Katalog

CUMHURİYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER u> gulamalarla toplusozleşme ve grev hakkı kullanılamaz hale getırıldığınden, gerçek ucretler, son beş vılda sureklı olarak aşınmış ve fıyat artışlarının gerısınde kalmıştır Nıtekım 1978 yılı sonunda 100 kabul edılen ortalama gerçek ucret, 1984 yıh sonunda 59'a duşmuştur Bo>lece ulkenın başta gelen sorunu olan ışsızlık, toplumsal barışı etkile\ecek bovutlara çıkarken, çalışanların gerçek ucretlerı de sureklı duşmektedır BORÇ \RTIP AÇIk BLYLVOR Dışsatımda geçıcı savılabılecek artışlara karşın, dış ödemeler dengesmdekı açık buyümekte, dış borçlar artmaktadır. Nıtekım 1979 yılı sonunda 2 milyar 808 mılyon dolar olan dış tıcaret açığı, sureklı artarak 1984 yılı sonunda 3 milyar 623 mılyon dolara çıkmıştır Son beş yılda anapara ve faız olarak 10 milyar 567 mılyon dolar dış borç ödenmış, buna karşın dış borç mıktarı 11 mılyar 500 mılyon dolar artmıştır Boylece 1979 yıh sonunda faızlen ıle bırhkte 14 5 milyar dolar dolayında olan dış borçlar, 1984 yıh sonunda 26 mılvar dolara yukselmıştır Bu borç duzeyı ıle Turkıve, Gune> ve Orta Amerıka ulkelerı arasındakı verını alarak dun>anın onde gelen borçlu ulkelerı arasına girmıştir. Ağırlaşan anapara taksıt ve faızlerını odeyebılmek ıçın sureklı borçlanılmakta, gerı ödemelerm dış odemeler dengesı uzerındekı yuku ıse artmaktadır Gen ödemelerm getırdığı ağır vuk nedenıyle son yıllarda dış borçların anapara ve faız odemelerı, dışsatımın yuzde 40'ını oluşturacak duzeye çıkmıştır Bırıkım (tasarruf) arttırılmadan ve yatınma donuşturulmeden kalkınma gerçekleştırılemez Kalkınma çabalarının ve kalkınmanın olçusu de, ulusal gelırın ne kadarının yatınmlara ayrılabıldığıne baghdır 24 Ocak 1980 tarıhınden bu yana uygulanan program, bu alanda da başansız olmuştur Planlı donemde gosterılen çabalarla yatırımların ulusal gehr ıçındekı oranı sureklı artarak, 1979 yıh sonunda yuzde 22'>e çıkmış, son beş yılda ıse azalarak, 1984 yılı sonunda yuzde 18 3'e duşmuştur (*) Ongorulen model, ka>Tiakları arttırıcı degıl, azaltıcı bır modeldır tç kaynaklardakı bu azalmamn başta yabancı sermaye olmak uzere dış kaynaklarla gıdenlmesı beklenıyordu. Gösterılen tum çabalara, kolaylıklara karşın bu konudakı umıtler de gerçekleşmemıştır. Kaldı kı, başka ulkelenn kaynaklarıru kullanarak kalkınmayı sureklı kılmanın olanağı da yoktur Kıtlaşan bu kavnakların dağıhmı bu>uk ölçude faız ve kredı sıstemme bağlandığından bunlann uretken alanlara yöneltılmesı de sağlanamamıştır Ulkenın onemlı ekonomık ve toplumsal sorunları bovlesıne buyuyup ağırlaşırken, fıyat ıstıkrarı da sağlanamamış, enflasvon duşurulememışUr Beşer yılhk donemler esas alınarak yapılan karşılaştırmalara gore, son yırmı beş vıhn en yuksek fıyat artışlan da 19801984 yıllarında gerçekleşmıştır Bu donemde toptan eş>a fiyatları yılda ortalama yuzde 47 8 oranında artmıştır Oysa dunyadakı buyuk petrol şokuna karşın, bır oncekı beş yılhk donemde yılhk ortalama fiyat artış oranı yuzde 24 olmuştur SONUÇ Görulduğu gıbı daha çok dış çevrelenn desteğıvle ve tek >anh olarak ılen surulen başan savları, gostergelerle ortaya konulan gerçeklere uymamaktadır Bu pohtıkaların acı sonuçlanm ıse halk vaşamaktadır. Yuksek bır kalkınma hızını gerçekleştırmeden ve gehna hakça dağıhmı sağlanmadan Turkıye'nın temel ekonomık, toplumsal ve sıyasal sorunlarına surekh ve kaha çozüm getırılemez Bu hedeflere de ancak etkın bır planlama ve hızh bır sanayıleşme ıle ulaşılabılır. (*) Devlet Planlama Teşkılatı "Beş Yılhk Kalkınma Planı Oncesınde Gelışmeler" ve 1985 Yılı Programı Ağırlaşan Ekonoıtıik ve Toplumsal Sorunlar Vitrinler, belirli bir azınlığa seslenen mallarla dolmuş, ama ulke yoksullaşmış, gelir dağıhmı giderek bozulmuş ve Turkıye, gehr dağıhmındakı adaletsizlik açısından dunyamn sayılı ulkelerı arasına girmıştir. Istikrar programmın yukunu, sureklı zamlarla, gerçek ücretlerdekı azalmalarla başta dar ve sabıt gelırliler olrnak uzere buyuk ozverilere katlanmak zorunda bırakılan çahşanlarçekmektedır. PENCERE 19 KASIM 1985 Sorun Sosyalizm Değil, Kapitalizm.. Ingıltere'de kadınsı erkeklerın ve erkeksı kadınların çok olduğu soylenır Boyle bır ulkede Başbakan Margaret Thatcher'ın ' Demır Leydı' adıyla un yapması şaşırtıcı değıldır Gerçekten Bayan Thatcher çoğu erkekte rastlanamayacak bır amansızlıkla polıtıkasını yurutuyor sağın gucunu yetkınlıkle duyuruyor, ama bu sınırda da durmak ıstemıyor Bayan Thatcher, Fınancıal Tımes gazetesıne son verdığı demeçte demıs kı "Ingıltere'de sosyalızmın tumuyle ortadan kaldırılması, benım yaşamımdakı amaçlanmdan bınsıdır Bu amacım, tamamen gerceklesmeden tatmın olamayacağım Bana beş yıl daha « ı n , sosya/fzmın olmadığı bır Ingtltere'nın temellerını oturtayım " Hosgoru konusundakı soylencelerı dılden dıle dolaşan bır toplumda, bu amansız kadının sosyalızme bunca duşmanlığı hangı ruhsal doyumsuzluğun dışavurumudur'? • Ne var kı bu duşmanlık, yalnız Bayan Thatcher'ın çaprazlı kısılığınden kaynaklanmıyor Son on yılda kapıtalıst dunyamn doruklarından eteklerıne doğru yansıyan emru kumanda zıncırı ıçınde sosyalızme savas bayrakları açılmıstır Bu savas, sosyalizm kavramıyta da sınırianmıyor, sosyal demokrat dunya göruşunu, sosyal adaletçı devlet anlayışını kapsıyor Nıçın'' 1873 ve 1929 bunalımlanndan sonra kapıtalıst dünya en büyuk çıkmazlanndan bırıntn genlımını yaşamaktadır Bunalımdan cıkısın faturası halk kıtlelerıne odetılmektedır "Yenı lıberalızm" adıyla pıyasaya tek elden surulen sıyaset, acımasız yontemlerıyle uygulanıyor Sosyal devletın ışlevlerı ve hızmetlerı askıya alınıyor, emekçı hakları kısıtlanıyor, metropollerde bıle halk kemer sıkıyor, sısteme bağlı otekı ulkelerde devlet örgutlerı halka baskı aracı olarak kullanılıyor, askerı darbeler, askerı yonetımler, vesayet demokrasılerı adıyla unlenen rejımler turetılıyor Bunalımı aşmak ıçın her yola ve yordama basvuruluyor Ancak ekonomık göstergeler kımı sanayı toplumlarında duzelır gıbı olsa da, sıstemın tumune bakıldığında çıkmazın ağırlığı vurgulanıyor Bır yanda teknolojık devrımın hasadı yapılırken ote yanda yoksul ulkelerın daha da yoksullaşması, çelışkılen korkunc boyutlara ulaştırıyor Zengınlerle yoksullar arasında acılan çukurun kuyulaşması, metropollen tedırgınlığe duşuruyor Çunku sıstem ıçındekı ulkeler, dengelı ortak kalkınmanın ya da bırbırıyle dayanışmanın butunluğunu yaratamazlarsa, derınleşen uçurumlara kımlenn duşeceğı bellı olmaz Metropollerın teknolojık atıhmları, sıstemı kurtaracak çare olacağına çelışkılerı pompalamaya guç katıyor Amerıka'da bankacılık sıstemı bılqısayarlara bağlansa da, bu değışım Latın (ArkasıS. Sayfada) HİKMET ÇETİN 1980 yıhndan bu yana uygulanan ıstikrar programı ıle ulkenın ekonomık ve toplumsal sorunlan, giderek ağırlaşırken, programın dar anlamda hedef akhğı ıç ve dış ekonomık ıstikrar da sağlanamamıştır Bır ekonomık pohtıkanın, bır ekonomık modelın başarı ya da başansızlığının behrh ve bıhnen ölçulerı var Bu olçuler ve bazı göstergeler ortaya konulup değerlendırılmeden başarıdan söz edılemez Bılındığı gıbı ıstıkraı programı, başta ışçı hakları olmak uzere demokratık hak ve özguriuklenn askıya ahndığı, buna uygun sıyasal ve toplumsal ortamın hazırlandığı bır dönemde en katı şeklıyle uygulanmıştır. Yme bu program, belırlı sermaye çevrelennın ve ışveren kuruluşlarının, "Sıyası ıstıkrarı sağlayın, ekonomıvı bıze bırakın" dı>erek demokrası dışı yönetime çağrı yaptıklan \e tüm ısteklerının büyuk ölçude yenne getınldığı bır ortamda uygulanmıştır \radan alıı >ıla yaklaşan bır sure geçmış olmasına karşın, ne programın dar anlamda hedef aldığı ıstıkrar sağlanabılmış, ne de temel ekonomık ve toplumsal sorunlara çözum getınlebıunıştır Temel sorunlann tumune bu sure ıçınde çözum getırılmese bıle bunların çözumu yolunda adım atılması ve hafîfletılmelen beklenırdı Oysa sonınlar ağırlaşarak devam etmektedır Işsızlık bu donemde hem oran hem de sayı olarak önemh olçude artmıştır Son beş yılda ışsızler ordusuna bır mılvon 365 bın kışı daha eklenmış \e ışsiz sa>ısı (ışgucu fazlası) dört mıl>ona »jkselmıştır 1980 >ılı başlarında yuzde 14 dolayında olan ışsızlık oranı da beş yılın sonunda vuzde 20've çıkmıştu 24 Ocak polıtıkalan devam ettığı surece de ışsızlık sorununa çozum getırılemevecektır Vitrinler behrh bır azınlığa seslenen mallarla dolmuş, ama ulke >oksuHaşmış, gehr dağılımı gıderek bozulmuş \e Turkıye, gelır dağıhmındakı adaletsizlik açısından dunyamn sayılı ulkelerı arasına girmıştir. Istıkrar programmın yukunu, sureklı zamlarla, gerçek ücretlerdekı azalmalarla başta dar ve sabıt gelirlıler olmak uzere bu>uk 6z\enlere katlanmak zorunda bırakılan çalışanlar çekmektedır Getırden yasal engellemelerle \ e HESAPLAŞMA BURHAN ARPAD OKURLARDAN Banliyö trenleri düzenli çalışsın Bizler Anadolu yakasında oturup htanbul yakasında çalışan insanlanz. Ve gunluk ulaşım aracımız da banliyo trerden. Işe gidış donuşlerde sabah ve akşam saatlerinde sureklı bartliyoden yararlamyoruz. Ozellikle sabah 0709 ile akşam 1821 arası trenler yetersiz kahyor. olamıyor. Bizim binlerce insan adına ricamız Anadolu'dan gelen ve gidecek trenlerin sabah ve akşam saatlerinde hatlara ahnmaması, banliyo trenlerinin kalkış saatlerinin 10 dakıkaya indirilip duzenh çalışmalarımn sağlanmasıdır. Devlet ilgililennden binlerce insanı etkileyen bu durutnu çozmelerini rica ediyonız. ANADOLU YAKASINDA OTURANLAR yaklaşım ama PTT'nin telefon cevabı dinleye dinleye bir ay geçti. Etraftan yaptığımız abonelerıne yeni santrallar sorusturmadan kurmaktan daha onemli bir duyduklanmıza gore PTT gorevi de eski abonelerini Beşiktas 'a yeni bir santral ihmal etmemek olsa gerek. ihalesi yapnğından ve kablolar değişnği için anzalan tstanbul'a yağan son gidermıyor, kablolann yağmurlardan sonra çeşıtlı değişmesını beklıyormuş. Yani semtlerde pek çok telefon PTT abonelerinin anzalan ile anza yaptı. Bu arızalann meşgul olmayacak, ihale ile gıderilmeü için PTT idaresine kablo işıni alan şirket sırası yaptığımız basvurular geldiğinde arızalı kablolan da geneltikle hıç dikkate bile değıştınrken anza da almmadı. Ozellikle Beşiktas giderilmiş olacak? PTT santrahna bağlı aboneler idaresinin son gunlerde arızalı telefonlarım 161 02 02 oldukça yuklu gelen telefon numaralı telefona bildırdıklerinde ve arızanın ne faturalarmı bir iki gun gecikmeli odeyen abonelerden zaman duzeleceğini kesme parası almadan once sorduklannda şu yanttı anzalı telefonlarla ilgılenmesı alıyorlardı: "E/endim buyuk dileğiyle. bir anza var ne zaman ADI SAKLI ' tSTANBUL giderileceği belli değil." Bu "Evlere Şenlik!. Yabancı dıllerde kullanılan sozler, kavramlar ve deyımlerı, (doğru yanlış) hemen kullanmaya baslayan bırtoplum olduk Bunca yuzyıllık "pekı evet' sozlermı bırakıverdık Genc yaşh herkes oldu1 dıyor Yakın yıllara gelınceye dek çocukların sokak arasında sobe ya da sak lambaç oynarken ' oldu' dıye seslenmelerı gıbı Nedenı anlasıldı Amenkan kokenlı TV dızılerının Amerıkanca 'okey' ı dudak benzerlığı açısından uygun duşuyor dıye1 Demokrası sozunun rasgele kullanılması gıbı Lecn Valesa'nın dayanısma' deyımı de kullanılmaya başladı Kuçuk cıkarları maskelemek ıçın Fakat lestıval sozu son aylarda aldı yü rudu Falan ılçede kavun karpuz ıestıva!ı, Istanbul'un fılan semtınde supurge yarışı festıvalı gıbı1 Hemen her yerde bır festıval bır şenlik cabası goze çarpıyor Turızm Bakanı Tasçıoğlu bıle ' Dunyamn hıcbır utkesınde bu kadar bol festıval gorulmemıstır Nerdeyse seks festıvalı yapacaklar1 dıye yakınıyor ve eklıyor Yardım parası ıstemek ıçın bı ze başvuran beledıye ve kuruluşlann sayısı 16.800 Hepsı de para ıstıyor' Doğa olaylarını değerlendıren senlıkler duzenlenır Dın ve ınanç kökenh »estıvaller vardır Ortaçağ mysterıe oyunlarını güncelleştırerek sunulan müzık ve tıyatro festıvallerı vardır Reınhardt'ın "Jedermann" duzenlemesıyle 60 yıldır sunulan Salzburg testıvalı gıbı Dunya müzık festıvallennın en ünlüsu bıhnen Salzburg, 1 Dünya Savaşı sonunda parçalanmış ve yoksullaşmış Avusturya'da sanatçıları desteklemek ıçın yırmılı yılların başında yenıden canlandınlmıştır Ortaçağda Salzburg başpıskoposlarmın ısteğme gore yapılan dın kökenlı Salzburg şenltğının yenılenmesınde ınsanlarabu ölumlu dunyada para ve madde degerlennden daha başka değerler de var olduğu anlatılmak ıçın Cağımızın büyuk tıyatro ustatlarından Max Reınhardt, ınceden mceye ıncelemış sonunda katedralın onunde gerçekleştırmıştır Oyun bıtıp de Jedermann ın öljmu yanı gökyüzune ucarken katedralın büyuk orgu başlamakta orgun ezgılennden urken yuzlerce güvercm kanat çırparak uzaklaşmaktadır Işte tam o anda guneş batar ve en son ışıkları her yen kızıla boyar 1948'den bu yana bırçok kez ızledığım Salzburg şenlıklennın etkın yanlarından bındır Jedermann Hınstıyan olmayan bın olarak benı boytesıne etkılemesı, Reınhardt'ın zaman ve mekânı ustaca bağdaştırabılmış olmasıdır Ortaçağ mysterıe oyunu Jedermann ışte bundan oturu gunümüz ınsanına da seslenebılmektedır Salzburg Festıvalı naen soz açınca, Avusturya Basın Müdühüğu'nün yayımladığı Kultür Takvımı'nı düşündum Yırmı sayfada 400 kadar müzık tıyatro, plastık sanatlar, konferanslar sergıler, anma torervlerı sıralanmıştı Dünya çapında senfonı orkestraları, opera topluluklan ılgınç tıyatro gösterılen bırbırınden çekıcı ve doyurucuydu Kımı şenlik ve gösterılen bırkaç satırla anlatmak ıstıyorum Burgenland'da (Avusturya'nın Macar sınırında son eyaletı) Fany Elsler Sergısı (ımparatorluk Avusturyasının masallasmış balerını) Yıne orada gol kıyısı Mörbısch'te operetler haftası Avusturya da 1914 yılı Majerlıng'ten Sarajevo ya sergısı (Aerstretten Sarayı'nda) Saınt Polten de yaz oyunlart programında Nestroy un Boyacı ve Ikız Kardeş komedısı Vıyana yakınlarında Baden de 'Yazın Operetler' haftalan Lınz'te Yenı Galen'de ' Ytrmıncı Yuzyılda Avusturya Grafiğı sergısı St Flonan manastırında org konserlerı Bad Ischl'de operet haftalan Yukarı Avusturya eyalet muzesınde sokak tıyatrosu Mılletlerarası Anton Bruckner Festıvalı Programda A Bruckner, Lıçzt, Bartok, Beethoven, VVagner Vıvaldı, Dvorak Programa katılan orkestralar Lınz Orkestrası Vıyana Fılarmonı Lenıngrad Fılarmonı VVurtenberg Devtet Orkestrası Prag Senfonı Orkestrası, Vıyana Nefeslı Sazlar Orkestrası, Alpan Berg Dortlusu Vıyana Halk Tıyatrosu Topluluğu, Bruckner Sempozyumu Salzburg'da Insanları yenıden sevındırecek bır tıyatro ve Max "^eınhardt konulu sergı 26 temmuzda baslayıp 2 eylulde sona erecek mılletlararası Salzburg şenlıgınde 140 konser ve oyunsunuluyor Bızet nın Carmen operasının muzık dırektoru Herbert von Karajan aynı zamanda sahneye koyucu Ne üzücu durum' Sanat olaylan her toplumda ınsanları yuceltır Gırışımı yapanların amacı olumlu dunyamn çırkın yanlarını unutturmak duşundurmek ve ınsanoğlunu mutlu Mİmaktadır Festıval dıye kar puz yarışması duzenleyen bır beledıye e kuruluşların 16 800 sayısına vardıg' bır toplum duzenı korkunç bır olaydır Eskı Istanbullu nınele rın kötu durum ve olaylar ıçın ürkerek kullandığı deyım, evlere şenlık'ie yazıyı bıtırıyorum Aynca Anadolu'ya sefer yapan trenler de, banlıyolerin PTT ıdaresi son zamanlarda sık sık yeni santralların işlemesıni çok aksattyor. tşe hizmete gırmesi torenlerinde geç kaldığımız zamanlar Gar başarüan ile ovunuyor. Yeni Mudurluğu 'nden aldığımız rotar olduğunu belırten "geç santralların devreye girmesi elbette çok olumlu bir kâğıdı" artık ınandıncı Arızalı telefonlar ANADOLU SİGORTA nın MAVI POLIÇESf'nde ŞiıiHİi büyük ycnilik vnr! Bin nasihalde^il, Bir polieede tam "15 Gihencc" \eriyoruz. Eskiler w%Bir musibet bin nasihattan iyidir" derlermiş. Ama o eskidenmiş. 0 zamanlar insanları kazaların zararlarına karşı koruyacak nasihattan daha etkili, ama aynı zamanda da yararlı başka şey yokmuş çünkü. Ama şimdi var.. Mavi Sigorta Poliçesi var. 15 güvenceyi tek poliçede sunan yarmların gerçek güvencesi Mavi Sigorta Poliçesi var. listelik Ma\i Sigorta Poliçesi'nde şimdi büyük bir yenilik de var. Mavi Sigorta'ya ödeyeceğiniz para değişmedi. Mavi Sigorta'nın size ödeyeceği para değişti. Tam iki katına çıktı. Yani 7.935.TL.hk bir Mavi Poliçe 2.000.000.~TL.lık teminat demek. Bugünden tezi yok bir İş Bankası şubesine veya Anadolu Sigorta acentelerinden birine uğraym: yahut yandaki kuponu doldurup, sizin için hazırlattığımız broşürü isteyin. Bilgi edinin. Korkusuz, güvenceli bir yarın için yalnız bu nasihata kulak verin. ANADOLU SİGORTA MAVİ SİGORTA POLİÇESİ BROŞÜR İSTEK KUPONU ADI ANAI i t 7^ R4ı\K4Sl KLmiLUŞU" Telefon LU SİGORTA 143 55 20 (Santral 10 Hat) SOYADi ADRESI Genel Müdurlük Rıhtım Cad No 57 Karakoytstanbul