Catalog

nn uzenne yayılmıştır gulanımın bır başka Toprağın ağırlığı kub benzerını Ursula Le belerın çok sağum ya Guın'ın Mulksuz pılmasından dolayı Icr'dckı efsanevı pek bır 7ararı olma anarşıst kuramcı mış Yukarıda urun Odo da goruyoı uz yetıştırmeyı oncelerı Fılozofların hep er duşunmuşler, ancak kek olduğuna şartla kubbelerın altında nan okur Odo'nun bunu yapmanın daha kadın olduğunu anpratık olacağını anla layınca da yaşamıştır mışlar Mayavcyosun aynı şoku ve sevgılı yetıştınleceğını de oğ Zuhtu Bayar gıbı kı renmışler boylece Ar tabı muhtemelen fır tık yukarıyı tamamen latıp atmıştır boş bırakarak kubbc Altı cılt olarak lerın altında hayvan, Turkçeye çcvrılen Asımov'un yapıtları, bıtkı ve ağaç da yetışbu dızıde Seldon ?a tırmışlcr Bıtkı kokle man zaman karşımı bılımın çok nnın kubbelerın te za çıkmaktadır Son gelışkın olduğu bır mcllcrınc zarar verderece gerçeğe yakın memesı ıçın de onlem gelecekte ıvestem tahmınlerde bulu alınmış nur Oldukten sonra ya da uzay operası bcllı zaman dılımle Kubbelı bır dunya basıtlığınden öteye rınde holografık bır fıknyle çcvrecılcrın şekılde Vakıf yonetı tepkıs>ını çekmeyen gıdemedıgı bırer cılerının karşısına çı Asımov'u şanslı olaçağdaş masal olarak karak olası krızlerı rak nıtelenuırmek mı gorülecek ve bu tanımlamaya çalışır, gerek, yoksa anamalcı çozum konusunda bır duzendc çevrenın açıdan ıpuçları verır Kımı gıttıkçe yok olacağı okunulacaktır zaman dınsellığı one nın bır uyansı olarak çıkartır, kımı zaman mı anlaşılmah, bunu tıcaretı Veya galak da Asımov'un ıflah ol sının bır başka ucunda kurduğu 2 Vakıf maz tutkunlan karar vermelı uyelerının sahıp olduğu olağanustu yete Kubbeler yuksek dcğıl genıştır Bu nc neklerle soruniar çozulur Bırıncı Vakıf denle uzerlennde yurumek zor değıl Ikı herkesın gozu onunde kurulmuş,fizıkbıl kubbe arasındakı çukur yerlerde yosun gınlerınden oluşan bır dunyaydı, ınsanlık lar yeşıl bır halı gıbı her tarafı sarar Bu ne ta ılgılı bılgıl<rı koruyacaktı Galaksının denle Trantor'u uzaydan gorenler gezegeolmekte olan bılım dallarını tembil edıyor nın çım alanı gıbı yemyeşıl gozuktuğunu ve onları tekrar yaşatmak ıcın gereken ko soylerler Kubbeler oldukça elastıkı mad şulları sağlıyorau, o^ellıkle tıcarı ımpara dclcrdcn yapılmıştır, bır çakıl parçası torluğu bırbırıne sıkıca bağlı olmayan çe kubbenın uzenne gomulebılıyor, rıızgâr şıtlı kesımlerden oluşmuştu Kurulacak kubbeyı yassıltabılıyor olan ımparatorlu^un cekırdegını oluştu Trantor'un yıyecek yonunden dış dun racaktı Tekelcı ve emperyalıst bır ozellık yalara bağlı olması bu gezegenı bır kuşat taşıyordu maya karşı çok zayıf ve kolayca ele geçı rılebılır hale getırmesını doğurmuştur tkıncı Vakıf ıse, Harı Saldon'un yetış tırdıgı manevı oğlu llaych ın kızı Wan Hayalgücünü aşan tlpter da'nın olayları gorebılme yetcncöının farSeldon, Trantor ge/egenınde bırçok sekına varmabiyla tasarladığı ve gıderek psı ruven yaşar I ler olavua kafasında Psıko ko tanhtder yanı konusu zıhın olan bııımlarıh bılımının ılkeferını oluşturur, du lerın uzmanları tarafından gızhce gelıştı şuncelcrı olgunlaşır ve bılımsel yonden rılmıştı, yonetıcılerı ve dığer uyelerının uygulanabılır hale getırır Kafasında ol tclepatık, yanı duşuncelerle konuşmak gı gunlaşan bu yepyenı bılımle ılk bın yılın bı yonlerı oldukça gelışkındı Bunlar be olasılıklarını sıstemleştııır Bu arada ya/ar yın kontrollerındc uzmanlaşmışlardı Bu okura bu gezegen uzcrınde farklı bolge nedenle dıöer kışılerı kolaylıkla denetım lerde yaşayan ınsanlarla ılgılı sosyal ve mo altınaalabılmekteydıler tkıncı Vakıf uyc ral yapıları hakkında bılgıler de vcrır Orlcrı dc kendı aralarında sınıflara ayrılıyor neğtn bunlardan en ılgınç olanı Mycogen dular Ust duzeydc olanlar etkıleyıcı, alt sektorunde yaşayan ınsanların ınançları grupta yer alanlara da gozlemu denümek tıpkı Frank Herbcrt'ın unlu Dune geze teydı ()laylara yon verenlcr sadece etkıgenınde yaşayan I remenler gıbı îslamık leyıcı olanlardı Bırbırlerıne duşman ak ozellıkler taşır Mycogcnlılcr saçların go taran ıkıncı grup ııyelen aynı zamanda rulmesını hoş karşılamazlar Geleneklerı goruntu dc ılctcbılıyorlardı Bu durumda ne gorc saçların gorulmesı mustehcen ve ner konuşanın kafası havada yuzuyormuş ığrenç sayılmaktadır 1 ler ıkı cınste buluğ gıbı oluyordu Hafıfçe uçuşan bır tul per çağına gırınce saç kılları kokunden yok denın gerısınde bırbırlerını seyrederlerdı edılmektedıı Bu sektore gelen yabancılar Ancak her ıkı grup arasında rekabet ço ıse kesınlıkle saçlarını gorunmeyecek şcöu zaman scrtleşmekten de gerı kalmaz kılde kapatmak zorundadırlar Bu halkın dı Bunlar her zaman gerı planda kala Araplarla olan ben/erlıklerı gıystlcrde de caklar, olayları ızleyecek ve ancak gerek gorulmektedır, erkekler kadınlar gıbı lı olduğu hallerde kuçuk ayarlamalar ya uzun entarı gıymektedırler pabıleccklcrdı imparatorlugun koruyu Vakıf dı/ısı bırtakım s,aşırtıu olaylarla, cuları olacaklatdı ınsanın hayal gucunu aşan olağanustu tıp Dünya gezegentnl arayış lerle donatılmış Orneğın ılk kıtap impa ratorluk Kutulurken'de (Prelude To Fo Insanlığın unparatorlu^un çokuşunden undatıon) Scldon'u Yonetım Kurulu Bas bonra duşeceğı kaosu otuz bın yıl olarak kanı Lto Demerzel'den koruyan ve kol tahmın eden Seldon, bu barbarlık done layan, saklamaya çalışan gazetecı Hum ırunı bın yıla ındırmek ve ımparatorluöu mın'ın Demcrzel'ın ta kendısı olduğu an yenıden tesıs ctmek ıçın kurduğu Vakıf layan okur kuçuk bır şok geçırır Ve uste adlı açık/gızlı sıyası orgut bunlaıla uğra lık Eto Demerzel yanı Hummın, Sel şırken, dızının beşıncı cıldı olan Galaksı don'un oteden berı aradığı efsanevı robot iokuyor (Foundatıon's Edge) romanın R Danıell Olıvaw'ın ta kendısıdır Yıne a bukez vakıf uyelerı ınsanlığın ılk çık liummının Seldon'la tanıştırdığı ve bır tıkları dunya ge/egenını aramaya koyutur koruyuculuğunu yaptığı, dana sonra lurlar Ikı kısılık bır ekıbın geldığı Gaıa ge Seldon'la evlcnerek yırmı sekız yıl hem 7egenı oldukça gızemlı ve alışılanın dışın koruyucusu ve hem dc eşı olan Dors Vedadır Gezegende yaşayan her turlu can nabm'nın de bır lobot olduğunu ancak lı ve cansız varlık ayrı bır organızma, ay olduğunde anlıyoruz Ancak şaşırtıcı kur rı bır kışılık olduğu gıbı, tum varlıklar da aynı genel bılıncı taşırlar Insanlar daha fazla rol oynarlar dığerlerıne gore Gelışkın bır grup bılınune sahıp olan bu can lı ve cansız varlıkları ıse Gaıa yonetır îclerınden bın olduğunde onunyerını dol durmak îçın hemen çoğalırlar Butun canlı turlerı, ınsanlar dahd paylarına duşenı tuketırler Gaıa da yenılen her yıyecek vu cudu ctkıledığınden bunlar yuksek yo ğunlukta bır bılınce katılırlar Yağmurun yağması, sellerın olması bıle gereklı olduğunda meydana gelır Gelışmış bır komu nal ışbırlığı, orgutluluk soz konusudur Stanıslav Lem'ın Solarıs gezegenıne ben zer super bır organızmadır Gaıa Dığer canlı ve cansız varlıklar ıse bu super or ganızmanın bırer parçasıdır Gaıa'nın amacı ıse Vakıf ın hesaplarıyla çakişmak tadır Lvrendekı tum vaılıkların butunleş tığı hıper uzayda buyuk bır varlık halınc gelınmesını sağlamaya çalışır Eskı yaşam biçimınden çok farklı bır yaşam olacak tır bu Asımov'un okuru şaşırtan muzır yapısı burada da kendısını gosterır însanlığın ılk çıktığı gezegene gelenleı bu rada yıne tek duşunen varlık olarak dun yada yapılan ve Harı Seldon'u yonlendı ren efsanevı robot R Danıeel Olıvavv'la karşılaşırlar Başka romanlarında da oku run karşısına çık.an robot Danıeel'ın bır benzerı olan Gıskard adlı robot bu kez yoktur Zıhınlerdekı her duşunceyı seze bılen ve ayarlayabılen Gıskard tum yeteneklerını Danıeel'e bırakarak kendını yok etmıştır Insanlar oncelerı robotları yarat mışlardır, rob<ıtlar da Gaıa'vı Robotlar ve Gaıa uç robot yasasıyla bırııkte sıfır yasa sına da bağiı olduklarından ınsan ırade sıne uymak zorunda bırakılmışlardır So nuç olarak, evrende tek onemlı zekı yara tıklar ınsanlardır VakJtTMoloJlsl S Yedı cılt olarak I urkçeye çevrılen bu dızının yayın sırası ıse oldukça farklı bır perıyod ızler 19 yaşından berı profesyo nel olarak bılımkurgu yazan Asımov 1942 Asımov'un kıtaplarının ıdeolojı dışı olyılında hcnuz 22 yaşında ıken Galaktık masının nedenlerının başlıcaları konfek Imparatorluğun cokuşunu anlatan gele sıyon ışı olmavı aşamaması, bılımsel ba ccğe yonelık tarını bır roman yazmaya kısı çok gerı pıanda vulgarlaştırması, sos başlar 1937 yılından berı "Astoundıng yal gerçekçılıkten çok uzakta masalsı oğe Storıes of Super Scıence" dergısının ku lerle bezemesı, yazında anlatılan temel rucusu John W Campbell'ın onerı ve teşvarlık ınsanın gunumuzde toplumsal ya vıkıyle oncelerı oyku olarak yazılan bu kı şamından kaynaklanan korku, kaygı, kuş taplar daha sonra Gnome Yayınevı tara ku, guvensızlık ve beklentılerını dülendı fından 1951, 1952 ve 1958 yıllarında uç np bunların tıımunu bırer sorun olarak ayrı cılt olarak yayımlanır Vakıf Trıolojı gorup ılgılenmekten uzak durması, yıne sı olarak anılan bu yapıtlara ılgı o kadar gelecektekı sınıfsal ve ulusal farklılıkları artar kı yazaı, yayınevlerının çok cazıp pa yok eden vc tum ınsanlığın gelışmesıne ralarla gelen teklıflerıne hayır dıvemez ve katkıda bulunmanın kaygısını ıçınde ta 1982 yılında Vakfın Sınırları'nı (Founda şımaması, eğıtsel araç olarak ışlevsız olma tıon's Edge) yazar Nedense Turkçeye sı siralanabılır, ancak bunların dışında çevrılırken hıç ılgısı olmayan başka bır okuyucu kıtlesının bılı adla yayımlanır Kıtap şım duzeyınden daha ısımlerınm ozgun adı yuksek bır performans nın dışında başka bır gostermesı, ılgınç konu adla yayımlanmasının larla okurun ılgısını canhıç şık olmadığını be lı tutmadakı becensı, lırtmek gerekır Best entelektuel bır tavır alı Seller halıne gelen ve şa gore bıçımlendır U7iın surc lıste başı mekten çok uzak yıne olan bu kıtap yazarı Bılımkurguyla ger cesaretlendırır ve son çekten cdebıyat urunle olarak Vakıf ve Dun n vcrılebdır m > Kuşku • ı ' ya'yı (Foundatıon SU7 evet 1 heodore and Earth) 1986'da Sturgcon'un dcdığı gıbı kaleme alır Vakıf dı lyı btlımkureu, tyı ro zısının ılk ıkı kıta mandır Bıhmkurgımun bının da dığerlerın ı n tyt orncklerı hcrhan den sonra yazıldığını Asımov söylence ve gı bır yazın turunun en ayrıca bclırtmek gere kır masalsı ögelerı çok lyılcrı kadar tyıdır Bu nun savısız orneklerı var Vakıf dızısının oku fazla kullanmamasına ama, Asımov turu yazı ma sırası şoyledır lan kıtaplarla hayır karşılık, okurun 1 lmparatorluk Asımov olmuş olma Kurulurken,1988Al kafasına, özellıkle sına rağmen bılımkur tın Kıtaplar (Prelude medyanın etkısıyle gunun şematık, kuıgu lo Foundatıon) uyuşturulmuş ınsanın sal ozellığı olmayan ba 2 Erışılmez tmpasıt versıyonu ne ratorluk, 1993 Altın beynıne "gelecekte yenı bılınç çarpıtmayazık kı, aygıtla Kıtaplar (Fonvard bır şey yok" mesannı rınca kapıtalıst sıstem the Foundatıon) ıçınde hep canlı tutul 3 tmparatorluk, yerlestırmekteair maya çalışılmaktadır • 1983 Altın Kıtaplar C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI (Foundatıon, 1951) 4 Altın Galaksı, 1983 Altın Kıtaplar (Foundatıon and Empıre, 1952) 5 Gızlı Tanrılar, 1983 Altın Kıtaplar (Second Foundatıon, 1958) 6 Galaksı Qokuyor, 1984 Altın Kıtap lar (Foundatıon's Edge, 1982) 7 Vakıf ve Dunya, 1988 lnkılap Kıta bevı (Foundatıon and l arth, 1986) Geneldebılımkurguyaclcştırelbırgoz le bakarken ıkı değışık tarzdan yola çık mak gerekır Bılınen oğelerden yola çıka rak geleceğın nasıl olabıleceğını yansıtan extrapolatıve anlayış Orneksemelı (ana logıque) bılımkurgu ıse dunyanın geçmış tekı durumu ıle şımdıkı durumu arasın da analojıler yaparak bunlan gelcceğc doğru uzatarak Kestırmelerde bulunur Analojık bılımkurgudakı fıgurler alısıla nın ve usun dışında olabıleceğı gıbı olay lann geçtığı yer de zaman ve uzam olarak bılınenuı dışında, yazarın kafasında can landırdığı bır mekanda olabılır Ustelık ılışkıler fantastık, ampııık açıdan geıçek lığı kanıtlanmayabılır de Bunların hıç onemı olmadığını belırtmelıyız Onemlı olan, dunyanın geçmıştekı tanhsel, bıyo Iojık, ctnolojık yonden olgular, kışısel, soruniar arasındakı yalınlık ve benzerlıkler kurmanın dışında mantıksal ve felsefı yonden tutarfı olmasıdır Stanıslaw Lem ve LeGuın yazdıkları bılımkurgu orneklerıylc felsefı ve antropolojık açıdan çok başarılı ornekler vermışlerdır Bunların yanında Asımov'unkıler oldukça gerı planda ve duzeyı yakalamaktan oldukça uzaktır Zaten kendısı de, Şebnem Atıyas ıle yaptığı soyleşıde nıtelıklı yapıtlar ver mek gıbı bır tasası olmadığını açık yurek lılıkle, hıçbıı kuşkuya yer vermeksmn açıklamaktadır Bu ıtıraftan anlaşıldığı gıbı, bılımın çok gelışkın olduğu t ı r gele cekte western ya da uzay operası basıtlı ğınden oteye gıdemedığı bırer çağdaş ma sal olarak gorülecek ve bu açıdan okunu lacaktır Asımov'un yapıtları SAYFA 16 4 4 6