Catalog

Z 1 A V I 8 1 8 9 8 • G. Emre, Atilla Dorsay'ın "Sümbül SokağınTutsakKadını"nıdeğertendirdi.. l sayfada •Enver Ercan, Metin Celâl'le bu yıl içinde yayımladığı iki şiir antolojisi üzerine birsöyleşi Cumhuriyet I Z E K gerçekleştirdi şizm ve çocuk üzerinde duruyor ne konuştuk 7 sayfada 9 sayfada H.sayjada ü Sennur Sezer, iki romandan hareketle fa• Enver Topaloğlu ile şairliği ve şiirleri üzeri Pinaye'y Mektupla Nâzım Hikmct'in 1933'ten 1950 yılına kadar, on yedi yıl boyunca, çeşitli cezaevlerindcn cşi Piraye'ye yazdığı mektupların tamamı Memet Fuat'ın, uzun zaman alan titiz çalışmasıyla yayimlandı. İki insan arasındaki ilişkinin ilginç scyrini yansıtiyor, iki ciltlik kitapta yer alan mektuplar. MEMET FUAT âzım'ın, 1933'ten 1950'ye kadar, on ycdi yıl boyunca, çeşitli cezaevlerinden kendisine yazdığı mektupları, Piraye bir talıta bavulda saldardı. Ceviz ağacından yaptlmiş, 41x26x14 cm boyutlarında küçük bir tahta bavul. Küçük olduğu için bclki "çanta" demek daha doğru. Bu ceviz çantayı ona Nâzım sanırım Çankırı Cezaevi'ndeyken yapmıştı. 1975 tc Nâzım ilc Piraye adlı kitabı hazırlarken o çantanın içindckı mckruplardan yararlanmıştım. Anncm kendisiyle ilgili yayın yapnıamı istemezdi. Kulaktan dolma bilgilerlc yalan yanlış şeyler yazanlara yanıt vermcmi de engellerdi. "Kim nc derse desin, önemli değil, scn karışma!" Bayağı baskı yapardı... Nâzım ile Piraye'yi ondan gizli hazırlamıştım. Kitap yayımlandıktan sonra pck bir şey dememiş, kızı gibi sevdiği gelini Izgen'e okutup dinlemiş, bir yerde bir yanlışımı saptamıştı: Pcndik yöresindekı gözlcrdcn uzak bir evlendirme daircsindc, oradan buldukJarı tanıklarla değü, Kadıköy F,vlcndirme Daircsi'ndc Orhan Ezine ile Vedat Başar'ın tanıklığıyla nikâhlanmışlar Nâzım'la. Benim anlattığım genc ailcmiz çcvresindeki başka bir nikâhlanma imiş. Ikincibasımda düzeltmiştim bu yanlışı. Nâzım ile Piraye'yi hazırlarkcn amacım özellikle Nâzım'ın şiiri ilc yaşamı arasındaki iç içcligi vurgulamak, aşk gibi yoğun duygularm çaışı pazar mantığıyla dcğerlcndirilemeyecegini göstermckti. Insanların Nâzım'a boşu boşuna çektirdikleri acıların derinliğini anlamalarını, oynanan küçük oyıınların ne biiyiik yıkımlara yol açtigını görmelerini istiyordum. Büyiik bir aşkı deyimleyen şıırlcrlc, oşiirlerin arkasmdaki yaşam gertekJeriylc, basunevinde çalışanlardmı başlayıp okuyan herkcsı çok etkılemişti Nâzım ile Pirayc. Bu arada bir eleştinııeıı arkadaşım ne yapmak istetliğimi anlamamış, "Mektuplar az gelince, şiirleri doldurmuşsun kitaba" dcmişti. Mektuplar az olur mu!.. Mektuplar bir çanta dolusu!.. Piraye öliince hepsi nasıl olsa yayımlanacaktı... "Bcn öldükten sonra ne isterseniz yapın, yaşarken olmaz" diyordu... üldügünde, onıın için bir şeyler yapma istoğini yeğinliklc duyduğum günlcrde, mektup çantasını önünıe alııuş, ye niden okumaya başlamıştım. Çoğu tarihsizdi, ama zarfla llk kez tiimü yayımlanıyop KITAIP €> N rında tarihler vardı. Yıllara göre ayrüıp bağlanmıştı büyük çoğunluğu. Bu işi annemin günü güniine yaptığını sanmıyorum. Hcrhalde sonradan oturup okuyarak, içindekilere göre sıralamıştı mektuplarını. Yer yer güvcnsizlik duyuyordum. Birtakım karışıklıklar var gibiydi. Mcktuplann zarfları deSişnıiş dc olabilirdi. I ıepsini babtan sona okuyup, notlar alıp, kullanılan kâğıtlara, kalemlere, daktilolara, daktilo şeritlerine bakarak daha sağlıklı sıralamak gerekiyordu. Çokgüçbir iş... Ne zaman yapabilirim? Bir başkası yapabilir mi? Mektupları dışarı vcremem... Buaüne kadar kime ne verdimse geri gelmedi. Bu yüzdcn çok sevdiğim insanlarla aram açıldı. I liç düşünmeden şu anda, clört saygın sanat adamının adlarını verebilirim: Aldjkları fotoğrafları geri getirmeyen, getirmeye de nıyetı olmayan, arayıp sordugumda mırırı kırın eden dosdar... Âyrıca arada el yazıları var, okuyabilirler mi? Sonra yazım kuıalları ne ölçüde bugüne uydurulacak? Bir siirü şey... Bu işi ben yapmalıyım... Derken 1996'nın son günü bir solunum yetersizliği... Kendimden geçtiğimue hastancdeolmasam, hcmen yogun bakıma almasalar, "gülmek, ağlamak bitti çocuğum..." On beş giin sonra burnumdan oksijcnc ba^lı eve döndü^ünıde iki şey vardı kafamda. Sonuna çok vakJaştıgım çocukkık, gençlik anılarımı, Gölgede Kalan Yıllar'ı bitir^ mek, bir de çantadaki mektupları derleyip toparlamak... tyi kötü çalışmaya başlayınca, fazla zorfanmadan birincisini kotarabileceğime inanıyordum, az kalmıştı, ama ikincisini yapabilecek gücii görmüyordum kendimde. Ne yapsak diyc yayınevindekilerle birlikte kara kara diişünürken Semin Ciümüş'ün bir arkadaşı, Belgin Sunal, bu gözümde büyüdükçe büyüyen işi üsdenebileceğini, mek tupları gclip bizim evde, bcnim dcnctimimdc yazacağını .söyledi. Okuyanıadıgı yerleri ben okudum, sormak istediği şey ler olursa yanıtladım, o ise bilgisayarın başında günlerce yazdı, yazuı, yazdı... Piraye'nin yaptığı sıralamaya, kuşkuya düşsek de, pek dokunmadık, yeri belirtilmemiş, dışarda bırakılmış bazı mektupların yerini bulmaya çalıştık o kadar. Yer yer sıralamada birtakım yanlışlar oldugunu düşünebilirsiniz. Bize de öyle geliyor. Bazı böliimlerde çok tcdirgin olduk. Ama bunları içerikteki ipuçlarına bakarak düzeltmeye çalışırkcn hcr şeyi büsbütün kanştırmaktan da korktuk. F.linizdeki mcktuplann birçogu başlı başına bir çığlık... Yoğun bir duygusaflık içeriyorlar... Varsın sıralamalan biraz bozuk olsun... Bu iki kitaptakiler, Nâzım'ın Piraye'ye yazdığı mektupların hepsi mi? Çantadakilerin hepsi... Belki bir gün başka yerlcrden de bir şeyler çıkar, büemem. Kinıi dostlarının, sanatçı mektuplarını, anı olarak saklamak iizere, yüriittüklcri çok görülmüştiir. Başkalarının elinde de Nâzım'ın Pirayc'yc yazdığı birkaç mektup olabilir. Bcn, bildiğimiz gibi, yıllardır, annemin korudugu, sakladıgı Nâzım I Iikmetİe Ugili her şcyi okurlara ulaştırmaya çalıştım. De Yayınevi'nde başlayan bu özelgört*v, Adam Yayınlan'nda sonuna yaklaştı gibi... Herkese sevgiler... Devamı 4. sayfada. CUMHURİYET KİTAP SAYI 431