Catalog

MERHABA Makamat Makamat ’ı uzmanlar dışında okuyan belki çoktur, bilemem ama ben Gürcan Türkoğlu’nun salık vermesiyle 12. yüzyıl Arap edebiyatının bu başyapıtıyla nihayet hemhal oldum, hem de Türkçesiyle. S abri Sevsevil çevirisi. İlk kez 1952 yılında MEB yayınlamış. İkinci kez ise Kabalcı, 2012’de. Sevsevil büyük iş başarmış. Mus ruz. Bir öykü de sadece Ebu Zeyd’in yaşantısı, Hemmam’a anlatmış başından geçeni, o da yazar / aktarıcıya. Oldu 50 öykü. (Hamedanlı’nınkinde 51 öykü var.) Kabal’ın baskısında alt başlık olarak Ve Gel gelelim, Ebu Zeyd de kendi döneminden yakınır. “Dünyanın en güzel yeri” dediği anakenti Suruç’tan bahtının rüzgârına kapılıp ayrılmış, gezgin hayatı sürmektedir. “Hile kurarak dolap çevi tafa Kirenci’nin değerli çe ciz Anekdotlar yazıyor. Bence bunlar rerek yaşa. Çünkü sen, insanları orman virmenimiz hakkındaki araştırmasına iliş ‘erken’ kısa öyküler. Böyle bir gelenek aslanlarına benzeyen bir devirdesin; hi kin yazısını da okudum. Umarım bu gü ten öykü türünün doğması beklenirdi le kılıcını kullan ki, maişet değirmenini zel çabasının arkası Sevsevil’le ilgili bir belki ama roman konusunda olduğu gi döndüresin.” Budur hayat felsefesi, bi makaleyle gelir. Makamat’ın bir de El bi gelişimin bir evresinde takılınmış, de zim dönemimize yabancı olmayan yönü Wasiti’nin nakışlarıyla resimlendirilmiş vamı Batı’da gelmiş. dür. “Her zamana göre bir kılığa girdim baskısı vardır. Beklerim: o da Türkçeye ve devrin iyi kötü dönüşüne göre hal kazandırılır. Güzel yazma, konuşma sanatı ka karıştım.” der. Öykülerde o dönemin Makamat sözcüğü makam ile ay Öykülerin merkezindeki kişi Ebu toplumunu izlersiniz ama insan doğası nı kökten elbette. Kabaca söylersek, bir Zeyd’dir. Darül İslam’ın her yerini işle nın kolayca değişmeyen yönlerini de gö yerde insanları çevresine toplayıp onlara ri gereği sürekli dolaşan Hemmam ne rürsünüz. Bence büyük sanat insan do anlatılan öykülere böyle deniyor. Ancak, reye gitse ona rastlar, her seferinde de ğasını okuyandır. Makamat’ı büyük ya öykülemenin, makamatı ayrı bir anla ğişik kisve altında, de pan da bunu becermiş tı türü haline getiren belirli bir yapısı bu ğişik bir kimlikle, dilen olmasıdır. lunuyor. Bu türü başlatan Bedîüzaman ci, hacamatçı, vesaire. Hemmam’ın her yerde elHamedanî, 1008’de yazmış ken Her seferinde ayrı bir de ona rastlaması zaman di Makamat kitabını. İngilizcesini karış sise içinde, kimileyin oğ la her yerde onu arama tırdım. Arapçasının bizim kütüphaneler lu da yanında. “Her ren sına dönüşür. “Kalıbının de de bulunduğunu anlıyorum. Ele aldı ge çıkar girer bir yalan ve gösterişi ve içinin fesat ğımız Makamat’ı ise elHarîrî bir yüzyıl düzen adamı” der Hem lığı bakımından bir eşin sonra kâğıda dökmüş. Birincisinin yüz mam. Ne ki “sefih” oldu daha yoktur. Bir benze yıllarca pek kapağı açılmazken, ikinci ğu kadar “fasih”tir Ebu rin varsa, o da üzeri gü si yüzyıllarca en çok okunan kitaplar Zeyd. “Padişahlara ne müşle kaplanmış bir ci dan biri olmuş. (Sıtkı Gülce’nin konuy dimlik eden, güzel konu fe yahut da badanalan la ilgili bir makalesinden öğrendiğimize şan, sözün ve şiirin de mış bir heladır.” dedi göre, Osmanlı medreselerinde yüksek ğerlisine sahip olan bir ği adamın kültür düzeyi, Arapça öğretimi çerçevesinde okutulur adam”dır. “Belagat kı zekâsı ve tatlı diline bağ muş.) Oysa elHarîrî, kitabının önsözün lıcını kınından” çek lanır. Onun içindeki insa de, Hamedanlı’nın Makamat’ı ile kurdu ti mi bütün gönüller tes nı keşfeder. Zeyd, “kar ğu ilişkiyi açıkça anlatır. İki yapıtı kar lim olur. Necip Tosun’un deşim” diye söz edebi şılaştıranlar ilişkinin öykünme düzeyin (Doğu’nun Hikâye Kuramı, BA 2017) dik lecektir Hemmam’dan. Birbirinin alter de olduğunu söyler. Anlaşılan, boynuz kat çektiği gibi, Makamat güzel yazma, ego’su olurlar. kulağı geçmiştir. Bununla birlikte, el konuşma sanatı örneğidir. Hamedani ve Harîrî’nin yapıtlarını Jack Harîrî’nin dürüstlüğünü alkışlamak ge Kerouac’ın Yolda’sı ile karşılaştıranlar rekir. Günümüzdeki gibi o zamanlarda DÜNYANIN EN GÜZEL YERİ SURUÇ vardır. Nitekim. Hamedani’nın başkişisi, da bir ‘metinlerarası ilişki’ kuramı olsay Ebu Zeyd’in inandırıcı / kandırıcı kı “Ben zamanın oyuncağıyım. Sürekli yol dı, yazar kuramın ardına saklanır, kay lık değiştirmeleri bize edebiyatın kurma dayım.” der. nak belirtmez, yazdığını özgün diye yut ca yönünü düşündürür. Ebu Zeyd dil us Sonunda Ebu Zeyd Suruç’a döner, doğ turmaya çalışırdı. talığı ve kurmaca kişilikleriyle edebiyatın duğu yerde ölmek üzere. Soyunur bütün cisimleşmiş hali gibidir. Yapıtın bir bakı kisvelerinden, içindeki temiz insanı çıkar İki yapıtın benzeş anlatım ma ana konusu, iddiası edebiyattır, dil mak ister Tanrı’nın huzuruna, “keramet sa yapıları dir. Yapıtı kalıcı kılmış olan asal bir yö hibi olur”. Onu görmeye gelen Hemmam’a Bir kişi başka bir kişinin tanığı, ba nü de budur. Ebu Zeyd’in çektiği tirad verdiği öğüt çok etkileyicidir. “Ölümü kar zen ortağı olduğu serüvenlerini anla lar metnin en güzel yönlerindendir, sı şına dik!” der. Evet! Ölümü karşınıza alır tır. Yazar da bir sekreter gibi bunları not kı edebiyattır. Hemmam ona “edebiyat sanız bu dünyanın ne kadar boş olduğu alıp bize aktarır. ElHarîrî’nın kitabında ayı” der. Günümüzde de popülist politi nu, insanların şu kısacık ömürlerini kendi ki iki başkişi Hemmam (anlatan) ile Ebu kacılar belagat gücüyle halkı kandırıyor lerine zehir etmekle nasıl hata yaptıklarını Zeyd (anlatılan). Bu yapıda her iki başkişinin de rol oynadığı 49 öykü okuyo lar, ancak söylemlerin yazınsal düzeyi düşük oluyor. daha iyi anlarsınız. Makamat örneklemeli bir yazın ve yaşam dersidir. n KItap l İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Genel Yayın Yönetmeni: Aykut Küçükkaya l Yayın Yönetmeni: Turgay Fişekçi l Editör: Gamze Akdemir l Tasarım: Bahadır Aktaş, İlknur Filiz l Sorumlu Müdür: Olcay Büyüktaş Akça l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam Genel Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 343 72 74 l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. Aş., Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 Bahçelievler İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. B u sayımızda günümüzün bir düşünce insanı Sadık Usta’yı ağırlıyoruz kapağımızda. Dünyayı Değiştiren Düşünürler adlı beş ciltlik büyük düşünce tarihi çalışması üstüne yazarla Özdemir İnce konuştu. Sophie’nin Seçimi romanı bütün dünyada büyük ilgi gören William Styron’un bir başka romanı Karanlık Gözükünce, Tomris Uyar’ın çevirisiyle yayımlandı. Kitabı Sibel Süslü değerlendirdi. Çağdaş edebiyatın bir başka büyük adı, William Faulkner’ın öykülerinin derlendiği Emily’ye Bir Gül, öyküler kadar ülkemizin seçkin çevirmenlerinin emeklerini bir araya getirmesiyle de ilgiyi hak ediyor. Kitabı Emine Toprak tanıttı. Şükran Soner, unutulmuş bir eğitim emekçisini yeniden gündeme taşıyan İlknur Doğan Kamalı’nın Asrın kapısını Açan Modernist Bir Öğretmen ve Yazar: Sabri Cemil Yalkut adlı kitabıyla tanıştırıyor bizleri. Taçlı Yazıcıoğlu’nun ilk romanı Hep Sondan Başlar, ünlü felsefecimiz Önay Sözer’in de dikkatini çekmiş. Yazıcıoğlu’nun roman kahramanlarını bütün çok yönlülüğüyle yansıtabilmiş olmasını yazarın özgün romancı kimliğinin bir göstergesi olduğunu söylüyor. 19. yüzyılın önde gelen düşünürlerinden John Ruskin’in dilimize çevrilen kitapları çevresinde düşünce dünyasını Ali Şimşek yazdı. Gazetecilik mesleğinde elli yıllık birikimi olan Deniz Banoğlu, meslek deneyimlerini yansıttığı iki kitap yayımladı. Yazarla kitapları üstüne Gamze Akdemir konuştu. Simla Sunay, çocuk sayfamızda Kurtların Kızı Julie’yi tanıtırken aynı zamanda çocuk kitaplarının temel sorunsallarına da değiniyor. İyi okumalar. turgay.fisekci@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap