Katalog

SAYFA İ K İ Î CUMHURİYET= ı fî Temmus 1971 Cumhuriyetfe ENt Yayınlar» derjisinin kurucusu ve «Hazirlayan.ı Muharrem MercanlıgU'in 6 Nisan 1971'de Ankara'da öldüğfinü vefah dostlarının «Başsağlığı» ilâmndan öğreııdim. 1919 • 1971 yıllanna sığan ömrünü, öğretmenlik ve yöneticilik, kitaplık ve bibliyografya çalışmalarır.a verdi. Kitap ve sevgisi çerçevesinde yer alan yaşantısı, kişilerce çıkarıhp yaşatılan en uzun ömürlö bibliyografya derpisini kurup jeliştirerek doruk noktasına ulaştı. Titizlik, dikkat ve sabırla yürütülen, değeri Türkiye dışında daha da iyi anlaşılan «Aylık Fikir. Sanat ve Bibliyognafya Derffisi» olarak «YENÎ YATINLAR». bana kalırsa, Mercanlızil'1 in ker.disin. yüklediği «mission»un unutulmaı iirönü olarak kalacaktır. Muharrem Mercanlıpl'îıı vakitsiz ölömüne yas tutan «dergi» nin son Myısı şu işaretleri taşıyor: «Yıl 15 • Cilt 16 Sayı 4. Nisan 1971». Türkiye ortamında. bir bibliyografya derjrisinin. yani başkalarının öğrenmesi, araştırması ve ir.celeıtıesi için güvenilir bir yardımcı yaratmanın ne kadar güç olduğunu, bir başka örneğinin mılunmadığını bilenler «Yıl 15» üzerinde saygıyla ılurmalıdırlar. Başta Şahap Nazml Cnşkuniar olmak üzere Muharrem MercanlıCİI'in yakın çalışma arkadaşlan bu başanlarını ülkücü çalışmalarına borçludurlar. Kitap dostları. MercanliKİl'in ölümünün tesellisini, arkadaşlarının şu «Önemli Duyuru» sunda bulacaklardır: «Kurucumuz Muharrem Mercanlıfil'in 15 senedir iistün bir gayretle çıkardığı YENİ YAYINLAR derjrisi onun aziz hâtırasına hürmeten bundan sonra da yaşamını siirdürecektir» Okuyucu. yayımcı, yazar ve kütüphar.eci olarak bütün «kitap dostları»na düşen (förev YENİ YAYINLAR'ı yaşatmava kararlı ülkücülere yardımcı ve destek olmaktır. Mercanlıpil'in ölümünün çok sonra riuyulması gibi, bu satırların yayimlanması da gecikmiş oldu. Kader! TT T NLl Fransu bilim adamı Prof. Maurice ^^ Duverger'nin «Erim Hükümeti» tarafmdan yurdumuza dâvet edildiği söylentisi çeşit INSANLAR ve KITAPIAR Prof. Dr. Cavit Orhan TÜTENGİL Ii yorumlara sebep oldu. Bu konuda en sert çıkişı yapan Mümtaz Soysal, kendi sorunlarantea yabancüardan çare dilenmeyî bir «Tanzimat modası» olarak niteledi. Duverger'nin «KemaJizm» adlı yazısı üzerinde duran Oktay Akbal da bu çağrıyı yapanların kendi düşüncelerini «uluslararası üne ulaşmış bir bilginin onayından geçinnek» amacını güttüklerini yazdı. (Bk. Cumhuriyet, 28 Nisan 1971. s. 2). Duverger'nin Türkiye sorunları üzerinde ne düşündüğü kitap ve makalelerinde açıklanmış, Türk meslekdaşlarınır. yayımlarında da bu görüşler özetlenip tartışılmıştır (Bk. Tunaya, Soysal, Ttttengil..). Bu nedenledir ki, ünlü Fransız siyaset hilimcisinin belli konularda «ne düşündüğü» öğrenilmek isteniliyorsa kitaplarına ve yazilanna başvurmak en doğru yoldur. Türkçe kaynaklarla yetinmek zorunda olan okuyucular da Duverger'yi, dilimize çevrilmiş olan aşağidaki kitap ve incelemelerinden tanı.vabilirler: A) KİTAPLAR: 0 Âmme Maliyesi, Ankara 1935. Çev. 1. H. tlkümen A Siyasi Rejimler, tsUnbul 1963, 2. baskı 1966. Çev. Y. Gürbüz A Politikaya Giriş, fst. 1964, 2. baskı 1971. Çev. S. Tiryakioğlu O Diktatörlük Üstüne, İstanbul 1965. Çev. B. Tanör O Halksız Dcmokrasi, tstanbnl 1969. Çev. t. £ B) İNCELEMELER ) Az Gelişmiş Ülkelerin Sosyolojik Temelleri ve Siyasi Rejimleri, GENÇLİK, S. 76 79, Şnbat 1964 Mayıs 1964. Çev. S. TaniUi. [Aynı yazının yeniden basımı için bk. CUMHliRİYET, 27 . 28 Nisan ve 9 10 Mayıs 1971]. | Dünya Sosyalizme Gidiyor, J. Moch'un «Sosyalizme Giris» adlı kitabına eklenen, «Politikaya Giriş» adlı kitabm son bölfimü, İstanbul 1964, s. 90 • 96. Çev.'ler: S. Hilâv D. Avcıoğlu, I Az Gelişmiş Ülkelerin Rejimleri. tktisadt Kalkınma. Seçme Yazılar, Ankara 1966, s. 1 14. Çev. Y. Gürbüz. yn tanıtan bil(rilerlr, pazetenin jerek Tnrkçe, gerek Ermeni harfleriyle Türkçe sayfalanndan verdiği klişelerle dikkati çekmektedir. «Envarı Şarkiyye»yi Anadolu'nun ilk gazetesi haline getiren «zaman» ögesi değil. Türkiye coğrafyasında mevdana gelen daralmadır. 1865'ler Türkiyesinin TUNA'sından sonra, «1866 Mayısında yarısı Türkçe yarısı Arapça SÜRtYE, aym ay içiııde Türkçe • Boşnakça BOSNA, 1867 Mayısında HALEP» çıkmış bulunuyordu. Hepsi de günümüz Türkiyesinin sıntrları dışında kalan bu gazeteleri 1867 yılının Temmuzunda Erzurum'da çıkan ENA'ARl ŞARKİYE'nin izlediği görülfir. Böylece, buçiine kadarkî tesbitlerimize göre «Anadolu'nun ilk gazetesi» hakkında bilgi vermekle kalmıyarak onun «Temmuz» da rıktığım da belirten kaynak yazı, «Mustafa Nihat Bey tarafır.dan tertip» olunan «Bibliyoğrafya» adlı derginin 1. sayısında yer alan «Mecmualar ve Gazeteler» başlıklı makale olmakUdır (Bk. Adı geçen dergi, S. 1, 8. 90 95, 1928 1931). «Yeni Y'ayınlar» dergisinde yer alan «Envarı Şarkiye Hakkında» adlı notta (Bk. C. III, S. 9, s. 287. Eylül 1958) ise, «bu gazete hakkında bilgi sahibi olanların» dergiye yazmalarının rica edilmesi üzerine, «Ca\it Orhan Tütenfil, gönderdiği bir mektupta.. gördüğü bir koleksiyondan almış olduğu notlara dayanarak sn bilgileri vermektedir» denilerek gazetenin 96 ve 1286 numaralı nüshaJanna ilişkin tarih ve niteliklere değinilmiştir. Bu arada, C. S. Revnakoğlu'nun önce «Tırih Yolunda Erzurum» adlı dergide. (Bk. S. 1. 3, 5 6, 1959 • 1960), sonra da «Yıllık» ta (S. 1. s. 27. Kasım 1960) «vilâyetlerde çıkan gazetelerin birincisi ve en eskisi» olarak tanıttığı «Envarı Şarkiye» hakkındaki bilgileri de hatırlatmak gerekir. AZARIMN. «belki TfirY kiye'de yayımlanan deilkkendi tfirnnde simkitap» dediği ve «basın terihine ilgi gösterenler tarafından diye kadar nnutulmuş veya bulunamamış» saydığı (s. 5 ve s. 29) Envarı Şarkiye hakkındaki çalışması, yine de, çok yararlı bir emektir. ! Florya kampinginde 1 kalanların isteği ! Senelerden beri gittiğimiz tstanbul Belediyesine bağlı Florya kampinglerinde civar köylerden gelen satıcılar ile Kamp sahasınm içine kadar günün muayyen zamanlannda gelen MİGROS arabalarından her türlü ihtiyaçlarımızı ucuz re kolayca temin edebiliyorduk. Halbuki. herşeyin ateş paha mamasını temin maksadıyle ba$ sına fırladığı bu sene 2. çadırlı ta sayın Belediye Başkanhğı olkamp kapısında açılan bir bü mak üzere ügılilerin vaziyeti efenin zarar etmemesi düşünce sash bir tetkikten gecirerek şim siyle. MİGROS'un da dahil diye kadar olduğu gibi dondurbulunduğu bütün satıcılann, macının, yoğurtçunun ve bilkamp sahasına girmesine Te hassa MtGKOS'un kamp sahasisler Müdürlüğünce müsaade e sına girmelerine müsaade edildilmemesi, bütün kamp sakin mesini rica ederim. lerinin haklı şikâyetlerini muADI SAKLI cip olmaktadır. Tesisler Müdürlüğünce MtGROS'un satış yapmasına müsaade ediien kampın iki ucu ile Moteller arasındaki mesafenin birer kilometre olduğu nazarı iUzun müddetbenberi, Em1rtibare alındığı takdirde alış veriş etmemiz için ne kadar gân, Boyacıköy, Çarşıiçi ve Pafmüşkülâtla karşılaştığımız ve saf sokak ile civan, irilı ufakll ne derece rahatsız olduğumuz köpeklerin meskeni haline gelmiştir. kolayca anlaşılır. Bu köpekler, gündüz ve geceBu itibarla, Anayasa teminatı altında bulunan ticaret serbest leri başıboş serbestçe dolsştık liğine tecavüz edilmemesini ve ları gibi, bunlann sabaha k^dar hayat pahalılığını önlemek a da devamlı ulumalan, havlam&la maciyle MİGROS gibi her tür n neticesi civar sakinlennm hulü yiyeceklerimizi temin edebil 7ur ve rahatlarını kaçırdıkları, diğimiz bir teşekkülün Florya çocuklaruı ve büyüklenn oahi dt kamp sahastna girmemesine de şanda devamlı korku ieinJs va ğil bilhassa dilediği gibi girme her an bir ısınlma tehükesı ils si ve ihtiyaçlarımızı karşılaması karşı karşıya bulunduklan bir için Belediye ilgililerinin teşeb gerçektir. İleride vukuu muhtemel kubüslerde bulunmalarının gerektiği, kanısındapz. Pahalılığın ön duz v.s. gibi olaylara mahâl velenmesi maksadıyle Belediye rilmemesi bakımından bir an e?mizce masraflar yapılarak tan vel semtin köpeklerden temizlet zim satış yerleri açılırken ken tirilmesini sajan Belediyemuden dilerine masrafsız olarak büyük rica ederim. bir yardımcılan olduğunu takAdı sakh dir ederek MİGROS'a mani olun BOYACIKÖ1 Ânadolu'mm ilk gazetesi •» ASIN tarihimizin önemli boşluklarmdan. ** birini, «taşra» da yayımlanan gazeteleri. mizle iljfili bilfiler teşkil eder. Bunun içindir ki. Muammer Yaşar'ın «Anadolu'da tlk Türk Gazetesi. (Envarı Şarkiye)» adlı incelemesi bir boşluğu doldurmaktadır. Böylece, bölge sazetesi niteliğini taşıyan «ilk» fazetemiz, Mithat Paşa'nın himmetiyle Rusçuk'ta 3 Mart 1865 tarihinde çıkarılan TUNA'dân sonra, aynı nitelikteki Anadolu'nun ilk jjazetesi olarak Erzurum' un «Envarı Şarkiye»si karşımızı cıkmaktadır. Muammer Yaşar'ın derinlemesine incelemeje çalı$tı|i konn ve gazete budur. Kitabm cirişindeki «tekrar» niteliğindekl tenel bilfiler ve «lek» kaynağa bağlanmaktan doğan yanılfilar bir yana bırakilacak olursa Muammer Yaşar'ın kitabı özellikle Anadolu'nun ilk gazetesini basan «matbaa»yı ve kadro Belediyenin dikkatine özüt. Siyasal Partiler. Modern D«vletteki ÖTgütleri ve Faaliyetleri, Ankara 1910. Çev. E. ölbudun. Hayır milyondsuı "125 artış ile 210 milyona, fert basına milli geliri ise 2100 dolardan c o 100 artarak 4000 dolara ulaşmıştır. Türkiye ise son on yılda nüfusu oo4Ü artışla 27 milyondan 36 milyona çıktıgı halde milli geliri son dolar kurundan maalesef 177 dolardan °o5 artış ile 186 dolara ulaşabilmiştir. Komşumuz Yunanistan ise °iîO nüfus artışı üe 9 milyona uJaşajınüfusa karşılıK fert Hiç Mmse bu sistemin ekono başına millî geliri son on yılda »b!50 artışla 600 dolara yükselmlmizl veya millî hasıiamızı etkimiştir. ler bir yanı olup olmadığı veya olup, olmayacağ: hususu ils, hiç 36 milyonluk Türkiye'nin milli değilse sosyal ve kültürel anlam gelirinin 100 milyar TL. olmasıda bir değer yaratıp, yaratmadına karşılık 3 milyon nüfuslu Isfını araştırmak ve saymak Ihtirail'in 70 milyar, 8 milyon nüyacını hissetmiyerek basit bir fuslu îsveç'in ise 360 milyar, Aokur yazarlık uğraşı olarak telsk merikanın ise 10000 milyar TL. ki edilegelmiş ve hattâ sonunda olduğu gerçeği karşısında. çok köy sosyolojisinin kolayca yuta ileri yaratıcı, kendimize özgü bileceği nafile bir çaba olacak kalkınma model ve metotlarımıkadar güçsüz, şartlarla uylaşın<tz zı kendimizin yaratmaya mecbur Çeviriyorum «Bugünkü Siirimiz» antolojisinin yapraklarım. bir biçimde sürdürüldüğU için olduğumuz anlaşılır. Olağan meTirmi beş yıl geriye nasıl gidilir başka? Bu yapraklar, bu satıryaklaşık 50 yüda okur yazarlık totlar ve modeller aramızdaki lar, bu mısralar yılları deviriyor. Geçmiş bugune, bu ana gelinisbeti reel «i 60'uı üzerine çıka mesafeyi kısaltmaya muktedir yor gelmesine... Ama sapsarı, kupkuru. anlamsız, ölü... Yok, rılamamıştır. yolumuz değildir. kurtulmalı geçmişin sarmaşıklarından'. Dönmeli bugüne... AnıOkur yazar nisbeti *,'* 10 olan MilU eğitimle, millî hasıla alarda yaşamak. gerçek yaşamaktan değişik bir şeydir. Binlerce geri kalmış ülkelerin 1015 yui'.k rasında direkt ilişkı olduğu izahanı üşüşecek dört yandan... Ongerie ilçili neler neler hatırlamıplânlarda, bugünkü öfretim n:etan vareste olsa gerektir. İdayorum Bütün bunları biz mi yaşadık? Onger'le beraber ben de totları ile *.'c 7080 okur jazarhğa ıecilerimizin, milli hasılayı artnlmüşüm sanki'. Her dost. her yakın tek başına ölmez, bizim ulaşılmasını öngören dinamilc tırma yolunun, ekonominin akde bir vanımızı götürür, bizi de biraz öldürür ölürken. Hayır programlar uygulayıp netîce aldıtivi insanı en süratli, en verimli anılan yaşamak istemiyorum şimdi. Fahir Onger'i yaşamda var ğı günümüzde, kemalist Türkiyeşekilde üretici meslekiere forme sayıyorum daha. Yann. öbür jün. daba öbür gün görmesem de de ilköğretim politikasının haien edecek bir eğitim sistemi vaz olur diyorum. ama bir ay, bir yıl sonra karşıma çıkmalı. oturup okuma yazma seferberliği olarak etmek olduğunu anlamaları, zakonuşmahyız. «bitirdim hazırladığım incelemeyi» demeli, şunsürdürülmesi çok hazındir. man ve zihin ürünlerini telef edan bundan söz etmeli. Dostluğumuzun başlangıcından bu yana den romantik metin ve muhte«anki otuz yıl hiç geçmemis gibi gelmeli bana. Onu masasının vadan öfretimi kurtarmaları gearkasında heyecanlı heyecanlı konuşuyor görürken... rekir. Yapılacak önemli işlerin başınEvet. boş hepsi. Aptallık! Bu dünyaya gereğinden çok bağÜFUS »rtış karaktcıı ilk iiğda, endüstrinin ve teknolojinin lanmanıah. öyle öyle!... Araa Fahir Onger böyle düşünmezdi ki! retime üretici bir öz verilmeimkânlarımızla orantıh ve norölüm siirlerine kızardı. yaşamdan kopmayi anlamazdı, insanları sini gerektirir: îlk öğretimal yollarla genişletilmesi ve sevmenin bu dünyayı sevmek, bu yaşamı daha güzel kılmak, bu min, plân tâbiri ile temel eğitigeliştirilmesi yanında, bühassa amaçla çalısmak. didinmek olduğuna inanırdı. Sanatta, edebiyatmin, ileri endüstriyel toplumlar14 18 çağ nüfusu üretime ilişta gerçekçilikten vanaydı. Aşın duygular, düşler kişiyi zincirler, da okuma yazma gücünün üstuntirecek hızh, dinamik bir ögrekişiyi özgürlükten uzaklaştırır, derdi. Işte en sevdiği söz «Sanat de ve ötesinde, üretime kalkıda tim sistemi vazetmek veya başhayâtm biiincı. eleştiri de bu bilincin bilincidir.» öyleyse bırakbulunacak ferdî maharet ve etkinka bir deyışle endüstriye açılan malı ölümle yaşamla ilgiü bunalımları. Onger de ölecekti birlik kazandınnak gayesi vardır. yol, yön ve yöntem ilıtiva eden rün herkes gibi. Hepimiz gibi... Elli yıllıkmış onun da yaşam Bu gaye, endüstrinin taban üzebir temel öğretim felsefe re sispayı. sizin. bizim ne kadar bilen var mı?. r;ne oturan bir pramit şijtlinde temını bulmaktır. İvi anılar bıraktı ardında. Silinmez dostlııklar. Dergilerde, oluşma ve gelişme karakteri ve Bulacağımız veya bulduğumuz gazetelerde aranıp seçilirse koca bir kitap dolduracak sayıda. dünya nüfusunun artış karakteri sistem, metot veya yolun başka değerde yazılar, incelemeler. denemeler. Az belki, yetersiz belki.» dolayısı ile nesnel ve vazgeçiirr.ezbir örneği veya denemesi olup O da yapacağını yapamadan gitti. Hazırlandı hazırlandı yıllardir. Halen çoğunlukta toplınnls.olmadığını araştırmak cesaretsiz ca, notlar, dosyalar, ama bıraktı hepsini. Bir ders çıkar bundan: nn hiçbir değer yaratmayan paslik, küçüklük ve güvensizliğinelimizdeki zaman sandığımız kadar h"1 Hh'l hic " •'•"trnız siv tüketici 6 • 18 yaş ça* n'jfusu, den ' kendimizi kurtarmalıyız. bir anda kopabilir bu vaşam *kiri««i/ nüfus artış karakteri dolayısı ile Türlsiye meseleleri, Türkiyeliler filmi. Ne yacaksak yapmalmz Ulil/%1 gittikçe büyürnekte, üretııni ve tarafından. Türkiyeli tarzında vaktinde, yann yokmuş gi ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ üretici sınıfı tazyik etmektedir. Türkiyenin şartlarına imkân ve Eğer 6 18 çağ nüfusunun hiç kaynaklanna göre çözülecektir. değilse 14 19 arası bir üretim Sarurız ki devrimci eylemde ilk etkinlik ve erginliğine ulaşrınlprensip ve atılım budur. TtRKİYE KIZILAT DERNEĞİ GENEL madığı takdirde yan tazyikler çeIMERKEZtNDEN: şitli bunalımlara sebep olacaktır. 1> Manisa Harb ve Transit Deposu inşaatmın Üretici suııf arüş hızı ile pas bâkıye işleri 2490 sayılı kanunun 51. maddesi geresiv tüketici sınıfın nüfus artış hğince müteahhit nam ve hesabma kapalı zarf usulu AGlMIZIN dinamik evriml zı arasında hesabı ve kontrolu memleketin koşulları karşıile eksiltmeye konulmuştur. gereken bir korelasyon kurulmasında reform kelimesi ve ey2) İşin keşif bedeli f 119.593.12) liradır. sı lâzım geldiği halde, kontrolu lemi yaşlı ve yetersizdir: İlk 3) Eksiltme Ankara'da Kızılay Genel Merkezinimkânsız nüfus artışı buna Imöğretimde küçümsenmeyecek yar de thale Komisyonunda 29/7/1971 Perşembe günü kân vermemekte oldu^undan, eği tırımlar yapılmış olmasına rağ saat 16 da yapılacaktır. tım yolu ve tedbirleri ile kontmen öze ilişkin hiçbir şey yapılrol ve denge S8ğlanması sonusun 4) Eksiltme şartnamesi ve diğer evrak Kızüay madığı, bizzat yaşamakta olduda yeni görüşler ve uygulamalar Fen Müşavirliği (Karanfil Sokak No. 7 Kızılay) veğumuz bunalımlardan ve geçmek yapılmaktadır. ya Manisa Kızılay Şubesi Başkanlığmda görülebilir. te olduğumuz uzun mesafeli dar 6 1 8 yaş çağ nüfusurı» veya boğazlardan ve bilhassa 20 25 5) Eksiltmeye girebilmek için istenilenlerin: bir kısmma ekonorruds etkinlik yıldrr hükümetlerin programlaa KıZılay Genel Müdürlüğü namma (7.229.66) kazandıracak ilk öğretim yani terında önemle yer verilip. bir geoicı teminatıni; mel eğitimde yeni görüş ve araştürlü biçimlendirilemeyen Milli b 1971 vıhna ait Ticaret Odası veya Sanavi tırmalar geliştirmeye mscburuz. Eğitim reformuna Erim HüküBizim koşullanmjz daba özel ve meti programında da yer ve dec Müracaat dilekceleriyle birlikte verecekleri ağırdın bir yandan ulusal imkân ğer verilmek istenmesinden ar> ve yapımızı, diğer taraftan uiuseksiîtme şartnamesinin 5. maddesinde belirtilenlerîe laşılmaktadır. lararasi değişme, gelişm*. araştır fct grubu müteahhitlik karnesi ibraz suretiyle Kızılay Keşkes bir şeylerln yapılnıası ma ve uygulamalan bir a/ada iugerektiğinde birleştiği halde ne Fen Müşavirli&inden alacaklan yeterlik belgesini tekceleyerek, analiz ederek ilk öğreyapıübası gerektiğine dair ne lif mektuplarivle birlikte zarfa koymalan lfizımdır. tim modelimizi kendimiz yarathüküaıet programı, ne de kimse 6) İstekliler teklif mektupların, 29/7'1971 Permak zorundayız. Sipanş model kayd^ değer birşey söylememekşembe sünö saat 15 e kadar makbuz karşılığmda İhaier, yahaneı modeller üzerine yatedij.; Sosyolojik zaman günüle Komisvnnıı B»sks>nltgına vereceklerdir. pılan çalışmalann memîeketi nemüzjieki evrime göre hergün dareye geMrdiÇi bellidir. 7ı Yeterlik belgesi ahnması için son möracaat ha Hızla akıp getmekte toplumtarihi 27/7/1971 Salı gflnu mesaî saati sonuna kalar \jö kurumlar daha ileri biçim ÜRKİYE meseleleri, Tfirld lerd^' oluşmakta ve gelîşmekteyeliler tarafından, Türkiyelı dardır. dir. Öilimsel ve teknolojik bir tarzında, Türkiye'nin sartlaTelgrafla müracaatlar ve postada vâki gecikmelfir başkfoîaşırn ve atıhm, sosyal erına, imkân ve kaynaklanna gökabul edilmez. re çözülmelidir; Türkiye milu konoraik ve kültürel kvmımları. Keyfiyet ilân olunur. defeHeri sallamakta, vıkılanlara geliri en az nüfusu en çok ar bakreaksızın yenilerioi yapıp tan pert ülkeler arasındadır A Cumhuriyet 5803 menkada son on yılda nüfus 170 jrürümektedir. Bir bakıyorsunuz, çevrenizde ölüler çoğunlukta.. Bildikler, vakınlar, dostlar, kimseler kalmamış. Hayal varhklar sarmıs sizi. Yeryüzünde olmadıklan halde sizin içinizde yaş«ntılannı «ürdüren insanlar. Tasamanın, arkaya kaltnanın kazancı d» iste bu: bir yalnızlık içinde kendine yabancılaşmak... «Bugünkü Siirimiz 1946'da çıkmıs bir antolojidir. Pek azınız bilir onu. Çok yıllar önce basıldı, tükendi. bir daha da çıkmadı. Yirmi altı yasında bir eleştirici hazırlamıştt bu kitabı. Kitabına aldığı sairlerin en genci o günlerde yirmibirinde, en yaslısı kırkındaydı. Ama çoğu yirmi • otuz yas arasındaydılar. Adları yeni yeni duyuluyordu, içlerinde tamnmışları da vardı. Onlar için de kesin bir yargıya vanlmamıştı. Bu genç eleştirici, antolojisinde az tamnmışları, çok tamnmışları bir arada sundu okura. Kısa. ama özlü tanıtma notlarıyla birlikte... Çeyrek >üzyıl sonra bakıyorum verdiği yarşnlann çoğu öylesine yerli yerinde ki. Hele seçtiği parçalar o gün için bu şairlerin hemen en başarılı şiirleri.. lste o antolojiden Behçet Necatigil'in bir parçası: cNiçin rilümden bahsediyorsun Bu sevda nerden esti? Şairler yazmadan önce Kimse ölümü sevmezdi> Kimi ölümü sevebilir? Kimse. Ama bazan özlenebilir ölüm. O da çok kısa bir zaman parçası içinde. Göz açıp kapayana dek! Şairler ölümü övseler dr. yerseler de. özieseler de, kaçınsalar da hep bu bir anlık duygulanmanm iirunüdür yazdıkları. Fahir önger'le ölümü hiç düşünmndik o yıllarda. Yoktu öyle hir şey. Hatırlamıyorum. ölümün bizi bir yerde beklediğini uzak bir ihtimal olarak bile düşündügflmüzü... Vaktimiz yoktu b»lki bövle şeylere. Sanattı, şiirdi. öyküydü. resimdi konularımız. tutkulârımız. Kahveler, meyhaneler. gazinolar, uzun yollar, tartışmalar, resim sergileri... Şişli'deki erine giderdim çoğu kez. l'facık bir odası vardı, bir de balkonu... Yazılarmı çıkarırdı, notlarını projelerini... Dergiler yayınlamak, kitaplar yazmak, eskilere meydan okıımak, edebiyatta bir eylem yaratmak. Başka dostlarrfaolurdu bazan. Çıkar yürürdük, Şişli'den Taksim'e. Rir hikâvesinin kahramanı olan Madelet'ten bahsederdik, başkalarmdan bahsederdik, sevilerimizden. umutlarımrzdan, aydm yarınlardan... Ama yoktu ölüm bütün bunlar arasında, ne kendisi, ne gölgesi .. Bir doslun ordından • lköğretim 'Okur yaI zarlık uğraşı» ndan fazla bir şey olmalıdıc Türk Millî Eğitiminde, Atatürk devrimleri dönemi hariç önemli bir operasyon olmamıştır. Bir süre çeşitli nitelikte yabancı uzmanlar getirilerek, ulusal koşullanmızla tutarlı olmayan teorik ve fantastik raporlar alınmış, programlar, kitaplar, ders araçlan, değerlendirme, ders metotlan gibi sistemin özünü etkilemeyen, dayanaksız. kararsız, ölçüsüz ve denetimsiz eylemlerle bir şeyler yapıldığına inanılnS|tır. Uk öğretimde reform meselesi YAZANSadi BAYDAR TEK EĞİTİM MÜDÜRÜ Insan düjunce ve zekâsı billmsel devirmenin yarattığı imkân ve araçlarla kendi şartlanmalarını aşmış, her an varüan İYİ ve YENİ'den daba ileri İYİ ve YENt'ye aç ve açık dinamik, hızlı bir devrim bilincine erişmiştir. Bu karakterde olan çağımızd», hele bizim koşullarımuda olan bir memleket için reform kelime. si, yukarnfa maruz yan ve tâli eğitiâ» unsurlan ile oyalanmak anlamındV fcuHariüıyor ise emek, zaman ve para eskiden tekrarlandığı şekilde hebâ olacaktır. Reform, ıslahat kelimesi bizde 130 yıllık tanzimat yasında, Avrupada ise çok daha yaşlı 350 400 yaşmdadır. Dünyamn her konuda dinamik ve devrimci oluşumu karşısında bir eylem ifade e . demiyecek kadar ihtiyardır. Lugatlarda eskimiş bir terim olarak sıkışmış kalmıştır. Teknolojik ve dolaylı sosyolojik oluşumlar karşısında sîstemler özden öyle süratle değişmektedir ki, retormist bir operasyon sistemi yenileştirmeye kâfi gelmemektedir Reform kelimesi bu gün teknik bir terim olmaktan çıkmış, statik bir idarî terim olmuştur. Demokrasinin teknokrasiye kay ma temayülünde ve hattâ zorunluğunda olan çağımız için, kurtuluş ve kalkınma yollarmı saptayan metotlar reformist değil, devrimci karakterde olacaktır. Devrim teknik bir terimdir: bilim metodu ile ortaya konmuş tecıübeye değer yeni bir yol, bir yeni yöntem. bir yeni doğuştur. Millî Eğitimde. özellikle ilk öğretimde devTim gereklidir. Geniş ve yofun değer ve fayda yaratma gucü olmayan şimdiki ilk öâretim siftemi bir kenara itilerek, memleketimizin ekonomik durunıu, doğal, sosyal yapısı, imkân ve yetenekleri gözönünde tutularak, endüstrinin tabanındaki meş Ieklere hazırîayıeı İ3 • 19 yaş, çağ nüfusun büyük kısmını üretime iten bir temel eğitim modeli vücuda getirilmelidir. " STATlSTtKLER muhtelif iktisadî faaliyet kollarında çalışan nüfusun °'o "O'inin tahsilsiz °'« 23'ünün ilköğretim tahsilli olduğunu yazmaktadır: 13 . 19 yaş çağ nüfusu 4 milyonun üzerindedir. 13 14 yasında ilköğretimi bi. tiren her 100 öğrenciden ancak 2 veya 3'ünün ileri bir tahsile imkân bulduğu dikkate almırsa 1314 yaşmda köy ilköğretiminden kuru bir kıraat ve basit dört işlemden başka formasyon ve yön almayan 4 milyon taze, istjfade edilebilir gücün başıboş bırakıldığı anlaşılır. llköğretimi bitirip öğ ıetim dışı kalan bu gücü eğitip endüstriyel oryantasyon sağlayacak, kayda değer görüş ve kuruluşlar da endüstriyel örgütte mev cut değildir. 1965 yıh istatistik bültenlerinde, muhtelif iktisadî faaliyet kollarmda (ziraat. orman, avcılık, balıkçılık, istihraç imalât. inşaat, ticaret, sağlık, sosyal) çalışan faal nüfusun ','> 70'e yakın bir kiümınm okuma yazma bilme diği. • 23'ünün ilkokul mezunu • ' olduğu, •• 3'ünün ortaokul, geri / kalanınm da meslekî teknik ve üniversite, yüksek okul mezunu bulunduğu yazılı olduğuna bakılırsa yarım yüzyıl yasında Kemalist Türkiye endüstri ile ilişki kuramamış bir Millî Eğitim düzeni içinde bocalamaktadır. TL. harcamanm bir süre sonra ekonomiye aksetmesini beklemek, hesap etmek plân ve plânlama işinin basit bir «aksiyom»u olması lâzım geldiği halde, ilgılüerin iiköğretimden neden bir ekonomik değer ve fayda yaratmayı gaye almadıklarım, yıllardır Türk toplumunun kaderini etkilemeyen ilkel bir okuma yazma seferberliği olarak telâkki ettiklerini anlamak zordur. Kaldı ki, bugün dinamik, sosyal, ekonomik ve tek. nolojik evrimde basit bir oku. ma . yazma niteliği ile bundan yoküun olanlar arasına*a önemİi bir fark da kalmamıştır. Bngünkü modern haberleşme ve dığer öğretim araçları, Türk millî eğitiminde temel eğitimin gerek ve yeter gayesini teşkil eden «çevresini, olayları görmek, okumak, anlamak» için o . kuma yazmanın fonksiyonunu fazlasiyle yapmaktadır. TEŞEKKÜR 25 Haziran 1971 tarihinde vefat eden kardeşimiz eski Boğaziçi Lisesi müdiresi ve matematik öğretmeni merhume TEŞEKKÜR Senelerdir devam eden hastalığımı üstün başarıh »meliyatı ile teda\H eden kıymetli doktor ve e.şsiz insan Ürolog Op. Sayın Doktor Hüsniye ÇUHADARın cenazesine gelerek, telefon ederek, telgraf ve mektup göndererek ve bizi ziyaret ederek kederimize iştirak eden akraba ve dostlarımıza ve muhterem zevata jükranlarımızı sunanz. KARDEŞLERt: Raziye Atamaa : ve Ord. Prof. | Kurettin Çuha^nr' S •••••• • •••»•••••1W CAFER YILDIRAN'a değerli narkozitör Dr. SaW«hat Araboğlu \e ameliyatta yardımları bulunan Asistan Dr. İsak Abudaram, Asistan Dr. Muhittin Okumuj, Asistan Dr. Tusuf Sayijr'a sıcaV ilgilerinden dolayı hemîire Gündoğdu Meriç. Fatma Dmeer'e ve bütün hastane personeline içten tefekkürleriml borç bilirim. HURtti: >MtWtlWlllltlWHIM«MW Değistirilmeli emel etitim kavranu veya tarifinin de|iştirilmesi lazımdır : Sosyal Plânlama Dairesinin (SPD) 3. beş yıllık plân, hazırlık çahşmaları 1971 Nisan tarihli etüdünde, temel eğitim kavramı : «Fertlere, içinde bulunduklan cemiyeti v« sorunlannı tanıyabilmelerini va tandaşlık haklarını kullanabilmelerini, yaşamalan için asgari bilgileri edinebilmelerini sağlayan ve cemiyeti meydana getiren ortak kültürü kazandıran vatandaşlann bütününü kapsayan eğitim» Olarak vazedilmistir. öfü böyle ortaya konan bir ilköğretimde reform yapılamaz veya yapılacak reform sonuçIarda bir şeyi değiştirmez. Evvelâ bu anlayış, kavrayış ve yetersizliği kökten değiştirmek lâzımdır. Bize göre temel eğitim amacının (Fertlere, içinde bulunduklan yakın doğal, sosyal ve ekonomik çevreye intibaklarını sağlayıcı bilgi ve maharetler vererek. bir üretim etkinlik ve bilinci ile beraber, doğal ve endüstriyel imkân ve ihtiyaca göre ileriye ve gelişmeye açık meslek ve ulusal gelenek, değer ve yargılara cfayalı ahlâk yönü vamvek şeklind«»aptanması lâzım gelir. Romalılar devrinden kalan ilkel imkân ve ihtiyaçlar içinde yaşamını sürdüren, yolu yöresi olmayan 300 nüfuslu örneğin Isparta'nın Beydih köyüne 100 bin TL.Iık okul yapıp, çoeuk. larına ülkeler coğrafyası, Avrupa çağlar tarihi okutmaktan vazgeçilerek, bizim şartlarımızdaki ülkede ilköğretim kann doyurmaya yarar, çevresini basit araçlarla tanzim edebilir, doğadan üretim yapabilir bir şekle sokmak gerekir. SPD'nin 3. beş yılhk hazırlık çahşmalan etüdünde temel eğitim problemleri: • İlkokul çağ nüfusundan okul dışı kalan nüfusun asgar! seviyeye lndirilmesi için yatırımlar, • Bölgeler itlbariyle okullas. ma oranlannın mukayesesi ve bölgelerin sosyal ve ekonomik koşullarına göre bu oranlann dengelenmesi, • tkili üçlü öğretimden nor. mal öğretime geçilmesine ilişkin yatınmlar, 0 Bölgelerde sınıf geçme sayı ve oranlannın mukayesesi ve tedbirler, • öğretmen ihtiyacı re karşılanması, • Mahrumiyet bölgelerlndeki öğretmenlere lojman ve maü imkân verilmesi şekünde ele »lınmaktadır ki, bu problemlerin hepslnin çözüldöğünü var *aydıjımız ahvalde dahi memleketin tablosunda, bünyesinde önemli bir değişiklik meydana gelmtyeceğini, yine ilkokul mezunlannın işsÎ2 dolasacağını, blr zanaat sahihi olmak. karnını doyıırmak icin fcapılara boynunu hükeceğini. köyün ve köylünün indinae 'Kür'ân ve haifız"&ufıliu' (Cumhuriyet 5810) Cumhuriyet: 5806) I ACI BİR Ö L Ü M Merhum Dlyarbakır Defterdarı Osman N'üzhet ve merhuzne Sıfiye Hanımın kerüneleri, merhum Diyarbakır mektupçuıu. tnaail Hakkı Üstel Beyin refikası. Rikkat Köknar. Nezahat Sonat, Y. Müh. Ahmet Ostel'in fedakâr ve »evjili anneleri: Y. Müh. Asıra Köknar: D. D. Yolları emeklı İşletme Müdürlerinden Seha Sonat ve avukat Mehlika Üstel'in kayınvalideleri; V. Müh. Atej Köknar: Y. Mimar Yükselen Ayaydın, avukat Alev Sonat, Seına ve İsmail Ostel'in annearm* ve babaanneleri Türkân Köknar; Y. Mimar Crtil Ayaydın Zeynep Sonat'ın büyük kayınvalideleri: Yonca, Cem. Ayse'nin büyukanneleri zamanın Aydm ve Ustün kadınlarından N İ M ET HANI»1EFENDİ ÜSTEL 9.7.1971 tarihinde vefat etmistir. Cenazesl 11.7.971 Pazar günü fbugün) öğle nam»zını müteakıp Siîli camiinden kaldınlarak Feriköy'dekl kabrine tevdi edilecektir. Tanrıdan magfiret dileıiz. ArLESt Curahuriyet 5818 ÜreHci bir öz H Orta Doğu Teknik Üniversitesi Rektöriiiğünden: 1 Orta Doğu Teknik Üniversitesi 26 Temmuz 1971 tarihinde yeniden öğretime açılacaktır. 2 5 Mart 1971 günü yapılamıyan sömestre sonu üntihanları 28 Temmuz 1971 günü ve 6 Mart 1971 günü yapılamıyan sömestre sonu imtihanlan 27 Temmuz 1971 günü yapılacaktır. Imtihan yer ve saatleri değiştirilmemiştir. Herhangi bır dersten < > 1 notu almış olan öğrencilerin Makeup imtihanlan 2 6 2 7 Temmuz 1971 günlerinde yapılacaktır. 3 1970 1971 ders yılı ikinci sömestre kayıüarı 2 8 3 1 Temmuı 1971 gunlerind'e yapılacaktır. " 4 Bütün öğrencilerimizin kayıtlarını bizzat kendilerinin yaptırmalan ve beraberlerinde yeni çekilmis 6 adet vesikalık fo. toğraf getirmeleri gerekmektedir. 5 Üniversitenin Yurtlar. Kafeterya, Kantinler ve Kütüphane Müdürlüklerine borcu olan öğrencilerimizin bu borçlarını en geç 28 Temmuz 1971 gününe kadar ödemeleri gerekmektedir. Borçlannı ödemeyen öğrencilerimizin kayıtlan yapılamıy»caktır. 6 31 Temmuz 1971 Cumartesi günü saat 13.00'e kadar kayıtlannı yaptırmayan öğrencilerimiz her türlü haklarını kaybedeçeklerdir. Öğrencilere önemle duyurulur. (Basm: A 10695 17823) 5800 ve gayreti voktur. teonk ve taootazidir. (?) Gayesi için süresi ozun, ve palıalıdır. İlköğretimde operasyonun ana hatlan bize söre şunlar olmalıdar: • tlköğretimin jrayesinde, fert lere içind* bulunduğu çevrede üretim bilinç ve etkinlik kaun» dırmak eylemine ağırkk veruV melidir. • Türkiye ctoğal sosyal v s endüstnvel potansıyel ve gelîstirme amaçlanna göre bölgelçre ürürlükteki ilk öğretim si* ayrtlmalı. ilköğretim Kurumlantemi, nın vapı nrogram öğretim ela(T) Tfirkive'nin doğal, «osmanlan. maharet ve meslekıer val, ekonomik koşul ve olanak bunlara gör' tesbit edilmelidir. ları ile tutarsızdır. • tlkÖTretim (3 nl) tabiat hileisi ve okuma vazma l. devresi f2) llköğretim ötesl büyük eo vc meslekiere eöre degişen ^5 gunluğa kapalı olduğu halde eko vıl mesleğe vöneltme !. devresl nomik etkinüği olmadığı için olarak esnek 8 vıla çikanbnalıhalk Ktlelerince destek ve itibaı dır. görmemektedlr. (3) Verdiği bflifî »e kabilivetl» • îlkögretimdelö meslekleT fle rin ekonomik ve so»yal îliskı sskerlik döneminueki eğitim ar»sında oaıaleliik saglanmalıdır. ve Ointileri olmadı^ından biı süre sonra Titirilmektedir. • Orta öfretime, teknik öir» (î) Yatınmlan aksettirmeyer time açılan kanallar ihtiva etmelidir. ölü bir anatomlsl varthr. (5) Doğal, «osyal ve ekonomiV • Orta ögTetim, teknik ögr» cevre Ue açık ve kapalı eatıtma rim venl sisteme eöre venirleo ları vardır. dü7enlenmelidir. (S) İJ1 maharetlşn y© aıeş.ıekf • BöİKesel okullar ve jatüılık çoğaltılmahdır. yön vermek konuiunda hiç gücü nnın iiköğretimden daha muteber tutulmakta devam edeceğini iddia edeceğiz. Sözü ediien «ynı etüdde bu plân döneminde de ilköğretimin bu şekilde yine beş v ı ı olarak süreceği yazılı oldufuna göre Hükümetin reformu nerede, nasıl, ne zamsn ve ne şekilde yapılacaktır? Beş yıl bizim için önemli ve değerli bir süredir. I Yaşlı ve yelersiz C Sonuç Y Î er Tatınmtn ekonomiye ah. »etmesi plân ve plânlamanın «aksiyom» ndnr: 1971 yılın. da ilköğretime 400 milyona y«kın yatırım yapılmakta ve 9,5 milyar tutan devlet personsl msaşlannın 1.5 milyardan fazla. sı bu ke«ime örfenmcktedir Her Hİ ydartarsk yaprlaırlTuî arilyv