Katalog

CUMHURİYET/10 19 KASIM 1985 Coşkun Kırca, ilginç saptamalar yapmıştu Askerler, de Gaulle'ün yaptığı ANLATIYOR gibi bir darbe planlıyorlar NATO'ya katkıda Başbakanlık günlerini (1978 1979) BULENT ECEVİT 10 "Model nasıl olacak?" Turhan Feyzioğlu, Adnan Başer Kafaoğlu ve Coşkun Kırca'nın "askeri müdahale" ile ilgili toplantılar yaptığı yaygmlaşmıştı. Kırca ve Başer, biliyordum, yeni bir anayasa hazırlığı pesindeydiler. De Gaulle'ün Fransa'ya getirdiği anayasamn Türkiye'ye uyarlanması gibi bir şey. Kırca'ya, " t ş karakola gidiyor" dedim, buluşMSP ortakhğını istemediklerirü biliyordu ki, KorYeni girişimlerden söz etti, Israil'in yaptığı gituk. kut Özal'dan bile yakınıcıydı. bi o çölde yarattığını satarken bizim THY'den Feyzioğlu'nun ve kendisinin "askerierie ilişkisi" kiralanacak uçaklarla "çiçek ihracına" girişeceolmadığını söyledi, ama askerlerin yeni bir seçim ğimizi, geliri orduya kalmak üzere bu ihracatta asyasasıyla, "küçük partilerden kurtulmayı" isteSeçim kampanyası başlamıştı, yollara düşüyorkeri uçaklan bile kullanabileceğimizi söylüyordu. diklerini belirtiyordu. Eee, peki, bu bilgi?.. Neduk, Merkez Bankasımn Ecevit'e bir rapor göntşçilerin yönetime katılması gerekliliğini uzunca redendi?... dererek "döviz darboğazına girdiğimizi" bildiranlattı. Kırsal alanda kooperatifçiliğin daha sağCoşkun Kırca'nın yeni saptamaları vardı: diğini öğreniyorduk. Benzin kuyrukları uzuyorlamlaştığını, tanm kredi kooperatiflerinin çok iyi "Dedigin gibi" diye başladı, " . . . ilk başlarda du, traktörler çalışmıyordu. Her kentte, tarlada işlediğini belirtti. Kuyrukların uzayıp gitmesine CHP AP istiyoriardı, artık variyet degişti. Asdurum buydu. Yemeklik yağ yoktu, bunun gibi karşı: kerlerden bazıları böyle bir hükumetle de istenikimi temeİ maddeler. "Her gün bankaiarda bulunan dövizlerle dunılen sonuca varılamayacagını, bu tür bir müdahaBir ara Ankara'ya geldim geziden. Sükan olamu idare ediyoruz" diyordu. "Seçimden sonra lenin 12 Martın başarısız bir 'modeli' olacağmı yı patlamıştı, Ecevit'le telefonda konuştuk, "alArap ülkderiyle kredili petrol Uzerine çalışacagız. söylüyortar." tında başka şeyler" olabileceğini söyledim, onayKüçük Kuraltayın 'kapalı toplantılannın' basına, "Nasıl yapacaklar, büemem, ama tıpkı De Galadı. amator gazetecilerle profesyonel politikacılar taulle'ün yaptıgına benzer bir şey. De Gaulle, Mas"Yeni bir 12 Mart korkusu içindeler" diyordu. rafından yanlış yansıtıldıgını söyledi. Kurultayda su ile dondü, partamento kaldı, muietvekUteri ma"Âdeta bunun oldugunu ve bittiğini sanıyorlar." parti içi savaş eleştirilmiş, taban fiyatları övülmüş, aşım aldı, anayasavı degiştirdi, kanun kuvvetinInancını yitirmiyordu, "Sorunların üstesinden piyasa kontrolü pek begenilmemişti." de kararnameler çıkardı. Bizde de elbette biri budemokratik düzenle gelebiliriz. Başka yol felaket Istanbul'da bulunan Korutürk'le konuştuğu zalunacak. Haydar Saltık, Bülent amiral ya da NecMSP'ye doğrudan saldırıyordu, "çagdışı" diolur..." diyoıdu, sesi hırçındı. man bizim, "birliğe çagn"nın kâğıtta kalmamadet Ürug... Kontenjandan geleceklerle ve yordu, ilk kez Ecevit'in MSP'den böylesine ağır Mumcu da Ecevit'le konuşmuştu, benden övsını cumhurbaşkanının istediğini belirtti. teknokratlarla kurulacak hükümet..." cümlelerle sözettiğini görüyordum. Urfa ve Artgüyle söz ettiğini söyledi. "Bizi eleştirir, ama zor Askerlerin eğilimlerini bilmemesine olanak yokHenüz eylül 1979'daydık. vin'de görülen olaylara değindi: günlerde yarumızda olur" demişti. Demokrasi tu. Ulusu, açıkça "Yüziine soyledik bunlan, hem "Müdahale" artık kesinleşmişti ve müdahale"Urfa ve Artvin'de durum degişik. Urfa'da aşi'pınanndan' söz eden yazılar çıkıyor, askere de 20 yıldır söylüyoruz" diyordu. Fakat Ecevit, nin getireceği öğeler tartışılıp konuşuluyordu: retler var. Bunlar aralarında çekişiyorlar. Biri •çagrılar' yavaş yavaş sütunlarda beliriyordu. çok serinkanlı görünuyordu. Askerlerin CHP"Müdahale elbette 'dışa' güvence verecek. içerArapsa öteki Kürt. Şimdi de bir yama gibi üzerde de kilitlenen Turk demokrasisini açmaya calılerine 'Apocu' damgası vuruldu. Toprak reformu şacağını bildirecek" diyordu Coşkun: yapılmış, Anayasa Matakemesi bu reformu iptal " . . . 1. Anayasayı tadil edip halkoyundan geçiedince tekrar agalar dönmüş. Bu da büyük ölçürecekler; 2. NATO'ya baglı kalacagınızı açıklayade tedirginlik >aratıyor... caklar: 3. Kıbrıs Yunan ve Ege işini çözmeyi içArtvin Türki\e'nin en çok okuyan yöresi: Yüztenlikle istediklerini gösterecekler; 4. Kanun kuvde 90. Bir gezideydik, araba bozulunca bir buçuk vetinde kararnamelerle yönetecekler; 5. Asıl unsaat >üruduk. Dağ başındaki çoban Dostoyevski, sur; haziran 1981'de mutlaka seçim yapılacagını Gogol oku>or. Hayreue gordük, tanm olanagı olaçıklayacaklar..." mayan bir yer, sanayi yok. İşsizlik çok. Karşıda "Kime yaptıracaklar kısa zamanda bu anayaise Sovyetler bölgesi ışık ısık yanıyor. L'yanmış insayı?" saniar sıkıntı içinde. "Kolav, bir haftalık i ş ! " dedi Kırca. Urfa için tçişleri Bakam'nuı, Genelkunnay Baş"Tepki olabilir?" ^kanı'nın tespitleri oldu. tlk önlemleri aldık, hem "Her köşe başına bir tank, komünistlerden annidari hem de askeri yoneticilerin degiştirilmesine ma." gidildi. Tabii bu kısa vadelisi... Yazmayın bana "Bu faşist diyemedim yüzüne kapalı rejim atfen, ama bu hükumetle, bu parlamentoyla Ataolur." türk'ten beri istenilen ciddi bir toprak reformu ya"Başka çare var mı?" dedi. "Orduda öyleleri pılamaz..." var ki, bir anda temizleyelim diyoriar." Seçim konusunda «lbette iyimser. "Kırsal Otomobile bindik. gideceği yere götürecektim: AMAYASA HAZ1RLIĞI Tiırhan Feyzioğlu, Adnan Başer Kafaoğlu ve Coşkun Kırca'nın askeri müalanda oy ilerlemesi olacagına inanıyorum, bek"Bana sorarlarsa Kırca'dan yararlandım bu fidahale ile ilgili toplantılar yaptığı söylentileri yaygmlaşmıştı. Kırca ve Kafaoğlu, yeni bir anayasa halenenin üzerinde sonuç alacağınuzı sanıyonım" dikirierde, egilimlerde di>ebilir miyim?" dedim. öyzırlığı pesindeydiler. yordu. le ya, gazete 'kaynak' sorabilirdi, hele yazı çıktıktan sonra kimi kişiler de. "Söyle" dedi. "tyi" dedim. Kırca'ya göre, askerler 14 eylüldeki MGK'den sonra "aralannda toplanmışlardı." CHP AP işVe... Türkiye, bir ay sonra ara seçimlere gidiyordu; 1 TSK, seçimlerin ortaya çıkaracağı seçim sonrası birliğinden vazgeçmeleri "önemli yaruydı" gorüş• siyasal partiteh, halk kesimterini seçimin humması duruma göre, mutlaka bir CHPAP koalîsyonu menin. Coşkun Kırca belirli çevrelerde belki sesarmıştı. isteyecek, buna partileri zorlayacak, olmazsa vilmezdi, amav akıllı adamdı, bilgili. 'müdahale edecek'... Ulusu 'nun sözleriyle ordunun vardığı sonuçlar, aldığı Turan Güneş, Paris'ten dönmüş, aradı. Sükan'ı kararlar artık açık seçik beltiydi. Ordu, ara 2 Ana hedef: Bölücülük, anarşi dahil bütün işlertn anlattım, ayıpladı. Ecevit'in yanıtlarmdan bölümseçimlerinin sonucunu bekliyordu. çözümlenmesi. ler okudum isteği uzerine: Eğer ileri süreceği kimi koşullar, partilerde birleşme, 3 TSK, bir anayasa değipkliğiyle seçim yasasmm da "Bunlar, 'o işi' durdurmaz" dedi. bu birleşmeden sonra anayasadan başlayarak seçim değiştiribnesmi istiyor. Durdurmadı... yasası, hatta sosyal içerikti yasalarda gerekli gördüğü 4 Ekonomik bunalımdan yakımcı. Bünyesindeki değısiklikler yapılmazsü, "müdahale edecekti!" paralel dengesizliklere bozuk. StRECEK Nitekim, Ulusu ile konuştuktan bir sitre sonra Evrert 'in 5 İçinde bulunduğumuz ortam nedeniyle üst baskantığında komutanların hepsi bir geziye çıktılar, kademeye alttan baskı yoğunlaşıyor, bundan önemti DÜZELTME birlikte fotoğraf çektirdiler: oranda rahamz oldugunu söylüyor." "Müdahalenin Ayak Sesleri"başlıklı yazı diziAralannâa fıkir aynhğı yoktu! Bütün seçim boyunca hem yazarak hem de gerekli sinin dünkü sayısında bir başlık yanltşlığı yapılBunu kanıtlamak istiyorlardı. olantara anlatarak "bir ordu müdahalesinin gelmeku" dı. "Müdahalenin Ayak Sesleri" adıyla çıkatak Daha önemlisi Ulusu'nun da sö'yleşimiz arasında oldugunu vurguladım. kitapta ve dünkü özette çıkan bölümdeki metinsöylediği gibi Ordu, Cumhurbaskanı Korutürk'le Eylül ve ekim 1979 boyunca, Antalya'dan, Rize'den, r de, eski Milli Savunma Bakanı olarak Ahmet Tohiçbir şey yapılmayacağınt anlamtştı. Koruturk 'e, Ankara dan hep bunu yazdık: paloğlu 'ndan açıkça söz edilmesine karşın, bu bö"bozuktular." "Rüzgâr esiyor, sert vuracak" diyorduk, lümle ilgili başlıklarda Ahmet Topaloğlu yerine Ulusu 'nun sözlerinden çıkan kesin sonuçlart gazeteye "Dokundurarak değil, açıkça ordu müdahalesi ha hiçbir dönemde Milli Savunma Bakanlığı yapmabildirmek zorundaydım. geldi, ha gelecek" diyorduk... yan eski Enerji Bakanı thsan Topaloğlu'nun adı 7 Eylül günü yazdım: Geldi! kullamldı. Düzeltir, özür dileriz. Ayın ilk "çaylı toplantısma" başladık. 7 eylül. Ulusu'yla görüşmemizden bir gün sonra. Ecevit, tran'la Türkiye arasındaki gidiş gelişleri anlatıyordu. "Şimdilik 'Kürt' sonınu bizde yok, ama 'olmaz' demiyorum" diyordu. tran ile Türkiye arasındaki sınırdan gelip gitmeler vardı. Silah taşıma yoktu. Doğu Perinçek, Şirvan'da kimilerinin toplanıp asker olarak Iran'a" gönderildiğirü yazıyordu. Taban fiyatları, küçük kurultay öncesi kimi sorunlardan söz edildikten sonra, "seçimden sonra ya da seçim sonuçlanyla, ya da Mecliste hükümet karşısında biriken oylarla iktidann düşraesi" olasılığı üzerinde duruyordu. Ecevit, seçim sonrası bir APMHP hükümetine olasıhk tanımıyordu. MHP tabamnın bugün AP'ye kaydığını, birlikte iktidardayken tersine bir işleyişin gözetildiğini anlatıyordu. MSP çağdışılıktan kendini kurtaramazdı. Üçü bir araya gelse de, hükümet olmalan için bağımsızların oylarına gereksineceklerdi. "Bu 'esasen' olamazdı." "Öyleyse?..." diye sordu Ecevit, "AP'nin stratejisi bir alternatif hükiimeli degil, bir bunalım yaralmaktır" diye tamamladı. Bütün bunlar hükümetin gitmeyeceği anlamına gelmezdi. Bu düşünceyi geri çevirmedi, ancak "CHP'siz bir hükümet düşünülemez" yargısına vardı. Şunlan ekliyordu: " . . . Düşününüz, ben 4 gün kurultay nedeniyle petrol sorunuyla rneşgul olamadım. nasıl ıstırap duyuyorum. Bu memleket, 45 ay sürecek bir hükümet buhranını kaldırmaz. Bürokrasiden başlayarak birçok şe> işlemez. Türkiye için böyle bir bunalım felaket olur..." CÜNEYT ARCAYÜREK 12 EYLÜL'e giden günleri yazdı MUDAHALENIN AYAK SESLERİ (1978 1979) eçim kampanyası ^ başlamıştı, yollara düşüyorduk. Benzin kuyrukları uzuyordu, traktörler çalışmıyordu, kimi temel maddeler yoktu. Bir ara Ankara'ya geldim geziden. Sükan olayı patlamıştı. Ecevit'le telefonda konuştuk, "altında başka şeyler" olabileceğini söyledim, onayladı. "Yeni bir 12 Mart korkusu içindeler" diyordu. Rejim üzerinde tartışma açılmıştı artık. Kimse durduramazdı. Ordu, yansız tutumunu sergilemek için "herkesi" aynı kefenin içine koyacaktı. Kuskum yoktu. Mumcu ile.gelmesi olası müdahale üzerinde duruyorduk, hoş kim durmuyor, kim konuşmuyordu ki bizim çevrelerde. Bana "bir ordu mudahalesinde Demirel'in Ecevit'le birleşip birleşmeyeceğini" sordu. Bana göre, bu sonınun yanıtı, evetti. Ecevit'le bir ara gene konuştuk. Sükan'ın "korkuya" kapıldığını söylerken, "Cumhurbaşkanı ile Genelkurmay Başkanının mesajlanndan sonra..." cümlesi ile tamamlıyordu bu saptamasını. bulunurken başımıza işler açmamamız gerekir 10 basın toplantısında, bir ara Sovyetler BirliğTnden o sırada doğrudan doğruya Türkiye'ye yönelik acil bir tehlike gelmediğini söyledim. Bazı Amerikan gazetecileri, bu sözüme, beklediğim gibi tepki gösterdiler. O zaman da, 'Madem ki bu sözüme inanmıyorsunuz ve tepki gösteriyorsunuz, öyleyse Türkiye'ye uygulanan silah ambargosunun kaldırılması için kampanya açmalısınız; yoksa kendinizle çelişkiye düşmüş olursunuz!' dedim. O zaman söyleyecek bir suz bulamadılar." Yeni açıklamalar "Washington'daki NATO doruk toplantısına gittiginizde elinizdeki kartlarla fazla bujuk oynadıgınız\ söyleyenler oldu veya NATO'ya tümüyle karşı çıktıgınız izlenimi edinenler . oldu. Bunlan açıklıga kavuşturabllir misiniz?" BÜLENT ECEVİT "Bu söylentiler ve izlenimler doğru olsaydı, Washington'daki sonuçlan elde edemezdik. Ben ödun de vermedim, blöf veya şantaj da yapmadım. Ne var ki, NATO'yu ulusal haklanmızdan ve güvenliğimizden üstün tutamazdık. NATO veya herhangi bir ittifak anlaşması, ancak ulusal haklarımızın korunmasına ve güvenliğimize katkıda bulunduğu oranda bizim için anlam taşır. Bunun yaru sıra, Türkiye'nin NATO'dan beklentileri kadar, NATO'nun Turkiye'den beklentileri olması da doğaldır. Bu karşılıklı beklentileri hakça ve geçerli bir denge içinde tutmak gerekir. öte yandan, Türkiye, dünyanm en kritik, en duyarlı bölgesindedir. Stratejik konumu bakımından birçok tehlikelerin eşiğindedir. O nedenle de, NATO çerçevesinde veya ABD ile Başka yol felaket olur Eğer duvarı aşarsak "Ancak bir de duvar aşma' olayı var. Bir başka vesileyle, 'Eger Türkiye duvara fazla sıkıştınhrsa, duvarı aşabilir' demişsinizî" BÜLENT ECEVLT Onu bir CHP kunıltaymda söylemiştim. Fakat bir tehdit, blöf veya şantaj olarak değil, Türkiye'nin dünya barışı konusundaki sorumluluğunu vurgulamak üzere söylemiştim. 'Eğer Türkiye duvara fazla sıkıştınhrsa, duvan aşabilir. elinde bu olanak vardır; ama kendi sorumluluk duygusu buna engeidir; çünkü bunun. MSP çağdışı A Imanya'daki bir konferansımda, NATO'dan ayrılıp bağlantısız bir ülke durumuna gelmenin veya Varşova Paktı ülkeleri safına kaymanın, Türkiye için ancak kâğıt üzerinde, nazari birer seçenek oldugunu, fakat belirli nedenlerle bu seçeneklerin uygulanamayacağını, Türkiye için bu seçeneklerden birini seçmenin söz konusu olamayacağını belirttim. kendi başına da dünyanın başına da bü>ük sorunlar açacağını bilir' demiştim. Şimdi kelimesi kelimesine anımsamıyorum, ama aşağı yukarı böyle konuşmuştum. Nitekim bu yıl (1985) nisan ayında, Almanya'da verdiğim bir konferansta da aynı şeyi söyledim. Hem de daha aynntıh olarak, yani duvarı aştığımız takdirde, Türkiye için ne gibi seçenekler oldugunu sıralayarak söyledim... Fakat bu seçeneklerden bazılannın, özellikle NATO'dan ayrılıp bağlantısız bir ülke durumuna gelmenin veya Varşova paktı ülkeleri safına kaymanın, Türkiye için, ancak kâğıt üzerinde, nazari birer seçenek oldugunu, fakat belirli nedenlerle, bu seçeneklerin uygulanamayacağını, Türkiye için bu seçeneklerden birini seçmenin söz konusu olamayacağını belirttim. Aslmda, benim ve hükümetimizin, NATO konusundakî, ABD ile ilişkiler konusundaki tutumumuzu, Amerikan yetkilileri de, öbür Batılı müttefiklerimizin yetkilileri de çok iyi anladılar; ne kastettiysem öyle anladılar. Sizin degindiğiniz biçimdeki ters yorumlar, dışanda değil, içerde yapıldı... Iç politika hesaplarıyla, içerde istismar konusu yapıldı. Benim ne demek istediğimi bile bile ters yorumlayarak istismara kalkışan, bildiğim kadar, başlıca bir yabancı muhabir çıktı; uzun süredir Türkiye'de oturan ve belirli çevrelerle içli dışlı olan bir muhabir. Onu da tanıyanlar tanır." Önce CHPAP koalisyonu, olmazsa müdahale ürkiye bir ay sonra ara seçimlere gidiyordu. Ulusu'nun sözleriyle, Ordu'nun vardığı sonuçlar artık açık seçik beîliydi. Ordu seçimlerin sonuçlarını bekliyordu. T 32 yıMan beri, DAKTtlJO ve MUHASEBE kurlanmızı brtiren Orta ve İlkokul mezunlarına bile İ Ş ÇOK', ELEMAN YOK . ANMA Değerli eşim ve babamız Av. İLHAN KUTAY'ın bugün üçüncü ölüm yıldönumünde onu saygı ve hasretle anıyoruz. LİSE MEZUNLARI! Aylar, yıllar geçiyor; Siz hâlâ BOŞ MU BEKLİYORSUNUZ? Hiç olmazsa BİLGİSAYAR ÖĞRENİN. EŞİ VE ÇOCUKLARI •AMPÎYÖ'İNf M*rhazl Bcyoğlu Şub*«l Kadıköy ŞubMİ Beyazıt, Mıtrtat Paşa Cad . 14/1 Istıklal Cad , Yortca Han. 87/7 Attıyot, Kuşdıh Caddesı. 6 ^ Geleceğin insanı bilgisayarsız olamayacak. Yükün omuzlarımda beni biraz jyciddiye al ikili ilişkileri çerçevesinde, ortak güvenliğe katkıda bulunurken, Türkiye'nin, kendi basını derde sokmaması, kendi başına işler açmaması gerekir. Kaldı ki, Türkiye'nin başını derde sokacak bir uluslararası gelişme, Batı ittifakının da başını er geç derde sokar. Bir ülkenin güvenlik ve barış içinde yaşayabilmesinin, dünya barışına ve güvenliğe gerçekten katkıda bulunabilmesinin temel koşulu, kendi bölgesindeki ülkelerle, komşu ülkelerle, olabildiğince iyi ilişkiler içinde bulunmasıdır; en azından, onlara karşı kışkırtıa bir tutum Lzlenmemesi, o ülkelerle arasında karşılıklı güven oluşabilmesi için kendi üzerine düşenleri yapması gerekir. Bu nedenle, Türkiye'nin coğrafi bakımından uzak bazı ülkelerle ittifak kurmuş olması, yaktnmdaki ülkelerle kötü ilişkiler içinde bulunmasına yol açmamalidır. İzlediğim dış politikada butün bu düşünceleri, kurallan bir arada gözetmeye, gdz önünde tutmaya çahşıyordum. NATO doruk toplantısında, Yunanistan'la ilişkilerimize değinirken de özellikle şunu vurguluyordum: Türkiye, NATO'nun en kritik bolgesindeki bir kanat ülkedir. Bu ülkenin dış güvenliğinin sağlam olması, tüm ittifak sisteminin yararınadır. Oysa müttefiklerden biri, hem de en yakınımızda olan, yani Yunanistan, Türkiye'ye silah ambargosunun sürmesi için, Amerika'ya ve NATO'ya manevi baskı yapıyordu. Bunun, ittifak ahlakına sığmadığını, ittifak manıığıyla bağdaşmadığını belirttim. Washington'da Gazeteciler Derneği'nin düzenlediği yemekli StHECEK KARTALKAYA KARTAL OTEL "SICAK YUVANir Tet. 527 55 25 527 49 03 522 21 06 T«l 149 79 93 149 B1 06144 90 11 Tel.338 08 423361150 DHckat: Bu 3 şubeminJen bajka ŞAMPİYOH adıyla çalışan hiçbir Daktilo, Sekreter ve Bilysayaf kursu şubemu değildir. YÜZME HAVUZU DİSKO LÜKSOOALAR ^ m r Dr. PCVAR YILMAZ ile Dr. MUSTAFA ZİYALAN 18.11.1985 evlendiler Beyoglu Evlendirme Dairesi Kiralık aranıyor. Bankada çabşan bir bayan için Beşıktaş, Levcnı, Mecidiyeko> cıvannda kuçuk daire aranıyor. 164 08 02 Şişli Nüfus İdaresinden aldıjım 16.11.1984 tarihli D. 02 Seri 374157 Nolu Nufus Cüzdanırtıı kaybettim. Hukümsuzdur. GÜLÛREN ÖNET Matenidiik Öfsrelmenı Dersanedc çalı^atak Tei: 582 5H 1! Her hatta sonu 1 hişi Tam pansıyon^^Ol n"m« A H»I Sahibinden Pivano 166 83 42 TOPKAPI gunlük 12 000TL*KDV HASTANESİ ^OtobOs servisimiz vardır. 1611074161822616122813361660 ur SAÜNA Tel 524 19 194hat