Catalog

Rıfat Bali ilginç bir çalışmayı imzalamış Devletin Yahudileri ve "öteki" yahudi Rıfat Bali, kendi uzmanlık alanı olan yakın dönem siyasi tarihimizde fırtınalar yaratacak kitaplar yazmaya devam ediyor. önceki kitabında (Aljya : Bir Toplu Cöçün Öyküsü) Yahudi göçünü irdelerken, cemaatlerinin ve gizli seryislerin üstü örtülü ne işler karıştırdıklarmı belgelemişti. Bu kitabında ise benzer konuları biraz daha ayrıntısal bir gözle irdeliyor. n Tufan ERBARISTIRAN alıudıleı genel anlamda dışa kapa lı kendı gcleneklenne sıkı sduya bağlı bır toplumdur Bınleree yd dıı ılıaspora da yaşamaları, orta çağda buyuk bır kıyıma uğramaları, lkıncı Dunya Savaşı'nda aynı yazgıyı paylaşmaları sonucunda ıçlerıne ka pandc bır yaşamın kurallarını benım semışlerdır 1948 ydında kurulan Isra d devletı ıle bu kurallar bıraz yıkılır gı bı olduysa da, kendı dınsel oğretıleı ı katı geleneklerı, koku çok eskıye da yanan ınançları nedenıyle 'çevrelerıy ie olan ılışkılerınde hâlâ tedırgın ve ısteksızdırler Yazar boyle bır konu nun uzerındekı ortuyu kaldırmaya ça lışıyor Rıfat Balı, kendı uzmarddc alanı olan ya lun donem sıyası tarihimizde fırtınalar yara tacak kitaplar yazmaya devam ediyor On ceki kitabında (Alıya Bır Toplu Goçun ö y kusu) Yahudi goçunu irdelerken, cemaatle rının ve gızlı servıslerın ustu ortulu ne ışler karıştırdıklarmı belgelemişti Bu kitabında ıse, benzer konuları bıraz daha ayrıntısal bır gozle irdeliyor Kıtap beş bolumden oluşmaktadır Spı noza'nın Etıka'sını andıran gcometrdc bır sıstemle bırbınnden gorunuşte ayrdmış, ama tcmclde ortuşen bır anlayışla ya/dmış Yazarın bunu yapma amacı bırbırınden ba ğımsız bolumlerın ayrı ayrı okunabdmesını daha rahat sağlayabılmek, ote yandan da te mel duşuncenın bu parçalarının belırlı bir yoıumdabırleşmesınısağlamak1 Sozgelımı Yahudi ınancının temelı olan ustunluğun' , 'kavımlığın 'kapalılığın' ve 'gızldığın' Turkleşme seruvenı ıle zarar gorduğu ger çeğıdır anlatılmak ıstcnılen Şımdı kıtabı karşımıza alalım ve bu ılke ler ışıgında ırdelemeye başlayalım Bırıncı bolumde beş seçkın Yahudının ozgeçmışı anlatılıyor Her bırı devlctle ışbırlığı yap mıştır Bazdaıı ust duzcy polıtikacı akade mısyen emnıyet amııı bılc olmuştur Btın ları sııasıyla ozet halınde clc alalım llk bolumde yer al<ın beş Yahudi ıçın bir genclleme yapar yazar ve şunları soyler Onlar ıktıelaııncgdımıneolursaolsun hu kumctın hı/metındc gorevlı lerdı s/213 Bu bolumde ılk olarak karşımı/a Ittıhatçı Bir Emıııyct Amırı Samuel Izısel adıyla bir Yahudi eınnıyctçı çıkar Samuel ISMSCI 23 Ocak 1913 yılmdakı unlu Bab ı Âlı baskı nın ı kıtdmıştır Haylı ılgırn, bir kışılığe sa lııp olan bu kışının >aşamı da eaıpıcı ola> larla dolııdur 11 Ha?ıran 1913gunuoldu rııkn Sadra/am Malımut Şcvkct Paşa nın katıllerını yakalamak ıçın yapılan operas yonda bir bacağma kuışıın ısabet etmıs, sonıakı yaşanıı boyunca top ıl kalmıştır Po lıs Emcklderı Dunıgı nı kuı ınlaı aı ısııula yet ılan S lzısel le dgılı olarık 2001 \ılın da Emnıvct Muduru I yupiyıhın kcndtsın dcn 'azınlık dcgıl bir 1 urk meslektaş ola rak so7 etmıştır tkııuı ısım Salanıon Adato dur DP nın ılk gayrımuslım mdlctvekılı olan bu kışının yaşamı ınışlı çıkışlı olmuştur Mdletvekdlığı sırasmda bırçok sosyal ve sıyasal olayda on culuk eden S Adato nun sonu haylı drama tıktn Bir yolsuzluk olayma adı karıştırılır \ e her şeyını kaybedeı Sıyası ıtıbaıını gelece ğc yoıulık duşleıını R Balı bu bolumde şunları yazar ' en onemlı ıcraatlarından da goruîeceğı gıbı, gerçek anlamda mılle tınvekılı olup Lemaatın vekılı'olmamasıy dı s/108" Kıtabın uçuncu bolumu ıse yabanu duş manlıgı uzerıne ayrılmış Ozellıkle Nadır Nadı ve Ahmet Emın Yalman'ın bu konu dakı karşılıklı yazıları çok çarpıcı sonuçlar doğuruyor Ikı yazar da kıyasıya bırbırlerı nı eleştmr Bu bolumde aktarmaya değer bulduğu muz bır olayı paylaşalım Ataturk 1938 yılı nın ılk aylarında Yahudi Prof Schwartz'ı yanına çağırır vc lngılulerle gızlı bır goruş me yapmasını soyler Ataturk Almanlarla (ongorduğu) savaşa gırmek ıstememekte dır Bu olayın gerçekleşmesı ıse, Ataturk'un ılenye yonelık bügısının sağlamlılığı sayc sınde olmuştur KOLAY PARA KAZANMAK Dorduncu bolum fuhuş uzenne ayrılmış Bu bolumde Yahudılerın 19 ve20 yuzyıl dakı ozellıkle Istanbul dakı fuhuş olayında kı ycrı tespıt edılmeye çalışılmış Yazarın verdığı bılgılcr gosterdıgı kanıdar donemın ıçınden anlatılan anılar de bu konuda sağ lam bır kanıya varıyorsunuz tstanbul'un Galata semtınde Yahudılerın egemenlığm dekı fuhuş sektoru 1800'lu yılların sonun da Rusya ve Balkan ulkelerınden gelen yok sul Yahudi kı/ların kolay para kazanmak uğruna başlattıkları fuhuş eylcmı, dev bırsa nayı yaratmıştır Kıtabın bu bolumunde yer alan resımler/ısımler ıle bu konunun daha da çarpıcı ve ınandırıcı bır boyut kazanma sı ıstenmış Kıtabın bu bolumunde ayrıca, Sabetaycı lık konusu ozet halınde ele alınmış l/mır lı Sabetay Sevı ıle Yahudılcr Mesıh'ın geldı ğıne ınanmışlardı 16 yuzyılda başlayan bu olay etkısını kaybedcrck gunumuze kadar gelmıştır Bu akıma ınanan kışıler arasında bazı tanınmış kışılcrın de adı geçmektedır "Rahşan Ecevıt, Ismaıl Cem, Org (,evık Bır, Kemal Dervış Talat Saıt Halman Ab dılpekçı " Sabetaycılık kendı ıçınedonuk, çok gızlı rıtueller kull.ınan Yahuddığı fark lı vorumlayan hâlâ Mesıh'ın gerı gelmcsını bekleyen bır ınanca sahıptır Bazı evlcrdc havakarardığında kadınlarveerkeklerMe sıh ın gclmesını kola\ laştıracak dııalar okur Kıtabın son bolumunde ıse Uıl ı djt yıl laronec yaşanan bıı katlıanun ovkusu anl.ı tılır 1947 yılınd ı Şoıkava aılesmden 17 va şındakı Havını Musluman olmıvı kabul cder Şeyh Mulı ımmed ın telkınleıı ıle Mus> luman olan bu genç bır Yahudi kızına aşık oltınca, Yahuelılığc gerı donmck ıstcr Urfa halkı buna çok kızar ve tepkı gosterır Bır gctce\lerınegııen belırsl/klşlleı aılcnın ta mamını katle^ler Ola\ halâ karmaşıktır \e tam anlamıyla ço/ukmcmıştır Rıfat B<dı, bu kitabında cumhurıvct do nemıne gondermeleıde bulunuyor Yahu dılcrın Turkleşme u^rıına kendı dkelerın den, geleneklennden hatta ınançlarından odun verdı^ını one sunıyor Yahudi eema atının ıkıncı plana ıtıldığını, onemlı olanın Turkleşmek oldugunu soyluyor Bu done Beşıncı kışı ıse, Ordınaryus Profesor Mı şon Vcntura'dır KendısıTuıklukuzcrıneo denlı ıluı goruşler surmuştur kı Trakya olaylaıında kcndısıne soylcnen ştı so/leran lamdır Bı/stnı Fıırk zınnedıvorduk Ya hudı ışkıııiL ne karıştın Ne ışın vardl1 s/201 Vuntuıa <«ıygın bıı ho(. ı ıdı Sınıfa gırdıgınde At ıturk bılc A\A$A kalkardı Bu onun nc dcnlı saygın bırı oldug'unu gostcrı yor Setını zam.ınında şu sozlcn soyler I urk vatanına bcnden daha bağlı kımse ltrvarsatıyunu/u şuphesız onlara aksı tak dırde bana vcrını/ s/207" Nc vazık kı o da bırçoklan gıbı Varlık Vergısı nedenıyle kusturulecektı PARİTA, SAKARYA VE STRUMA tkıncı bolumde ıse belleklerden sılınmış uçgemıolayı ayrı ayrı anlatılıyor Parıta Sa kaıya vt Stıuma uç olay <,arpıcı bir bıçım de karşımıza getınlıyor Nazılerden ka^an yuzlcrce Yahudi Parıta gemiM ıle Israıl'e gıtmek ıster Turkıye'nın transıt geuş ışle nnde bıle sorun yaratmaM nedenıyle perı şan olurlar \ ler şeyc karşın mutlu son on Y Izmirde Vatansız Yahudilerle Konuştuk Uçuncu kışı ıse, hukukçu Gad Fran ko'dur Zamanın onemlı kışılennden bırı olan G Franko lyı bir hukukçu ıdı Turk leşmeyı savunan, demokratık ve laık re)imın nımedennı çevresıne anlatan bıı aydındı Varlık Vergısı ıle butun hayallen yıkıldı ve yaptıklannın ozeleştırısını anlattığı bir yazı da şunları soyler " o donemın Yahudi gençjığı arasında Sıyonızme hasmane tavır takınan ender kışılerden bırı olduğumu da kabul etmelıyım s/155" Dorduncu kışı bağımsız mıllervekılı olan Samuel Abrevaya Marmaralı'dır Tıp eğıtı mı alan bu kışıyle yapılan bir şoyleşıde şu sozler dıkkat ı,ekıcıdır "Hayır, bızım ıçın hıçbır Yahudi meselesı yoktur Çunku bız Turkuz' s/175" larındır Sakarya gemısı ıse 2400 yolcusu ıle yuzen bır şehırdır adeta Buyuk sıkıntılar yaşarlarsa da, mutlu sona erışırler Struma olayı ıse çok dramatıktır 778 Rumen volcu su ıle Kostence'den çıkan bu gemı, kapta nın vıze sahtekârlığı nedenıyle bır turlu yo la devam edemez 23 Şubat 1942 gunu Ka radenız sahılıne ^ekılır (belkı de olume terk edılır) kendı yazgısına bırakıhr Bır torpıdo ıle batan bu gemının kım tarafından batırıl dıgı hâlâ tartışma konusudur Bır kısım yet kılı Rus gemısını ımlerkçrı, bır başkası da Turk gemısının ateş ettığı yonunde bılgı ve rır Bu hâlâ ustu açılmamış, haylı ılgınç, çar pıcı konu arşıvlerın tozlu raflarında bekle mektedır Her nedense konunun uzerıne yetennce gıddmemıştır me ışdc tutarken, dınsel kımhğın bır kenara atddığını, onemsızlcştırddığını Turk kımlı ğının tum dınsel ve etnık farklılıkları ortmek ıçın one çıkarıldığını anlatmaya çalışıyor Yahudi, Ermenı, Rıım, Yunan, Kurt ve dı ğer kımlıklenn Turk kımlığı ıçınde erıtd mek ıstenddığını, bunun ıçın de ba?en bas kıların oluşturulduğunu ımlıyor Sozgelımı bu baskılara karşı çıkanların Varlık Vergısı de etkısızleştırıldığını dde gctırıyor Bunlar ıçınde kendı dınlerıne ve geleneklerıne en çok bağlı olan, ınançları doğrultusunda ya şamak ısteyen Yahudderı sert bır dılle eleş tırıyor Kıtapta kısaca değmdıgımız kışderı olay ları anımsadığımızda haklı olduğu noktala rı kabul etmemız gerekır Yahudi dını otekı KİTAP SAYI 740 SAYFA 16 CUMHURİYET