Catalog

B U L M A C A İLKER MUMCUOĞLU Türkçe Cünlükleri Feyza Hepçilingirler 7 Ağustos, Cumartesl ozak Yaylası'nda şenlik vardı bugün. Öğretmen şenliği, Köy Enstitülülerşenliği... Geçen yıl "Marko Paşa" dergisini yılmadan çıkaran ekip için çınar fidanları dikilmişti; bu yıl, Vedat Günyol'a bir dost selamı, öğretmen selamı gönderildi. Bütün katılanlann imzasıyla Cumhurivet gazetesinde yayımlanacak bir metin oluşturuldu ve öbür tarafta buluşabildiğini umduğumuz dosdarına, Sabahattin Eyuboğlu, Azra Erhat, Halikarnas Balıkçısı ve Orhan Burian'a iletilmek üzere, Kozak Yaylası'ndan, Homeros'un tlyada'yı yazdığı topraklardan, selamlar gönderildi Günyol Hoca'ya: "Cumhuriyet döneminin biiyük aydınlanmacısı, Türkçenin biiyük ustasını, öğretmenliği insan kavşağında buluşma sayan yiiksek Köy Enstitüsü öğretmenini Kurtuluş Savaşı direnişinin başladığı Kozak Yaylası'ndaki bir imece ortamından selamlıyoruz." Yas ortalaması 70 civanndaki korodan, mandolin eşliğinde öğretmen marşları dinlemek de coşkulandıncıydı; aynı ekibin, aynı ruhla horona durduğunu izlemek de. Ahmet Yorulmaz Ayvalık'ın tarihini özededi konuklara; Sami Karaören Antalya Lisesi'nden, öğretmenlerinden söz etti; Talip Apaydın, Köy Enstirüleri deneyimini anlattığı Amerika'dan yeni dönmüştü; eğitim enstirüleri, yüksek öğretmen okulları da dahil, kapatılan onca okul içinden, hep Köy Enstitüleri üzerinde durulmasının nedenlerini irdeledi. Mehmet Başaran bu yörede anlatılan söylencelerden birini aktardı; Osman Şahin'le ben şiir okuduk. Yendi, içüdi ve dağılmadan önce, önümüzdeki yaz, yine ağustosun ilk haftasında, daha çok sayıda öğretmenle buluşmak, kucaklaşmak üzere sözleşildi. K Önce aşağıda tanımlan verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara karc yoksa, bu, sözcüğün alttaki satınn başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru bir şairin adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse, aynı şairin "Dünün Yedi Günü" adlı şiir kitabından bir şiir alıntısı ortaya çıkacaktır. Tanımlar ve sözcüklerinlz: A. Ciddi davranış. 63 68 24 43 64 17 20 14 56 5 36 72 28 H. "... Zaman" (Enver Ercan'ın bir şiir kitabı). B. "... Bo" (Çinlilerin tanınmış şairi.) 30 65 54 I. "Defterlerim dolu: Yaklaştım, erişemedim./ Sancının ortasında, huzur kutbuna ...,/ varacağım noktaya doğru ilerlerken/ ondan uzaklaştım belki de." (Enis Batur). 6 71 15 2 44 8 48 C. Atardamar iltihabı. mimarlık öğrencisinin yaptığı çalışmaya göre, yapım tarihi 1842 ile 1914 arasında değişen ve ev, dükkân, depo olan bina sayısı 363'müş. Araştırmanın tarihi 1994. On yıl içinde bunlardan kaç tanesi eksilmiştir acaba? "Nerede kahrur, ne yenir, ne yapılır?" gibi sorulann yanıtlannı, sonrasındaki okuma, öğrenme, zenginleşme keyfi için sabredemeyecek aceleci okurların, gereksindikleri bilgiyi almalarını sağlamak üzere en başta vermiş yazar. Çünkü biraz sonra, Ayvalık adının nereden geliyor olabileceğini anlatacak tatlı tatlı, Ayvalık'ın coğrafyasını, bitki örtüsünü, ilk ve ortaçağların Ayvalık'ından başlayarak Ulusal Kurtuluş Savaşı'na kadar tarihini anlatacak. Dçedeki yaşayışa değinecek, 1773'te Ayvalık'a verildiği söylenen özerklik üzerinde duracak, insanın öğrenmekle zenginleştiğini duyumsayacağı bilgiler aktaracak. Sözgelimi, o yıllarda Izmir'de zengin bir ailenin yıllık geçimi için harcadığı paranın (1.260 kuruş) seksen beş katı (107.100 kuruş) harcanarak, 1803 'te bitirilen, daha sonra "Ayvalık Gimnasiyumu" adını alacak "akademi"de eski Yunanca, filoloji, fizik, mantık, felsefe, söylev, matematik dersleri verildiğini öğrenmek yeterince ilgi çekici mi? Değilse 1930'lann Ayvalık'ında belediye başkanı Muhip Bey'in tuttuğu rapora bir göz atılabilir: "... 'Mersin' vapuru çarşamba günü gelip perşembe günü Istanbul'a avdet eder (geri döner). Tavilzadeler'in 'Saadet', 'Selamet', Hantalzadeler'in 'Tayyar' vapuru salı günleri Istanbul'dan gelerek tzmir'e gidip yine Ayvalık'a uğrayarak Istanbul'a geri döner. Düzenli seferlerin dışında doğruca, Italya'ya götürülmek üzere, yabana gemiler aralık ve şubat aylarında, zeytinyağı vüklemeye gelirler." Bugün Ayvalık'a herhangi bir vapur seferi yapılmadığını söylemeye gerek var mı? 1980 darbesinde "Cunda" adında Rumluk aramış kimileri. Oysa adanın Rumca adı, "Moshonisi" (Kokulu Ada). Istanbul Belediye'sinin kurulduğu 1869'dan 7 yıl önce, İ862'de Cunda'da belediye kurulmuş. 1966'da ilk boğaz köprüsü Ayvalık'ta yapılmış. Ayvalık, 22 adasıyla aynı zamanda bir adalar topluluğu... Ayvalık yemeklerine varıncaya kadar her şeyleri anlatmış Ahmet Yorulmaz. Bu sonuncusu beni biraz etkiler. Kimselerin bilmediği "curlama", "koloçitha" gibi Girit ve Midilli yemeklerini bilmekle pek övünürdüm, artık övünemeyeceğim Ahmet Yorulmaz, Ayvalık için büyük bir şans. Keşke başka ilcelerin, illerin de Ahmet Yorulmaz'lan olsa da araştırsa, anlatsa, öğretse böyle." fcilingr@yildiz.edu.tr feyzahep@yahoo.com 29 67 37 52 33 78 46 D. "Sabahlan bir baş/ ıssız ve yorgun/ iki kol/ sarkık ve cılız/ iki bacak/ yarun ve tuzak/ buluyorum gövdemde/ nasıl da güç/ geriye dönmek" dizelerinin de yer aldığı, Osman Çakmakçı'nın bir şiir kitabı. 12 Ağustos, Perşembe hmet Yorulmaz'ın "Girit'ten Cunda'ya" adh romanını okurken "Ayvalık'ı Gezerken"in yeni baskısı geldi. "Girit'ten Cunda'ya" bir roman üçlemesinin üçüncü kitabı. Ondan avrıca söz edeceğim; ama 7. baskısı Dünya Kitap tarafından vapılan "Ayvalık'ı Gezerken", hoşluğuyla, şıklığıyla önceliği alıverdi. Çok güzel bir kitap olmuş, kapağında belirtümese de sonunda tngilizce bir özet, arka kapak içine yapıştırılan Ayvalık haritası ve planı Ue önceki baskılardan çok daha güzel. Zaten her baskıda elden geçirip güncelleştirirmiş Ahmet Yorulmaz kitabını; bu kez yalnız elden geçirmekle kalmamış, renkli pek çok fotoğrafla görselliğin etkisini arttırmış, zaten bilinen doğa güzelliklerini göstermek yerine, üstünde pek durulmayan Ayvalık mimarisine dikkat çekmek için ev ve sokak fotoğraflarını çoğaltmış. Safranbolu evleri kadar özel olduğu halde bilebildiğim kadarıyla pek de üstünde durulmamıştır Ayvalık evlerinin. "Eski Roma ve Helen yapı izlerini taşıyan" bu mimari çizgiye günümüzde "Neoklasik" adı verilirmiş. Her kış birkaç kurban verdiği için hızla azalan, henüz ayakta olanlaruı büyük bölümü de kaderine terkedildiğinden daha da hızla azalacağı kesin olan bu evler, ilgi ve sevgiyle eski güzelliklerine kavuşturulmayı çoktan hak ettiği halde, yasakçı zihniyet çivi bile çaktırmayarak yalnızca yıkımı kolaylaştırmakta; balum, yapım, onarım hep eksik kalmakta. Son yıllarda, başta Istanbul olmak üzere, büyük kentlerden gelenlerin Ayvalık ve Cunda'daki Rum evlerine gösterdikleri ilgi, bu evlerin bir bölümünü "gençleştirmiş" gibi görünüyor; ama ya geriye kalanlar? Bir grup Parisli 38 45 79 66 25 J. "Sen o karafile ...sin, alıp sana veriyorum işte" (Edip Cansever). A 11 62 59 12 16 27 47 40 80 55 50 74 77 41 K. iki parçalı kadın mayosu. 34 53 19 3 58 39 1 61 22 57 E. Franz Kafka'nın bir yapıtı. 51 70 32 4 18 73 10 L. Soy at yetiştiriciliğinde yapılan at koşulan, at sergileri gibi çalışmalar. F. Kısa kır manzumesi, çoban türküsü. 23 13 60 26 49 21 7 M. Neodünin simgesi. 76 35 9 31 69 42 75 G. Fas'ın orta kesiminde bir vaha. 756. sayının çözümü A. Sağırdere, B. Erdinç Dinçer, C. Çubuksuz, D. Meşime, E. Ezgi, F. Şeyhi, G. thbarcı, H. îbibik, I. Ruzname, J. Li, K. Eskiye, L. Renk. Şiir "her ses bir renge yakışır su kendi bildiğince akar hiçbir şeye benzemez içimizdeki uçurum" Ahmet Yorulmaz'ın "Ayvahk'ı Gezerken' kltabının 7. baskısı Dunya Kttap'tan yayımlandı. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 758 SAYFA 31