Catalog

OKURLARA elenekten ödünç aldıklarıyla, kurduğu masalsı evreniyle, bilmediğimiz kahramanların duyuş ve duyarlıklarını öyküleriyle edebiyatımıza kazandıran Hasan Özkılıç’tan bir ilk roman: Zahit. Edebiyatın kültürel belleğin oluşması ve taşınması özelliğine dair bir temsil işlevini üstlenmeye soyunmuş. Edebiyatımızda henüz yeni yeni konuşulan zorunlu göçler, açlık grevleri, ölüm oruçları, örgütler, örgütsel çelişkiler, sınıfsal açmazlar romanın toplumsal arka planını oluşturmakta, okuruyla en çok buraları tartışmayı arzulamakta” diyor Hasan Özkılıç’la yeni romanı “Zahit” üzerine bir söyleşi gerçekleştirdi Asuman Susam. Gazeteciyazar Yalçın Doğan’ın yakın tarihimizin acılı sayfası Dersim’le ilgili pek çok gizli kalmış bilgiyi ve tanıklığı da içeren çalışması “SavrulanlarDersim 19371938 Hatta 1939” raflardaki yerin aldı. Doğan’ın kitabı tabulaştırılan ağır gerçeklerin konuşulması, belgeler ışığında dile getirilmesi ve devlet arşivlerinin bu yıl yani tam 75 yıl sonra açılmasına dek üstüne şal örtülmüş bir “tedip” (terbiye) harekâtının perde arkasına bir davet niteliğinde. Dersim’de yürütülen askeri harekât bilgileri, alınan kararlar ve yürütülen politikaları, 1389 belge çerçevesinde mercek altına alan Doğan’ın kitabında asıl savrulanlar, yani dönemin çocukları da öyküleriyle özel bir yer alıyor. Kitabını, kızların kaybolmadığı, bebeklerin süngülenmediği, insanların mağaralara sığınmak zorunda kalmadıkları, bombalanmadıkları, sürgüne gönderilmedikleri, özgür ve korkusuz yaşanan bir dünyayı sonraki kuşaklara bırakabilme umuduyla kaleme alan Yalçın Doğan ile “Dersim” dedik ve “SavrulanlarDersim 19371938 Hatta 1939” kitabını konuştuk. Bol kitaplı günler... “G P ‘Y ervasız Pertavsız ENİS BATUR Keşif Hareketleri eni’ bir şair keşfetmenin yarattığı duygudüşünce alaşımıyla, yarı yarıya(dan çok) kaybolmuş bir şairin zaman tünelinden çekip çıkarılmasıyla yaşanan keşif duygusu bir tutulamaz. Üst üste karşıma çıkan iki örnek, değişik bir tartım yapmamı kolaylaştırdı bu aralar. Franz Baermann Steiner, 1909talarından Heidsieck’le Rotterdam Po1952 döneminde, kolektif kâbusun etry’de, Bobillof’yla IMA’da birlikte olgöbeğinde kişisel kâbusların kurmuş, sohbetlerimizin yanı sıra sahnede banı olmuş, Prag doğumlu olduğu eylemeleri’nden kendimce dersler çıkarhalde (tıpkı hayranı olduğu Kafka) mıştım. Almanca yazmış, Almanca yazdığı Sesli Şiir ve Görsel Şiir, geniş alanlar halde İngiltere’de yaşamış ve Micaçtı. O bölgeye geçişin zorluğu bir tek hael Hamburger tarafından izi bukalıp yargıları kırmakla sınırlandırılamaz; lunmuş (Modern Poetry in Translation, gerçek sorun, komşu alanlarla birebir 1992) bir şair. Sağlığında ne şiir kitapları bağlantıları okuma düzleminde beliriyor. yayımlanabilmiş, ne de biribirinden Çağdaş Müzik ve Çağdaş Sanat ile ayönemli (Kölelik ve Eskimolar üzerine) rıştırılması olanaksız bugün, söz konusu akademik çalışmaları; doktorasını Oxşiir yataklarının. ford’da Filistin ve Arap dili ekseninde Chaton’un “site”si, işbirliğinin ne denli vermiş; 800 gençlik çağı şiiri, Treblinka sıkı bir örgü düzeni içinde gerçekleştirilkampında ölen annesi ve babasını götüren Gestapo tarafından yok edilmiş. Topu topu dokuz şiirini okuyabildim Steiner’in, o kadarı yetti “cins” bir şair olduğunu görmeme. Benn, Celan, Canetti erkenden ilgilenmişler şiirleriyle. “Bütün Eserleri” hazırlanıyormuş şimdilerde. Dokuz şiir ne verebilir ki, denilebilir. İyi seçildiğinde, önünüze hem bir dünya, hem bir dil çıkar oysa. Steiner’in ucunu tutmamızı sağlayacak uçlar belirmiştir onlarda. Kırılgan bir bakışı eleveren kristal prizmalar kuruyor dizelerinde. Uzun şiiri “Gebet in Garten” de çevrilmiş İngilizceye, ulaşmaya çalışacağım uzun şiir apayrı yataktır. “Sesli şiir”in yeni ve güçlü temsilcilerinden AnneJames Chaton’u dikkatle izledim ve dinledim; ardından. “Performans”a tanık olmak, CD’den dinlemekten, hele ki yazılı versiyonu okumaktan fersah fersah Steiner’in şiirleri, unutuldukları yerde beklerken eskimemişler. uzak bir deneyim. İşin usAnneJohn Chaton diğinin belgesi. “Kimler ilgileniyor bu tür şiirlerle?” sorusuna yanıt verirken, kabilenin yelpazesinin nasıl genişlediğini vurgulamadan edemedi. Performans şairleri, dikkat ettim, son derece ciddi bir giyimkuşam tarzını benimsiyorlar; uçuk kaçık görünüşlerden, “edâ”lardan kaçınmaları bana kalırsa önemli: Şairin kendisinden bir sirk elemanı yontma eğilimini her zaman yadırgatıcı, itici olmanın ötesinde küçültücü buldum. Şiirsel arayışlar, gözüpeklikler saçınızı maviye boyamanızla, kıçınıza tavuskuşu tüyü sokmakla eş tutulabilir mi? GERİ DÖNEN ŞİİR Keşif konusuna dönelim. Geçmişin sis altında kalmış bir şairinin ortaya çıkarılması, kayboluş yazgısını kırması açısından önemli bir hamle, öncelikle. “Majör bir şiir zaten kaybolmaz” yönünde akıl yürütülmesi dayanaksızdır. Kaldı ki, iyi(güçlü) şiir majör figürlerin tekelinde değildir. Geri dönen her sıkı şiirin, edebiyat tarihinde rahatsızlık uyandırması kaçınılmaz. Steiner’in şiirleri, unutuldukları yerde beklerken eskimemişler. Eskiyebilirlerdi. Şiirin tarihi açısından daha sağlam bir ölçü geliştiremiyoruz gibi geliyor bana. Bir dönemin ünlü şairleri, eskidikleri için unutulmuşlardır. ‘Yeni’ bir şair karşınıza çıktığında farklı bir ölçü mü kullanıyoruz? Kimi yeni şairler ortaya eskimiş şiirlerle gelmiyorlar mı? Yenilikçilik düzmece değilse bile yanıltıcı bir denektaşı olma özelliği taşıyor: Avantgarde tarihi bir yandan da genç ölüler mezarlığı. Chaton’un sesli şiir alanında verdiği ürünler bugüne ait şimdilik; yarına ait olup olmayacaklarını şimdiden kim kestirebilir? Her okur kendi zarını atar, bunu yaparken donanım ve birikimine, varsa uzgörü yeteneğine başvurur bana sorulursa, Chaton yerini açıyor diyebilirim. Geriileri, keşif hareketleri. ? TURHAN GÜNAY eposta: turhangunay@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç?Genel Yayın Yönetmeni: İbrahim Yıldız?Yayın Yönetmeni: Turhan Günay? Sorumlu Müdür: Miyase İlknur?Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı?Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş.?İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64?Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL.?Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: Özlem Ayden/ Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Körükçü/ Reklam Koordinatörü: Hakan Çankaya?Reklam Müdürü: Ozan Altaş ?Tel: 0 (212) 251 98 74750 (212) 343 72 74?Yerel süreli yayın?Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. CUMHURİYET KİTAP SAYI 1192 20 ARALIK 2012 ? SAYFA 3