Catalog

8 Yrd. Doç. Dr. Sait YILMAZ Beykent Üniversitesi saityilmaz@beykent.com.tr 90’lı yıllarda Sovyet egemenliğinin ortadan kalkması ile Kafkasya’da dondurulmuş istikrarsızlığının örttüğü etnik veya toprak anlaşmazlığı şeklindeki pek çok sorun yeniden canlandı ve çatışmalara neden oldu. Soğuk Savaş’ın bitmesi ile bölgede bir güç boşluğu oluşması yani Sovyet kontrolünün göreceli olarak azalması Batı’nın bölge devletleriyle ilişki kurması için bir fırsat oluşturdu. Ancak 2000’li yıllarda Putin ile birlikte silkelenen Rusya Federasyonu (RF)’nun siyaset anlayışı bölge ülkelerindeki ihtilaflara müdahale hakkını kendinde görmekte, buralarda yeni üsler edinmeyi, bu devletlerde yaşayan Rusların çıkarlarını korumayı ve nihayet RF için güvenli sınırlar oluşturmayı öngörmektedir. Soğuk Savaş sonrası Gürcistan ise Rus kontrolünden uzak ve Batıya dönük bir politika izlemeye başlamıştır. Gürcistan’ın güvenlik sorunlarının başında Abhazya, Güney Osetya, Acaristan ve Cevahati bölgelerini kapsayan toprak bütünlüğü gelmektedir. Sovyetler zamanında Abhazya, Osetya ve Acaristan’a verilen özerklik haklarının Gürcistan’ın kurulması ile kısıtlanması üzerine bu bölgelerde çıkan çatışma ve gerilimler Rusya’nın müdahil olması ile yatışmıştır. ABDRusya ilişkilerinin geldiği aşama C S TRATEJİ Cumhuriyet Strateji 15 Eylül 2008 / 220 19 GÜRCİSTAN’DA OLUP BİTENLER Gürcistan topraklarından Rus askeri varlığını çıkarmak istemekte ve Rusya ile yapılan son anlaşmaya göre Ocak 2008’e kadar Rus üslerinin (Batum ve Gudauta) boşaltılmasını beklemekte idi. Ağustos 2008’e kadar olan dönemde Abhazya’da ateşkes hemen hepsi Rusya, eski Sovyetler Birliği’ni kurmanın peşinde olmasa da, onun mirası olan coğrafyada Rus etki bölgesini yeniden oluşturmak istiyor. Bunun için de en azından bölgesel çatışmalar için etkin bir savaş gücüne sahip bir ordu geliştiriyor. Söz konusu durum Gürcistan ile ilgili süreçte de açıkça ortaya çıkarken, Moskova’nın kendi etki bölgesine herhangi bir yabancı güce de taviz vermeyeceği açıkça görülüyor. Ruslardan teşkil edilen 1500 kişilik bir barış gücü ile, Osetya’da ise 600 kişilik bir Rus barış gücü ve 102 kişilik BM Gözlemcisi (UNOMIG) ile sağlanmaktaydı. Rusya, ABD yanlısı politika izleyen Gürcistan hükümetine karşı nüfusun % 8’ini oluşturan Gürcistan Ermenilerini de kışkırtarak istikrasızlık unsuru olarak kullanmaktadır. AGİT kararı gereğince Gürcistan’daki bölgelerine dönmelerine müsaade edilen Ahıska Türkleri de Ermeniler tarafından engellenmektedir. Ermenistan ise Karadeniz’e çıkış yolu elde etmek için Rusya ile birlikte Gürcistan’daki Ermenileri kullanmaktadır. Gürcistan ve Ukrayna üzerinde Rusya ve Batı arasındaki nüfuz mücadelesi açık ve örtülü olarak sürmektedir. 7 Ağustos 2008 gecesi Gürcistan kuvvetleri Sovyetlerin yıkılmasından beri bağımsız bir statüde olan ve Gürcistan’dan ayrılmaya çalışan Güney Osetya sınırlarını aşarak başkenti Şin Vali’ye ele geçirmeye çalıştı. Gürcüler birkaç Black Hawk helikopter, (muhtemelen Amerikalı) ayaklanma uzmanları, birkaç tabur kadar zırhlı araç ve personel taşıyıcı ile hortum şeklinde dar bir alandan ilerleyerek Güney Osetya’daki Rus destekli direnişi sürebileceklerine ikna edilmişti. Bunu yaparken de ne şehrin girişlerini ne de Güney Osetya’nın sınırlarını kontrol altına almayı aklına getirmedi. Nitekim 08 Ağustos 2008 sabahı hava kuvvetleri ile desteklenen zırhlı ve motorize Rus birlikleri sözde ittifak halinde oldukları Güney Osetya’yı işgalden kurtarmak Gerçek Yeni Dünya Düzeni için sınırı geçtiler ve Gürcü birliklerini hemen geri püskürttüler. 12 Ağustos Pazar günü ise Rusların iki koldan (Abhazya’dan güneye ve Güney Osetya’nın güneyinden Gori’ye) taaruzları Gürcü başkenti Tiflis ve limanlarına giden yolları kesmeyi amaçlıyordu. Bir yandan Gürcü hava alanlarını ve hava savunmasını bombalayan Ruslar, Tiflis’in 40 mil ötesine kadar gelip şehri tecrit etmeye başladı (Şekil). Özetle Ruslar bu savaşa hazırlıklı olduğu belliydi ve Gürcüler kendi tuzaklarına düştüler. Rus karşı harekatının birkaç saat içinde başlaması ve ince planlanmış ve icra edilmiş bu harekatın 48 saat içinde başarılı olması Rusların Gürcistan’ın niyetini sanki öncede okuduklarını göstermektedir. Bunu kanıtlayan bir delil de işgalden bir kaç gün önce Rusların Gürcü internet sunucu (server) ve web sitelerine başlattığı bilgisayar saldırıları oldu. Gürcistan’ın bu süratli başarısızlığı üzerine herkesin aklına gelen ilk soru şu idi; Gürcüler ne yapmak istedi, neden olmadı? Amerikalıların hem Gürcü saldırısından hem de yakınlardaki Rus birliklerinden habersiz olması ve hareket eden Rus birliklerini tespit edememiş olması düşünülemezdi. Akla ilk gelen ihtimal gene istihbaratçıların analiz hatası ve Rusların tuzağı oldu. Şaakaşvili’nin tüm günah çıkarmalarına rağmen Gürcüler Rusların niyetini muhtemelen yanlış okudu ve Gürcistan ABD’ye güvenmenin bedelini ödedi. Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev Rusya’nın Güney Osetya ve Abhazya’nın uluslararası garantörü olmaya devam edeceğini açıkladı. Rus saldırısını Gürcistan’ın toprak bütünlüğü ve egemenlğine bir saldırı ve kendisine doğrudan bir meydan okuma olarak gören Amerikanın tepkisi ise Rusya’yı çekilmeye davet etmek ve insani yardım gönderme arayışı ile sınırlı kaldı. ABDRusya ilişkilerinin geldiği aşama; Rusya, 1980’lerden beri ilk defa kaba güce