Catalog

çok katmanlı, derinlikli okuma çabasının, uzun yıllara dağılan emeğin de tanıklığı "Semih Gümüş" adı. Onun içindir ki Yazarın Yalnızlık Burcu, tüm dünyanın, elbette bu arada Türkiye'nin yazınsal verimine topluca bakmak, yazınsal birikimler, geçişler konusunda düşünmek isteyenler için büyük olanak! M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası yalnız, ama güçlü! sında bır ılışkı gozlenebdıyor Semih Gümüş; "eksık gıdencı" olduğunu duşu nuyorum Evet, Semıh Gumuş, yazınımızdakı onemlı bır eksığı, daha doğrusu pek çok eksıklıkten bır bolumunu gı denyor Boylelıkle de yazınsal bılınç olarak bıze ayna tutuyor bu yakıcı, kavurucu metın lerıyle, dıyelım denemelenyle, anlatılanyla Kuşkusuz çok katmanlı, derın lıklı okuma çaba sınm u/un yıllara dağılan emeğin de tanıklığı "Se mıh Gumuş" adı aynı zamanda Onun ıçındır kı Yazann Yalnı/lık Burcu tum dun yanın, elbette bu arada 1 urkıye'nın yazınsal venmıne topluca bakmak, yazınsal bınkım ler, geçişler konusunda duşunmek 1 isteyenler ıçın buyuk olanak Onun, denemelerdekı sorma bıçemıyle tumcelerındckı aynı sozcukler uzerınde duşunmesını dılerdım Sonra yabancı yazarlar dan azımsanmayacak oranda ak tardığı alıntılarda, varsa eğer çe vırmenlennı de anması gerekmez mıydı? Sonuçta alıntı, yazann de ğd ama çevırmenın sozcuklenyle aktanlmış değıl mıdır? Bu arada kıtaptakı kımı sayfa kanşıklıklan uzerınde de dura yım Sozgelımı 91 sayfada doku? on satır yınelcnmış Sonra "kazan mıştır kuşkusuzdur" (15) gıbıya dırgatıcı soyleyısler, "Ret edınce" (72/doğrusu reddedınce) vb ya zım yanlışlan da goruluyor kıtap ta Bunlann Semıh Gumuş'ten kaynaklanmayacağını bılıyorum Oyleyse yenı basımlannda yayıne vı gorevlden daha dıkkatlı olmalı1 kuları kendınce anlamlandırabı len okur, aynntdan keşfettdtçe ka vuşur ozguvene Bıreylığını koru mak, aynntdarda yaşamaktır as lında Bu yuzden edebıyatla ıçlı dışlı olmadan ınsanlaşamaz ın san " (58) "Bugunun okuru, ıyı cdebıyatı gormezden gelıp bırkaç eakımlık yıldızlann pompalanma sına yaptığı katkıyla, yaşadığımı/ yozlaşmanın sorumlııları arasın ıladır" "Entelektuel okur, etkın bır seçıcıdır"" Yaratıcı bırey, sıya sal ve kulturel seçımlen ne olursa olsun, bulunduğu yerde aydınlı ğıyla ayirt eddır ' (94)" Bır ro manın değerı vazara odenen tclıf ucretıyle olçulebdır mı? Ya/arın kullandığı malzemenın de, sanatı na vcrdığı ışçdığın de değerını olçmck olanaksızdır Boyle olma saydı, yu? bın tane satılan bır ro manın değerının bın tanc satılan romandan yuz kat daha çok olma Mgerekırdı " (21) "Gevezelığe, kendını açıklama ya gonul ındırmeyen ınsandır ya /ar" (61) "Entelektuel ya/ar bı rey olarak yazdacak tardıı olan ya zardır " (98) 'Asd sorun yazarla rın yaptddan seçımlerın ne oldu ğu değd, hangı okuma kulturune karşdık gelıp kendderıne nasd bır yer açtıkları " (148) "Belalı b r ha yattır edebıyat Mutluluktan tok mutsuzluk getıren Belkı mutsuz luğun sularına demırlemış yaralı bır ruhun saplantısıyla yıkanıp yunmaya çalışan " (153) "Yazar bıreyler () kurumların değıl, yal nızca kenddennın sozcıduğunu etmelcn gerek(ır) " (161)" Ya zarlar, () ıktıdar üışkdennın yarat tığı çarkların oğuteceğı bıreyler olarak gorul(e)mez " (162) Yazarlar, hele de kendılenni yazmaya adamış gençler yazından ıçen gırerken, yalnızlığı kendı burçfanna ddcmek zonında de mek kı1 Gumuş, Yazann Yalnızlık Burcu'yla ya/arlara yalnız ama guçlu olabdeceklennı duyuran bır denemeler toplamı sunuyor dene bdır Turkçede yazarlann yalnızhk burçlanna ozgulenmış en temel yapıt, gorebddığımce1 Yalnızlığı aşıp guçlu olabdmenın de kılavu zubunedenle 1 Yazarlar kadar okurlann, otekı sanat dallanndakı venmleyıcıyle alımlayıcının da mudaka okuması gereken bır denemeler toplamı Doğrusu ben de buyuk tat alarak, sevınçlı ıç çağdtdanyla okudum kıtabı Gumuş, yapıtının bır yennde, "Sanınm benı anlamaya çalışan lardan başka hıç kımsenın yanıma uğramasmı sağlayamayacağım" (35) dıvor Ama anlayanlar onu yalnız mrakmayacaktır herhalde, yurekten ınanıyorum buna 1 Sız Semdı Gumuş'u okurken, ben ona komşu duran bırkaç kı tap uzcnnde çalışıp ılerıkı hafta larda bu kez de onları konuk ede ceğım "Kitaplar Adası"na Oyle ya, eleştın bunca kapı dı şında tutulup tu kaka cddırktn nasıl koruyacağız usumuzu bu uğursuz kalabalığın uğultusun dan 1 " &AYFA 23 muş Hıçbır surtunmeye, çeldırıcıye kulalc dsmadan, hıçbır alıkoyma ya, kola gırmeyc kanmadan, hıç bır pohpohlanmaya, koltuklan maya gonul ındırmeden ışını cıd dıye alarak surduregelmış kaç ki §ı kaldı kı yazınımızda? Salt bu nedenlerle bakddığında bıle Scnııh Gumus, yazarların, şa ırlenn en onunde korunması ge reken değer olarak buyuk onem ka/anıyor bence Oyle ya, roman cı, oykucu, şaır bır bıçımde nasıl sa çıkıyor, ama eleştırıye kendını adamış, aranan nıtelıklere kendını tamı tamına uydurmuş, bu yanla rıyla neredeyse "olçut" oluştur muş bın her zaman gelmıyor Onun, bırakalım ottkı vcrımle rını, son yapıtı Yazarın Yalnızlık Burcu'nu (Doğan 2005) okurnak bılc ycterlı bu kanıya varabılmek ıçın Kıtabın gınşındc, "Onso?" olarak kaleme aldığı denemesınde bır çalım ktndını de anlatıyor Gu mus; "Okumaya ve duşunmeye onca erken başlayıp eleştın yazmaya geç başlamamın nedenı tam da ıs tedığım yerden başlayıp neden sonra pışmanlık duymayacağım yazdar yazmak ıçın yetennce do nanımlı olmayı kafama koymuş olmamdı" "Öncekı kıtaplanmın tumunden de apayrı bır kıtap ola rak ortaya çıkan Yazann Yalnızlık Burcu, kendı seçtığı duzlemde duşunulmuş, tasarlanmış, yazılmış denemelerden oluşuyor Edebıya tın arka sokaklarında oluşup çatı şan etmenlerı sorgulayan, hayatla ıç ıçe duran bır anlayışın has ede bıyatla nasıl ortuşebdeceğını araş tıran denemeler (10,11) Ya/ınsal bağlamda bır "dunya adası" gozuyle de bakılabılır de nemelere Gerçekten de roman dan oykuye, şıırden denemeye kı talar, yurdar, adalar uzerınde gezı nen, bır kalkıp bır konan almanak bu 1 C)7ellıkle ABD yazınıyla ılgılı one suruşlerın, renkldığın otesuı de ozgunluk taşıdığı kanısına da vardım ben Sonra ızleksel, konu sal butunlukler denlı kavramsal gelıştırımlere dc yer açıyor yazar Çıkdan bu yolculukta yazar ya da okur, Gumuş'un ya/ınsal bağ lamda nerelerden neler damıtarak bızı engın çevrenlere doğru çıkar dığına şaşırarak tanık olııyor Yazann Yalnızlık Burcu, adını anmasa da Semıh Gumuş'un bel kı gı/lıden gızlıye oğluna sunduğu denemeler toplamı olarak anılabı lır bır çalım Çunkıı denemelerde kı yazınsal sıyasal, ahlaksal vb pek çok alanda babayla oğul ara I I M U I i n İ V E 1 ) « K İ T A D 11 ı SIZLAYAN YARALARIN KARA ANLATISI Semıh Gumuş, kulağıma çalı nanlardan kalkarak soyleyeyım, kunılenne okunması guç bın gıbı gelıyor belkı Yadırgamamak elde değd bunu Çunku Kapalı değıl, açık metınler bunlar1 Oyle ya bunca açık, duru, yalın, kalabalık tan, pırdtıdan uzak yaşayan bın nın, kabartılıp atılmış bır yazım anlatım bıçımı yeğlemesı olası mı? Haa, kışılık dıyeceksenız eğer, Se mıh Gumuş'un hep uzaklık bann dıran tutumu da yadırganmamalı bana sorarsanız1 Onun sorgula maları, alçakgonullu bır dıle getı nşın yansıması olarak alınmalı yal nızca Ne var kı Semıh Gumuş, bır "karamsar" olarak alınabuır yıne de 1 Karamsar, ama ' kotumser" değıl' Kotumser, ıyımser"ın karşıtı Kotumser bın ıyımser değddır ar tık1 Kotumsenn dogmacılığına benzer yaklasım sergılcme? o Ka ramsar, genelde akıp gıden yeryu zune kendı gozluğuyle bakan go rece ıyımserdır bır bakıma Du zeltemeyeceğmı duşunduğu ka ra "lık karşısında yalın kılıç kavga ya gınşmek yerıne bunu anlatıp betımlemekle yetınır Oyleyse Semıh Gumuş de, ele almaktan, yaklaşmaktan pek hoş lanır gorunduğu kara anlatı yazar lanyla koşut tutum ıçınde alimsa nabılır pekâlâ1 Orneğın şu soru su, bu yonde bır tanık tumce ola rak alınabılırmış gıbı gelıyor bana "Geleceğın yazarlann ellennde durduğu bır dünyanın çocukla nndan başka bır ıyımserlık kayna ğımız kaldı mı?" (58) Gumuş, yapıtının bır yennde de, "kendimden başka yalnızca kıtaplara guvenen kotumserlığım" (55) dıyor Evet ıçenkçe buradakı soyleyışı yennde elbette, gerçek ten de yalnızca kıtaplara guvenen bır kotumser o, doğru, ama dunya kurmada, evren çızmede kotum ser değıl, karamsar yalnızca 980 sonrası yazınımıza ek lemlenen en onemlı değer lenn başlaruıda, belkı de başında gelıyor Semıh Gu YAKICI, KAVURUCU METINLER Semıh Gumuş, Yazann Yalnızlık Burcu'nda dunya yazınının onde gelen yazarlanyla, onlann yapıdarıyla, bu arada yaşamımıza katdmış roman kahramanlanyla aramızda kopruler kuruyor Za man zaman, denemelerde değd de bır anlatının çevresınde gezıyor muş ızlenımı edınıyoruz Bu vuz den soz konusu denemelere bırer anlatı gıbı bakabılmek olanaldı gorunuyor bana Kımı anlatılarda hafıf bır alay sama da uç verıyor Ama yıne de o, başkaları ıçın kullandığı bctım lemeyle bır "kara anlatı yazarı"1 Semıh Gumuş'un yalnı/ duşun celenndekı ozgunlukle, çarpıcılık ya da aykınlıkla dıkkatı çekmedı ğını ekleyeyım Sozgelımı ben onun, sozcuğun tam anlamıyla bır R d V l ı ı l l f "OKUMAK AHLAK'SA, SOZ GUMUŞ'UN... Semıh Gumuş'e gore, "oku mak, bır ahlak" (32) Bu çerçeve de okuyan bınnın sozlenne goz atmaya ne dersınız pekP tşte Gu muş'ten, neredeyse ozdeyış kalı bında, tadına doyulmaz guzellıkte ınceltmeler "Kendı ıçınde eleştınyı gelıştı np onu meslekı bır tutku olarak seçecek gençlenn onunu açacak unıversıtenın once elcştınye açık olmasi, elcştırıden korkmaması gerekır kı, ancak sınırsız ozgurluk ıçınde oluşan soyutlamayla var o lan eleştınnın yuvası da olabılsın " (136) "Eleştırı, unıversıteden bes lenmedıkçe bır cdebıyatın vazge çılmcz parçası olamaz Nıtelıklı eleştınnın edebıyat kulturunc yaptığı katkının yerıne de başka hıçbır şey geçeme/ / Aslında en yoğun CIIKI\ \ı. uı u/un /anıan gerektıren eleşürı, en pahalı tur durde"(138) "Eleştın yazannın duşunsel ka ?dannı somut olan bulgulardan soyudamaya uzanan aklı, kendını dencmenın ıçınde bulmasına () yol açar " (10) "Un, sonunda odun vermektır" "Yalnızca oku yarak, yazarak, ıç sesıyle konuşa rak, gozleyerek, dınleyerek yaşa mayı anlamak / Susku edebıya tın ddıdır" (23) "Once gormedı ğımızı sonradan ondan başka hıç bır şeyı goremeyeceğımız bır ta pınç nesnesıne donuşturmek bu da geleneksel ahşkanlığımız / Bu anlayışın ozunde, eleştın ve oze leştın yoksunluğu vardır" (121) "Eleştın, yaratıcdığını oznelldde bırleştırebdmelıdır kı, şımdı anla makta geç kaldddanmız zamanında anlaşdabdsın Eleştırel duşun cenın ıç gozu olmadan, yaratıcı bır ozneÜık kazanmadan edebıya tın yem uçlannı gecıkmeden anla mak olanaksızdır " (123) " Otekı romancdann, oykucu lenn, şaırlenn gerçeğı eleştırmenı dk elden dgdendırmez Karşısın dakı dunyadan çdctığında bde, kendı dunyasını kurmaya çalışır eleştın " (33) "Sonunda eleştır menın amacı un kazanmak değd, roman okumak, okuduklanndan anladddarını yazmak, yazarak kendı gerçeğuıe ulaşmak / Hıç kımseyı şaşırtmak ıçın yazmaz eleştırmen, okunı can evınden vurmak ya da duygulannı kışkırt makla uğraşmaz " (35)" Eleştır menlenn okumadığından, araya gınnedığınden yakinan ve yayım lanmış ycdı romanı olan Ahmet Altan, acaba benım yedı kıtabım dan bır tanesını okumuş olabdır mı'" (36) "Edebıyat ınsandan çdup ınsa na donen bır sanattır" (46) "Sus