Catalog

dönemsel etkenlerin de, olması gereyaklaşık 34 dolar/varil ödeyerek gerçekleştirdiği ortalama ithalat fiyatı, bu kenden fazla tesirli olmaları sonucuürkiye’nin en önemli sorunlarından birini entegre ve yıl ciddi oranda aşılmaktadır. Bu nenu doğurmakta ve fiyatları çok yüksüreklilik arz eden bir enerji politikasının olmaması denle de, 2005 yılı bütçesi hazırlanırsek seviyelere çekmektedir. Arama yaratıyor. Türkiye bu nedenle kendi kaynaklarını da yeteken yapılan varsayımlardan ciddi sapve üretim maliyetlerinin, örneğin Surince kullanamıyor. Enerji tüketiminde ithalata bağımlılık ma olması ve açığın büyümesi kaçınıludi Arabistan’da ve Irak’ta, varil basürekli artarken, üretilen enerjinin yüzde 25’i de kaçaklar maz olacaktır. Buna bağlı olarak, önşına birkaç doları geçmediği dikkate ve kayıplar nedeniyle tüketiciye ulaştırılamıyor. görülen Gayri Safi Hasıla rakamında alınırsa (değişik bölgelerdeki malidüşüş ve öngörülen enflasyon orayetler daha yüksekse de, dünnında artış olması beklenmelidir. ya ortalamasının da 10 doları Financial Times 22 Ağustos Halen ham petrol fiyatları, varil geçmeyeceği söylenebilir), 65 başına yaklaşık 67 dolardır. Yıl badolarlık fiyat seviyesini, klasik şında 40 dolar/varil civarında gerarz talep ilişkileri çerçevesinçekleşen fiyatlar, 8 aylık sürede, de açıklamak hayli zordur. dalgalanmalar göstererek bu seviABD Enerji Bakanlığı9 , yeye ulaşmıştır. TÜPRAŞ, refeOPEC ve Uluslararası Enerji rans fiyatlardan biri olarak kabul Ajansı başta olmak üzere, petedilen Brent petrolüne göre, 3 4 rol piyasaları da dahil, enerji dolar/varil daha aşağıda bir ithalat alanında faaliyet gösteren cidfiyatı sağladığını açıklamaktadır. di kuruluşlardan hiçbiri, elleDış Ticaret Müsteşarlığı tarafından rindeki güçlü simülatörlere ve açıklanan verilere göre12, 2005 yıuzman kadrolarına karşın, filının Ocak Haziran ayları arasınyatların bu düzeye geleceğini da yaptığımız ham petrol ve petrol öngörememişlerdir. Bu durum, ürünleri ithalatına, yaklaşık 5.2 teknik olanakların ya da bu kumilyar dolar ödenmiştir. Bu mikruluşların yetersizliğiyle açıktar, bir önceki yılın aynı dönemine lanamaz. Uluslararası piyasaoranla % 42.8 daha fazladır. Doğal larda, petrol fiyatlarını belirlegaz ve LPG için bu yıl ödenen yen çok sayıda ve çoğu birbimiktar ise, yaklaşık 3 milyar dolarrinden bağımsız etki eden fakdır ve bir önceki yılın aynı dönetörün varlığı ve özellikle jeopomine oranla % 54.8 yüksektir. Türlitik faktörlerle terörün etkilekiye’nin 2004 yılı Ocak Haziran rini sayısal anlamda öngörmedöneminde, ham petrol ve petrol nin neredeyse olanaksız olmaürünleri faturası 3.65 dolardır. Bu sı tahminlerin ciddi oranda yılın faturası, ilk 6 ayda 1 milyar sapmasının asıl nedenidir. Bu 650 milyon dolar fazla olarak gernoktadan hareketle, geleceğe Petrol fiyatlarının önlenemez yükselişinin en çok uyuyan enflasyon canavarını uyandırmasından çekleşmiştir. Doğal gaza ve yönelik tahminlerde de, 105 do korkuluyor. LPG’ye ilk 6 ayda ödenen miktar larlık seviye öngören raporlar ise, geçen yılın aynı dönemine göğu sistemlere geçmek ve dışa bağımlımiştir. Ocak 2005’deki ilk TÜPRAŞ olduğu gibi, fiyatların çok daha düşük re 1.1 milyar dolar fazladır. lığı azaltacak stratejiler uygulamak açıklamasında ortalama 32.55 doseviyelere gerileyeceğini öne süren TÜPRAŞ ve DPT’nin ham petrol fiolarak sıralanabilir. Bunun ötesinde, lar/varillik birim ithalat bedeli öngörülanalizler de mevcuttur. 2004 yılında, yatları tahminleri, şimdiden ciddi oranfiyatların seyrine yönelik mutlak tahmektedir. Sonra bu değer, 38.6 Ğ/varil söz konusu kuruluşların yaptığı anada aşılmıştır. Petrol fiyatlarının bunminler yapmaya çalışmaktan ziyade, olarak revize edilmiştir. DPT’nin önlizlerde, petrol fiyatlarının 2025 yılına dan sonraki seyrini tahmin etmek, daçeşitli fiyat senaryoları yaparak, bungörüsüyse 40 dolar/varil olmuştur. kadar, kademeli olarak ve en çok 35 ha önce açıkladığımız nedenlerle, hayların gerçekleşmesi durumunda, nasıl Bütçe planlamasında bu değerler dik40 dolara kadar çıkabileceği öngörüsü li zordur. ABD Enerji Bakanlığı’nın bir politika uygulanacağının önceden kate alınmıştır. Türkiye’nin ithal ettiği yapılmaktaydı. Dolayısı ile, petrol fiTemmuz 2005’de yayınladığı ‘‘Short planlanmasında yarar vardır. ham petrol miktarı dikkate alındığında, yatlarının nasıl gelişeceği yönünde tahTerm Energy Outlook’’ raporunda öngörülenin üzerinde her bir dolar/vaMevcut fiyatlar, uzun süre sürdürümin ya da analiz yaparken, mutlak yak2005 ve 2006 yılları için 55 60 dolar rillik artışın, ülkemize getireceği yıllık lebilir değildir. Bir noktadan sonra, bülaşımlara başvurmanın fazlaca gerçekarasındaki fiyat tahmini (referans seek yük, yaklaşık 170 milyon dolardır. yük miktarda ithalat yapan ülkelerde, çi olmayacağı söylenebilir. Her ne kanaryo) esas alınırsa, bu yılki bütçeye eDolayısıyla, varil başına öngörülenin Gayri Safi Hasıla’larda düşüş, enflasdar mutlak fiyat tahminleri yapmanın sas tahminin, varil başına 20 dolar ci10 dolar üzerindeki bir ithalat bedeliyon oranlarında artış kaçınılmaz olaçok da anlamlı olmadığını ifade etmiş varında aşılacağı görülmektedir. Biraz nin, sadece ham petrol ithalatı için gecaktır. Bu da petrol talebini düşürecek olsak da, gene de bir fikir vermesi açıdaha ayrıntılı değerlendirecek olursak; yönde etki yaratacaktır. Jeopolitik ettireceği ek yük, yaklaşık 1.7 milyar dosından, ABD Enerji Bakanlığı’nın WTI petrolünün, Brent’ten 1 2 dolar kenler ve uluslararası terörizmin yalar olacaktır. Temmuz 2005’de yayınladığı raporunyüksek seyretmekte olduğunu dikkate rattığı ‘‘köpük’’ maliyetler için bir önda10 , 2005 ve 2006 yıllarında, West Türkiye, 2004 yılında ham petrol ve alır ve TÜPRAŞ’ın da Brent’e göre vagörüde bulunmak çok zordur. Ancak, petrol ürünleri ithalatına 8.6 milyar doTexas Intermediate (WTI) petrolü için rilde yaklaşık 3 dolar civarında düşük rezervlerin yeterliliği, arzın talebi karlar ödeme yapmıştır. Aynı yıl, doğal fiyat beklentisinin, 55 ile 60 dolar araalım yapacağını umabiliriz. Dolayısı şılama potansiyeli ve benzer parametgaz ve LPG (Liquified Petroleum Gas) sında dalgalanacağının öngörüldüğünü ile, 2005 yılı için bütçeye esas olan 40 reler dikkate alındığında, petrol fiyatithalatına ödenen miktarsa, 4.4 milyar anımsatmakta yarar vardır. Bu saptadolar/varil rakamı yerine, öngörülenin larının ‘‘normal’’ koşullarda 3540 dodolardır. Doğal gaz fiyatları, alımın yamalar ışığında, kanımızca en sağlıklı lar civarında seyretmesi, doğal ve hakortalama 15 dolar üzerinde ithalat yapıldığı ülkelerle imzalanan anlaşmalar yaklaşım, birkaç senaryo dahilinde, lı bir beklentidir. Bu da, bir tahminden pacağını varsayarsak, fazla yanılmış kapsamında, bir formüle bağlı olarak olası fiyat bantlarını kestirmeye çalışdaha çok, ‘‘olması gereken’’ fiyat olaolmayız. Bu durumda, sadece ham petbelirlenmektedir. Daha yalın anlatımmak ve ülke politikalarıyla bütçe öngörak algılanmalıdır. rol faturamızın, sene başında öngörüla, içinde fuel oil ve gazyağı gibi bazı rülerini, buna göre biçimlendirmektir. lenin 2.55 milyar dolar üzerinde gerpetrol ürünlerinin farklı katsayılarla Daha somut olarak ve genel enerji Artan fiyatların türkiye’ye etkisi çekleşmesi beklenmelidir. çarpıldığı bir formülle belirlenen gaz politikaları açısından yapılabilecek ithalat fiyatları, doğal olarak petrol fiolanlar ise; enerji tüketiminde kaynakYapılması gerekenler yatlarının artmasına bağlı olarak artürkiye, geçtiğimiz yıllarda, yılların çeşitliliğini arttırmak, enerjiyi vemaktadır. Dolayısıyla, artan petrol fida yaklaşık 22 milyon ton ham rimli kullanmak, talebi planlamak ve yatları yalnız petrol ithalat faturamızı petrol ithalatı yapmıştır. TÜPRAŞ’ın ürkiye’nin en önemli sorunlasürdürülebilir bir seviyede tutmak, petdeğil, aynı zamanda petrol ürünleri, 2005 yılı ithalat planında, Ocak ayınrından biri de, entegre ve sürekrolün en çok tüketildiği alanın ulaştırdoğal gaz ve petrolün girdi olduğu tüm da 22.8 milyon tonluk bir ithalat rakalilik arz eden bir enerji politikasının ma sektörü olduğu dikkate alınarak, sanayi mamulleri ithalat faturamızı da mı açıklanmışken11, daha sonra bu raolmamasıdır. Bu nedenle de, kendi karayollarına dayalı ulaşım sistemlearttırmaktadır. Geçen yıl TÜPRAŞ’ın kam 24.5 milyon ton olarak revize edilkaynaklarını yeterince kullanarinden, kitle ulaşımının egemen oldu C S TRATEJİ 15 T T T ?