Catalog

Finansal spekülasyonlara kurban edilen pirinçte büyük kumar Soros'un fonları pirinçle oynadı Necdet ÇALIŞKAN İ STANBUL Küresel kredi krizi nedeniyle hisse senedi, tahvil ve dolardan umudu kesen Chicago Emtia Borsası'nda 8 farklı vade (Mayıs büyük fonlar, emtia piyasalarına yönelince 2008, Temmuz 2008, Eylül 2008, Kasım 2008, pirinç başta olmak üzere tarımsal ürünler Ocak 2009, Mart 2009, Mayıs 2009, Kasım 2009) finansal "alsat"lara kurban edildi. Pirinç, ile satılan pirinçte fiyatlar, 100 libre başına buğday ve mısır gibi temel ürünlerdeki fiyat (yaklaşık 45 kilogram) 18 dolar ile 24 dolar artışları yüzde 100'leri aşarken, "mortgage krizi" arasında değişiyor. Bunlardan en çok Mayıs ve nedeniyle milyarlarca dolar zarara uğrayan, hızlı ve Temmuz vadeli pirinç kontratları işlem görüyor. sınırsızca hareket eden ve bu özelliğiyle "köpek Pirince yatırım yapan hedge fonlar, şu anda balığı fonları" olarak da bilinen "Hegde fonların" tartışılanların aksine yakın gelecekte hem arz artışı yılbaşından bu yana elde ettikleri kar da yüzde 63'e hem de buna bağlı olarak fiyatlarda düşüş ulaştı. En önemli pirinç ihraççılarından olan Dünyanın dört bir tarafından yayılan "Pirinç stoku Tayland'da Bangkok kalmadı" manipülasyonlarıyla, spot piyasada fiyatlar Borsası'nda mart ayı yılbaşından bu yana yüzde 100'den fazla arttı. sonunda başlayan spekülasyon zinciri, pirincin alınıp satıldığı pazarlara yayıldı. Dünyanın dört bir tarafından yayılan "Pirinç stoku kalmadı" manipülasyonlarıyla, spot piyasada fiyatlar bu yana yüzde 100'den fazla arttı. Yılbaşında 400 doları geçmeyen pirincin ton fiyatı Asya Borsalarında 1000 doları görürüken; aradaki fark da "Hedge" fonlara kar, temel gıda maddesi pirinç olan 3.5 milyar insana ise "açlık" olarak geri döndü. "Açlığa" oynayan hedge fonlar, tarımsal ürün avına çıkarken; Filipinler'den Haiti'ye, Mısır'dan Bangladeş ve Kamboçya'ya kadar milyarlar bir tas pirinç derdine düştü. azaltmayı hedeflediğini vurgulanırken; böylece pirinçte arz sıkıntısı olamamasına karşın, spekülatif alımlarla fiyatlar yükseliyor. Bu olumsuz haberler karşısında pirinç ihracatçısı ülkeler de varolan üretimlerini stoklarda tutma eğiliminde. Böylelikle hem yüksek fiyatlardan yararlanmak hem de pirinç kıtlığına karşı ellerini güçlendirmek istiyorlar ancak olan bu ülkelerde karneye bağlanan halka oluyor. Dünya pirinç ticaretinde gösterge olarak kabul edilen CBOT'ta fiyatlarındaki artış, ithalat ve ihracat fiyatlarını da etkiliyor. Bu yılın başında ton fiyatı 400 doları geçmezken, pirinçte yapılan spekülasyonlarla Tayland ve Vietnam gibi pirinç ihracatçısı olan Asya ülkelerinde ton fiyatı 950 doları buldu. Rekor fiyatların bir diğer nedeni ise dolardaki önlenemez düşüş. Çünkü uluslararası piyasalarda pirinç, dolar üzerinden alınıp, satılıyor ve dolar Avro başta olmak üzere dünyanın önde gelen para birimleri karşısında son bir yılda yüzde 15 ile yüzde 20 arasında değer kaybetti. CHİCAGO BORSASI’NDA HÜCUM Üretim, tüketim ve stok verilerinde önceki birkaç vadeli piyasalarda Hedge fonlar genellikle ha yüksek riskli yıla göre işlem yapan, nispeten da önemli bir ksek karlar elde yatırımlara girişerek, yü . Bu fonlar vadeli değişiklik etmeyi amaçlayan fonlar lık yatırımla 10 olmamasına lira piyasalarda örneğin 1 lı hareket eden hız karşın, pirinçte k ço liralık pozisyon alan e fonların "stoklar fonlardır. Dünyada hedg yon dolar var. tükeniyor" tril 2 şık bekledikleri için 1.5 yıl vadeli pirincin kla yönetiminde ya toplam rın nla yo zis haberleriyle po u tuğ fiyatı 18 dolara kadar iniyor. tut Ama fonların lar. En do n yo gelen rekor tril 15 şık kla ya değeri ise HİNDİSTAN VADELİ n Paulson'ın fiyatlar, büyük hedge fonlar ise Joh Company ve & tarımsal İŞLEMLERİ YASAKLADI yöneticisi olduğu Paulson örü George lat ürünlerin vadeli kü spe ra pa Yaşanan rekor fiyatlar karşısında lü ün aca düny antum Fund. olarak alınıp Qu u uğ old Hindistan tarım ürünleri üzerinde future ibi sah 'un ros So satıldığı (vadeli) konrat işlemi yapmayı Chicago Emtia yasakladı. Buğday ve pirinçte stratejik rezerv Borsası'na (CBOT) da son yılların en hareketli oluşturma kararı aldı. Ancak CBOT'ta işlemler tam günlerini yaşatıyor. gaz devam ediyor. Pirincin vadeli olarak alınıp, CBOT'ta bu yılın ilk 3 ayında günlük ortalama satılabildiği Chicago Borsası'ndaki işlemciler, kontrat sayısı 300 bine yakın artarak 1 milyon 664 hedge fonların kredi risklerini emtia borsalarında bin 153'e yükseldi. İşlem sayısı en çok artan "hedgeazalttıklarını" ettiğinden yakınıyor. 2007'de ürünler ise, soya, buğday ve içinde pirinç alım başlayan likidite krizinin aşmaya çalışan hedge satımlarının ağırlıkta olduğu hububat oldu. fonların, emtia piyasası kullanarak risklerini Hedge fon nedir? KURAKLIK BİRDEN HATIRLANDI 3 milyar insanın temel gıda maddesi olan pirinçte son 5 yıldır üretim ve tüketim rakamları 400 ile 420 milyon ton aralığında seyretti. Stoklar ise 2003'teki 82 milyon ton seviyesinden 2004'te 74 milyona düştü. Geçen yılki pirinç stoku da 75 milyon ton düzeyindeydi. Küresel ısınmaya bağlı kuraklık, artan talep ve azalan arz gibi temel sorunlar son 5 yıldır tartışılmasına karşın, sözkonusu dönemde fiyatlarda bu yılın martnisan ayındaki gibi sert bir yükseliş görülmedi. Hatta Birleşmiş Milletler Tarım ve Gıda Örgütü, ABD Tarım Bakanlığı (USDA) gibi kuruluşlar, bu yıl dünya pirinç üretiminde yüzde 2 düzeyinde de olsa bir artış beklemesine karşın, Dünya Bankası, IMF gibi uluslararası kuruluşlar bu ay içinde yaptıkları açıklamalarla fiyat artışlarını sadece "kuraklığa" bağlayarak, çoktan pirinç stoklarını bitirdi. 21