Katalog

23 HAZİRAN 1985 EKONOMİ CUMHURÎYET/9 EKONOMIDE DIYMJOG ASIM PARLAK 21 yıldan beri Sümerbank'ta çalışıyor. İşçi statüsündeki Asım Parlak halen Sümerbank Bahçekapı mağazasmda tezgâhtarhk yapıyor. Evli olan Asım Pürlak'm iki çocuğu var. NEVZAT ALTOK 24 yıldan beri Sümerbank'ta çalışıyor. Memur statüsündeki Nevzat Altok da Sümerbank Bahçekapı mağazasmda tezgâhtarhk yapıyor. Altok evli ve dört çocuğu var. ler onun dörtte biri kadar. Resmi kuruluş mensuplan da mecburen bizden alışveriş etmese belki daha da düşük olacak. Bugünkü şartlarda bizim fiyatlanmız piyasa fiyatlanmn altında olmasına rağmen bu böyle. Çünkü vatandaş artık beş kuruşun hesabını yapıyor, dar gelirli kesimin imkânlan artık tamamen daralmış durumdadır.. Siz bu durumu bayram alışverişinin azalmasını geçim koşnllannın zorlaşmasına bağlıyorsunuz, anladığım kadar.. PARLAK Evet, tabii. Gene kendimden örnek vereyim. Bayramdan falan vazgeçtik şimdi kömür derdimiz başladı. Kömür satan vatandaşlanmız şimdiden, "bayramdan sonra ahrsanız kömür 20 bin liraya çıkacak" demeye başladılar. Ben geçen sene kömürü 10 bin liraya almıştım, nasıl bir yılda yüzde 100 artar fiyatı anlamıyonım, mutlaka haksız bir kazanç var burada. Bunlan düşünmekten bayram alışverişini falan düşünemiyor ki insan.. Sayın Nevzat Altok; siz de Sümerbank mağazasmda tezgâhtarhk yapıyorsunuz değil mi? ALTOK Evet efendim, ben 24 yıldır Sümerbank'ta tezgâhtar olarak calışıyorum, seneye emekli olacağım. Babadan kalma bir evim var, dört çocuğum var, zor şartlarda geçinmeye çalışıyoruz... Sirin aylık geliriniz ne kadar? ALTOK Benim aylığım 49 bin lira. Bir de kızlanmdan biri Cağaloğlu'nda trikoda çalışıyor, o da ayda 30 bin lira kadar kazanıyor. Tabii bu şartlarda zor geçiniyoruz.. Geçen hafta Lira bayram yapU Doların dünya borsalannda haftanın ilk günleri değer yitirmesi Türk Lirasma yaradı. Pazartesi günü Merkez Bankası dövız alış kuru 530.80 lira olan ve salı günü 531.20 liraya çıkan dolar çarşamba günü 2 liraya yakın değer yitirdi de 529.55 liraya indi. Daha sonraki günlerin bayram olması nedeniyle doların bu değer i hafta sonuna kadar sabit kaldı. Yani dünya borsalanndaki gelişmeler Türk parasına yansımadı. Böylece dolar lira karşısında geçen hafta 1.25 lira düşmüş oldu. Bu arada bir ara 560 liraya kadar tırmanan doların karaborsa fiyatı da çarşamba günü 552 liraya geriledi. Doların geri çekilişine karşılık markın üç gün içinde 1 lira daha aldığı dikkati çekti. Markın döviz alış kuru 174 lirayı da gecerken, bankalardaki efektif satış kuru 180 lira sınınna dayandı. Dünya borsalannda ise hafta ortasından itibaren doların kendini toparladığı gözlendi. Haftayı 3.07 marktan açarı ve çarşamba günü borsalarda bir ara 3 531.20 DOLAR Asım Parlak (ortada) ve Nevzat Altok (sağda). Osman Ulagay'ın sorulannı yanıtladı. Ulagay sordu, Parlak ve Altok yanıtladı; Işeiııiıı, meımırutı ve dar gelirliııiiı bayram yapacak gücü kalmadı "Ekonomide Diyalog"un bu haftaki konukları Sümerbank satış mağazalarından birinde tezgâhtar olarak görev yapan işçi statüsüdeki Asım Parlak ile memur Nevzat Altok ve arife günü alışveriş etmek için Sümerbank mağazasına girmiş olan serbest meslek sahibi bir bayan, Tesmiye Şen. Her bakımdan Anavatan Partisi'nin "ortadirek" tanımına girmesi gereken bu konuklarla bugünkü yaşam koşullannda bayramı nasıl geçirebileceklerini konuştuk. Sayın Asım Pariak, önce size sorayım, aylık geliriniz ne kadar? PARLAK Elime net 59 bin lira kadar bir para geçiyor.. Ailenizde para kazanan, gelir sahibi olan başka kimse var mı.. PARLAK Hayır, iki çocuğum var, biri lisede diğeri ilkokulda okuyor. Başka gelir getiren yok. Yalruz bir evim var, bir katında da bir akrabam oturuyor.. Yani kira derdiniz yok» PARLAK Kira derdim olmadığı gibi bir de ayda sekiz bin lira kadar kira gelirim var. Aslında kiradan daha fazla almam lazım ama oturan kişi akrabam, Ustelik adamcağız gece bekçisi, daha fazlasını verecek hali yok, onun için sekiz bin liraya oturuyor.. da başanlı olduğu için söz vermiştim, bir bisiklet aldım. Onu da ikramiyelerden falan denkleştirip alabildik. Başka bir şey alamıyoruz. Ufak çocuk sabah diyor ki, "Baba bana bir ayakkabı." "Ne ayakkabısı oğlum" dedim. "Yann bayram" dedi. Ama alamıyorum... Siz genellikle dar gelirli kesimin alışveriş ettiği Sümerbank mağazasında yıllardan beri tezgâhtarhk yaptığınıza göre onlann yani muşlerilerin bayram alışverişi konusundaki davranışlarını da gözlttyorsunuz. Bu bakımdan dunımu nasıl değertendiriyorsunuz? Bu yüki bayram alışverişi geçmiş yıllara oranla nasıl? PARLAK Bir defa şunu söyleyeyim ki satışlarımızda çok büyük çapta azalma var. Ben 1979'dan önce basma servisindeydim, bizim serviste, ayakkabı servisinde bayramlarda yer yerinden oynardı, vatandaşı kuyruğa sokmak için canımız çıkardı. Şimdi maalesef iş ALTOK Elekîrik parası, su parası, tüpgaz parası derken bayram için harcayacak para kalmıyor. Çocuklarıma hiçbir şey alamadım. Büyüklerin eskilerinden anneleri küçüklere bir şeyler yaptı. En zorunlu, iki aile ziyareti dışında bir yere de götüremeyeceğim onları. Anlayacağınız dört gün bayramı evde mahkum gibi geçirzceğiz. Beş altı yıl öncesine oranla yasam seviyenizde bir kötttleşme var mı sizce? ALTOK Şimdi ben ev kirası vermememe ve kızımın da çalışmasma rağmen çok zor geçiniyorum. Bakın şöyle ilk aklıma gelenleri sayayım. Daha önce ben 3 bin 3 bin 500 lira elektrik parası veriyordum, geçen gün 11 bin lira elektrik parası geldi. Aradan iki gün geçmedi 9 bin lira su parası geldi. Alın işte maaşın yarısı gitti. Bir de yol paralarını koyun üstüne, benim yol paramla kızımın yol parasına kızımın aldığı aylık ancak yetiyor. Bir de muayyen harcamalar var, her ay tüpgaz biter, gıda harcamalan var, hangi birine yetecek aldığımız para... Bu dunımda bayram için özel bir program yapma, özel bir harcama yapma imkânı da azalıyor herhalde... ALTOK Tabii, bayram geldi, hiçbir yere gidemeyeceğiz. Evde dört gün mahkumuz. Halbuki insan ister, çolukla çocukla bir yerlere gitmeyi. Yann öbürgün yılhk izine aynlacağız, öyle dört başı mamur bir yere değil de şöyle orta halli bir ailenin gidebileceği bir yere gidip de çocuklarımı denize sokmak istemem mi? Maalefes yapamıyoruz... Daha önceki yülarda bu imkânı bulabüiyor muydunuz? ALTOK Daha önceki yıllarda da çocuk sayısının fazlalığı nedeniyle gene bu imkânı kolay bulamıyorduk ama bu kadar değildi. Arada sırada böyle bir yerlere gidebiliyorduk... mark sınınna kadar gerileyen dolar daha sonra yükseldi ve cuma gününü 3.06 mark düzeyinden kapadı. Dolar, diğer sert paralar karşısında da aynı eğiljmi göstererek haftayı 2.56 tsviçre Frangı ve 9.33 Fransız Frangıyla bitirdi. Böylece, dolar yeniden önceki hafta sonunun değerlerine yükselmiş oldu. Gözlemciler dolann hafta ortasındaki duşüşünü, ABD'de faiz oranlannın düşmesine bağladılar. Alttn, önce çıktı sonra indi Altm piyasası geçen hafta dünyada ve Türkiye'de hareketli günler geçirdi. Dünya borsalannda haftayı 319 dolardan açan bir ons (31.5 gram) altın, dolann düşüşünü ftfsat bilerek çarşamba günü 325 dolara kadar yükseldi. Bununla birlikte daha sonraki günler dolann toparlanmasırun da etkisiyle altm fiyatlan düşmeye başladı. Cuma günü kapanışta borsalar 314.50 doları gösteriyordu. Böylece haftaya iyi başlayan altın beş günde 5 dolar vermiş oldu. Kapalıçarşı da haftanın ilk günlerinde dünya borsalannda ki yükselişin etkisi altında kaldı. Haftayı 37.25037.400 liradan açan Cumhuriyet altını çarşamba günü 37.75O38.OOO liraya çıkü. Külçe altında da benzer bir gelişme kaydedildi. Pazartesi günü 5.6405.660 liradan işlem gören külçe altm, çarşamba günü 5.7305.759 liradan alınıp satıldı. Bayram nedeniyle daha sonraki günler alışveriş olmaması fıyatların bu düzeyde kalmasına yolaçtı. Bununla birlikte hafta sonuna doğru dünya borsalanndaki ani düşüşün etkisinin bu hafta başında Kapalıçarşı'da da hissedileceği ve fıyatlarda bir düşme olacağı tahmin edılıyor. NELER OLDU? İhaleyle tahvil satışı uygulaması dördüncü haftasında aksadı. Hazine, 45 milyar liralık dördüncü tahvil ihalesini teklifler alındıktan sonra erteledi. Erteleme karanna gerekçe olarak da hafta içinde Hazine'nin nakite ihtiyaç duymaması gösterildi. Bununla birlikte bankacılık çevreleri "Teklifler iki gün önce gönderildi. Hazine, nakit ihtiyacı olup olmadığını iki gün öncesinden nasıl bilemez anlayamadık" dediler. Aynı çevreler, bankalann tahvil taleplerinin ihaleye çıkan 45 milyar liranın altında kaldığma dikkat çekerek "Hazine, yeterlitalep gelmeyince ihaleyi erteledi" biçiminde konuştular. Bu arada, dördüncü tahvil ihalesine bankerlik kuruluşlannın katılmadıkları gözlenirken, ilk kez bir tüzel kişinin ihaleye katıldığı göze çarptı. Çanakkale Bağımsız Milletvekili ve eski Merkez Bankası Başkanı Cafer Tayyar Sadıklar katsayımn 46'dan 49'a yükseltilmesini yetersiz buldu. Sadıklar konuyla ilgili olarak UBA muhabirine şunlan söyledi: "Zamdan çok, enflasyonu aşağıya çekmek gerekirdi. Böylece ücretlUere daha etkin bir şekilde yardıma olunurdu. Ya da artışın yerine ücretlilere vergi indirimleri yoluyta katsayı aruşının saglandığı zamdan daha fazla zam temin edilebilirdi. Bu artışa yeterli demek mümkün değildir." PARLAK Birkaç yıl önce dört kişilik ailemle Adalar'da bir bayram gününü 500 liraya geçirebiliyordum. Şimdi sadece yol parası 2 bin 500 lira tutuyor. Aylık geliri benim gibi 60 bin lira civarında olan birinin artık bayram ziyareti yapması, eşine dostuna bir kilo baklava götürmesi, çocuklarına bayram hediyesi alması da sorun oldu. Böylece aylık geliriniz 67 bin lira civannda oluyor. Bu parayla geçinebiliyor musunuz? PARLAK Buna bir de 78 bin lira vergi iadesıni ekleyebilirsiniz. Bu parayla geçiniyoruz işte ama geçinmemiz çok zor şartlarda oluyor. 1980'den önceki duruma göre satınalma gücümüz tamamen sıfıra inmiştir. Bir şey alamıyoruz. Tatile falan gitmediğimiz gibi bayramı dahi nasıl geçireceğimizi hesaplıyoruz. Yani bir kilo şeker alırken bile duşünüyoruz artık.. Eskiden bayramlarda özel bir harcama yapmak imkânınız oluyor muydu? PARLAK Bayramlarda gene öyle bir program yapmazdık ama eşe, dosta, arkabaya giderdik, birer kutu çikolata ya da baklava yaptırır giderdik. Fakat artık bu da imkânsız oldu. Baklavamn kilosu bin beşyüz lira. Üç tane akrabaya gitsek 4 bin 500 lira eder. Eee yol parası falan diğer harcamalar da olacak... Bu yüzden gitmemeyi mi tercih ediyorsunuz? PARLAK Tabii. Sonra diğer taraftan çocuklan alıp bir sayfıye yerine gitmeyi düşünseniz bu da mümkün değil. Ben genellikle Adalara giderdim. O zaman Adalara gidiş 25 liraydı kişi başına, dört kişilik aile gidip geldiğimiz zaman 500 liraya tüm masraflanmızı karşılayabiliyorduk. Şu anda Adalara gidip gelmek için sadece vapur parası 2 bin lira. Bir de vapura gidinceye kadar olan yol parasını koyarsanız, o da en az 500 lira. 2 bin 500 lira yalnızca yol parası oluyor. Bir de buna orada yapacağınız harcamalan ekleyin, 5 bin lirayı bulur, dört kişilik bir ailenin Kartal'dan Adalara gidip bir gün geçirmesi.. Çocuklannıza bayram nedeniyle bir şeyler alabildiniz mi? PARLAK Hayır hiçbir şey alamadım. Sadece bir tanesine okul Tahvil ihalesi iptal edildi PARLAK Dar gelirli kesimin alışveriş ettiği Sümerbank mağazalarında bayram alışverişi eskiye oranla çok sönük. Eskiden müşterileri kuyruğa sokmak için ter dökerdik, şimdi bu olmadığı gibi müşteri beş kuruşun hesabını yapıyor. Memleket ekonomisi için gerekiyorsa kemer sıkalım ama benim bir aylık maaşımı bir gecede garson bahşişi olarak dağıtanlar varsa bu gidişat iyi bir gidişat değildir. Bu bayramda her hangi bir özel harcama yapacak mısınız? ALTOK Yok, çocuklâra bile hiçbir şey alamadık. Yalnız büyük çocuklann eskilerinden anneleri küçüklere bir şeyler yaptı. Büyüklere ise taksitle birer bluz alabildik. Ben kendime bir çift ayakkabı bile alamadım.. Sümerbank'ta çahşmanız* rağmen.. ALTOK Ona rağmen alamadım... Siz Sümerbank'tan alışveriş eden dar gelirli kesimin bayram alışverişinde bir gerileme olduğu yolunda Asım beyin söylediklerine katıhyor musunuz? ALTOK Evet aynen katılıyorum, belirgin bir düşüş var.. PARLAK Efendim bu elektrik, su paraları gerçekten büyük sorun oldu. Bu noktada da ben arkadaşıma katılıyorum. Su parasının yanında bir de güvence parası çıktı, ne güvencesiymiş bu, suyumu ben 160 metre yerden hortumla kendim getiriyorum evime. Su ve elektrik paralarında aşırı artışlar yaparken enayi yerine mi koyuyorlar milleti. Topladıkları butün bu paralar nereye gidiyor? Bir kilovat elektrik 60 lira, 45 lira nasıl olur? Bugün asgari ücret alan bir işçi, 3035 bin lira alan bir memur ayda 4 bin lira elektrik parasmı nasıl verebilir. Bundan bence şu çıkacak, bu hayat pahalılığinda ortaya tamammen aptal bir nesil çıkacak, belki de zaten istenen bu... Tamam, memleket ekonomisi için gerekiyorda kemerleri sıkalım ama bir kemer sıkarken adam benim maaşımı bir gecede garsona bahşiş olarak veriyor. Lokantada çalışan arkadaşım var, ordan biliyorum. Sözün kısası ben bu gidişatın nereye varacağını göremiyorum. İleriye baktığım zaman karanhk bir tablo görüyorum... Sadıklar: Katsayı artışı yetersiz Tesmiye Şen: Bayram için özel harcamaya pek imkân kahnıyor Tesmiye Şen, Fatih'teki bir kuaförde hanımlara cilt bakımı yapıyor. Aylık gelirinin 5560 bin lira arasmda değiştiğini söyleyen Tesmiye Şen bekâr ve ailesiyle birlikte oturuyor. Babası öğretmen olan Tesmiye kazandfğı paranın büyük hölümüyle ailenin geçimine katkıda bulunuyor. Bayram nedeniyle özel bir harcamaya pek imkân bulamadıklarmı, ancak aile ziyaretleriyle yetındiklerini belirten Tesmiye Şen, "tki üç yü önce bayramda Antalya 'ya gitmistik, şimdi böyle bir şey yapmamız daha zor" diyor. Bayram nedeniyle kimseyeşahsi hediye almadığını ancak şeker, şekerleme gibi evin ihtiyacı olan şeyleri aldığını söyleyen Tesmiye Şen, kendisine cilt bakımı yaptıran müşteriler arasmda durumu daha iyi olanların bayram nedeniyle özel program yapabildiğini, bazılarmm isezorunlu harcamalar nedeniyle özel bayram harcamasma imkân bulamadığını belirtiyor. Cafer Tayyar Sadıklar İthalatta Danıga Vergisi arttı Bakanlar Kurulu'nun Resmi Gazete'de yayımlanan kararına göre, Avrupa Ekonomik Topluluğu'na üye ülkelerden ithal edilecek maddelerden tarife indirimine tabi maddeler ile, kısa adı GATT olan Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması'na uye ülkelerden yapılan ithalattan yüzde 4 oranında Damga Vergisi alınacak. Daha önceki oran yüzde l'di. Aynca, AET ülkeleri çıkışlı olmalanna rağmen, katma protokolde öngörülen tercihli rejimden yararlanmak için gerekli şartlara sahip olmayan maddeler ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluîuğu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu'nun yetki alanına giren maddelerin yani sıra, katma protokol ve eklerince tanm ürünleri rejimine tabi olması gereken maddelerin ithalinde de yuzde 4 damga resmi uygulanacak. GATT'a uye olmayan ülkelerden yapılan her çeşit ithalat da yüzde 4 oranında damoa resmine tabi tutuldu. HAZİNE VE DIŞ TİCARET MÜSTEŞAR1 ÎYİMSER KONUŞTU Pakdemirü: İhracat hedefi tutacak İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) Başbakanlık Hazine ve Dış Ticaret Müsteşan Ekrem Pakdemirli ihracatın gerilemesini AET'ye bağlayarak, "AErnin kota uygulamalannı bu yıl daha erkene alması, ihracatımızı sendektti. Ancak bu geciddir ve her yıl bu aylarda ihracat durgunlaşır" dedi. Mayıs ayuıda ihracatm bir önceki yıhn eşdönemine oranla yüzde 9.6 orarunda gerüemesine ilişkin Izmir Bayram Gazetesine bir açıklama yapan Ekrem' Pakdemirli, düşüşün endişeye yol açmaması gerektiğini belirterek 8.3 milyar dolarlık ihracat hedefine ulaşılacağmı söyledi. İhracatm tümünün dolarla yapılmadığım, mark ve liretle yapılan bölümünUn önemii bir miktar oluşturduğuna işaret eden PakdemirPAKDEMİRLİ'DEN: AET'nin kota uygulamalannı bu yıl daha erkene alması, ihracatımızı sendeletti. İspanya ve Portekiz'in AET'ye girmesi, Türkiye'nin üyeliğini geciktirecek. Son bir ayın fıyatlarına bakarak enflasyon düştü ya da arttı demek yanıltıcı olur. Ekrem Pakdemirli Enflasyon konusundaki görüşlerini de açıklayan Pakdemirli, "Son bir ayın fiyatlanna bakarak enflasyon yükseldi ya da li, "Bunlan dolara çevirdiğinizde ülkeye giren döviz girdisi oranı düşük gorümıyor" biçiminde konuştu. düştü demek, yamlgılara yol acar. Bu nedenle enflasyonu aylık ya da bir yıllık degerlendirmek gerekir ki, dogru sonuç alınabilsin" dedi. Pakdemirli AET'ye üyeliğin mutlaka gerçekleşeceğini kaydederek sözlerini şöyle sürdürdü: "İspanya ve Portekiz'in AET'ye tam üye ohnalan Türkiye'nin üyeliğini biraz geciktirecektir. Çünkü bu ülkelerin AET uyelifi biraz zor hazmedilecektir. AET bu iki iilkeyi hazmedinceye kadar bir başka ülkeyi bünyesine almak istemeyecektir. Bu dogal bir olaydır. Ancak zamanı gelince biz müracaatımızı yapacağız ve uzun vadede mutlaka üye olacağız." öte yandan UBA muhabirinin sorulannı yanıtlayan Hazine ve Dış Ticaret Müsteşan Pakdemirli büyük yatınm projeleri için bütçeye konan 506 milyar lira ödenekten 206 milyar lirasımn ödendiğini söyledi. Ekrem Pakdemirli, büyük yatınm projeleri ile ilgili kuruluşlar için bütçeye 506 milyar lira ödenek konulduğunu hatırlatarak bu konuda şunlan söyledi: "Devlet Su tşleri Genel Müdürlügü için bütçeye konulan 328 milyar lira tutanndaki ödenekten 108 milyan ödenmiş durumda. Aynı şekilde Karayollan Genel Müdürlüğü için de butçede yer alan 178 milyar lira ödenekten 78 milyan ödendi. Bayındırük ve İskan Bakanuğı projeleri için de 20 milyar lira ödenmiş durumda." Ekrem Pakdemirli, aynca Airbus uçaklanmn dış finansmanının Alman, Fransız ile tngiliz ihracat ve banka kredileriyle sağlandığını, "Boğaz Köprüsü ve cevre yollanmn yapımı için dış finansman ihtiyaamn da tamamının karşüandığım söyledi. Kalitesiz uretim iç maliyetin sonucu Türkiye'de kalitesiz üretimin kişi başına yıllık faturasının 15J bin lira olduğu bildirildi. Milli Prodüktivite Merkezi'nin (MPM)66 büyük firma ve kurüluşlara gönderdiği araştırma formlanna dayalı olarak yaptığı belirlemelere göre, kalitesiz üretim, toplam üretimin yıllık cirosu içinde yüzde 3 gibi küçümsenmeyecek bir paya sahip bulunuyor. Yine söz konusu kalitesiz üretimin yüzde 42'si dahili maliyetlere, yüzde 13.1'i harici maliyetlere,yüzde 5.9'u dolaylı maliyetlere bağlamyor. Yüzde 39*u ise kaliıe kontrol sistemi maliyetlerinin anormalliğinden kaynaklanıyor. Creticı iyi para edecek diye bol bol ekince, domates tarlada bile para etmez oldu. TZOB Genel Başkan Vekili Kurşurv Serbest bölgelere rağbet çok Devlet Planlama Teşkilâtı, Serbest Bölgeler Başkanı Yalçın Alaybeyoğlu, serbest bölgelere "imkânlann çok üstünde" başvuru yapıjdığm belirterek, "Bu da bizim çok hoşumuza gidiyor" dedi. ; Alaybeyoğlu, serbest bölgelerin kuruluş esaslannı düzenleyen bir yönetmelik hazırlandığını, "Serbest Bölgeler Yönetmeliği" adım taşıyan bu yönetmeliğin temmuz ayı ortalannda >ıayımlanacağını bildirdi. Yönetmeliğin yayımlanmasından sonra başvuru esaslannın yeniden duyurulacağını kaydeden Alaybe>oğlu, "Şimdiye kadar bize başvunıda bulunanlar yeniden başvuracaklar" dedi. '. Uretim plaıılaıımalı Reşit Kurşun, "Üretici ne ekeceğini şaşırdı, serbest ekonomi başıbozukluk değildir" dedi. İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) TZOB Genel Başkan Vekili Reşit Kurşun, tanmsal uretim planlaması olmaması nedeniyle üreticilerin de neyi ekeceğini şaşırdığmı öne surdü. Geçen yıl pamuk üretiminden zarar eden bu, nedenle de başka ürüne yönelen üreticilerin büyük bölümünün Ödemiş'te pacatese, diğer yörelerde de domates ve karpuza yöneldiklerini belirten Kurşun, "Ancak birçok üretici aynı üriinü ektiğinden iç piyasada birden bire uretim fazlası ortaya çıktı. Doğal olarak da fiyatlar birden düştü. Bu yıl gerek domates ureticisi gerekse patates üreticisi büyük zarar ettiler" dedi. Kurşun, gerek tüketicinin korunması, gerekse üreticinin emeğinin karşılığını alabilmesi için tanmsal üretimde mutlaka bir planlamaya gidilmesi gerektiğini savunarak şunlan söyledi: "Serbest ekonomi diyorlar. Ama bu her şeyin başı bozuk bir şekilde bırakılması anlamına geJmiyor ki. Geçen yıl Ödemiş'te pımuk eldm alanlan fazlaydı. Ama destekleme fiyatı öyksine düşük açıklandı ki, birçok üretici bundan zarar gördü. Aynı yıl patates üretimi azdı. Çünkü herkes pamuk ekimine yönelmişti. Bu yüzden de patates iyi para etti. Bu yılsa, patatesin geçen yıl iyi para etmesi nedeniyle Ödemişteki uretim alanlan üç kat arttı. Herkes patates ekti. Sonuçta patates fiyatlan uretim bölgelerinde 20 liraya düştü. Bu Uriinün maliyeü biİe 40 lirayı bulur. Çünkü onemli ölçude gübreye gereksinimi vardır. Patatesin gübre fiyatlan da bir yılda yüzde 200'e varan artışlar gösterdi." Diğer yörelerde domates üretimine ağırlık veren üreticilerin de zarar ettiğini belirten Kurşun, "onlar da malivetlerini kurtaramaz haie geldiler" biçiminde konuştu. Kurşun, onumüzdeki günlerde karpuz fiyatlarında da hızlı bir düşüş görüleceğini ve karpuz üreticisinin de önemii ölçüde zarara uğrayacağını be lirtti. ihracat ilk 5 ayda %11 azaldı Hazine ve Dış Ticaret Müsteşan Ekrem Pakdemirli'nin Izmir Bayram Gazetesi'nde yayımlanan açıklamasında ihracatın mayısta yüzde 9.6 oranında gerilediğine yer veriliyor. Böylece mayısta ihracat 500 milyon dolara bile ulaşamadı ve 488 milyon dolarda kaldı. Ekonomi Servisi Ihracat mayısta da tekleyince ilk 5 aylık ihracat geçen yıhn eş dönemine göre ytızde 11 oranında azaldı. Hazine ve Dış Ticaret Müsteşan Ekrem Pakdemirli'nin Izmir Bayram Gazetesi'nde yayımlanan açıklamasında ihracatın mayıs ayında yüzde 9.6 oranında gerilediği belirtiliyor. Buna göre geçen yılın mayıs ayında 540,5 milyon dolar olarak gerçekleşen ihracat bu yılın mayıs ayında 488,6 milyon dolarda kalmış bulunuyor. Bu veriler gözönünde bulundurulduğunda, ocak mayıs döneminde ihracatın 3 milyar dolara bile ulaşamadığı ve 2 milyar 816 milyon dolarda kaldığı dikkati çekiyor. Bu durumda, geçen yıhn eşAylara göre ihracat (milyon dolar) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Toplam 1984 541.3 600.3 713.3 612.4 540.5 3107.8 1985 667.8 495.3 619.9 570.0 488.6 2816.6 Artış (<%) MDP: Fındığa 500 lira ödenmeli ; 23.4 17.5 13.5 6.9 9.6 11.1 döneminde kaydedilen 3 milyar 107 milyon dolarlık ihracata göre bu yıl yüzde 11.1 oranında azalma olduğu ortaya çıkıyor. AYLARA GÖRE AZALIŞ Ocak ayında kaydedilen yüzde 23.4'lük artıştan sonra ihracatın sürekli olarak düştüğü dikkat çekiyor. Şubatta yüzde 17.5, martta yüzde 13.5 ve nisanda yüzde 6.9 olan gerileme mayısta yüzde 9.6 oranında gerçekleşmiş bulunuyor. Bu gerilemenin sürmesi halinde ihracat hedefinin oldukça büyük bir miktarda şaşması bekleniyor. Büyük Ihracatçı şirketler de dahil birçok kuruluş ve kesim Pakdemirli'nin "ihracat hedefi tutacaktır" biçimindeki iyimserliğine katılmıyor. Milliyetçi Demokrasi Partisi Genel Sekreteri Ülkü Söylemezoglu, fındık taban fiyatının bir an önce ilan edilmesini isteyerek, taban fıyatm 500 liradan aşağı tespit edilmemesinin gerektiğini belirttî. Söylemezoğlu, dün yapüğı yaah açıklamada fındık üretiminin baştk Karadeniz olmak üzere yurdun bazı yörelerinde önemii geçim kaynağı olduğunu hatırlatarak, hükümetin geçen yıl verdiği düşük taban fiyatı ve yanlış uygulamalar nedeniyle müstahsüin perişah olduğunu bildirdi. Ülkü Söylemezoğlu, fındıktan kilo başına alınatı bir dolar fonun tamamen haksız ve adaletsiz bir uygulama olduğuna da işaret ederek, şunlan söyledi: "Koylü ürununün gelirinin beşte üçünü fon ve vergi için ödemekte, masrafını bile karşılaması mümkün olmamaktadır. Hükümet bu yıl taban fiyatını bir an önce ilan etmeli ve bu fiyat fındığın bugünkü degeri olan 500 liradan hiçbir şekilde aşağı olmamalıdır. Fındıktan alınan fon 40 sente düşürülmeti, diğer 60 senüik kısım köylüye üıtikal ettirilmelidir. Fındık müstahsilinin üzerinde yapılan bu haksız uygulamaya son verilmelidir." Özel sektör çayı deniyor Çayda tekelin kaldırılmasından sonra temeli atılan Akfa şirketine ait 10 fabrikadan tamamlanan 5 tanesinde deneme üretimine başlandı. Akfa Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Servet Takış, Çayeli, Ardeşen, lyidere, RizeSalarha ve Fındıkh çay fabrikalannın deneme üretimi yaptıklannı belirterek, montaj çalışmalan sürdürülen Arhavi, Güneysu, Pazar, Eynesil ve OfEskipazar çay fabrikalarının ise onumüzdeki hafta içinde üretime geçeceğini söyledi. Takış, söz konusu fabrikaların 2. surgün döneminde tam kapasite ile uretime geçeceğini ve gunde 2 bin 300 ton dolayında yaş çay yaprağı işleyeceğini bildirdi.