Katalog

SATFA DÖRTs CTJMHTJRÎTET: =10 Aralıfc 1971 fföpo/to/ MAHMUT ALPJEKİN AYKAN UZOĞU1 «GEÇ KALMADK TAM ZAMANI İŞ BAŞLAMAKTAYDI BAŞLADIK ÖRÜYORLZ KOZAMIZI BIRLÎKTE ZAMAN DA BIR KOZADIR İPEKBÖCEĞİM HER SOLUKTA ÖKÜLEN BÎR DIŞINDAYIZ BİR İÇİNDE. Ureticinin elinden tutan yok Rifat ILGAZ PEĞİX, ipince yıirnü? îpek nasıl oluşur? Ipek neden yapılıı? Çoğumuz, ipekböceğinden elde edıldığıni biliriz ipeğin. Okul kitaplarmda da yazar, ıpeğin ipekbdceğınin orduğü koza'dan yapıldığını. Ne var ki kuçucıik bir boceğın gelişerek koza olu?u ve bunun «i«Ienmesi» uzun bir seriıvendır aslında. Kimin aklına geludı ki Çin Sarayı'nın bahçesınde dut ağaçlan altında dolaşan kıraliçe, bu boceğın tuhaf bir koza örduğünü gorecek ve boylece ipekböceğınden ıpek elde cdılmeye başlanacak"1 Bu iş, bugun ortada olmasa, gözü muzle goımesek kaçımız inanırdı buna? manın önünde. Sokaklarda Nisan guneşt pırıl pırıl... Etraf kalabalık. •ttfaiye'nin ea yakınındakl dar sokakta bulacaksıaız Gorükle minibüsunü» dedıkleri akhmda. Yolumuz, Ulu Cami'nin oralardan geçıyor. Mağazalarm önu, caddeler kalabahk. Birkaç kez Kapalıçarsı'ya girip çıkıyoruz yanlıshkla Bursa'nın Kapalıçarşısı da «kapalı kutu.» Minibüsü güçbelâ bulabıldik en sonunda. Gırdık, otur duk bir kanapeye. «Hemen dnlar ve hareket eder» dedıler. Bekle, bekle; bir türlü dolmak bilmez mmıbus. Canımız sıkıldı beklemekıen. Indık. Minibüsun yanında duran bir Görükle'li ıie konuş maya basladık. Sizin kbye gidiyordnk, dedik. Maksat? dedı. Maksat, ipekböcekçiliği hakıcında bilgi almak. Bende var bilgi. Şöyle blr kahveje oturalım da.... Dar sokaktaki kahveye girıyoruz. Ve çokujoruz ufak bir masa ja. ! muşaklığına, insan tenine tüy gibi değinişine karşılık çelik sertliğinde bir serüveni vardır. Kara toprağa bir tohum ekilir, aylar, mevsimler geçer. Karlar, yağimırlar gelir geçer üstünden. O tohum, gün gelir yeşerir, boy atar. Ağaç olur, naeyve verir. Bağ olur, üzüm verir. Üzümü üreten başkadır, tuketen başka. Acısını, kahrım çeken başkadır; tadınt tadan başka... Ipek gomleği tiril tiril gıyen ki şi büır mı ipek üretmenin giıçlüğu Bursa'da Bîr gün •PEKÇILIGTN meıkezı, Bursa• da;. ız. Ipekboceğı kozası ure•ten çevıe kojleri içinde en çok adı geçen Gorukle koyune gıt mek ıçin jola duşujoruz. Gorukle'je gidccek mınibusun bulunduğu yeri tâııf ediyoılar, bir sine Pırıl pırıl, gormuş geçirmiş gözleri var. Tavrı ve gorünüs.ü de bu izlenımi uyandm^or. Çaylarımız geliyor az sonra. Si garalanmtzı yaktüc. Nesini bfrenecekriniz Ipekbö. cekçiliğin? dıjor. Her şeyıni, diyoruz. Ben de jetiştiririm ipekboeeği. Anlatayım slze. Koza'nuı fîyatl devaluas>ondan sonra arttı. Parası fena değil. Arttı, arttı ama üre ticinin elinden çıktıktan sonra... Biz üretici olarak bir yonca gibijiz. Bicildikçe, bitiyoruz. Gelişiyoruz >ani. Yonca da öyle değü midir? Sık sık blçillr ama yine eskisi gibi. hattâ daha cok gelişlr, boy atar. Gözel konuşmayı bilmem bcn. Kestirme konuşujorum bani. Birinci fotofraf: «Yaşlı bir koza ısçisi, nimetine bakıvor: Nasıl sevmem ben kozayı?.. Her seyinıdir benim . Basts ekmeğim.» tkinci fotoiraf: Kamçıcılar, ellerindcki küçuk süpürgelerle sıcak sndaki kozalan süpürürler l e ipek ipliği bası elde ederler. Iste bir i»çi kadın ye elde ettifci «kamçı başları». (Foto: Erdal ÖZGUR) Tarihi hatırımda dcğil. 19«3 falan olaeak. Memlekette Polihibrit tohumunun uygulanması için Japonya'dan Mister Tanaka ve Katagura firması ile muşterek ola rak tohum urctimine ilk kere Bursa'nın Gorukle Bucağı'nda bajlaııdı. Yani bizim ko>de.... Arılan tohum miktarının. Profesör Mister Tanaka'nuı görüşüne gore 45#0 ile 500* kutu civarında tolıum üreteceğini tahmin ederken, Tıirki>e iklimi (Polihibrit cinsi icin) elverişli olduğundan, tahmininin iki mMi yani 9550 kutu cıktı. Türkive'yi terketti Mister Tanaka. Ben, o zaman. Türkiye Koza Birliği Başkanı idim Bu tohumun memlekette üretimi için çok caba sarfettik. Eııistü'nün '1) çabası ile bugün tohum üretimini yan varıya halletmi? bulunuyornr. Her sene Jaoonva'dan 60.M0 kutu civarında tohum ilhal ederken bugun ancak 30.000 kutu ithal etmekteviz. Yine, Bocekcilik Enistüsii'nün \ardinujla Gorukle Bucağı'nda bir tohum üretim kooperatifi hakiki damızlıkcı tıretici tarafından kurulmuştur. Fakat keıı di bnn>emize gore gucumuz hun dan otesiue yetmemektcdir. Bunn hukümet elini uzattışrı takdirde iki ilâ ııo sene zarfında Turkive'niıı tohumu dahilde temin cdilebüir. Koza yeiiftırmek zor mudur'' Üretici. emeğının karşılığmı alabi liyor mu? Alamnor. Koza. türcarlar aracılıği Ue alındığı için (Koza Birliği de dâhil) dainıa krndi ticaretini düfunerek ureticinin elinden kozayı yok fivatına alnıakta. Cünkü kozanın diser urünler gibi durmaya dajanıklılıeı yok. Koza: • a sat beni, >a satarım seni!» Y der. Gününü gecirdin mi dcrhal kelebek balinde kozayı delip çıkı Drina'da Son Gün Yazan: 46 Etrafımızdaki çeuıber darahyor Selmano. viç. Sen de bnnu görmemezlikte hâlâ inat ediyorsun. Osmaniç babane, asıl hedcf sensin. Her geçen günle de bu hedeflerine bir adım daha jaklaşıyorlar. Böyle giderse sonumuz fena ola. cak Selmanoviç. Sana yüz bin kere söyledim. Bu uvuşuklufundan kurtul artık. Morfin isnesi yemis gibi yerinden kımıldamak istenıi. vorsun. Biraz daha gecikirsen ber şeyimizı ka>bedecefiz, her seyimizi. Pırıl pırıl parlavan «üneşin altında veniden Türümeye basladılar. Sol taraftan keskin bir karanfil kokusn geli\ordn. Biraz daha ilerde hafif hafif tstn bir rüzgâr yeni açmıs kayısı güllerivle fesleğenlerin arasında dolasnordu. Splmanovic haklı oldugu halde doktornn bn kadar ağır konusmns olmasına canı sıkılmı<tı. Krılan enrnrunun altında ezildigini. bir karın. ca gibi küçiildıiğünü hissediyordn. fcinde durduğn yrri ates çibi rakan bir sıkıntı vardı u en çok üzüldüğü bir scy de kendine olan ?üvenini ya\as ya\as kaybetmesivdi. Rununla birlikte kendini toplamaya çalısarak basını kaldırdı ve elindrn geldiŞi kadar soğukkanlı gö. rünmevc calışarak aizından çıkacak cevabı bek. le>en doktora döndii. Benden ne istiyorsun Metroviç? Açık konus! dive bağırdı. Metro\iç eğildi. kırmi7i bir karanfil kopa. rıp yakasına ilistirdi. Gdzlfrinin içi sülü\ordu. Kaç kere söyledim Selmanoviç. Madem ki sordun, bir daha söyleveyîm. Kaybedilecek bir dakikamız bile kalmadı. A|man1ar bu havdutla baıa çıkamıyorlar. Dün de bir Indınla iıç çocuğu kesmişler. Hem de koynn ft*ser gibi kesmisler. N'eniç saldırılarını lon günlerde tamamen bize \bnellti. Sonra bana her yanımızı biliyor gibi geliyor. tçimizde bir casnsnn ol. masından artık ivice «üpheleniyornm. Mordaçtan hâlâ haber >ok mu? Hayır, jok. Ne oldu bu adama birdenbire? Hiç haber vermeden ortalıktan kaybolmaıı beni çok dıi. sündürüyor. Her zamandan çok dikkatli olmami7 lâzım Selmanoviç. Seni bilmem ama Mor. daç'ın durnmunu ben hiç bejenmivorum. Ne kadar ivilieini rörmüs olursa olsnn Sırplara eiiven olmaz. Bu adam çünün birinde bizim basımıza bir çorap örebilir. Selmanoviç umnrsamazlıkla cüldü. Bütün insanlardan süphelenme>e hakkın rok Metroviç. Mordaç seniıı bildiğin Sırplar. dan deSil. Bagiine kadar hiç bir kötülüjünii cörtneditn. bnndan sonra da göreceğimi hiç san. mıyorum. Belki aramızda bizim bütün sırları. mızı Neniç'iıı adamlarına \eren birisi var ama bunun Mordaç olmadıfma yemin edebilirim. Doktor sigarasından bir nefes çekti, sonra yakasındaki karanfilini kokladı. Yüzönde «an. ki bir seyler bilUormus gibi bir tuhaflık vardı Mordaç de|ilse kim öyleyse? dive sordıı Bilmiyorum. Ben aramızda böyle bir adam olduğunu da sanmıyorum. Yanılıyorsun Selmanoviç. Sen benım sandıfımdan da daha ivi bir insanmıssın. Her zaman \e ber verde i>ilik vanın ağır basıyor Bu nedenle olavları i\i değerlendiremiyorsun Sezar'ı Brütüs'ün hançerlediğini unntma. Tarılı söyledi|in kadar vararsız bir sey de|il. Tarih insanoflunun ne rezil ve ne iki yüzlü oldufunu FAIK B A Y S A L Mister Tanaka ğl ÖZEL konuşmadığını, «kestir" me» sojledığini belirten Ramız Bey aslında güzel konuju>or. Susten uzak, jalın... Konuşmasmı surdüruyor, azjcık durakIadıktan. sonra: Adı. Ramiz Biltekin, sohbet ettığımız Gorukle'lınm. Orta boylu, ak bıyıkh, ak saçlı bir yurttaş. veresim: AYHAN BAŞOĞLU GÜNAHKÂR KRALİÇE limya verdiğimiz halde devalüas yondan sonra koza otuz iki otuz üç liraya yükseldi. «Srvtan bunun neresinde? İçinde mi. dışında mı?> Haa. söyle bakayım, neresinde? îyi ya. Ramiz bey; kozanın fiyatt yukselmiş. Fena mı? Ama koza bizim elimizden çıktıktan sonra... Sen ne divorsun Beğ? Tohumu fı;kırdıktan sonra (yumurtadan çıktıktan sonıaı ortalama bir ay irlnde koza haline gelir. Sekir gün sonra nskıdan soküjüp oniki on uç günluk oldnğu zaman plyasaja göturüliir. Dutlar sökülüyor ozacının elıne geçen paraıle ıpekçinin elıne geçen paıa aıasında bir kıjatlzma yapsanız .. İpekçilik. memlekette her za man icin lâzım. İpekli kumaşlar ondan >aoılınakta. Bir kısım kozalar da ihrac edilip dö\iz sağlanı>or. Her bitkiricıı daha iji. Çunkıi zamaııı az. Ipckbbceği kozacılığı hir aile ziraatıdır. Kozacının cline az para çecince dut ağacları *okulujor. Hukümet. bizim kurdu ğumuz kooperatifleri desteklerse .Tapon^a'^a tohum icin odcnen 1.80«GO0 lira da hizc kalır Suni ıpekcılığe ne dı>orsunuzo Bizim ipekcili^imizi baltalıvor. Kendi malımız bize yeter. Sunî iperin malzemesini (ham mad desini) dışarıdan alı.\oruz. Turk ko.ilusü her şeye kadirdir. Yalnızca d»stexe mtıhtactır. Üretici garip. t'retici nâcar. Elinden tutan yok. Bu konuda başka söylemek 1 istedığıniz var mı' Valla Beğ. baska ne dijclim? Bizim calışmamızı. hiıkıimetimizin de desteklemesi gerekir. Bİ7 kbyluler mesniyle. saatle çalışan insanlar değiliz. Yirmidort saatın onsekir saatını calışarak, altı saatıni da uvkuvla seciri>oru7. Sehirliler. memurlar. tıiccarlar scce saat birde «inemadan cıknrkeıı biz atları araba\a koşup tarlanın yolunu tutarız. K DİSİ BOND orta3» koyan kesin bir belgedir. Ben doktornm, insanların daha çok iç organlanyis uğrannm. Bunlardan biri hastalandı mı, onu tedavi etmek benim çörevimdir. Meselâ bir kalbin içini eıı küçük ayrıntılarmi kadar bilirim. Fakat orada gizlcnmis bulunan kötülük virüslerini en tıiclü bir mikroskopla da baksam göremem. Ba daha cok rulıbilimcilerin, senin gibi hukuk okumuslann görctidir. Biz doktorlar insanı ct Uemik olarak tanırız, ama gerçek insan ba değildır ki. O ne bağırsak, ne kol, ne de bacaktır. Çok tehlikeii bir yaratık olnşn da bu «uzdendir. Sana inanmak istivorum ama bir türlü elimden eelmivor. Bn Mordaç hakkında bir gün benim dedigime geleceksin. Selmanoviç de bir sigara yaktı. Kafası «lt. üst olnıujtu. içinde bazı şüpheler belirmeye baslamıstı. Fakat bnnlan kesinlikle değerlendirebileceği bir gününde değildi. Bu nedenle kendisinin de şastığı bir kararsızlık içindeydi. Benim bildiğim Mordaç îyi bir insandır. Ama yine de yanılmıs olabilirim. tnsanı tanımava gelince bu dünyanın en güç islerinden hiridir. Değıl baskasını, daha kendimizi bile bilırmoruz. Simdı sana kendini tanımla desem bir sc}ler söjlersin ama yine de kendini tam bir kesinlikle ortaya koyamazsın. Bu nedenle Mordaç bakkında belki ikimiz de yanılıyornz. Ama ona en >akııı ben olduğnma göre Mor. daç'ın karnını doyuran eli ısıracağını sanmadı. iımı söyleyebiliyorum. Sen ne de olsa nzaktasın. MctroAiç öfkeli öfkeli basını calladı. Bazen uzaktakiler yakındakilerden daha hi eofurter. dedi. rtUejse ban» cevap yer. Toa kondtırmak istrmediğin bn adam ne yapıyor? Nıçin seni tiiç arayıp sormuyor? öl«e bir habe. rimiz olurdn elhet. Ben sans bir »cy »öyleye)im mi Selmanoviç? SbMe bakalım. Osmaniç'i Mordaç vurdn. Bnnn ondan baskası yapamaz. Selmanoviç hiç beklemedigi bu sözlcr kar. sısında sapsarı kesilraişti. Olamaz, dive bağırdı. Mordaç bir karın. cavı bile öldüremez. Bu işi Çetnikler yaptı, Ne. niç'in adamları vaptı. Metroviç çabuk gitraesi gerektiğifii söyleyerek adımlarını sıklastırdı. Seninlc her zamanki gibi $n Mordaç konusunda >inc anla;amı>acağız Selmanoviç. Benim biituıı istediğim hoj bulunup da basımıza bir felaket gelınemcsidir. Scninle bir gun daha uzun hovlu konuşuruz. Siradi bazı h astalarım var. onları soreccğinı. Vnlıuz gitmeden sendcn bir ricara var. Hemen orgutlcmnemiz gerck. Bunu da jalnız sen yapabilirsin. Yoksa bir gun sıra bize gclccek Babal.irımızdan kalan bu topraklarda blülerimizi gömecrk >cr bile bulamıyacagız. Bu kavga bizim için bir olum kalım nıesclesidir. tnsanlık duy »uların Tiırk olmana eııgel olmamalı. Sırplar'm \e •lırvatlar'ın Turkler'i öldurmelerine vatansevetlih du%guları cngel oluyor mu sanki? Biz Türkler bı i>i yıırekliiiğimizin tarihte çok cczasını çektilc Selmanav iç sinirlenmişti. Bırak şu tarihi Metroviç, dije bağırdı. Tarik olına«aydı bugun hiçbirimiz birbirimizi oldurroiyetrktik. Elimden gclse dıın.iadaki bütün tarib kitaplarını gozunui kırpmadan yakardım. O zaman dıın>ada ne kalırdı Selmanoviç? Insanlık kalırdı, jalnız sevgi kalırdı. •""•"^ (Arkası »arl Işçi emeklileri yaşamak istiyor Bı/ler en az (25) \ıl veşa daha fazla bir ıneılnde çalı=an nidlul emeklı ve \etım ışçıierıyiz. Çağımızın ınsanlan gıbı >aşama^ ve olmek ısterız Tabıî olarak bu yaşamanın ko«ulları a\rı avn se\dır. Bızler ıse dılenmemek % boz ekmek ıle pejnırı alabı'.mek e ıçın ba^ta Hukümetımız uye!e. nnın sahıp çıkması, parlamen nn adına Konsa Eıeğlı Şu. terlenmızın desteğıne ihtıyacı besinden sevgı ve sa\çılar. mız vardır Sağ olsunlar, 31 mılTCKKİYE let\ekilımız tarafından teklıf eIsçı Emeklileri Cemijeti dılen kaiunun cîesteklenmesını Eregli Sube Baskanlıfı bekh>oruz. Havat 5artlarının ne haüerde olduğunu hatırlatmajı zaıt addedıvoruz. Çunku bızlerden daha fazla maas almalarına rağmen geçım sıkıntısı çektıklerinı yana yakıla anlatıvorlar. Hal boyle olduğuna gore, bizlere yapilacak zamları destekGazetenızın 2 Aralı.t 1971 talpmelerının bir gorev olduğund ıılılı sajasında beşıncı sajfaaa ınanıyor ve bekliyoruz. vdjınlanan «Vanda orta dero Aziz parlamento üyeleri; sizceli okullarda ılkokul oğretmen lere su hususu duyurmak ıste. len derse gınjor» başlıklı yazı rız: Cemıyetımizin Yonetım Ku. çok dıkkatımizı ve ılginıızl çck rulu adına ^aptığ]mız tetkık ve ti. Çunkü gazetelerde senelerce 'ahkilc ı etıcesınde samimî olaçeşıtlı sutunlarda buna benzeı rak soyluyoruz, bu kış günıinrsaberler vayınlanır. Yine gaze de zarun ıhtıvacı olan Ocfununu 'elerde su haberler de vayınla ve yıyecek ekrr. ğını alamışan nır: Yüzlerce fakülte meiunu uyelerimız vardır. Mıllî Eğitim Bakanlığında o? Gönül ıster kı, ba kıs guniinretmenlık ıçın sıra be'il'vor de odunu olmayan üyelerine o. denır. Simdi bu ıkı duruma sa ciun ve komur temin etsın. Tek. rn Bakanlann ve yetkılılenr rar olarak hatırlatı>oruz: Bı?dıkkatinl çekenm 1. Bir taraî lere yapacağınız zam, memleta ylızlerce orta dereceli oku) ketimizın gelecekte emekll olalar var ve bunların kırnis:nde cak ısçılerının Mmdiden çalı?dersler boş geçer kimisınde ma şevkıni atesleyecektir. Sa. vetkisiz fcfşiler ders rerfr. 2 DiMİarı on bınlerin ustunde oian ğer janda oğretmpnl k için sı Turkne emeklı ve malul işçıle Cumhurfyefe mektuplar TIFFANY JONES '1) Enstitü» demek istivor. İpckçilik Enstitüsü» yani. V A RI N: Boş geçen dersler, boşta gezen öğretmenler... ra bekluen yüzierce, çeşıtli fa> tulte mezunu perışan olur, mağdur edıljr. Neden tâyinleri yapılmaz? Akla, mantığa adalete ?ığar taralı olmıyan bu durum'arla yetMliler ilgilenmez Uy3unsu7 durumlar ve bozuklublar sovlendıkçe de söylenenlere sulaJîlarını tıkar duymazlıktan sclırler. Pekı kım duzelteeelc 9 ^n sartlan Bellı değıl Neden Irlensmler kı, Türkiye şımdıiı'< ko'.tuk Ka'vgası çağına gır•nıstır Adalet vok1 Ben Sezanm dı>en için iıer sol açık. Kunsesızler ıç.n naklı da olsa iâvas'nda bütun vollar kapah. fşımız Allaiıa kalnuş dıleriz soiu hayırlı olsun. M. 41i SEZGtN StVAS GARTH Kozayı da ucuza alraanın vollan var Dünii sanlı: bugıinü sanlı Türk Deniz Ku\\ctlcritnizin varınına şan katmak Türk Donanma Cemivetine ^apılacak baçı^la olacaktır. Sanlı Donanmanıııa sız de bir perçin çakın. Batıslarınızı Tiirk Donanma Cemi^etinize \erini7 \e mutlu olunu7 Matürk filotıllâsı Iurk nıillo tinin Deniz Kuvvrtlerine arma »;ıııı olacaktır Turk Doııanmj Ctmıjetıne jardım cdınız.