Catalog

NECDET NEYDİM’DEN ‘CEVİZ OYNAMA ZAMANLARI GEÇTİ’ ‘Cumhuriyeti Kuran Çocuğun Hikâyesi’ Ceviz Oynama Zamanları Geçti: Cumhuriyeti Kuran Çocuğun Hikâyesi (Bilgiyolu Kültür Yayınları) usta yazar ve eleştirmen Necdet Neydim’in yaklaşık beş yıllık çalışmayla okuyucuya sunduğu ve çocuğun dünyasına Mustafa’dan Mustafa Kemal’e uzanan tarihsel bir yolculuğu taşıyan ve onu belirleyen olayların tanıklığını yapan bir kitap. Necdet Neydim ile Ceviz oynama Zamanları Geçti: Cumhuriyeti Kuran Çocuğun Hikâyesi’ni konuştuk. hastane kapısına gidip oğlunu istemesi ve ver- OĞUZ KENAN UYSAL meyiz yanıtını aldığında, “Alana kadar bu ka- pıda yatarım” demesi ve sonunda oğlunu eve ‘ÇOCUKLAR OKUDUKLARINDA götürmesi. Zübeyde Hanım oğlunu iyileştir- MUSTAFA KEMAL’İN mek için kırk lohusadan kırk gün boyunca süt KENDİLERİNE NE KADAR ÇOK topluyor ve oğlunu bu şekilde iyileştiriyor. BENZEDİĞİNİ GÖRECEKLER’ Anne sütü bağışıklık sistemini güçlendi- Sevgili Necdet Neydim, ilk olarak bu ki- n riyor. Kibele gibi bir anne. tabı niye yazmak istediğinizi anlatır mısınız? Mustafa’dan başlayarak Mustafa Kemal Kitabı yazmamı başlatan en önemli şey Atatürk’e uzanan süreçte annesine hep sahip doğal bir sevgi ve doğal sevme isteğiydi. çıkan ve onu asla kırmayan ama yaşamıyla Ben, Atatürk’ü bebek Mustafa haliyle; ilgili hep kararlı duran bir oğul söz konusu. çocuk Mustafa, ergen Mustafa haliyle; deli- Onu doğal bir çocuk yapan özellikleri n kanlı Mustafa Kemal, Gazi Mustafa Kemal neler? Araştırırken bunu nasıl fark ettiniz? ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk haliyle çok Okul yaşamı, arkadaşlık ilişkileri bize sevdim ama en doğal halini yaşadığı ergen- çok tanıdık gelen bir süreç. Onları koruyu- liğe kadar olan yaşamına tanıklık etmek ve cu olması zayıf bir çocuğun dayak yemesini o güzel çocuğu büyürken nelerin etkilediği- onun yerine dayak yiyerek engellemesi, ço- ni ve biçimlendirdiğini anlamaya çalışmak cukluk arkadaşı Salih Bozok’u ömrü boyun- çok özel bir duyguydu. ca yanında tutması, dayısının yanında ka- O süreci yaşarken öyle çok sevdim ki onu. lırken kendine yeni işler yaratması sürdüğü “Ben, bu doğal çocuğu, çocuklara anlatayım, yaşamla uyum sağlamak yerine yeni arayış- kitabı okuduklarında Mustafa Kemal’in ken- lara girmesi onu hem doğal yapıyor hem de dilerine ne kadar çok benzediğini görecekler ona farklılıklar yüklüyor. ve ona sarılıp sevgilerini anlatmak isteyecek- Zaman teleskobuyla zaman yolcuğu yapılabilirdi ve Çiftlik hayatında karga kovalayarak mutlu olduğu ya- ler” diye düşündüm. ben de anlatıyı anakronik (zamanın akışına sadık kalma- zar çoğu kitapta; oysa Mustafa gibi yerine sığamayan Gerçi onların Atatürk’ü sevmek için bu kitaba ihtiyaç- dan ve geçişler yaparak) bir yöntemle oluşturdum. bir çocuk mutlu olmaz ama kadere de bırakmaz kendini. ları yok biliyorum. Çünkü bir çocuk kendine içinde öz- Böylece doğmadan önceki tarih ona nasıl bir dün- Mustafa da onu yapmıyor. gürce oynayabileceği bir vatan armağan eden kişiyi hiç ya sundu ve bu tarihsel gelişimin biçimlendirdiği Lise hayatında hareketli ve eylemci bir delikanlı gö- hesapsız sever. Bunu engellemek mümkün değildir. Mustafa’dan Mustafa Kemal’e giden kişilik yolculuğu rüntüsü çiziyor ama bazı öğretmenlerinin eleştirilerini ‘ANAKRONİK BİR ANLATI OLUŞTURDUM’ nasıl gerçekleşti, bunları çözmeye çalıştım. göz ardı etmeden kendini daha sağlıklı biçimlendirmek- Ceviz Oynama Zamanları Geçti: Cumhuriyeti Ku- n ten de çekinmiyor. ran Çocuğun Hikâyesi’nin ilginç bir kurgusu var. ‘BABASI ALİ RIZA BEY MODERNİST Aklını kullanma ve eleştirel bakarak kararlarını sorgu- Nasıl tasarladınız? DURUŞUYLA GELECEĞİNİ BELİRLEMİŞ lama becerisini geliştiren Mustafa Kemal geleceğe yö- 1869 yılında ilk çocuk dergisi “Mümeyyiz” yayımlanı- GÖRÜNÜYOR’ nelişini aklı öne çıkararak gerçekleştiriyor. yor. Derginin önsözü “Çocuklar artık mahalle araların- Mustafa Kemal’in anne babasıyla ilişkisini nasıl n ‘MUSTAFA DA KAYGILARI, KORKULARI, da ceviz oynama zamanları geçti” cümlesiyle başlıyor. Bu tanımlarsınız? Etkileri ne olmuştur? metin elime geçtiğinde “Acaba öğretmeni bu dergiyi san- UMUTLARI, DÜŞLERİYLE SİZİN GİBİ Yaşamında kısa süre var olsa da babası Ali Rıza Bey BİR ÇOCUKTU!’ dığında saklayıp Mustafa’yı tanıdıktan sonra onun bundan modernist duruşuyla onun geleceğini belirlemiş görü- hoşlanacağını düşünüp ona vermiş midir?” diye düşledim. “Cumhuriyeti Kuran Çocuk” da çekici bir alt başlık. nüyor. Mustafa’nın hangi okula gideceği tartışmalarının n Çocuklara onun üzerine ne söylersiniz? Bu düş gelişti ve onun çocukluğunu araştırmaya başla- dışında baba ve anne arasında bir tartışma görünmüyor; dım. Ama sade bir çocuk öyküsü olsun istemedim. O doğ- Çocuklarla bu kitap konusunda yaptığım söyleşilerde ama zaten yaşananlar Mustafa’nın hangi okula gideceği- madan önceki dünya, doğduktan sonraki dünyadaki geliş- onlara şunu söylüyorum: Mustafa sizin gibi bir çocuktu. ni belirliyor. meler aslına bakarsanız onu belirleyen temel olaylardı. Onun da kaygıları, korkuları, umutları, düşleri vardı. Bu süreçte benim dikkatimi çeken şey, Mustafa olsun, 1789 Fransız İhtilali ulus devletlerin ortaya çıkışına Yaşadığı her sorunun ardından içine kapanmadı. Müca- Mustafa Kemal olsun kendi okuma sürecini kendisi be- neden olan tarihsel bir gerçeklikti. dele etti ve denemekten vazgeçmediği her savaşını kazandı. lirliyor. Bunu öylesine akıllıca yapıyor ki karar verme Modernleşme, Balkanlar’da da gerçekleşiyordu ve bu- Mustafa’dan Mustafa Kemal’e giden yolda ve Musta- ve uygulama süreçlerinin çocuklukta başlayan bir dene- na tanık olan aydınlar öncü hareketler başlatmıştı. 100 fa Kemal iken hep hayata güçlü bir şekilde tutundu ve yim sonucunda ortaya çıktığını anlıyorsunuz. yıl öncesinden ele alınca Mustafa Kemal’in nasıl bir gerçekleştirebileceği düşler kurdu. Anneyle ilişkisine gelince Zübeyde Hanım oğlunu çok dünyaya doğduğunu anlayabiliyordunuz. Hayalleri vardı ama bu hayaller, gerçekleştirme planla- seviyor ve narin bir kuş gibi korumaya çalışıyor ama Mus- Tarihsel yolculukları nasıl yaparım diye düşündüğüm- rını da yaptığı hayallerdi ve ayakları yere basan hayaller tafa büyüdükçe onun bir kartal olduğunu kabul ediyor. Yi- de dönemsel olarak en gelişmiş bilim dallarından birin- olduğunu yol arkadaşları ancak gerçekleştiğinde anladı. ne de annelik duygularını, koruyuculuğunu hiç bırakmıyor. den astronomiden yararlandım. “Çocuklar, artık ceviz oynama zamanları geçti” de- Astronom Mehmet Çelebi var mıydı bilmiyorum ama onu ‘ZÜBEYDE HANIM, KİBELE GİBİ BİR ANNE’ nen bir dönemde, çocuklara özgürce oyun oynayacakları anlatıcı bir figür olarak yaratmak hiç de yanlış gelmedi. Beni en çok etkileyen bölüm Mustafa hastalandığında bir ülke bıraktı o çocuk. n 14 4 Ocak 2024