Catalog

O K U R L A R A AhmetOktay 19 i i ytlında doğdu Ilk gençlık yıllan Ankara'da gectı 1957 yılında Istanbul'a yerlestı. Gazetecılığe başladıktan sonra tckrar Ankara'ya dondu Yenı Istanbul, Vatan ve Ek\pre\ gazetelerınde çalıstı 1965 yılında gırdığıTRT Ankara Haber Merkezt'ndekı görevınden 197 6 yılında tstıfa ederek ayrıldı Akajans ve Dunya gazetelerındekı çalısmalarının ardindan yenıden TRT'ye dondü ve 1982 yılında kendı ısteğıyle emeklıye ayrıldı Mıllıyetgazetesıne geçtı 1993 ytlına kadar çalıştı Mılltyet'te Bu tanhten sonra kendısını tumuyle edebıyat çalışmalarına verdı Ahmet Oktay'ın ılk sıırt 1948 yılında 'Gerçek' dergısınde yayımlandı 'Mavı dergtsı çevresınde oluşan edebıyat hareketı ıçınde yer aldı Öktay ılk donemı saytlan 195060 yıllan arasında destansı bır soyleyısle şıırler yazdı, güncel ve yerel olandan evrensel temalara uzanmayı denedı 1960'lardan sonra ıse toplumcu gerçekçı anlayi} ıle îkıncı Yenı arasında bır kopru oluşturmaya çalıştığt görüldü Oktay'ın bu donemının urunlen "Dr Kalıgarinın Dönüşu" ve "Yol Ustundekı Scmender'de bır araya getırıltr O ğrencılık yıllarında çoğu çocuk gıbı ders kıtapid rını okuınak vtnne ro man VJ da çızgı ıoman okumayı teıcıh cdeıdını \ego7iım ders kıt.ıplaıına her ılıştıgınde suç lııluk dııyardım Bu haha ben7er bır duyguyu ama taııı tersındcn hıssettım Başucunıda okunmayl bekleyen onca loman ılururkcn elımc geçen bılını tarıhı kıtabını bır turlu bırakamadım, elımden bı rakamadığım kıtap ' Mekanik I'ıırk", 18 yuzyılın unlu satranç oynayan makıncsını anlatıyordu, ılk otomatların teknık aksamları ve tarıhçelerı ıi7crıne yazılmıştı Sıkıcı gıbı gorunen alt başlıgına rağmen "Mekanik Turk ' çoğu romandan daha akıcıydı, ayrıca ya/ar makınenın nasıl ışledıgını kıtabın ancak son sayfalarında açıkladığı ıçın, ge rılım ve merak kitabı çok akıu kıl mıştı Tonı Standage'ın "Mekanik Turk" kitabı, ılk başta başlığı ıle dıkkatımı çektı "Mekanik lık" Turk mılletının tıpık ozellığı olma dığı ıçın kelıme ovunu olabıleceğını duşıındum anıa kıtabın gırış ya /ısında guzel bır ozetle ne anlata cağını, hangı donemden bahscde ceğını ve kımlerın adının gcçecegı nı dııyuyordu, yapay zekâ konula rına çok fazla ılgı duyduğum ıçın kltap hemen ılgınıı çektı "Mekanik Türk" yapay zekâ konularını seyenlere çok ilginç gelecektir, ayrıca gençlerin de merakla okuyacakları bir yaz kitabı. Bilim kitaplarında ender rastlanan bir akıcılıkla yazılmış. •• Asuman KafaoğluBüke Yazın Sanatı "The Turk" ıse Deep Blue da avnı gozle deger lendınlmclndı Nası! bu vınç kaı şısında bı/den dahj ustıın oldu^tı ıçın a^ağllık komplcksınc kapılmı yoısak Deep Blue va yenılen Kas parov da kendını vcnık hıssetme melıydı Ama hıssettı DEEP BLUE'NUN ATASI Tom Standage, "Mekanik Turk" kıtabında Kcmpelen adlı Avustur yalı bır saray gorevlısının satıanç oynayan otomatı yaratışından, sek sen be$ yıl sonra yangında bır mıı zenın deposunda kul oluşuna ka dar suren macerafcinı tarıhsel olav lar ve kışılen temcl .ılarak anlatı yor Askerı stratc|i ustası olarak bıll nen Napolyon bılımdtkl gelışmc lerı ılgı ıle kaışılayan Ben|amın Franklın ve Çarıçe Yekatenna, "Turk" ıle satıanç oynamış unlu lerden bazıları Ama Turk'un varlı öl sadece onunla satranç ovnamıs, kı^ılerı ctkılemekle kalmıvor, Ketn pelen'ın otomat konusunda gelıç tırdığı metotlar, sanayı devrımı ıle ortuştugunden modern dokuma tezgâhlarını ılk hesap makınclerını de etkılıyor Standage, tum bunları son dere ce sadc bır dılle anlatmı^ Bır bılım kltabından tam ısteyeteğımız şekıl de aydınlatıcı bılgılerle dolu ama anlattıgı tum mekanik gelışımler de çok anlaşılır Mekanik Turk, once Vıyana sa ravmda, daha sonra Parıs vc Lond ra'da, yıllar sonra da Amcrıka'da çok sayıda ınsanın ılgısını çekmış, ona sahıp olan ınsanlara şohret ve para sağlamı^ bır otomat Standa ge, çok genıj} kapsamlı bır araştır ma yaparak Turk'un değdığı hayat ları ve Turk hakkında yazdan tum belgelerı kıtabında toplamış Neden Kempelen bu ış ıçın bır Turk kuklası scçmıs' dıye bır soru takıhvor ınsanın aklına 1683'dekı 2 Vıyana Kuşatmasından sonra Turk motıflı muzık eserlerı, kadın gıyımınde alaturka dokumalar, Turk kahvesı, dogu masalları Avra pa'da nıoda olmustu, mekanik furk un yapımından on yıl kadar sonra Mozart "Saraydan Kız Ka çırma " operasını yıne aynı saraya sıınuyordu Mekanik Turk basında tıırbanıyla ve U7iın kıvrımlı bıyıkla rıyla, Vıyana kuşatması ardından esır kalan Mehter takımı askerlerı ne benzıyordu Aynca Doğn hep bılınnıezlığın ve buyunun kaynağı olarak kalmıştı Kempelen belkı bır doğulu kullanarak bu duşunce den faydalanmak ıstıyordu orıler uretılmı; o vıllarda ve bu açıklamalaıa ga/ctelerde genış yer venlmi!) Bır teorıye gore satranç taşlarının ıçıne yırleştırılen mıkna tıslar sayesınde I urk ta^lan oynatı yordu Bır başka teorı ıse kuklanın ıçıne bır çocuğun gırmi!) olduğunu savunuyordu Dr Cîamalıel Brad ford ve unlu yazar Edgar Allcn Poe en akıkı ço/umlerı uretenlcr olmuştu Ama tabıı soylencnlcr hepsl sadece teorı ba/ında kalıyor du, kımse Turk'un nasıl ışlcdığını ıspatlayamıyordu luık'un sahıbı olan kışller ve yakın çevresı de sırrı saklanıa konusunda çok kararlı davranıyorlardı, bu sayede uzun yıllar boyunca I urk'un gızemı ın sanları ona çektı ^ımdı bu teorılcrı okurken asıl uzerınde dıırulnıası gereken, Turk'un kaç kışıyı yenmi!;, kaç kışı ye yenılmış olduğunun hesabının neden kımse tarahndan yapılmadı ğı şa^ırtıcı gelıyor Demek kı ger çekten de ınsanlar sıhırll bır şekll de satranç ovnavabılccek bır makı nenın olabıleceğını dusfiınmuşlerdı halbukı hıçbır sıhır voktu, makıne kuçuk bırkaç goz boyama sayesın de ışlıyordu Tekrar Kasparov Deep Blue maçına donersek, Kasparov unlu maçtan sonra yaptığı basın toplantısında Deep Blue'nun yaptığı bazı kurnazca hamlelerın ancak bır ın san tarafından yapılabıleccğını ıs rarla soylemıştı S07 konusu haın lenın bır bılgısayar tarafından yapılamayacağını, dunyada boylesı bır hamleyı akıl edebılecck sadece bır kaç oyuncu olduğunu savunuyor du Ustaya gore, Deep Blue hıle yapmış ve programcılarından bırı oyun sırasında makıneye mudahale etmıştı Kasparov'un bu sözlerını IBM ıltıfat olarak kabul ettı (hısse senet lerı bu olaylar sırasında zırve yap mıştı) ama Kasparov'un talep ettığı oyunun programını gostermeyı de ret ettı Daha sonra bu konuda ba sın da baskı yapınca programların sokulduğu soyıenmıştı Bu neden lerden dolayı, hâlâ ınsanlığın tam yenıbp yenılmedığını bılemıyoruz Mekanik Turk'ten berı suren bır duello belki henuz son karşılaşma sını yapmadı "Mekanik Turk" çok eğlenceü bır kıtap, ayrıca Gulenbılge Zanardı tarafından nefıs bır Turkçe'yle aktarılmış Kıtap yapay zekâ konu ZEKÂ MACI 1997 yılında gıınluğume Kaspa rov Deep Blııc maçı hakkında bazı duşuncelerımı yazmışım, bu maç yapay zekâ tconlerım herkesın gundemıne getırdığı ıçın ozelllklc nos.uma gıdıyordu Kasparov'un maçtan once '(t)abıı kı yalnızca ın san ırkını savunnıak ıçın onunla 1970'lerden sonra karşılaşmam gerekır" sozlerı konu ya Kasparov dahıl herkesın hangı kapsamlı gozle baktığını bence lyı anlatıyor araştırmalanyla da öne du ü gunlerde basında da "ınsan çıkan Ahmet Oktay bu lık onuru" başlıklı komık yazılar sayımızın o'zel dösyasını çıkmıştı oluşturuyor Kasparov ıle Deep Blue'yu, Fenerbançe ıle Galatasarav gıbı ra Bol kıtaplı günler kıpler olarak duşununce tabıı he TURHAN GÜNAY pımız (Deep Blue'yu yaratan ve ge lıştıren muhendısler dahıl) Kaspa email: cumkitap@cumhuriyet.com.tr rov'u tutmak zorunda kaldık bız ınsanlar, onlar makıneler Vc 1997 Mayıs ayında 200 mılyon farklı pozısyonu analız edebılen, IBM'ın gclıştırdığı Deep Blue karşısında Kasparov oyunu kaybettığınde, Imtlyaz Sahlbl: çağ Pazarlama Caınanılmaz uzgun ve yorgun goru zete Dergl Kltap Basım ve Yayın nuyordu Bız, ınsanoğlu, yenılmış A$'yl temsllen Cumhurfyet Vakfı adına llhan selcuk o cenel Yayın mıydık'1 Yönetmenl Ibrahlm Yıldızo Yayın Aslında Kasparov Deep Blue Yönetmenl Turhan cünayosomaçı bıze ne ınsanlık, ne de ınsarumlu Müdur Mehmet Sucu o Cörsel Yönetmen. Dllek Akıskalı o nın zekâsı hakkında yenı bır şey Baskı Merkez cazete Dergl Basım soylemıştı Ustelık bence makınele Yayıncılık san veTlc AŞ Barbaros rın ve yapay zekânın ne yapabıle Bul No 125 BEŞİKTAŞ ' Idare Merkezi Türkocağı Cad No 3941 Ca ceğını, ınsanı alt edebıleceğını bıle galoglu. 34334 Istanbul. Tel 0(212) gostermıyordu, bu maçtan tek oğ 512 05 05 Cumhurlyet Reklam: rendıfiımız, satranç hakkında yenı Cenel Mudür: özlem Ayden /Cenel bır bılgı ıdı Satranç, olasılık he Müdür Yard. semra Yazıcı / Reksapları uzerıne kurulu bır oyundu, lam Müdürü: Hüseyln Dalkıran / TBİ 0 212 512 47 78 512 48 30 Fax o kadar Insandan daha fazla yuk 0212 5138463 kaldırabılen dev ınşaat vınçlerı ne TURKUN CIZEMI Turk'u ızleyenler onlarca yıl bo yıınca onun sırrını çozmeye çalış mışlar Bazıları çok ılgınç olan te TAP Jarını sevenlere çok ılgınç gelecektır, ayrıca gençlerin de merakla okuyacakları bır yaz kitabı Bılım kitaplarında ender rastlanan bır akıcılıkla yazılmış • www.yazinsanati.com Tom Standage, "Mekanik Turk" kitabında Kempelen adlı Avusturyalı bir saray görevllslnin satranç oynayan otomatı yaratt$ından, seksen bes yıl sonra yangında, bir muzenln deposunda kul olu$una kadar suren macerasını, tarlhsel olaylar ve klsileri temel alarak anlatıyor Mekanik Türk / Tom Standage I çev Gulenbılge Zanardı I Saga Ya ymlart / 2004 / 250 sayfa C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY I 7 50 SAYFA 3