Katalog

JMHURİYET/8 HABERLERİN DEVAMI 18 KASIM 1985 Franctfnun Ölümünün 10. Yılında Ispanya (2) kontrol edıldıklennı, bu arada belırtmelıyım Mıguel Boyer'e sendıkaların bu ılımlı tutumulıkle son 20 yıl ıçınde yukselen "orta sınıfı" nun, belleklerde tazelığını koruyan Franco goruyorsunuz 19621972 yıllart arasında gunlennden mı ılerı geldığını sorunca şu yakaydedılen sanayıleşme ve ekonomık buyünıtı aldık menın bu orta sınıfın oluşmasındakı payı pek "Hepımız aynı teknedeyız, bunu sendıkacıyadsınmıyor Işçı dovızlerı, turızm gelırı ve lar da gayet iyi bılryoriar" yabancı sermaye üçlusu bu gelışmeyı fınanPartının ıdeologu ve Eğıtım Bakanı Marase eden kaynakları meydana getırmış Buvall'a geiınce, makarn odasındakı sohbetıgun Ispanya dunyanın 10 en büyuk mızde "Ekonomıde bır krıze tahammulumuz endustrıyel gucu Kışı basına mıllı gelır 5 500 yoktu Iktıdara yenı gelmışük, öncelığı demokdolara dayanmış ratıkleşmeye verdık' dıyerek ekonomı polıBununla bırhkte 1982 ekımınde ıktıdara getıkasında ızlenen cızgryı savunuyordu len sosyalıstler hayiı problemlı bır ekonomı• yı mıras almışlar Nasıl bır cızgı ızledıklerını Ekonomı polıtıkasında olduğu gıbı partı gecen cuma gunu Mıguel Boyer'den dınleprogramının kendısınde de cızgıler yakın dık geçmışte yumuşatılmıs Sosyalıstlerın ıdeo45 yaşlarındakı Mıguel Boyer, Başbakan logu ve 43 yaşındakı Eğıtım Bakanı Maravall Gonza/es'in ıç kabınesınden Sosyalıst parbu konuda şunlan söyledı tının eskı bır üyesı Franco dönemınde yer"Batı Avrupa'dakı butun sosyalıst veya sosaltı calışmalanndan dolayı hapıs yatmış yal demokrat partıler ıle bızım partımız de Ekım 1982'de sosyalıstler ıktıdara gelınce BoMarksıst kokenlıdır. 1870'lerde kuruldu Ama yer, 'süperbakan" unvanını kazanıyor, çunpartının geleneğı hıcbır zaman Marksıst olmaku malıye, ekonomı ve tıcaret gıbı uç önemlı dı Tabıı 40 yıl boyunca yeraltında çalışırken bakanlığın bırden başına getınlıyor Sosyalıst bır partıyı saflannı bır butun olarak bır arada hukumetın ekonornı polıtıkasının mımarlığıtutabılmek ıcın sıkı ıdeoloıık ılkeler önem tanı ustlenmış oluyor şıyordu yer üstune çıkmca koşullar değıştı Ispanyol toplumunun değısımı goz onunde tuGeçen temmuzda hükümetten aynlmakla tuldu Devnmcı retonkten çok, laftan çok sosbırlıkte Başbakan Gonzales'ın ekonomık ışyal reformlara ıhtıyaç vardı Sınıf mucadelesı lerdekı sağ kolu olarak perde arkasında çagıbı, Marksızm gıbı bırtakım katı doğmalar lışmalarını surduruyor Halen en büyuk deviet 1979 partı kongresınde buyuk çoğunluğun oybankası Ispanyol Dış Bankası'nın başkanlılarıyla programdan çıkanldı" ğını yapan Mıguel Boyer, sosyalıstlerın eko1979'dakı bu program değışıklığının Felıpe nomı polıtıkasını bıze şöyle ozetledı "Hukümetı devraldığımız zaman enflasyon, Gonzales'le bırlıkte baslıca mımarı olan Başbakan Yardımcısı ve partının ıkıncı adamı Aldış odeme/er dengesı açığı ve ışsızlık en fonso Guerra bu konuda bıze şunlan söyledı onemlı sorunlardı Oncelığın enflasyon ve dış "Marksızmın esas mesa/ı gerçeğın değışaçıkla mucaöeleye venldığmı soyleyebılınm kenlığıdır Marksızmın sekterlen bunu kabulSosyalıstler olarak ıktıdara gelınce ılk aylarHalk, ıdeoloıık faktorlere da dısanya buyük sermaye kaçışı başladı 45 lenemezler ay çok zorlandık Pesetayı derhal devalüe et polıtıkacılar ıle entelektüellerden daha az değer venr Gunumuzde toplumlarda meydana tık Sıkı para poiıtıkasma ağırlık verdık Kamu gelen gelışmeyı gözden uzak tutamayız ' harcamalannı azaltırken vergılen yükselttık Enflasyon yüzde 14 4'ten 3 yılda yüzde 8'e ınSosyalıstler 1977 ve 1979 secımlennde 5 dınlmış durumda Dış ödemeler dengesı mılyon oy almışlar, 1982 secımınde ıse oy1982 de 4 2 mılyar dolartık açık venrken bularını 10 mılyona yukseltmışler Ispanyol pargun 600 mılyon dolar faz/aya dönüşmuştür lamentosu Cortes'ın 350 sandalyesınden Bu arada yıllık yabancı sermaye yatınmının 202'sıne sahıp olurken, kendısıne en yakın Ispanya'da 2 mılyar dolar cıvannda olduğusağcı partıye sadece 106 sandalye kalmıştı nu sıze hatırlatmalıyım Hatta bu yıl ıçın bu 1982 dekı seçım basarısında acaba mıktann 3 mılyar dolara çıkması beklenıyor 1979'dakı program değışıklığının rolu olmus Ekonomık buyume konusunda sınırlı mesafe muydu"? Böylece merkezdekı oylar buyuk ölalabıldık Bu bakımdan ışsızlıkle mücadeleçude sosyalıst partıye mı kanalıze olmuştu'' de henuz buyuk bır gelışme olduğunu soyleLısede Ataturk'e (Mustafa Kemal Pasa dıyemem Kamu kuruluslarını özelleştırme yordu) hayran bır tarıh hocasına sahıp olduçabasındayız Bu sektorde halen 250 bın kığunu soyleyen Alfonso Guerra, program şı çalışıyor (Bu arada bır saptama yapalım değışıklığının secım basarısında kuşkusuz Ispanyol KIT'lerınden Sorumlu Bakan Yarpayı olduğunu ancak tek faktor sayılamayadımcısı Carlos Crossıer ın bıze söyledığıne cağını belırttı gore Turkıye'dekı Murat 131'lere benzeyen bır * bınek otosu ureten devlet fabrıkası Alman Ispanyol Sosyalıst Işçı Partısı'nın yönetımı Volksvvagene satılmak uzereymış H C) Çok ıle Gonzales hukümetı Batı Avrupa'da yaş orkaynak yıyorlar Rekabet şans/arı yok gıbı" talaması açısından en genç sıyasal lıder kadIspanyol sosyalıstlerının bu polrtıkalan surrosunu oluşturuyorlar Partının 25 kısılık durmeye kararlı olduklarını soyleyen Mıguel yurutme kurulunun yaş ortalaması sadece Boyer mevcut kosullarda başka bır alterna41 Genc demokrasılerıyle ovunuyorlar Avtıfın bulunmadığını vurguladı Fransa'da Mıtrupa ıle butunleşmenın heyecanı ıçındeler terrand ıle Yunanıstan'da Papandreu'nun, Jose Maravall sosyalıst partısı olarak göz başlangıçta çok radıkal polıtıkalarla ve vaat onunde tuttuklan ılkelerı sohbetımızde şoylerle yola çıktıklarını, kıtlelerde gerçekleşele ozetledı meyecek umutlar yarattıklannt daha sonra "Kurumlann daha da dem&cS '<leştırılmeıse basarısızlığa uğrayıp gerı donuş yaptıksı, özellıkle devletın demokratık bır yaptya kalarını belırten Boyer Ispanyol Sosyalıst Işçı vuşturu/ması, çunku aksı halde halka demokPartısı'nın bu "radıkalızm"hatasınaduşmerasının göturulmeyeceğı, kıtlelere her alanda dığını, mevcut koşulları gerçekçı bır bıçımfırsat eşıtiığı sağ/anması ekonom<de büyüme, de değerlendırdıklennı söyledı Avrupa ıle daha buyuk dayanışma " Mıguel Boyer ışçı Cıcretlerınde "ılımlı" bır * geiışmenın varlığına ışaret ettı Geçen yıl ışCarsamba q U nu 20 kasımda Franco'nun çı, ışveren ve devlet uçlusunun bır araya geolumunün 10 yılı, Ispanya'da da demokralıp 'toplumsal sozleşme" benzerı bır sının 10 yaş gunu kutlanryor Ulkede hoşgöru anlasmaya vardıklarını söyledı Devletın ışçıortamını gelıştırmek ve demokrasıyı derınlesışveren ılışkılerınde aradan çekılmesı taraftırmek açısından buyuk bır çaba hemen her tarı olduğunu belırten Boyer, son üç yıl ıçınalanda dıkkatı çekmekte Ispanya da gecmıs de gerçek ucretlerde pek bır duşme olmasankı bır yana bırakılmış bır bakıma gelecedığını kaydettı ğe donuk yaşanıyor Ispanya'da sendıkaların genellıkle zayıf olIşte üç dort günlük Madrıd ızlenımlerımız duklarını ve buyuk olcude partıler tarafından boyle (Baştarafı J Sayfada) Toplllllî (Baştarafı I. Sayfada) hk olmuştur lspanya'yı modernhğe kavuşturmak ıçın, Franko'nun üıe nnden atlamak gerekmıştır "DOLU VE lYt" 15 tun içinde, ıktidarda 3. yıhnızı dolduracaksınız Sosvalıstler, 3 ytlUk ıcmatlan ıçın "çok doin ve lyı" sloganını >a\dılar \ c bu slogan biraz fazla muzaffer tonda bulunarak deştınldı Sıı, bıraz otokntık vapmak gerekırse, bu Kraatınızı nasıl de|eriendırecetsınu? GUERRA Tabıı, fakat bu slo ganı çok beğendığımı söyletnelı>ım Eh, çok şey yaptık gerçekten Bunu sıze 45 nokta>la özetleyebılınm De mokrasmın sağlamlaştınlması ya da takvıyesı bu bır Unutmayın kı, bu ülkede seçımlerden bır gun önce, ya nı 27 ekımde bır darbe gınşımı pla nıottayaçıkanlmıştır O zamandan bu yana bır daha böyle bır darbe pla nına rastlanmamıştır Eğer bu "dolu ve iyi" bır ıcraatın göstergesı de ğüse, bınsı ortaya çıkıp söylesın bakalım Ispanya, yuzyıluk yalmzlığın dan kurtulup, Avrupa trenıne katıl rnıştır Bu "dolo ve iyi" bır ıcraatın meyvesı degılse, buyrun söylevın Sosyalızm cephesınden, sadece mafdur sınıflar değıl, tüm ulusal menfaatlen gözeten kararlar alma >aörengösterılmıştır Tabıı ekono mık yapılanma, yenıden sanayıleşme, ekonomının genel olarak saglı ğına kavuşturulması gıbı çabalann bır sosyal raalıyetı olmuştur Ama bunları da yapmamak gıbı bır seç: neğe sahıp değıldık Yenıden vapı lanmaya gırmesevdık, Ispanva, köh nenuş bır otele dönuşecekü Oysauv guladığımız verııden yapılanma ve yenıden sana>ıleşme programıyla Ispanya, moderalığın ve teknolojık değışırmn dısında kalmayacaktır Eğer bu ' 'dola ve iyi" değılse Ta bu bırtakım hatalanmız da olmustur ama genelde ıcraatımız "dolo ve iyV'dır tspanva'da, demokratık knnunlar oz<nad«, ulkenıtı modernleşmesi uzennde gonılmemış bır ndaşm» havası \ar Bu ulkede srtık naksıyonerler yok mu? Hâla variiklanadan soz edılebılirsc neden susuyortar? GUERRA Tabuvar Hatta ba zı basın organlannda bır haylı reak sryoner var Yalnız övk kı, bu adam lar kalkıp, demokrasıye karşı olduk lannı söyleyemezler Sövledıklen an da, halkın büyük tepkısıyle karşılaşırlar tspanvol toplumunun ezıcı çoğunlugu çok açık bır bıçımde, de mokvauk uzlaşmadan yana çıkmak tadır Yanı sıze Ispanyollann yüzde 95'ınden söz edıyorum Eh bır de yuzde 5'lık bır k sım var kı, bu kesım, demokratık uzlaşma nın karşısındadır Fakat demokrası ye sahıp çıkan Upanyollann e n o çoğunluğuna karşı savaş vermenın ola naksızlıgımn da bıhncındedır bu gruplar Işte bu, tspanya'da darbe cı gınşımlenn pışasadan >ok olma sının ardındakı en önemlı nedenler den bındır Bu ülkede 10 mıl>on seç men sosyalısüere oy vermıştır 10 mılyon seçmen Bu çok büyuk bır rakarridır 10 mılyon seçmen, reak sıvonerler tarafından kara bır cana var olarak betımlenen sosyalıstlere vermıştır oyunu Işte bu söz konu su kestmlerın çok uzun sürecek bır kış ıçın kışlalanna dönmelerıne vol açrmştır "TOPLUM, EMİRLE FERMANLA DEĞİŞMEZ" 3 ana hat çercevesmde, bir A>ropa sosjal demokrat partısi nasıl tammlanmalıdır SizcelspanvoiSov >abst tşçı Parüa (PSOE) ıçin Inr sos>alıst partıden çok, sosyal demokrat partl denebüır nu' GUERRA PSOE, bır sosyal de mokrat partı değıl, bır sosyalıst par tıdır Aynmı da şöyle vapabüınm Sosyal demokrat bır partı, sosyal sı nıflar arasındakı farklann sılındıgı bır toplumun temsılcısıdır İspanva ıse, böyle bır topluma örnek olarak göstenlemez İspanva halen, ^vru pa'da sosyal adaletsızlığın en çarpı cı olduğu ulkeler arasında başı çek mçktedır Dolavısıyla burada, he nüz, Almanva ya da lsveç gıbı ülke lerde görülduğu gıbı sosyal sınıflar arasında farkların seçümez bır hale geldığı bır toplumda yaşamıyoruz bız Bu nedenle tspanya'da arkası na buvük kıtlelenn desteğını alabı len bır sosyal demokraı partıden söz edılemez Ben, "halkıran onunde olan, halkından daha bılge olan bır sıyası partı" tezıne vnanmıyorum Yanı ö> le bır partı olacak kı, bu topluma ne ler yapılması gerektığım sövlevecek toplum da söz konusu sıyası partı nın aıkasından gjdecek Ben buna manmıyorum Ben, halkının ıstekle nnı, beklentılerını yakala>abılen, bunlara cevap verebılen sıyası partı tezıne ınaruyorum Bu partı, aynı za manda halkın ısteklenne, halkın ıs teğıne göre, halkın temposuna göre cevap verebılenpartıdır Işte, Ispai>a'da Sosvahst Partı'nın şımdı yap tığı ışlev budur Bu şımdı boyledır başka bır dönemde bu ışlevı başka bır sıyası partı verıne getırebılırdı ta bu Çunku netıcede bır sı\ası partı kendı başına bır amaç değıl, bır araç tır Bellı bır zaman ıçjnde>ararb ola bılen, gerçeklere uyamadığı zaman da yararlıhğını yıf.ren bır araçtır Benım tezıme gore, bız Ispanyol toplumunu ölçen bır termometreve sahıp bulunmabyız Ve ızlememız ge reken termometre de, çoğunluğun termometresı olmalıdır Tabn bu arada bır tek ahlakı yükumlulüğu bağlayıcı olarak kabul edıyorum O da, fıkırlerımıa vayarak entelektü el bır ıkna yoluyla bu değısımı sağ lamaya çalışmakür Değışım ancak yenı fıkırlenn dolaşımını ^ağlayarak harekete geçırılebüır Bır ulke, karar name, resmı errur, fermanla değış mez Fakat PSOE, klasık aniamda bır sosvalisl partı ıçin çok ılımlı bır program» sahıp Papandreu ve Mıtlerrand, her ne kadar sonradan polıtıkalannın yolunu laraamen degışlırdilerse de, ıktıdara radıkal ekonomı programlan ıle geldıler Oysa bu ulkede, sız lıberal, IMF tıpı ekonomı programlannı yeğledınız. Neden ılımlılığı seçlınız'' GUERRA Bente sorunuzu la mamlamamız gerekıyor Papandreu ve Mıtterrand, evet çok radıkal prog ramlarla ışbaşına geldıler fakat son radan programlannın lamamen zıt tı olan bır pohtvka uyguladılar Muı emirle hış bır beklenu yarattüar ıktıdara gel dıklennde Fakat arkadan pohtıka larında yaptıkları değışıklık, muazzam bır duş kınkhğı varattı Oysa bız, ekonomık gerçeklenn el verdığı çerçevede bır program yap tık Işın en başında, bugünun ulus lararası bagımİılığıron koşulları çer çevesınde > aptık bu programı Artık "Ben ıstedığun ulusal ekonomı polıtikasını yapanm" dıyebıleceğımz, otarşıkbır dunyadavaşamıyoruz Bılıyorsunuz, ınandığımız olanaklara göre çızdık programımızı Aynca bır şey daha vardı O da ekonomıde bır yenıden vapılanma nın kacınılmazhğıydı Hasta bır eko nomık yapıyı saghgına kavuşturmak ıçın gınşılen, vazgeçılmez btf operas yondu bu Tabu kı sözunü etüğını bu operasyon, hıç de populer olmayan bırtakım önlemlen almayı torunlu kılı>ordu Fakat buna rağmen, bır sonrakı aşamada, ekonomık bır sıç rama göstermek ıçın alınması zorun lu olan bu önlemlenn halk kıtlelen tarafından anlayışla karşılandığın dan emınım Daha ust tabakalardan daha kola> kavradı halk bu ışlemın zorunluluğunu Metnık sanayılen sunı olarak yaşatmaya çahşrnarun bır anlamı yoktu Bız, ışte bu gerçekler çerçevesınde > aptık programımızı \ksınıyapmak "bugun ekmek, yann açlık" demektı Bız "yanna ekmek" vaat ermeyı yegledık Bıstu rıyı attık böylece "AET'NÎN SÖYLEYECEK SOZU KALMADI" Avnıpa, tspanya ıçın ne anlama geliyor? GUERRA Avrupa, Ispanya tun Özgurlüklerden mahrum kaldığı yaklaşık 50 yıllık dönem ıçınde, daıma demokrasıyle özdeşlestınlmışur Bu, daha 1962 yılında Ispanyol aydınlarırun Munıh'te yaptığı toplan tıda tanımlanmıştı (Bu toplantıya kaulan tspanyol avdınlan, Frankızm tarafından damgalanmış, bunu bedelını surgünde ya da hapıste sürunerek ödemışlerdır ) lspanya'nın AET'ye katıhmı ıse, demokratık bır sıstemle yönetılmemesı nedemyle frenlenmıştır Böyle olunca, tabıı demokratık rejıme geçışle, tspanyollar, haklı olarak, AETnın lspanya'yı artık saflanna katmak konusunda hıçbır mazeret ılen suremeyeceklerı noklada AET' >e gırmek konusunda harekete geç mışlerdır Bu noktada artık, AET nın söyleyecek hıçbır sözü yoktur Franko yaşarken "Sizi demokratık bir ulke olmamanu nedeniyk AET'ye alamavız" dıyen bır Avrupa, artık demokrasıye geçıldıkten sonra, "Efendım, şımdı de sızı bılmem nerenın domatesleri ve bılmem kaç kılo marnl yuzunden alamayu" dı>emez Bu artık ayıp olur lkıyuzlu bır vaklaşım olur, ahlakı bır tavır olmaz Fakat bu arada bır noktaya ışaret etmekte de varar var tspanva'nın daıma Avrupa'nın bır parçası olmuş olduğu üzennde bu toplumda tam bır görüş bırlığı vardır Dolayısıyla şımdı lspanya'mn ekonomık, sıyası ve yasal olarak Avrupa'ya katılması, reel olan bır dunımu resmıyete ka vuşturmaktan başka bır şey değıkhr Bu, Ispanya'nın hakkıdır Bundan 10 yıl once siz kımdınız? Ne >apı>ordunuz? Gelecekten neter beklıvordunuz? Ulkenm ve kendı geleceğınızı. demokrasının, sosvalızmırv gclece^ını nasıl goru>ordunuz? GUERRA Şımdı bıraz "kendımden çok memnun" gıbı bır ızle nım yaratacağım sızde Ama bız daha 1972'de, lspanva'nın geleceğı mn hangı vönde gehşeceğıne daır bır takım öngörülerde bulunmuş, bu göruşlenmızı ayrıntılanyla etüt etmış tık " B u " derken Felıpe Gonzales ve kendımden bahsedıvorum tabu Hatta bu göruşlenmızı grafık olarak ortaya koymuştuk Ben şahsen "olaalık ağaçlan"na bavüırım Şu olursa bu olur, bu olunca şu olur fa lan gıbı Neyse uzun etmeyelım 1972'de îspanya'nın geleceğınde ne gıbı değışımler olabıleceğı üzerınde bır calışma yapmıştık Şunu sıze gu rurla sövleyebılınm kı her şey bek ledığımız vonde gelıştı, tamamen Zamanlaması da mı? GUERRA Evet zamanlaması da Tabu bıraz "yaldaşıklık" payı bı rakmak gerek Ustelık sıze pek çok tanık da gösterebılınm Çunku tum bunlan Fransa da bır okulda yuzler ce yoldaşımıza anlatnk Zamanlama vı öylesıne ı>ı ayarlamıştık kı, daha Franko'nun ölumunu beklemeden 1974'te partı ıçınde venılemeye gn tık Franko nun ölumü artık bekle ru>ordu ve Franko nun ölumuneha zırhksız vakalanmamak ıçın kendımızı haarlamanuz şantı Dığer sı>ası gruplar bö>le bır hazırlığa ğırışme dıler ve savaşm tanhı lıderlen, dığer sıyası partıler ıçınde, 1983, 1984'e dek tanhı lıderler olarak Valdılar Bunun tek ıstısnası tspanyol Sosva lıst Işçı Partısı (PSOE) olmuştur PSOE'nın lıder kadrosu, 19 7 4 te de ğışmıştır PSOE, önündekı değışıme açık hazır bekle>en bır partıdır Fakat o zamanlar. geleceğınızden bu kadar emın olmaaız ıçın ne gıbı sebepler ve ıpuçlan vardı** GLERRA Çook, çok ıpucu vardı Örneğın bemm, o zamanlar, vanı 60 ların sonu, 70'lı vıllarm ba şında bır Renault 8 arabam vardı Bu arabavla avda ortalama 12000 kılo metre yol yapıyordum O vıllarda ispanva yı ko> Wö>, kasaba kasaba dolaşıvordum Halkın nabzını çok ıyı bılıyordum, tanıyordum >anı Bu bıze tspanva nın nereye gıttığı konusunda gavet net bır panorama çı zıyordu Gayet ı>ı anımsıyorum O vıllarda ABD de dcrsler veren, Ispanya' nın çok tanınmış bır bılım adamı, bır »osvolog 1974'te bır kıtapvavımla dı Sosyolojının babası olan bu adam, kıtabında sıyasal partılerden soz edıvor \e lspanya'yı bekleven ge leceğıkalemealiyordu tnanın kıtabı okuduğumuzda, dehşetten dehşete kapıldık Çunktı söz konusu bılım adamı bızım duşunduklenmızın tam tersını soylu>ordu Adamın ılerı sur düklennın hıçbın çıkmadı Sonradan bu unlu sosyolog, Franko'nun olj münun ardmdan !<:panva'da ıkı guç lu partının ayakta kalacağını bun ların da Hınstı>an dernokratlarla, K.cmuni'tler olduğunu so>luyordu Bır ınsan tahmınlerınde bu kadar vanılamaz vanı Pekı sız, bu kadar erken ıktıdara gelebıleceğınızı, 1982'de de ıktıdar olabılecegınnı onceden tahmın edebılmış mıvdıniz? GUERR.\ Aşağı yukan evet Hatta bıraz daha erken bıle ıktıdar olabıleceğımızı duşunmuştük Ben, 1979 seçımlennın sonuçlannın açıklandığı gece, bır cumle sarfetmışfm de o zaman pek kımseler anlayamamıştı Oerçı bıraz kntık bır cumle olmuştu O andan ıtıbaren olacaklar açıktı benım ıçm "Bugunışbaşında kı (merkezsağ) UCD hükumetı se çımlen gene kazanmıştır Yanndan ıtıbaren ıse seçımlen kavbedecektır " tspanyollar yanndan ıtıbaren UCD'nın çöküşünu hazırlayacaklar dır anlamına söylenmış bır ttımcey dı bu Bu a>Tiı zamanda UCD hüku meüerıne verılmış son bır fırsattı Çünku demokrasîye gecış dönemımn UCD hukumetlen, deneynmlerı olmadıklan alanlarda değışıme gıtmeye curet edememışlerdı Dolayısıyla ben, 1979 seçımlennın sabahında "Bngun deçışıme bıraz daha vaklaşmak fırsalı kaçınlmıştır Bu, o kadar da iyi mıdır değıl mıdir, bılemıyornın" demıştım Çünku belkı de bıraz daha deneyım edınmeden, bütün bu değışıkhklenn ıçıne balıklama gırmek de pek o kadar hayırlı olmayabılırdı bızım ıçın "SAĞ tLk KEZ DEMOKRASİNtN Ö N t N Ü AÇT1" Fakat UCD huVumetlennın gerçekleştırdıg] "demokrasıye gecış" olmasaydı, su de şımdı pek burada olamayacaklınız gaüba? GUERRA Aaa tabıı, tabu Buna hıç şuphe vok Hıç şuphe yok Demokrasıve geçış dönemıne UCD (Demokratık Merkez Bırlığı) Partısı'nın katılması çok çok önemhdır özellıkle tanhı bır önemı vardır bunun Çünku tspanya'nın modern tanhınde sağ, ılk kez bır araya gelerek demokrasıvı engellemek yenne demokrasının önunu açmıştır Oysa Ispanya'da sağ, o tarıhe kadar, hep demokrasının önüne en büyük engel olarak çıkmıştır Bu bence fevkalade önemhdır Fakat, bunu söyledıkten sonra da ben, UCD'ye saldınnm Çunku UCD yönetımı, bır felakettı kı bu, hükümct olmuş olan bır partı, görülmemış bır rekor kırdı ve meclıse ancak 12 mıUetvekıh sokabıldı Siz, entelekruel hassasiyetleri ve zevklen olan bın olarak tanınıvorsnnnz. Bır avdının polıtıka japması mumkun mu 4 Entelektuelın dunvası ıle polıtıka bagdaşabdiyor mu? GUERRA Evet Entelektuel faalıyetın, saflığın ve guzellığın tem sılcısı olduğu yolunda vaygın savlar vardır Sıvası faalıyet ıse hep pıslık sıradanlık adılıkle özdeşleştırılegelmıştır Buteon praokte olanlara bır ayna tutmak açısından, belkı haklı bır temele sahıptır Fakat ılla kı de entellektüelın ve polıtıkacının bellı kalıplara uyması gerekmez Sıvası faalıyet de fevkalade soyluca yapılabı Ur ve tabu bır Machıavelh'run çıkmış olması da bır rastlantı değıldır Machiavelh mi dedınu* GLERRA Evet, Machıavellı dedım Bence Machıavellı, olağanustu bırıdır Machıavelh'>ı ve Machı avelhcılığı felaket ve korkunç bın olarak göstermeye çalışanları htç an lamıyorum Fakat en azından. bır ıstihza sembolu olarak gormez nüsınız Machıa>ellı'vı? GUERRA Sıvası aniamda evet Fakat bu böyle Hukumdarın stvası fullennde, du>gulara yer voktur Bu, küçuk duvgular karşısında soğuk bır tavır almayı gerektınr lsteyen şım dı bunu sınızm, ıstihza olarak kabul etsın Fakat "prens"ra teonsı, ö>le pek hafıfe alınacak bır şey değıldır Bu çok önemlı bır metındır Ona hıç şuphem yok Yalnız şımdi "Machıavellıcı" olduğunuzu mu sovlemeve getıriyorsunnz? GLERRA Havır, hayır Ne kadar Muhammedviysem, o kadar da Machıavellıcıyım Hazretı Muham med de benı çok ılgılendınvor Bu, "Muhammedçıyım" anlamına gelır mı 9 Netıcede, buralara "aydıru ve sıyasetçıyı tartışırken geldık AycUnın "saf" polıtıkaanın "kırlı" olduğuna ınanmıvorum tkısı de bellı bır vakur tavır ıçınde vapılabüır Fa kat entelektuelın pohtıka yapması, bıraz satranı, oyununa benzer Sızın, geçmısınızden bu yana taşıdıfınız bır de tıyatro vonetmenlıgınız var galıba? GUERRA Evet, tıyatro yönet menhğım sadece geçmışte kalmadı Bugun de surduruyorum bu uğraşı mı Şımdı Shakespeare'ın "12 Ge cesı"nın bır versıvonu uzennde ça hşıyorum Bu esen ne zaman sabneve koyacaksınız'* GLERR.\ Hukümette kaldı ğım surece değıl tabıı Gelecege donuk lahnunlennu, az once sozunu eltıgımız denlı guçluyse, daha ne kadar hukumelte kalmayı planlıyorsunuz? Sızce paranız, onumuzdekı seçımlen kazanacakmı? GUERRA Evet, şımdıye dek tahmmlenmde şansh olmuş olduğj mu söylevebılınm Şımdıkı tahmın lenme göre, Ispanyol sağı 1990'da hukumet olabılmek ıçın, ulusal çıkarlarımız uğrutıa ıç kavgaları ol mayan konsolıde olmuş, modern, Batılı bır sıyası partı olarak karşımı za çıkmalıdır Bakın, "hukumet otabılroek ıçın" dıvorum Tabıı "hukumet olması" ıse avn konu Daha yakın bır gelecekten soz edecek olursak. kamuoyu yoklamalarınm gosterdığı gıbı, onumuzdekı seçımlen de alacak mısınız? GUERRA Evet, bundan emı nım Ama gere de çok kesın olarak konuşmak guç Çunku toplum ola ğandışı bır olav netıcesındefiknru48 saat ıçınde de değışürebılır Fakat seçımler bugun olsaydı, şuphesız mutlak çoğunlugu alabılırdık MUSTAFA EKMEKÇt ANKARA NOTLARI Okurlan çok sevıyorum Elınde Cumhurıyet'le bırını görunce heyecanlanıyorum Yanına sokulup konuşmak geçıyor ıçımden Ama kendımı yureklı göremıyorum öylesıne Yanına yaklaşsam Ben, bu elınızde tuttuğunuz gazetenın yazanyım Adım şu Sızınle tanışmak, konuşmak ıstedım Ya adam derse kı Ben, bu gazetenın okuru değılım Bır arkadaşım ıstedı de ona goturüyorum1 Buyur bakalım Bır gun geçen gıdışlenmden bırındeydı, Istanbul'da, vapurla Kadıkoy'den Sırkecı'ye geçıyorum Alt kat salona geçtım Bır bayan geldı, karşıma oturdu elınde Cumhunyet kaçamaktan bakıyorum Dur bakalım, nerelen okuyor'' Dızılere baktı, ıkıncı sayfayı açtı Obür saytalar, derken, sekızıncı sayfa, 'hıhhh" dedım 'şımdı 'Ankara Notiar nıokuyor' Yureğım carpıyor Şöyle bır baktı, gulumsedı, katladı Çantasına koydu Bakışlarımdan rahatsız mı otdu ne'' Oyle ya, bır kışı gazete okurken, bırının baktığını gorurse ne duşunur^ Denıze bakıyorum Vapur yanaştı Sırkecı'ye Bır arkadaşıma anlattım gazetede Tanışsayd/n, dedı Çok sevınırdı o okur Nereden bıleyım sevıneceğını'' Belkı de kızacaktı' Sız mısınız o, 'Aybastı da Aybastı" dıye tutturan? ' Turkçe ezan"ı, Genelkurmayın yasaklama bıldınsıne değın yazıp duran'> ' Domuzum da domuzum ' dıyen?' Hınthorozu"nu çtkaran? Imza gunlerı de, okurlarla yuz yuze gelmenın guzel bır yolu Nadır Nadı, başlarda hoşlanmazdı ımza gunlennden Oturacaksın, karşına tanımadığın kışıler gel&cek, adlannı soyleyecekler, ya da bır kâğıda yazıp verecekler Sen de onlara, ' sevgılenmle, saygılanmla" dıye yazıp ımzalayacaksın kıtapiarını Tam böyle demıyordu belkı Nadır Nadı, buna yakın şeyler soyluyordu Benı ımza gunu ıçın Akademı Kıtabevı'ne bırakırken, "Istersen dön gazeteye gıdelım " der gıbıydı Gozledığım Nadır Nadı, bıraz mahcup Oyle söylev vermeyı ne sevmıyor Nadır Bey, sonra sonra açıldı TUYAP'ta, ımza gununu gördum önce, konuşmasının sonunu, sorulara verdığı yanıtları dınledım Nadır Nadı, son yıllarda bır "fetıh edebıyatı"nm tutturulduğunu, bunun sakat olduğunu soyluyor "Istanbul'un fethı değıl, kurtuluşu kutlanmalıdır Asıl kutlanması gereken kurtuluşudur" dıyordu Istanbul'u kurtaran, Kurtuluş Savaşı yapanlar, Cumhurıyetı kuranlardı Bu kutlanmıyor Fatıh Sultan Mehmet'ın Istanbul'u fethedışı kutlanıyordu Ne demelı'' Kımı okurlar, yuz yuze gelınce duş kmkltğına uğradıklarını açık açık söylerler Ayyy, sız o musunuz' Oysa ben sızı daha uzun boylu, genç sanıyordum, yazık' Bır okur geldı, cezaevınden gelıyordu Sıze, dedı, cezaevındekı tum arkadaşların selamları, sevgılen var, sızı görup bunlan ıletmek ıçın gorevlendırdıler benı Öyle sevındım kı anlatamam Kımı okurlardan da eleştmler gelır kı, yenır yutulur yanı yoktur Soyleyeceğım SODEP ın son kurultay ızlenımlennı yazarken şoyle bır tumce de kurmuştum 'Kurultay'a gelen telgraflar okunuyordu Ecevıflerden bır telgrafı çok kışı boşuna bekledı ' Vaaay, ben mıydım yazan' Manavgat tan Sıdede pansıyonda oturan Mehmet Tımurcan, kırmızı yazısıyia kocaman harflerle şunlan yazmış Hangı hakla Ecevıt'ten telgraf beklıyoriar? Ecevıt nelennı kut/ayacak'", Bır not da var ' Ecev;f, halkın gözünde her gün buyuyor Ama gözumuzun bebeğı sevgılı yazarlanmız, Rauf Tamer Metın Toker ağzı ıle Ecevıf'e sa/dır/yor/ar" "Ecevıt onlan kutlamaz Halkı uyuttuğunu sananlar, nasıl olup da 2 5 yıldır muvazaa partısı ılan ettıklerı HP'ye teslım bayrağı ıle ıltıhak ettıklennı bakalım nasıl anlatacaklar? SODEP'ı feshetmek sızın "hınthorozluğu" (') ıle bağdaşıyor mu? Sorulacak soru buduf> Karan halk verecektır Gözu yaşlı kongre notlan yazan sozde solcu yazarlar değtl' Izmır ve Burdur ara secımlennde göruşmek umudu ıle saygılar" Bolunmuşlüğun böylesıne ne demelı'7 Bunu o okura nasıl anlatmalı? Buyuk butunleşmenın er geç gerçekleşeceğıne, Hınthorozu'nun enınde sonunda tumunu toplayacagına nasıl ınandırmalı? Yazının başlığının şoyle olmasını ısterdım "Büyuk butunleşmeye doğru ' Belkı ıvedı bır başlık Eskı Kurucu Meclıs uyelennden AP nın 196569 arası mılletvekılı Feyyaz Köksal, yenı yayımladıgı ' Krızsız Modern Demokrası' adlı yapıtında bır yerde, atom fızıkçısı Hollandalı Nıels Bohr'un Latınce şu sozunu almış 'Contraıa Sunt Complemente' Turkçesı 'Zıt olanlar bırbırlennı tamamlar' Feyyaz Köksal, "Srvıller Türkrye'de bırbırferını tamamladıklannı kavramaz(arsa çıkış yoktur" dedı kıtabını venrken Kıtabın gırışınde de şöyle demış "Bu kıtap parlamento krızınden de ılen yenı bır re/ım krızı, bır ıhtılal devrım ve hatta yenı bır asken mudahaleden korunmak ıçın bır araştırmadır" Cuma akşamüstu ODTU'de mımarlık anfısınde ıkı ODTUlu öğrencı, Emın Germen ıle Aslı Eğılmez ın dınletılerını ızledım Emın Germen flut, Aslı Eğılmez pıyano çaldı Emın Germen'ı kuçuk yasından tanırdım Emın bır gun, Sutçu'nün eşeğını kalçasından hart dıye ısırır Emın o zaman uc yaşında sutçu eve yakınmaya gelır 'Vocuğunuzeseğ/m/fS/frJ/''dıye Emın'ın babası, Avukat Merıh Germen telefon ettı Eşeğı ısıranın konserı var gelır mısın? Gıtmez olur muyum'' Gıttım Emın Germen 19 yaşında ODTU elektrık muhendıslığı uçuncu sınıfta öğrencı Halen Sakı Şarıl'dan flut derslerı alıyor Aslı Eğılmez de çok cıcı bır kız, o da ODTU Bılgısayar Muhendıslığı Bölumunde Ikısı de yaralanmamış kışılıkterıyle goze batıyorlardı 194O'lı yıllarda olsaydı, bu guzel dınletıye zamamn Cumhurbaşkanı Inönu kesınlıkle gelırdı dıye duşundum Daha sonra Tımur Selçuk'un An Sıneması'ndakı dınletısıne gıttım Tımur'un Istanbul'dakı dınletısınde Nazım'dan şarkıları soyletmemışler cıkarmışlar Ankaradaysasormamışlar bıle Tımur Selcuk YılmazOnaydan, Attıla llhan'dan MunırNuretlın'ten, Ceyhun Atuf Kansu'dan, Ataol Behramoğlu ndan da çalıp söyledı Küçuk kızı Mercan ıçın besteledığı 'sağlıklı yasam"ın bırkaç dızesı şöyle ' Yaşam yalnız sağlıklı I Uzun olamaz I Hem de yararlı, onurlu olmalı yaşam Tımur, genç sanatçılara da yer vermıs onlar da calıp soyledıler Söyleşi... Felsefe, kitapsız kaldı (Baştarafı 1. Sayfada) lan altı bölüm halınde ınceh>or Kıtabın bınncı bölumunde felsefı duşuncenın ne olduğu anlaUİıyor "Büim", "felsefe', "bflgin", "Fılozof" sozcuklerıne açıklık getırılıyor Felsefe ve toplum konusunun ışlendığı ıkıncı bölümde ıse, "felsen duşuncenın toplumlara gore değışmesı ' ışlenı>or "Felsefe Meselelen" başlıkh uçuncu bolumde ıse, "dogmatik", "şnphecı", "tenkitçi", "iskolastık", "pozıtivist" ve "pragmatıst" duşunce bıçımlerı anlatıh>or Kıtabın, "bdgının çeşıth yonlerden ele alınıp gelişmesı"run ıncelendığı dorduncu bölumunde ıse, "ratiomüist", "emprist", "ıntuitıonıst" goruşler uıcelenıyor "Bılgı teorisı" ve "bilginin kaynağı problemı" de bu bolümun kapsamı ıçınde Kıtabm beşıncı bölumunde ıse, ahlak problemının konuluşu ışlenerek "ahlak hurriyeti", "determınızm", "vicdan ve bilinç farkı". kant'ın "pratik aklın tenkıdı" ışlemvor Kıtabın son \e altıncı bölumu ıse sanat ve felsefe ıhşkılenne aynlmış olup guzellık ve sanat hakkında bılgıler verılıyor ve estetığın konusu ışlenı>or KtTAPSIZ FELSEFEDE NELER VAR? Ismaıl Tunalı'nın telsefe kıtabındakı ve vıllardır hemen he men aynı konuian kapsayan bu bügüerden hoşnuı olmavan Mılh Eğıtım Oençlık ve Spor Bakanhğı'nın TebUğler Dergısı'nde yayımladığı venı felsefe konuları ıse eskısınden oldukça farkh olup şoyle sıralanıvor Felsefe derslerınde yuzde 10'luk bır oranda venlmesı ıstenen gırış bölumunde "Bilgı"nın tanımı, çeşıtlerı ve msanm neden bılgı>e ıhtıvaç duyduğu anlatılıyor Felsefe derslerınde vuzde 5'lık bır oranda ıslenmes! ıstenen bınncı bölümde ıse, "medeniyetkrde bilim ve felsefenin başlangıçlan"nın aniatıiması ıstenıyor Bu bölümde, bıraz daha aynntıya gırılerek, Sümer, Mezopotamya, Mısır, Iran, Hınt, Çm, Türk kultür ve medenıyetlerındekı bılım, teknık ve fehefenm ışlenmesı ıstenıyor Felsefe derslerı ıçınde yuzde lu'luk bır oranda ışlenmesı ıstenen ıkıncı bölüm ıse, "Hellenik ve Hellenistik çaglarda bilim ve felsefenin anlatılması." Yenı felsefe programında yuz de 25'hk bır oranla onemlı bır yer tutan uçuncu bölumün başbğı ıse, "Roma ve Ortaçag'da Büim ve Felsefe."' Bu bölumun ayrıntılan ıse şöyle sıralanıvor • Roma'nm genel karakterıstığı • Felsefe. • Ortaçağ felsefesınde bılım ve felsefe • Ortaçag'da tslamdan önce Türk dunyasında bılım ve felsefe Yenı felsefe derslennde daha sonra ışlenecek konu ıse, "tslam ve Turk İslam dunyasındaki bilim ve felsefe." Işleme oranı ıse yuzde 20 Bu bölumun aynntıları da şoyle sıralanıyor • İslam dunyasında bılım ve felsefe • İslam dunyasında bılım ve felsefenin doğuşu • Kuran ve hadıs • Bılun (filolojı, tarıh, fıkıh) • Kelam (îslamı felsefe) • Muesseseler (Beyt'ul Hıkme, rasathaneler, hastaneler, kutup haneler) • Harezmî, Ibnı Turk • Ibnı Sınâ • Beyrunî • Fıkır hareketlen ve felsefe • Tasavvuf, felsefe • Farabı ve etkılerı • Gazalı • Ibnı Ruşt • Yusuf Has Hacıp (Kutatgu Bıhg) • Nızam'ül Mulk • Müesseseler (camıler ve medreseler) Yuzde 5'lık bır oranı kapsavan dorduncu bölum ıse, "tslam bilim ve felsefesının Batıya geçişi ve Ronesanss"ı ıçenvor "Yeni Çagda Bilim ve Felsefe" başlığını taşıyan ve vuzde 25'lık bır oranı kapsa>an bölumun konuları da şöyle • Osmanhlar'da bılım ve felsefe • Mevlâna, Yunus Emre, Hacı Bektaş Velı • Osmanhlar'da muesseseler • Osmanlılar'da bılım (Sabuncuoglu, Purı Reıs, Takıveddm, rasathaneler, Kâtıp Çelebı, hekımler ) • Osmanhlar'da felsefe (Hocazade, Ibnı Kemal, Koçı Bey, Nabı) • Anadolu dışmdakı Turkler de bılım \e felsefe • Kadızade Uluğ Bey, Nevaî • Batıda bılım ve felsefe • Bacon, Descartes, Rasyonalızm • Newton \e Pozıtivist goruş • Locke. Hume, Empırızm • Kant ve aydınlanma • Pozıtıvızm, romantızm Yuzde 10'luk bır bölumu kapsayan altıncı bolumde ıse, "Osmanlılar'da yenileşme ve cumhuriyet" donemınuı ışlenmesı ıste nıyor Bu bölumun cumhunyet donemını ılgılendıren bölumlerın de, Osmanlılarla bırlıkte ve yuzde 10'luk oranın ıçınde Ataturkün "Hayatta en hakiki murşıt ılimdir" ve "kulturumuzu çagdaş medenıvetin duzeyınin uzenne çıkarma ıdeah" ıle "Ataturk'un fikır ha>atı"na da yer venlıyor Aynı konu ıçınde "taassupsuzluk", "laassup ve hurriyet", "cehaletten kaçınra«", "milli kulıur" gıbı konu r lar da bulunuvo Yuzde 10 luk bır oranı kapsayan son bolumde ıse, "cagdas bflim ve felsefe"nın ışlenmesı ıstenıyor EVET/HAYIR OKTAYAKBAL (Baştarafı 2. Sayfada) Kım ıçın, kendı mesleğınden bın ıçın Bu coplama bıldığınız copla dovulme değıl, bambaska bır cırkınlık1 Kınayacağına bu tur bır olayın nıce olayın ustune gıdeceğıne, sucluların cezalandınlmasını ısteyeceğıne, nerdeyse hosgoruyor ıskencecılerı' Ustelık ıskencelere uğratılan kısıye kışılere onursuz demek ayıbm da otesıne gecmıyor mu? Evet her sey aydınlanmalı 27 Mayıs tan Aydemır kalkısmalarından 12Marttan 12 Eylul ve daha sonrasına aıt her sey, sımdılık gızlı tutulan her sey acıklanmalı Kım ne ıstedı 7 ne yaptı, ne aradı ne buldu Neden nıcın yapıldı butun bunlar"? Demokrasıyı bu toplumda geregı gıbı yerlestırmek ıstıyorsak toplumumuzda gercek barısı yasa gucunu, ınsan hak ve ozgurluklerını yıkılmaz bıcımde yerlestırmek ıstıyorsak bır kez daha tskencelenn elektnk ezıyetlerının haksız tutuklamala rın mahkumlukların ıdam cezalarının yoğunlukla yasanma masını ulusumuzun bugunu yarını açısından yararlı buluyorsak o zaman gecmışın butun gızlı kalmış yanlarını kamuoyunun onune sermelıyız Gızlılıkte hıcbır erdem yoktur Bır de otekıler konussa konusabılse1 Otekıler yanı kurbanlar acılar çekenler çekmekte olanlar Batur un Gurkan ın Mumcu nun Sunalp ın Bılget ın Arcayurek ın Doğan ın Çolasan ın Bırand ın Guldemır ın Tusalp ın daha baskalannın ya kın gecmısımıze ısık tutan turlu yonlerden bızlerı aydınlatan anılar nın acıklamalarının dısında bır de otekıler konussa ko nusturulsa Otekıler yanı kurbanlar acılar ce^enler turlu cır kın deneyımlerı yasayanlar Bır de onlar konussa Onlara da er geç sıra gelecek BİTTİ Arkadaşımız Nilgun Cerrahoğlu'nun dunku yazısının bır bölumunun soru >anıtlan ka rışmıştır "Pekı sızce bu " dı ve başlayan soru, Guerra'nın "Şımdı generallenn " dı>e başlayan son \anıtının başına gırecektır Bu arada Guerra'nın sondan ıkıncı yanıtındakı son eumle de, baştan dorduncu vanıtın devamı olarak surecektır Teleks hatasından doğan bu kanşıklığı düzeltır, ozur dılerız DUZELTME