Katalog

13 EKİM 1985 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURtYET/5 BİUMTEKNİK DÜNYASINDAN VEHBÎ BELGÎL HAYVANLAR ISMHL GVLGEÇ Meksika depreminden bilimsel ders Bebeklerin vücudunda gerekenden çok sıvı olduğundan, susuzluğa uzun süre dayanabilirler Bebeklerin kanlarmda hemoglobin, buyuklerdekınden çokîur. Hemoglobin, oksıjeni akciğerlerden dokulara gotürur. Bebekler beton yığmları altında kıt oksijenle bu sayede yeünebilmışlerdir. 5 bın kusur kışının yaşamına mal olan 19 eylul 1985 Meksika depremınde, bılımı ılgılendıren başlıca ılgınç olaylardan bın, 60 kadar yenı doğmuş bebeğın, bir hafta sonra bile, yıkıntılann altından sapasağlam çıkanlmalan, ıkıncısı de 'cam tel'lerle canh aranıp bulunması olmuştur. CANLI BEBEKLER Henuz bır aylık bıle olmayan, bır ıkısi de bır kaç saat önce dunyaya gelen bu 60 bebek, nasıl olur da aç ve susuz bir hafta yaşayabılmış, sarsıntı okuna bunyece ve ruhça nasıl karşı koyabılmış, çok az oksijenle nasıl yetınebılmışlerdir? Ülkemızde dını, sıyasal ve sosyal yaşamımıza yenıden egemen kılmak ısteyen kursu softalanna göre bunda şaşılacak bır yon yoktur Tanrı bu gunahsız bebeklere acımıştır Ancak bunu soyleyenler bir kaç noktayı unutuyorlar Birı, Tanrı'nın, 15 mılyon nufuslu bır kentı yerle bır ederken acıma duymadığı halde sadece 60 kusur bebeğe sonradan acıması; ıkıncısı de bu kadar buyuk bır nufus kutlesı ıle dun>anın en kalabalık ikıncı kentı durumunda bulunan bır başkentte bu kadar ınsanın hepsının gunahkâr olup olamayacağı hususudur Ancak, Amenkan bılım çevrelen, ozellıkle çocuk uzmanları, bu saçma sapan \e dın propagandası kokan ızahlan bır kenara bırakarak şu açıklamalarda bulunmuşlardır• Yeni doğmuş bebekler (bir kaç aylıklar dahil), vucutlannda, gerekenden çok sıvı ile dunyaya gelirler. INedeni. bu yaştakilerin, fazia sıvı>a gereksinme duymalandır. Hemen herkes bilir ki, ebenin, doktorun anne baba>a ilk onerisi, çocuğa sık sık su verilmesidir. Normal suresini doldurarak (9 kusur ay) dunyaya gelmiş bebekler, bu nedenle. susuzluktan >anıp kavrulmazlar. • Bebeklerden birini, annesi, uç gun emzirmiş, sonra olmuştur. Oburleri, son sutleriyle yaşamışlardır. Esasen bir canlının, tur ve durumuna gore, besinsizlikten hemen olmediği bilinmektedir. • 1015 katlı binalan şahmerdan altında ezılmış gibi vamyassı >apan depremin sert çarpma etkisi (travma), bebeklere zarar vennemiştir. Bu da doganın, bu yaştakilere tanıdığı bır kola)üktır. Çocuk duşe kalka buvur. Her duşmede \aralansa idi dunyada insan kalmazdı. Hatta değil çocuklar, 2030 >aşındakiler bile duşmeye alışkındırlar. Futbolda oyuncu >e kalecilerin ne kadar çok duştuklerini i\i biliyoruz. • Bebeklerin beton tabakalan altında, zifiri karanlıkta, iki buklum yatmadan dolayı nıhsal şok geçirmeleri normaldir. Fakat, ana karnında en çok bir ay once de karanlıkta iki buklum yaşamış bebek, yeni bir şoka dayanabilmektedir. Ancak bu çocuklar, kısa surede (bir kaç hafta) huysuzluk >e karanlıga karşı aşın tepkı gosteriyortarsa da bu durum sonradan kaybolmaktadır. Uzun surede (bir kaç ay) uykusuzluk gorulebiliyorsa da bu da geçmektedir. • Veni bebeklerin kanlannda, hemoglobin, buyuklerdekinden çoktur. Buna cenin hemoglobini (fetal haemoglobin) deniyor. Hemoglobin, alyuvariann uçte birini olusturan bir maddedir. Gorevi, oksijeni akciğerlerden dokulara goturmektir. Ana karnındaki cenınin, oksijene, dunyadakinden daha çok gereksinmesi vardır. Bu hal doguştan sonra da bir sure boyledir. İşte bebekler beton yıgınlan altında kıt oksijenle bu sayede yetinebilmişlerdir. • Bebeklerin karnında adrenalin denen hormon da normalden çoktur. Buyukte adrenalin tehlike anlarında çoğahr, vucudu buna karşı uyanık ve atik bulunmaya hazırlar. Çocuklann travma şokunun hafif atlatmış olmalarının bir nedeni de budur. KİM KİME DUM DUMA ParİS h BEHIÇ AK Kısa... Kısa... Işıkla böbrek taşı kırmak Böbrek taşlanm yok etmenin son bir yontemi iki yil kadar once uygulanmıştı: Hasta su dolu bir banyo teknesine yatınüyor, suya eUktrik aktmı verttiyor, bu akımın titreşimleri böbrekteki taşlart ufahyordu. Şimdi yeni bir yontem butunmuş. Bunda da taşiar ameliyatsız kınuyor: Lazer ışığı ile. Hastanın beline kuşak gibi bir kemer sanhyor, sonra lazer ışığı veriliyor. Işık, en çok yartm saatte taşlan ufauyor. Bunlar, sonradan idrarla dışan atıhyor. Londra^da uygulanan bu yöntemle iyileştirilen bir Turk hanımı, hiçbir acı duymadığtnı, sadece taslann, çekiçle kırıhyormuş hissine kapıldığım söylemiştir. Bilindıği gibi laser ışığmın özelliklerinden biri, uç parmak kalınlığındaki bir çelık levhayı bir saniyede delip geçecek biçimde sert bir ışık olması. Ama bu sertlik dokulara dokunmuyor. atte goturulmesı olanaksız gibi bir şey. Bu nedenle de uzmanlar, kalbi daha uzun sure yaşatacak yollar uzerinde durmuş ve başarı kazanmışiar. Amerikan Cerrahlar Kongresi'nin 70. yıllık toplantısında konuşan Dr John Codd, sureyi 5 kat uzatarak 24 saate çıkardığını açıklamıştır. Başannın sağlayacağt yaran şu sayılar çok guzel gosteriyor: Amerika'da, her ytl 100.000 kişiye kalp takılması gerekiyor; fakat bunlann sadece 1.500 2.000'ine kalp yetiştirilebiliyor. Kara kutunun içi Her uçakta iki kara kutu butunduğunu, bunlann her uçuştan sonra çıkanlıp dinlendiğini, yerine başkalannm konduğunu soylemiştik. Birçok okuyuculanmız soruyor: Her uçuşta kara kutu değişirse buna kara kutu mu dayanır? Aslında, değişen, kara kutunun kutu kısmı değil, içindeki bant kısmı, şerit kısmıdır. Bilgüer (girdiler) bu şeriteyazıhr. Ancak, yeni şerit takıhp kutu yerine konduktan sonra pilot kara kutunun işlemesine mudahale edemez. PİKNİK PİYALE MADK4 Ters iğne Teknolojide birçok buluş, yapılanm, uygulanmakta olanın tersi yapüarak gerçekleştiriür. Omek olarak iğneyi alalım. İğne, tarihten onceki zamanlardan 19. yuzyıla kadar insanlara en çok hizmet etmiş aletlerden biridir. İğne bu hizmetini ucunun sivri, iplik takılan gozunun arkada olması ile verir. Sivri uç kumaşa batar, iplikli kısmı arkadan surukler. İki kumaş boyle birleşir. Başka bir deyişle, sivriuçla "iplikHson"arasında iğne boyu uzaktık vardır. Peki, iplik takılan gozle sivri uç yanyana getirüemez mi? Ipliği sona takacak yerde başa, ucun hemen arkasma takamaz mıytz? Takılabiür ve takılmıştır. Bundan da dikiş makinesi dediğimiz harika buluş doğmuştur. tlk dikiş makineleri sadece dikmeye yanyordu. Şimdiküerin en az 4050 işte kuUanıldığım biliyoruz. Bunlarm hepsinde ilke ayrn: Ipliğin, iğnenin gerisinde değil onunde olması. CAM TELLE CANLI ARAMA Depremde ıkınrı ılgınç nokta, ışık saçan cam tellerle yıkıntılar altında canlı aranıp bulunması, çıkanlması olmuştur. Fransızların "Fıbre optıque", lngılız ve Amerıkalılann "optıcal fiber" dedıklerı cam tel hakkında "Camdan telefon telı, 3.5.1981", "Göruntulü telefon, 17 5.1981" ve "Cam telden röntgen, 4.10.1981" adlı yazılarımızda genış bılgı vermıştık Son gelişmelenn ışığı altında ılerde bu konuya gene döneceğız. Cam tel, adı uzerinde, camdan, çok saflaştınlmış camdan yapılmış insan saçı kalınhğında teldır. Camın saflık derecesi şoyInsanın başka canlılardan uzun bir gelişme sonuBazı bebek hastalıklarımn yavrulara çok su verilcu turediği fikrini ilk ortaya atanlardan biri Mi le açıklanmıştır. Denız suyuna mesinin sonucu olduğu anlaşılmıştır. Belirtiler, huaynı saflık verılebılse ıdı 4 000 let'li (Miletus'lu) 4naximander adh fllozof idi zursuzluk nedem'yle bebeğin durmadan kıpırda(tsadan once 611547). Kendisi, once deniz canlı metre derınhkteki kayalar göruması, midesinin bulanması, kusması, ishal olmalebılirdı lartnm, yani bahklann geldiğini, bunlan kara cansı, genel zayıflık ve çırpmma biçiminde kendini Cam, ışık ıleten bır maddedir lılanmn izlediğini söylemiştir. Filozof, bazı gostermektedir. Çok su, bitkileri nasıl bozuyorsa bahklann, çoğalan karalardaki bambaşka yaşama Bunun bır ucundan venlen ışık bebekleri de bozuyor. Gozlem, Amerikah Doktor öbur ucundan çıkar. Ancak, kendilerini uydurduklannı ıleri surmuştur. Thales RobertE. O'Connor tarafından fVilmington Tıp cam, havaya göre gene de yoğun ve Anaximen de Miletli idiler. Bu kente, yabanmerkezinde yapılmıştır. Bol su vücut hücrelerini olduğundan, ışığı bır noktaya cılar. Balat adını vermişlerdir. şişiriyor, metabolizmayı bozuyor (Metabolizma, kadar göturebıbr Bu mukavehücrenin yeme, içme, oksijen alma, karbondiokmetı kırmak ıçın cam tele adı ışık sit çıkarma, aldıklanyla vucudu yenileme gibi yadeğıl, sert ışık (lazer ışığı) verışamsal fonksiyonlannm toplamıdır.) lır. Bu yolla ışık çok uzaklara gıdebılır. Konuştuğıınuz adamı San Diego 'daki Kaliforniya Üniversitesi'nde Dağösteren goruntülu telefonlarda vid Phillips ve John Hasley adlı iki sosyoloji bilcam tel kullarulmaktadır. Boğazginince yapılan bir incelemede, oldurme suçlanKalp aktarmada ilk guçluk fazla kalp bulmak. dan mıdeye, makattan bağırsaknm cezalarla orantüı olduğu sonucuna vanlmışKalp bu; herkeste bır tane. Otobuse biletsiz binen lara gönderılen cam tel ıle bu orfır. Cezasız kalan bir oldurme suçunun gazeteleryolcunun, "Fazla kalbı olan var ım9" demesi ile ganların ıçı ıncelenebılmektedır de yayımlanmasınm hemen arkasmdan, oldurme bulunmuyor ki... Haydi, bir kaza oldu da bırisi olRöntgenden daha etkın olarak suçlanmn, kısa bır sure için arttığı; derhal cezadu diyelim. Bu sefer daha buyuk bir guçlukle karİşte böyle cam tellerden kaj^m ştlaşılıyor: Yureğu bulunduğu yerden kullanılacağı landınbnış bir suçun ardmdan ise, oldurmelerde azalmanın izlendiğı anlaşılmıştır. tdam cezalankalınhğında bır demet, beton yıyere hemen goturmek. Hemen goturulmezse işe na hukum verilmesinden ve cezanm yerine getığınlarının altına sürulmuş, heyaramıyor. Olu kalbi, bugun için, 45 saat sonra ribnesinden sonra oldurme suçlannm en duşuk du nuz ölmemış olanlar bulunmuş işe yaramıyor. Bu surenin uzatılması gerek. Siirtzeye indiği gorülmuştur. çıkarılabılmıştır. teki bir fazla kalbin Ankara'ya, Istanbula 45 sa HIZLI GAZETECİ NECDET ŞEN ^ . SENI/V ^IĞZIMI /4ÇTIK144 /WUNAP1K PUTPERE5T UM AC6I DAUA Dl . OMUN IÇIKİ 5EM DEMİZK.'.. Su sarhoşu bebekler Balık ve insan Öldürme suçları haberleri izliyor Yedek kalbin saklanması ÇİZGİLİK KÂMIL MASARACl TtYATROGÖSTERİ DEVlfl HYATROLARI A.K.M. ODA TİYATROSU 8 Ekım 1985 Salı gününden başlayarak SEVİM BURAKın Istanbul Beledivesi SEHIR TIYATROLARI 528 66 29526 10 00/412 PERDELER ACILDI W. SHAKESPEARE AGAÇ YAŞKEN EĞILIR KEMAL GOKHA\ Oyun 2 Bölüm Yoneten Can GUR2AP TAKSIM SAHNESINDE 6 Ekım 1985 Salı gunürtden başlayarak ORHAN ASENA'nın SAHİBİNİN SESİ ANTONIUS VE KLEOPATRA Yoneten Engın ULUDAG FITİH (526 53 80) MÜZEYYEN EN6İN ERİM KARIM VE KIZIM Yoneten Perıhan TEDU CARSAMBA GUNLERI 15.Wte ÖZEL MATİNE Harbıye M. TIYATROLARIMIZIN RECEP BİLfiİNER TımurSelcuk ÇAĞDAŞ MLZIK GRUBL EŞÜGİNDE 12 Ekım'den ıtıbaren $an Tlyatmsunda 11 Fkim 1&&5 ( Inı 21 OO I I Ekım imS Pnzar I6OO 15 Ekım 19*5 Salı tl OO I 7 tklm I98S Frrf 21 OO Bıleltrr Satifa Sunulmuştur İLK YILLAR (Roksalan) Oyun, 2 Bölüm Yön Raık ALNIAÇIK Biletler: 1 Ekim Salı gunü satışa çıkacaktır M00A SINEMASI 337 01 28 HULUSİ BEYİN 1/171 A Dl M&LAnl Yoneten Engın GURMEN TAKSIM SANAT CALERISINDE SATILMAKTANR TeJ: 145 20 68 Oyun gunteri: Salı 18.30/ Carsamba 15.00/ Persembe Cuma: 20.30 C. tesı 15.0020.30 / Pazar: 15 0018.30] TARIHTE BUGUN wı MTAZ ARIKA* CAMT SITKf TAZANCI'NIN ÖLÜMÜ.. 19S6'PA BUGUN,ÛNIÛ CBAU CAHTTSma mBANC', 46 YAÇlUM VtVAMA 'PA OLDÜ. İLK ÇURL&ll, US£OE O6RENCiyk£N *S£Rr£Tl FÜUUAI"OeRGISlNDE Mr7ML4AMA/ W©4VC/, YUBTÇAP/NMKI ÜNUNU, f946'to, cuMHuejyermuc nteTrsı'NiN YARIŞMA BU MfSeALA/S ONUN ŞlıHlNDEICI 4NA P/kXI ^>£ OZ£T~ UYOfİ 618/YDl. G£A/£L£.f/O£ OLÜM PÜŞUNCESINt IfL£D/Ğ/ ŞuKLE/SIYLS F&VJSIZ SBMSOL/STLEJ^İH/ AMM. SATAN CAHİT SITKI TABA/JCI,AMLATIMOA UIAŞTI& USTALIKLA BUYÜK BeĞENl 7DPLAMIÇTI. Otuzbeş yaş! yolun yarısı eder. 1f Danfe gibi or~ht£ırxiayız. Ofnrün. ŞnRi"NÖEfj; Delıkanlı çağtmadaki ceı/her Yalvarmak yakarmak nafıte bugün., Gâzunün yaçıng baknvadan gıder. 13 Ekim ATEŞ ALTINDA V6N: R. Mck Notte Hackman Seanslır Her|ün 12i» 14.15 16J0 • 18.45 2 1 M Cfcsi • Paar: 12JM • 21JM T.C. Kultür ve Turizm Bakanlığı Istanbul Devlet Opera ve Balesi ATATURK KULTUR MERKEZİ G RraM . FJMm CEZAYIR'DE BIR İTALYAN KHI •p*ra 2 fntt 12 1S2S31 BdH 1MS Oıtntnjtlı C M I M M S I M 1001 secE >2| M22 9 1 IİMS 0R1A0YUNCULAR BEYO&U KÛÇÛK SAHNE'DE Tel: 14164 17 144 43 27 Ftfn aamaoCuı H M M U ıi mSmumem trirnimr SJMHlCAHktn EŞEK ARILARI Yaran: Aristotanes Bozan: Fertıan Şensoy P»r». 18J0 Cuma 2 1 M Ctnı 1UO18J0 taz» 1UO1&30 MAOAM BirTTEHFLY 17 M Bfcü 1NS •ıtıstn fk C m ı t i l » KTMVİCI SakMt l ı n r M a ı OUI M t t r E^ıBEİK bra sril TıHn MMÜTKU UYttYAN GÛZEL Multivision Shoıv 11 11 13 16 Bkım Ekim Eklm Ekim 1981 Cuma 1985 C tm 1985 Pazar 1985£arf^ îl OO 13 30 13 30 21 OO /VMZH4R JU4L ÖZKAN Biletler Satışa Sunulmuştur 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet Eski, yırtık paralar nasıl değişir? Cumhunyt Merkez Bankası tarafından eskı, yırtık paratarm değıştırtlmesı ışınde tefsır ve tatbıkatta çıkan müşkulât uzerıne değıştırme 13 Ekim 1935 "Kolaylıkla okunamıyacak derecede kırlenmış, yağlanmış, rengı uçmuş ve parçalanmış, yanmış ve kavrulmuş paralar değıştınlır." Üçuncu maddede A fıkrası da şu şekılde tadıl edılmıştır: "Kırlenmış, boyanmış, rengı uçmuş, yanmış kavrulmuş 1935/1985 olup da çerçeve ıçındekı sathmdan eksılmemış, banknotlar en az ıkı serı veya ıkı sıra numaralarımn ve yahud bır serı veya sıra numarasıle Malıye Vekılmın ımzası okunabılmek şartıle lam bedeh mukabılmde değıştınlır" * • ı bsttrn Untt ZtPCI Oıttstu « Mkzl D U I I I I M » to«n ufiu» Oyun gunler Sa Çarsanöa Pçrîemt» saa) 20 00 ' Cjıarıes a a t 1600 Cor k mu7"kal CumarteSJ <;aat n 00 ışı ıçın Fınans Bakanlığmca yapılmış olan nızamname maddelennın ladıl ve tefsınne luzum hâsıl olmuştur. Nızamnamede yapılan değışıklıklere gore ikıncı maddedekı (yırtılmış) kelımesı çıkanImış ve madde şu şekle konulmuştur