Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 9 ARALIK 2025 SALI 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER ilkelerini benimsemek ve onun istediği kişiliğe ve kimliğe bürünmek olduğu Yeni feodal çağ ve inancı, o kişiye veya topluma aşılanır. SONRA, hedef olan kişiye veya topluma, Açılım, Stockholm egemen olan zorlayıcı (Faşist?) gücün sendromu ve istediği yeni kişilik, dijital baronluk kimlik, kurtarıcı olarak toplumsal şok (5) empoze edilir. Bu mekanizmayı cumhuriyetçi yalnızca medya-ekonomi ilişkilerinin DOĞAN SEVIMBIKE ktidar, kamuoyundaki Naomi Klein “Şok Doktrini” krallara değil, baronlara da aynı ağlar içinde iç içe yaygın izlenime göre, YAZAR adlı kitabıyla anlatır. karşı çıkar.” geçmesi, klasik anlamıyla İ“Açılım Süreci”ni, HHH ilan ettiği gibi “Barış” Bu çağda siyasal iktidarın bir “yeni patrimonyal anis Varoufakis’in Bugün yaşadığımız “Demokrasi” ve “Terörsüz düzen” yaratmıştır. Diğer merkezinde artık devlet “Sürece” ve “Şok No Kings Means No Türkiye” için değil, yandan küresel teknoloji başkanları değil, veri akışını Doktrini”ne daha 17 yıl YBarons başlıklı yazısı, başarısızlıklarından dolayı devlerinin Türkiye’deki önce dikkatimizi çeken ve dijital iletişim araçlarını çağımızın ekonomik ve siyaseten biten ömrünü Zülâl Kalkandelen, yöneten özel şirketler dijital davranışları belirleme siyasal düzenini “yeni bir uzatmak için içeride Cumhuriyet Pazar Dergi’de yer alıyor. Her seçim gücü, reklam ekonomisini DEM Parti’den, dışarıda feodalizm” olarak niteliyor. 6 Nisan 2008’de “Şok Emperyalizmden destek kampanyası, her toplumsal tekelleştirmesi ve veri Varoufakis’e göre, tarihin ‘Terapiye’ Şok Tepki” diye aradığı için yapıyor. hareket, bu dijital ağların akışını denetlemesi, ulusal eski feodal düzeninde nasıl bir yazı yayımlayarak bu Bu nedenle, sadece 100 denetimi altına girmiş ölçekteki iktidar ilişkilerinin krallar, geniş toprakları “Toplumsal Şok” kavramını yıllık Cumhuriyete değil, durumda. Kamusal tartışma üzerine ikinci bir tahakküm açıklamıştı: baronlara dağıtarak kendi İktidar süresi olan 23 alanı, birkaç algoritmanın katmanı bindirmektedir. Toplumsal şoklama, Görsel: Chelsea Saunders egemenliği paylaştırdıysa yıldır izlenen politikalara bile aynen bireysel beyin gölgesinde şekilleniyor. Böylece Türkiye’de hem bugün de modern iktidar, aykırı olan, çelişkili eylem ve yıkama gibi çalışıyordu. Bu durum, Varoufakis’in yerli sermaye bloklarının piyasanın tekeline sıkışmış, söylemlerle dolu garip bir dijital ve finansal oligarşiler Yeni bir kişilik yaratma “yeni feodal düzen” hem de ulusötesi platform duruma yol açıyor. katılımcı, ortak mülkiyete eliyle yeniden örgütleniyor. deneyleri, Cameron adlı bir İşte tam bu noktada kavramsallaştırmasını devlerinin oluşturduğu dayalı bir dijital cumhuriyet. Ancak artık egemenlik CIA psikiyatristi tarafından, Özgür Özel’in zekice yalnızca bir metafor iç içe geçmiş bir feodal Bu, üretim araçlarının yalnızca toprak üzerinden şok tedavisi ile insanların gündeme getirdiği yapı ortaya çıkmaktadır. olmaktan çıkarıyor; somut değil, veri, algoritma ve toplumsallaşmasının 21. belleklerinin, kişiliklerinin “Stockholm Sendromu” Bu yapı, yurttaşların bir ekonomik ve politik silinip, beyinlerinin yıkanması dijital ağlar üzerinden de yüzyıldaki biçimi olabilir. devreye giriyor. giderek daha az kamusal, yoluyla yapılmıştı... gerçekliğe dönüştürüyor. kuruluyor. Kamusal veri merkezleri, Gerek bireysel Stockholm Önce insanlar çeşitli daha çok ticarileştirilmiş Varoufakis’e göre, dijital Ortaçağ’ın baronları açık kaynaklı platformlar ve Sendromu gerek onun ikiz işkencelerle aşağılanıp alanlarda var olmasına; kardeşi olan toplumsal Şok çağın bu feodal düzenine demokratik olarak yönetilen toprakta üretimi kontrol içleri boşaltılıyor, sonra da Doktrini, birlikte: politik katılımın ise sosyal karşı verilecek mücadele, dijital ağlar, geleceğin ederken bugünün baronları onlara yeni değerler, amaçlar İktidarın, siyaseten medya algoritmalarının klasik cumhuriyetçilikle eşitlikçi toplumunun temeli veriyi, iletişimi ve üretim aşılanıyordu. olanaksız görülen ve yönlendirdiği bir “gösteri yetinmemeli; üretim ve olabilir. süreçlerini yönetiyor. İşte buna benzer toplumun bütün değerlerine demokrasisi”ne dönüşmesine bilgi altyapısının kamusal Yazının son cümlesi, adeta biçimde, toplumlar da Facebook, Google, Amazon, aykırı olan bu virajı almak yol açmaktadır. mülkiyetini hedeflemelidir. önce, savaşlar, terör çağımızın özeti niteliğinde: X, Apple gibi teknoloji için yaptığı çelişkili eylem Dolayısıyla Türkiye’de saldırıları, ekonomik Marx’ın “üretim araçlarının “Demokrasi artık baronların ve söylemleri açıklamakta devleri, çağdaş dünyada bilgi krizler, doğal afetler, demokratik bir yeniden toplumsallaşması” fikri, kullanılabilecek iki kavram. hizmetinde bir gösteri akışını, iletişim biçimlerini sivil veya askeri darbeler HHH kuruluş gereksinimi, yalnızca günümüzde verinin, bilginin sanatına dönüştü. Yeni bir ve hatta siyasal tercihleri yoluyla çözülüyor, Bu iki kavramın ikisi otoriterleşmeye karşı siyasal ve dijital ağların toplumsal cumhuriyet istiyorsak önce belirleyen devasa yapılar çökertiliyordu... de biri bireysel düzeyde, bir mücadeleyi değil, aynı mülkiyeti biçiminde baronların mülkiyetini haline geldi. Toplumun her Sonra da bu şokun öteki toplumsal kapsamda zamanda veri, altyapı ve yeniden yorumlanmalıdır. tartışmaya açmalıyız.” katmanı, bu platformların yarattığı korku ve olmak üzere, mevcut iletişim ağları üzerindeki Çünkü artık üretim araçları Bugün, ekonomik ve siyasal düzensizlik ortamında, altyapısına bağımlı durumda. kişiliği ve kimliği zor ve yerli-yabancı tüm tekellerin ikinci şok gerçekleştiriliyor; yalnızca fabrikalarda mücadele alanı yalnızca Kamusal alan, artık fiziksel şiddet yoluyla yok etmek, neoliberalizm kamusallaştırılmasına yerine yeni bir kişilik değil, bulut sistemlerinde, parlamentolar ya da sokaklar bir meydan değil; birkaç özel dayatılıyordu. ve kimlik oluşturmak yönelik kapsamlı bir algoritmalarda, veri değil, aynı zamanda dijital şirketin yönettiği sanal bir Buna direnenlere de polis yöntemlerini anlatır: programı da zorunlu merkezlerinde şekilleniyor. “platform ekonomisi” içinde ağlardır. Varoufakis’in ve hapishane baskıları ile ÖNCE, işkenceler veya kılmaktadır. biçimleniyor. çağrısı, klasik sınıf üçüncü şok uygulanıyordu. işkence benzeri baskılarla, Dijital feodalizm Türkiye’de de siyasal mücadelesini yeni bir zemine HHH bireyin veya toplumun Cumhuriyetçi bakış Bugünün dijital kapitalizmi, iktidar ile büyük sermaye taşıyor. Feodalitenin sonunu Özgür Özel’in gerek mevcut kişiliği, yapısı klasik kapitalizmin Varoufakis’in vurguladığı grupları arasındaki zamanlama, gerekse getiren halkçı devrimler, bu ve kimliği, işe yaramaz, siyasal tavırlar açısından temel çelişki burada sınırlarını aşan bir bağımlılık simbiyotik ilişki, demokratik kullanılamaz hatta nefret kez dijital feodalizme karşı “Açılım Süreci” ve edilir bir hale getirilir... başlıyor: Vatandaş ilişkisi yaratıyor. Bireyler alanın daralmasına ve da verilmek zorunda. “Komisyon” konularında Bireyin veya toplumun “kullanıcıya”, halk “veri hem üretici hem tüketici yurttaşın giderek daha fazla Kürtler için, (DEM Parti?) öğrenmiş olduğu bütün Gösteri demokrasisi kaynağına”, kamusal alan hem de gözetlenen birer veri “seyirci”ye dönüşmesine yol tarihsel ve güncel ahlak kuralları, ilkeler, hukuk, ise “platforma” dönüşüyor. kaynağına indirgeniyor. Bu Türkiye bağlamına açıyor. Bu nedenle mesele güvenebileceği bütün gerçekler bağlamında Demokrasinin biçimsel yapının sürmesi halinde, bakıldığında ise yalnızca siyasal otoriteyi zekice gündeme getirdiği kurumlar, yapılar, odaklar, varlığı sürse de içerik demokrasi yalnızca bir Varoufakis’in işaret ettiği değil, ekonomik ve dijital “Stockholm Sendromu”: insanlar, liderler, yıkılır, yok çoktan sermaye tekellerinin “gösteri sanatı” olarak “baronlaşma” olgusu çok baronları da demokratik edilir... Bu mekanizmanın bireylere dönük olarak eline geçmiş durumda. kalacak. Seçimler, özgürlük daha karmaşık ve çift denetim altına almayı BÖYLECE bir kişinin veya bir toplumun varlığını uygulanan ve “Celladına Liberal demokrasiler, ve katılımın değil, algoritmik katmanlı bir görünüm gerektiriyor. Varoufakis’in sürdürebilmesi için tek Âşık Olmak” biçiminde otoriter liderlere karşı manipülasyonların sahnesi sergilemektedir. Bir yandan değindiği gibi gerçek ve biricik yolun, ancak ifade edilen özel bir çıkarken piyasa baronlarına olacak. siyasal iktidarın giderek bir demokrasi, yalnızca kendisine egemen olan türeviydi. dokunmamayı tercih ediyor. Varoufakis, bu tabloya merkezileşmesi, kamusal kralların değil, baronların da zorlayıcı (Faşist?) gücün Onun açıklaması da 6. karşı yeni bir kamusallık mülkiyetini sorguladığında Bu yüzden Varoufakis’in kaynakların dar bir sermaye istediklerini yapmak, onun yazıya! öneriyor: Ne devletin ne de yeniden mümkün olabilir. ifadesiyle “gerçek bir çevresine aktarılması ve Erdoğan’ın 2005’teki hayalleri KADIR SERKAN SELÇUK YAZAR ıl 2005. Dönemin Ybaşbakanı Recep Tayyip Erdoğan, o dönem henüz el konmamış olan Sabah gazetesinin 20. kuruluş yıldönümü için gazeteye bir yazı yazmıştı. Tam sayfayı kaplayan uzun yazının en dikkat çeken taraflara çevirdi. “Özgür 20 yıl sonra... bölümü şöyleydi: dünyanın lider ülkeleri Bunun yanında, “Biz, enflasyonu yüzde arasında yer almak” yerine açıklanan resmi rakamlara 1-2 seviyesine gerilemiş, demokrasinin zedelendiği, bakıldığında, ülkede sürdürülebilir büyümenin kuvvetler ayrılığının büyümenin sürdüğü ve devam edeceği, kişi ortadan kalktığı, başta kişi başına milli gelirin başına milli gelirin 15 bin Erdoğan’ın en ciddi rakibi 15 bin doların üzerinde doları geçeceği, AB üyesi Ekrem İmamoğlu olmak olduğu görülüyor. Ancak olmuş, özgür dünyanın üzere muhaliflerin hukuk bu büyümenin topluma lider ülkeleri arasında yer zorlanarak cezaevine eşit derecede yansımadığı LALE DİKMEN TÜRKER'E almış, güçlü ve müreffeh atıldığı bir ülke yaratıldı. ve gelir dengesizliğinin bir Türkiye hayali DOĞUM GÜNÜNDE SONSUZ SEVGİLERİMİZ, Sözü edilen yazıyla günden güne büyüdüğü de kuruyoruz.” (28 Kasım ilgili bir diğer trajikomik bir gerçek. ÖZLEMLERİMİZ VE TEŞEKKÜRLERİMİZLE. 2005 Pazartesi-s.13) nokta ise o dönem Sabah Nitekim Erdoğan da Aradan geçen 20 gazetesinin genel yayın bunu kabul ettiğini yıllık sürede Erdoğan 2025 LÖSEV - LÖSEMİLİ ÇOCUKLAR VAKFI yönetmeninin bugün geçtiğimiz günlerde önce başbakan, sonra haksız biçimde cezaevinde 2024 KADIN DAYANIŞMA VAKFI yaptığı açıklamayla cumhurbaşkanı olarak hep tutulan Fatih Altaylı gösterdi. “Zengini daha 2023 KADIN CİNAYETLERİNİ DURDURACAĞIZ PLATFORMU icranın başında yer aldı. olmasıydı. zengin, fakiri daha fakir 2023 SES EŞİTLİK VE DAYANIŞMA DERNEĞİ Bu süreçte enflasyon yüzde 2005 yılında yapan mevcut düzen 2022 ÇAĞDAŞ YAŞAMI DESTEKLEME DERNEĞİ 1-2 hedefinin oldukça yazılan yazıdan bu sürdürülemez” diyen uzağında kaldı. Aralık yana geçen 20 yılda, 2021 UÇAN SÜPÜRGE VAKFI cumhurbaşkanı, 23 yıldır başında açıklanan resmi kendisi iktidarda değilmiş hedeflediklerinin tam 2020 EŞİK-EŞİTLİK İÇİN KADIN PLATFORMU rakamlara göre enflasyon gibi konuşarak ilginç tersini gerçekleştirebilme yüzde 30’un üzerinde. “başarısı” gösteren açıklamalarına bir yenisini Gerçek, yani halkın Erdoğan’ı bu açıdan daha eklemiş oldu. LALE DİKMEN TÜRKER ÖDÜLÜ LALE DİKMEN TÜRKER hissettiği enflasyon ise çok kutlamak gerekir. Yine 20 yıl önce ÖDÜLÜ 2023 TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ VE KADIN SORUNLARI daha yüksek. Ekonomik Erdoğan’ın, yıllar önce Erdoğan’ın hayalini kriz halen ciddi derecede kaleme aldığı yazısını kurduğu Avrupa Birliği etkisini sürdürüyor ve bugün okuduğu takdirde hedefi de artık hayal toplumsal bunalım gün oldu. Müzakereler durdu. neler hissedeceği ise geçtikçe artıyor. Türkiye yönünü başka merak konusudur.