalışma koşullanna ilişkin hükumlerde anlaşma zorunluluğunu getirmesi de yürürlükteki yasa hükümlerine aykırı. Masaya otururken taraflann bütün önerilerini sunmalan zorunluluğu var. Türklş Başkanı Şevket Yılmaz, hükümet uygularnalanndan yakınırken, sık sık "Ben yapom oldu CHdubtttı ile bu işler yurümez" diyor. Fakat gozlemleyebildigimiz kadarı ile işler hep OzaJ iktidannın "ben yapum otdu"su ile yürüyor. Kamu işveren sendıkaian ile gündemde olan önumuzdeki donem toplusozleşmeierıne ılışkın kaygılar çok buyutlu olduğu ıçindir ki, sendikacılar dün Türklş'te toplanarak bir durum degertendirmesi yaptılar. izlenecek politikalarını belirlemeye çalıştılar. Geçen yıllarda da bu türden pek çok toplantı yaptlmış, Ozal hükümetınin dayatmalanna karşı hatta bazı önemli ilk» karartan da alınmıştı Ancak daha bu kararlann alındığı gunlerde görOşmeieri süren sendıkalann bu ılkeler dışında sözîeşmeter altma imza attıklanna, sonunda peş peşe herkesin Ozal hükümetının tek taraflı dayatmalarını kabul ettiklerıne hep birtikte tanık olduk Sonuçlan ise yukarda verdığimız rakamlaria isçilerin agır yoksullaşması, bir de çalışma koşullarında, ış guvencesinde çok buyuk kayıptar. Bu kez işçi sendikalannın Ozal iktkjannın karşısında daha etkili olmalannı, işçiler aleyhıne sürüp duran geriye gktisi hiç değitee frenlemeyi başarmalarını umalım. ABD ekononüsi kabuk değiştiriyorIktisatçılar Haftası bııgün Ekonomi Servisi ABD ekonomisı hızla kabuk değiştiriyor. Daha önce petrol, madencilik ve ağır sanayinin etkin olduğu ülke ekonomisinde egemenlik tuketim, hizmet ve finans sektörlerine geçti. Özellikle geçen yıl 1965 yılında ilk 20 şirket arasına giren 5 petrol şırketınin ancak ıkisinin bu sıralama içinde yer alabildiği göruldü. ABD'li McGra» Hill grubuna bağlı Business Week dergisinin yaptığı "ABD ekonomisinde Uk 1000 şirket" araştırmasında, ABD ekonomisinde söz sahibi olan sektörlerin yer değiştırdiği belirtildi. Derginin yaptığı "Son 20 yılda ilk 20 şirket" sıralamasında 1%5'te ilk sırada görulen American Telephone And Telegraph Co. geçen yılın sıralamasına dahi giremezken, aynı dönemde uçuncu olan IBM ilk sıraya oturdu. Sıralamada göze çarpan en önemli nokta da, EXXOD, Texaeo, Gulf OU, Mobil tDÇ (tzmir Dcntir Çtttk Sauıytt) 2 milyar 815 milyon Uralık hisse senedı satacaJt. 24 nisan perscmbe gttnü halka arz edılecek hısse scnetleri hem şirket bürolannda, hem de VakıfUr Baakuı ve Dış Ticaret Baakaa şubelennde satılacak. NET ŞtRKETLER Gnıbu kuruluslanndan "Bazaar 54" Amerika'da gttmrüksüz eve tesüm sistemıyle halı sevkıyatına başladı. Halı alan turistler, halı ücrttindea baslca bir sey ödemeyeçekler. Daha önce petrol, madencilik ve ağır sanayinin etkin olduğu ülke ekonomisinde egemenlik, tüketim, hizmet ve finans sektörlerine geçti. Business Week'in sektörler sıralamasında kamu hizmetleri, kârlıhk ve hizmetler sıralamasında ilk sıraya yükselirken, doğal kaynaklar atanında hizmet veren şirketlerle banka ve banka dışt finans kurumlanmn önemli sektörler arasına girdiği görüldü. ABD nin ilk 20 sirketi (19851 başlıyor •M Emt AT1T tafMrt S o n Boontlı M İ SMU İ H n l OTOİHI EN BÜYÜK SEKTÖRLER (MtLYAJt DOLAR) U, hMatazı Pazar «liMi 303.7 1581 139 6 135 7 114 0 108 3 103 5 998 78 4 710 Ttaü 14 9 7.8 69 67 56 53 51 49 38 35 DÜNYA'dan BrezUyalda enflasyona karşı savaşta bankalar yaralandı Ekonomi Servfei Brezilya'da bir zamanlar çığınndan çıkan enflasyon yoluyla kârlanna kâr katan bankalar, enflasyonu düşünnek amacıyla Deviet Başkanı Jose Sarney'in başlattığı savaştan olumsuz etkilenerek, yöntem değişikliğine sitmek üzere çalışmalara başladüar. Kira, ücret ve fiyatlann dondurulması ile piyasadaki para miktanmn eski günlere nazaran önemli ölçüde azalması üzerine bankalar hem ça , „ , , „ lışma metotlarını hem de ekonomi Devlet Bafkan, Jose Samey i ç e r s i n d c k i y c n i rollerini tartjjmaya başladılar. Enflasyonun yıllık yüzde 200'lerde dolaşUğı dönernlerde bile yüzde 2040 kâr marjıyla çahşan bankalann şimdi şube sayüannı azaltmaya, işçi çıkarmaya, verimliliği artürarak daha küçük kârla çalışmaya razı olmaya başladıklan belirtiliyor. Hıi tak * fl S«#ai kayuMv . Ktoya ve Shell ilk 20 arasında önemli yer tutarken geçen yıl sıralamada yalnızca Exxon ve Mobil'ın yer alabılmesi oldu. Derginin sektorler sıralamasında ise, kamu hizmetleri, kâr lumntm Eıpr«ss :. nttş Ktorrt» . fMtmnn Kadak Ctca Uto Ct^ım .. . PnctotAMMİs M İ AttMttc MstM 3M '..".'.".' 91.7 40.1 .. . 34 7 .265 24 3 17 4 16 7 15 7 ...15 6 151 14 6 14 2 .13 5 ...13 3 12 9 . 12 4 12 3 . 121 12 0 119 lıhk ve hizmetler sıralamasında ilk sıraya yukselirken, doğal kaynaklar alamnda hizmet veren şirketlerle banka ve banka dışı finans kurumlanmn önemli sektörler arasına girdiği göruldu. Geçen yıl petrol şırketlen gerilerken, akaryakıt satışları bu alanda ilk sırayı aldı. Toplam pazar payı içinde ilk 10'a gireme>en otomobil şirketleri ise kârlılıkta beşinci oldular. Ekonomi Senisi 11. tktisat Haftası bugun saat 10.00'da Sneraton Oteli'nde başlayacak. tstanbul Üniversitesi tktisat Fakultesi Mezunlar Cemiyeti tarafından duzenlenen haftada bu yıl "Ekonomi ve Demokrasi" konusu ele alınıp tartışılacak. Hafta'nın açış konuşmasını Maliye ve Gümruk Bakanı Ahmet Kurtcebe Alptemocin yapacak. Bugun yapılacak birinci oturumu Türkiye Şişe Cam A.Ş. Genel Mudurü Talat Ortaon yönetecek. Oturuma konuşmacı olarak unlu iktisatçı Prof. Hans W. Singer, Prof. Erdoğan Alkin, Prof. Gulten Kazgan katılacaklar. Yine bugun duzenlenecek 2. oturumda Prof. Viiksel Clkenin yöneteceği "Ekonomi ve Demokrasi" paneline ise Prof. Asaf Savaş Akat, eski Maliye Bakanı Kemal Kurdaş, Doç. Kenan Mortaa, Prof. tzzettin ÖMkr panelist olarak katılacaklar. DÖVİZ KURLARI Dovizın Cinsı 1 ABO Dolan 1 Avustratya Dolan 1 Avusturya Şılını 1 Batı Alman Markı 1 Belçıka Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Fkırinı 1 isveç Kronu 1 isvtçre Frangı 100 halyan Lıreti 100 Japon Yenı 1 Kuveyt Dinan 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyali Döviz AJ^ 660.20 473.69 41.60 292.00 14.35 79.35 91.69 259.16 91.47 348.39 42.59 374 05 2285 22 989.31 180.85 Döviz Efektıf Efektıf Sattş Satış Alış 660.20 680.01 673.40 450.01 487.90 483.16 41.60 42.85 42.43 292.00 300.76 297.84 13.63 14.78 14.64 79.36 81.73 80.94 91.69 94.44 93.52 264 34 259.16 266.93 91.47 94.21 93.30 348.39 358.84 355.36 40.46 43.87 43.44 355.35 385.27 381.53 2330.92 2170.96 2353.78 989.31 1018.99 1009.10 171.81 18628 184.47 T X ZtRAJIT BANKASI 17 DÖVİZİN CİNSİ 1M0MUII 1 AVKTMLTA MUM 1 «VVST1RIYA #M 1 MT1 ALHAIİ MAIKI iiaCkAHIAMi 1 MMMAKA KMM 1HUUMZFMMI IMUAMAaMH 1İSVECKMM IHVKKFUMJ 1M tTUYM LMJTİ 1MJAPMTOİ 1KAM0AMUH IKUVEnDİMM 1 MRVEÇ KMM 1STBIÜİ 1 S. ARAIİnMi riVAÜ DÖVİZ EFEKTİF ttnŞTL. 700.14 497.30 44.11 389.67 15.21 84.14 97.23 274.84 96.04 369.48 44.71 392.76 499.24 2399.44 97 08 1049.15 189.89 ğğk BORSA'NIN İÇEVDEN DMrt MM IMKB 1 0un alımı satımı 1 yapılan hisse senetler Ak*M»t»n Aıçaflk (E) 8.600 1900 3100 5.260 1.300 1350 4.950 860 830 4.000 1.815 1.925 4.655 1.115 1.475 1.175 960 2.400 2.060 1.215 M Macar ekonomisinde tehlike 8İnyali Ekonomi Serrisi Macaristan'ın döviz rezervlerinin giderek azalması ve dış ticaret açığının büyUmesi üzerine bir Politbüro üyesi,"E4er b« yıöd pcrfonıums geçen yıildadea daha iyi oimaz•a, 19M'krdnı beri eMe ettifimiz bdtiu kazuçlan yitireböirU" uyansında bulundu. Macaristan'ın nakit dövize dayalı ithalatı bu yılın ilk iki ayında yüzde 23 artarken, ihracatı yalnızca yüzde 6 artabildi. Ekonomiden sorumlu Politbüro üyesi Fereace H«Tsri, sanayi yöneticilcrine yaptığı uyanda, bu yılın ilk çeyreğinde ortaya çıkan ticaret açığını kapatabilmek ıçin yılın geri kalan bolümünde 400 milyon dolar fazkhğa ihtiyaç duyulacağını açıkladı. ÇAPRAZ KUR 1 ABD OOLARI 2 2609 7.2003 2.5474 1 685 1560 13 176.50 3.6505 1 Stertın B Alman Markı Fransız Frangı Hollanda Ftorinı Isvıçre Frangı halyan Lıreti Japon Yenı S Arabntan Riyali 1 4965 ABD Doton AI7IN GÖMÛŞ AUŞ Cumnunyet Re?at 24 ayar kulçe 22 ayar tnlezık 900 ayar oumua Peru, 30 milyon dolar ödeyecek Ekonomi Servisi Peru Deviet Başkanı Alan Garda Perez, IMF'ye 30 milyon dolar ödeyeceklerini açıkladı. Perez'in açıklaması, IMF'nin tamdığı sürenin son gunüne rastladı. Bilindiği gjbi IMF, Peru'ya 700 milyon dolarhk borcuna üişkın bir ön ödeme yapmak üzere pazartesi gününe kadar süre tanımış, bu ödeme yapılmazsa Peru'yu kredi verilmemesi gereken ülke olarak Uan edecçğini duyurmustu. 52 800 54.000 7770 6995 127 SATIŞ 53000 56.000 7800 7.500 130 rcshuuifr "Gacoat AUŞTL unfn. AUŞTL 666 80 680.14 666.80 473.62 483.10 449.94 42.01 42.85 42.01 294.92 300.82 294.92 14.49 14.77 13.76 80.14 81.74 80.14 92.60 94.45 92.60 261.75 26699 261.75 91.47 93.30 92.47 351.87 358.91 351.87 42 59 43.44 40.46 374.06 [381 54 355 35 475.47 484.98 451.69 2285.19 2330.90 2170.93 92.46 94.31 87.83 999.20 1019.18 999 20 j 180 85 184 46 171.80 M jttNk 8.755 2.700 1.700 2.900 5.550 1.295 1.150 5.000 860 860 4.000 1.900 2000 4.665 1.115 1.410 1.185 950 2400 2100 1.220 *S 8.755 2.700 1.700 2.900 5.550 1.295 1.150 5000 860 860 4000 1.900 2.000 4.665 1.115 1.410 1 185 950 2400 2100 1.220 (•*• hymm (E) çSîrava BakMk (E) EEzaaBBfi T a t n ı Efi •faohk (E) Ea> Hkra E n H laaar Çaflk {*) Enpi İHrif ÇtKft (M) H k n rabnkatan ( K ) Mrtaş (T) KartNtas K I Mtay torta() lamn tasaş (E) lartnfsaa T. D M * M k a a TJ» Makan (1) (*) C) Kapoa* kttlktkt. 8 755 2.700 1700 2.900 5.550 1.295 1.150 5.000 860 860 4.000 1.900 2.000 4.665 1.115 1.410 1.185 950 2.400 2.100 1.220 50 60 150 1.000 50 50 50 40 270 3.290 500 300 150 50 2.575 500 1000 230 100 2.300 1.470