Catalog

Dilek FİLİZFİDANOĞLU TUSAM Çalışma Hayatı ve Türkiye Araştırmaları Masası dfidanoglu@tusam.net AKP hükümeti özelleştirmede dünya birincisi… C S TRATEJİ Forumu’nun İMKB’de işlem gören en üst 60 şirket arasında yaptığı araştırma sonuçlarına göre, en şeffaf beş şirket arasındaki yerini de almış durumda. 23 ünya Bankası verilerine göre Türkiye, 2004–2005 yılında özelleştirmede dünya ikincisi, son dört yıl bazındaki değerlendirmede ise birinci oldu. Maliye Bakanlığı’nın 2008 yılı bütçe görüşmelerinden çıkan sonuç bu birinciliği daha bir süre elimizde tutacağımızın işaretidir. Zira özelleştirmelerin 2008–2010 döneminde de bütün hızıyla sürmesi hedefleniyor. Özelleştirme yöntemlerinden de "halka arz" yöntemine öncelik verileceği açıklandı. Halka arz yöntemine öncelik verilmesinin gerekçesi ise sermayenin tabana yayılması ve sermaye piyasalarının derinlik kazanmasını sağlamak şeklinde açıklandı. Şimdiye kadar yapılan özelleştirmelerin ağırlıklı olarak "blok satış" yöntemiyle yapıldığı düşünülürse yapılan açıklamaların pek de inandırıcı olmadığı bundan sonraki özelleştirmelerde de blok satış yönteminin kullanılacağı tahmin edilebilir. 1986 yılında başlayan özelleştirmelerde bugüne kadar yaklaşık 29 milyar 950 milyon dolarlık gelir elde edilmiş. Bunun yaklaşık 18 milyar 160 milyon dolarlık kısmı blok satış yöntemiyle yapılan özelleştirmelerden elde edilmiş durumda. Halka arz yönteminden elde edilen ise sadece 5 milyar 180 milyon dolar. Bu sonuca göre her ne kadar halka arz yöntemine ağırlık verileceği söylense de önümüzdeki özelleştirmelerde de yine blok satış yönteminin ağırlıklı olarak kullanılacağı söylenebilir. Son gerçekleşen satışta da blok satış yöntemi uygulandı ve PETKİM’in (Petro Kimya Holding A.Ş) yüzde 51’lik bölümü SocarTurcasInjaz Ortak Girişim Grubu’na satıldı. D Petrol türevleri sektöründe Türkiye’nin ihtiyacının yüzde 30’unu karşılayan Petkim, AKP hükümet döneminde blok olarak satıldı. Hükümet, özelleştirmede son dönemlerde dünya birinciliğini yakaladı. Türkiye’nin sektördeki ‘gururu’ olarak nitelenen Petkim satılırken, hükümet özelleştirmedeki birinciliği önümüzdeki dönemde sürdürmeyi planlıyor. elyaflar, ilaç, boya, deterjan, kozmetik gibi birçok sanayi alanı için girdi PETKİM tarafından sağlanmaktadır. PETKİM 2006 yılında ilk dokuz aylık dönem için net karını 40.1 milyon YTL olarak açıklamıştı. Bu yıl ise aynı dönem için geçen yıla göre yüzde 132 artış sağlayarak 92.9 milyon YTL net kar açıkladı. Türkiye’nin ihtiyacının yüzde 30’unu karşılayan bu dev şirketin 2006 yılı cirosu 1.5 milyar dolara ulaşmış durumda. 2007 yılı için hedeflenen ise yüzde 10 ciro ve üretim artışı. PETKİM ayrıca uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standart and Poor's (S&P) ve Sabancı Üniversitesi Kurumsal Yönetim Türkiye’nin ‘gururu’ satıldı ÖZELLEŞME SERÜVENİ DÜNDEN BUGÜNE PETKİM, petrokimya sanayinin 1960'lı yıllarda Türkiye’ye gelmesi ve hızla gelişmesinin ardından 1965 yılında kurulmuştur. İlk kompleksi Yarımca'da kurulmuş ve faaliyetlerine 1970 yılında başlamıştır. Yüzde yüz kapasiteyle çalışmasına rağmen Yarımca Kompleksi’nin hızla artan yurtiçi talebe cevap verememesi, PETKİM’in ikinci Kurumlarının özelleştirilmesini kompleksinin kurulması protesto eden Petkim işçileri... ihtiyacını doğurmuş ve 1985 yılında Aliağa’da ikinci kompleks kurulmuştur. Bugün ülkemizin en gözde şirketleri arasındaki yerini alan PETKİM yılda yaklaşık 3.2 milyon ton brüt üretim gerçekleştiriyor. Alanında ülkemizin tekeli konumundaki şirketin 50’nin üzerinde petrokimyasal ürün yelpazesi bulunuyor ve sanayimizin vazgeçilmez hammadde üreticisi konumunda. PETKİM’in hammadde olarak ürettiği plastik ve sentetik kauçuklar inşaat, tarım, otomotiv, elektrik, elektronik, ambalaj sektörlerinin önemli girdileridir. Tekstil sektöründe kullanılan sentetik Türkiye’nin ihtiyacının yüzde 25’ini karşılayan bu stratejik kuruluşumuz da sonunda özelleştirmeden nasibi aldı. PETKİM 1987 yılında özelleştirme kapsamına alındı ve yüzde 51’lik bölümü blok satış yöntemiyle özelleştirilmek üzere satışa çıkarıldı. Aradan geçen 20 yıllık süre sonunda 5 Temmuz 2007’de açık artırma ile yapılan ihale neticesinde sona yaklaşıldı. İhaleye ön yeterlilik alan 8 firma katıldı ve TransCentralAsia Petrocemikal Holding Ortak Girişim Grubu 2 milyar 50 milyon dolar karşılığında ihaleyi kazandı. Ancak ihalenin ardından kazanan firmanın ortaklarının kimliklerinin basına açıklanmaması kafaları karıştırdı. Ortaklıkta Kazak ağırlıklı olduğu belirtilen firma ile ilgili basında çıkan haberler ise bu grubun Ermeni diasporasınca desteklendiği yönünde idi. Sonuç olarak ihale komisyonu, ihaleye en yüksek teklif veren ikinci firma SocarTurcasInjaz Ortak Girişim Grubunun teklifinin Rekabet Kurulu’na sunulmasını kararlaştırdı. Geçtiğimiz günlerde Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nca PETKİM’in yüzde 51 oranındaki hissesinin 2 milyar 40 milyon dolar teklif veren SocarTurkasInjaz Ortak Girişim Grubuna satılmasının onaylandığı açıklandı. Daha sonra firma yetkilileri teklifi 10 milyon dolar artırarak ihaledeki en yüksek teklif olan 2 milyar 50 milyon dolar seviyesine çıkardılar. Grubun ortaklarından Socar, Azerbaycan'ın devlet petrol şirketi ve yüzde 51 hisseye sahip. Turcas uzun yıllardır akaryakıt piyasasında faaliyet gösteriyor. Injaz ise Suudi Arabistan kökenli bir firma. Petrol işleme teknolojileri üzerine çalışıyor. Turcas ve Injaz’ın toplam hissesi yüzde 49. Bu oranlara göre PETKİM üzerinde Socar’ın ağırlıklı söz hakkına sahip olacağını söyleyebiliriz. Şu anda PETKİM’in yüzde 38.68’i halka açık bulunuyor. Özelleştirme ile birlikte yüzde 51’lik bölümünün SocarTurcasInjaz Ortak Girişim Grubu’na satılmasının ardından, Emekli Sandığı’na ait olan yüzde 7’lik hisse ile birlikte devletin elinde yüzde 10.32 oranında hisse kalacak. Kalan bu oranın da daha sonra özelleştirilmesi bekleniyor. Türkiye’de özelleştirmelerin öncelikle IMF ve Dünya Bankası tarafından desteklendiği biliniyor. Zira borçlu olduğumuz bu küresel örgütler kendi borçlarını tahsil edebilmek için Türkiye’nin neyi var neyi yok satmasından yanalar. Yoksa şimdiye kadar özelleşen kurumlardan hangisinde yeni istihdam alanı yaratan ve yatırım yapan yabancı şirket görüldü ki? PETKİM’in 2006 yılına ait raporunda "Ülke ekonomisinin gelişimine 41 yıldır büyüyerek hizmet veren PETKİM; teknolojiyi yakından takip eden, çevreye değer veren gelişim ve değişim yolculuğunda Türkiye’nin sektördeki gururu olmaya devam edecektir" deniliyor. Ancak görünen o ki Türkiye’nin sektördeki gururu artık yok.