Catalog

26 ARALIK 2025 CUMA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR Av RO sterlİn FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 42.85 50.92 58.00 37.78 11.336 41.874 6.172 1 kuruş 24 kuruş 9 kuruş 0.02 puan 4 puan 87 lira 11 lira Mesleki eğitim merkezleri patrona kamu kaynağıyla ucuz işgücü kaynağı oldu MESEM’ler kapatılmalı Postneoliberal Sosyal-İş Sendikası’nın “Türkiye’de Çocuk İşçiliği ve MESEM Bela- uzlaşı... Ve asgari sı” raporuna göre MESEM programı ile çocuklar okuldan koparılır- ücret kıskacında ken denetimsiz ve tehlikeli işlerde iş cinayetlerine kurban gidiyor. ürkiye’de çocuk işçiliği, n İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Türkiye yoksulluk ve eğitim Meclisi’nin (İSİG) verilerine göre 026’ya girerken dünya ekonomisinde ses- Tpolitikalarındaki sorunlar 2013-2024 arasında en az 689 siz ama derin bir kırılma yaşanıyor. Son 2kırk yılın hâkim paradigması olan neolibe- nedeniyle artarken mesleki çocuk işçi çalışırken yaşamını ral düzen artık yalnızca eleştirilmiyor; yerine ne eğitim merkezleri (MESEM) yitirdi. 2024, 71 çocuk işçi ölümüyle konulacağı ciddi biçimde tartışılıyor. Üstelik bu uygulamasının, çocuk emeğinin kayıtlara “en ölümcül yıl” olarak tartışma, marjinal çevrelerin değil, bizzat siste- min merkezinin gündeminde. Bu dönüşümün kurumsallaştırıldığı bir geçti. 2025’te ise henüz yıl bitmeden en çarpıcı sahnesi ise ironik biçimde Amerika mekanizmaya dönüştüğü açıklandı. en az 91 çocuk iş cinayetlerinde Birleşik Devletleri. Sosyal-İş Sendikası bu sistemle yaşamını yitirdi. İktisatçı Dani Rodrik’in project-syndicate. org’da yer alan makalesinde dikkat çektiği gi- çocukların okuldan koparılarak n ILO sözleşmeleri ve anayasa bi, bugün ABD’de sol ve sağın önemli kesim- tehlikeli işlerde çalıştırıldığını hükümleri, 15 yaş altı çocukların leri ekonomik politikanın ana hatlarında birbi- belirterek merkezlerin bir an önce çalıştırılmasını açıkça yasaklıyor. rine hiç olmadığı kadar yaklaştı. Gelir ve ser- kapatılmasını istedi. vet eşitsizliği, piyasa gücünün aşırı yoğunlaş- Ülke genelinde MESEM programına ması, finansallaşma, “iyi işler” ihtiyacı ve dev- “Türkiye’de Çocuk İşçiliği ve kayıtlı yaklaşık 1.5 milyon letin yeniden aktif rol üstlenmesi artık yalnızca MESEM Belası” başlıklı bir araştırma ucuzlatıyor hem de patronlar için pazarlık yapılan işçiler olduğunu öğrenciden 300 bine yakını 18 yaşın solun değil, geniş bir siyasal yelpazenin ortak raporu hazırlayan Sosyal-İş Sendikası risksiz hale getiriyor. gösteriyor.. altında. gündemi. Burada sözünü ettiğimiz “iyi işler”, yalnızca bir maaş karşılığı çalışmayı değil; ge- devlet eliyle büyütülen bu düzenin n Manisa Soma’da bir inşaattan Sosyal-İş Sendikası “Son dönemde çim sağlayan ücretleri, beceri gelişimini, iş gü- Güvencesizlik düzeni ağır bir bilanço yarattığını belirtti. düşerek yaşamını yitiren Alperen MESEM kapsamında çalıştırılan vencesini, temsil hakkını ve toplumsal değeri n Rapora göre MESEM’de 9, 10 ve Türkiye İstatistik Kurumu’nun Enes Ural bu sistemin sembol çocuk işçilerin iş cinayetlerine birlikte içeren bir istihdam biçimini ifade edi- yor. Başka bir deyişle, iyi işler yalnızca işsizlik 11. sınıf öğrencileri asgari ücretin (TÜİK) “İstatistiklerle Çocuk, 2024” isimlerinden biri. Cumartesi kurban gittiği vakalar artıyor. istatistiklerini düşürmez; orta sınıfı güçlendirir, yalnızca üçte biri, 12. sınıflar ise raporunda 11-17 yaş grubundaki günü çalıştırılan Ural’ın ölümü, Sadece bu yıl yaşamını yitiren en üretkenliği artırır ve demokrasiyi ayakta tutar. çocukların üretim sürecine katılım yarısı kadar ücret alıyor. Üstelik MESEM’de mevzuatın bile kâğıt az 9 çocuk olduğunu biliyoruz. Ancak Rodrik’in özellikle altını çizdiği bir nok- ta var: Bu yeni uzlaşıyı, ABD Başkanı Donald oranının yüzde 24.9’a yükseldiği, bir bu ücretler ve sigorta primleri üzerinde kaldığını gösterdi. ‘Türkiye’nin geleceği patronların Trump’ın ekonomi politikalarında aramak büyük önceki yıla kıyasla çocuk işçiliğinde işverenin cebinden çıkmıyor. Patronların MESEM’i nasıl gördüğü üç kuruşuna değişilemez’ diyenleri bir hata olur. Trump’ın ekonomi yaklaşımı hak- yüzde 2.8’lik bir artış gerçekleştiği İşsizlik Sigortası Fonu’ndan, yani ise İstanbul Ticaret Odası Başkanı MESEM projesine karşı sesini kında söylenebilecek en iyi şey, bunun postne- oliberal geçiş sürecinde deneysel ve dağınık bir belirtildi. Raporda şu saptamalar yer kamu kaynaklarından karşılanıyor. Şekib Avdagiç’in sözleri çocukların yükseltmeye çağırıyoruz” dedi. aşama olduğudur. Ne tutarlı bir dönüşüm viz- aldı: Devlet, çocuk emeğini hem eğitim alan öğrenciler değil, ücretine l Ekonomi Servisi yonu sunar ne de kamu yararını önceleyen bir strateji. Yeni uzlaşının en kritik ayağı şu: Dev- let, ekonomik dönüşümü şekillendirmede aktif bir rol oynamalıdır. Piyasaların tek başına eko- TÜİK ‘İşgücü Maliyeti İstatistikleri, 2024’ü yayımladı: nomik dayanıklılığı, ulusal güvenliği, ileri tekno- lojileri, temiz enerjiyi ya da zor durumdaki böl- gelerde iyi işleri üreteceğine güvenilemez. Bu nedenle devletin yönlendirmesi, teşvik etmesi ve gerektiğinde sübvanse etmesi kaçınılmaz- En düşük inşaatta! dır. Bu tablo, bir anlamda neoliberal dönemin “Devlet geri çekilsin, piyasa çözer” varsayımı- nın fiilen iflas ettiğinin kabulü... TÜİK’in dün yayımladığı “İşgücü sektörü 94 bin 96 TL ile bilgi ve Ve bu arayış yalnızca ABD’ye özgü değil... iletişim ve 67 bin 397 TL ile eğitim Maliyeti İstatistikleri, 2024” Küresel bir yön değişimi bugün aynı konular Av- raporu, sendikal örgütlenme ve sektörü izledi. İnşaat sektörü ise rupa Birliği’nden Hindistan’a, Japonya’dan IMF ve OECD gibi uluslararası kurumlara kadar geniş toplu iş sözleşmesinin önemiyle 26 bin 47 TL ile aylık ortalama 73.2 milYar d olar bir alanda tartışılıyor. Tam da bu noktada, Bir- işgücü maliyetinin en düşük ilgili de dikkat çekici ayrıntılar Özelleştirmeyle ilgili Gün gazetesinde Güldem Atabay’ın aralık ayı güncel toplam gelir olduğu sektör oldu. Bu sektörü başından bu yana bir seri halinde ele aldığı ve ortaya koydu. benim de özellikle önemli bulduğum bir kavra- 29 bin 460 TL ile konaklama ve Rapora göre 2024’te aylık ma değinmek istiyorum: London Consensus. yiyecek hizmeti faaliyetleri ve ortalama işgücü maliyeti 45 bin Yeni özelleştirmeler kapıda 30 bin 929 TL ile gayrimenkul 777 TL’ya ulaştı. TÜİK tarafından Devlet yeniden stratejik aktör faaliyetleri sektörleri takip etti. London Consensus, devletin ekonomik ve iki yılda bir yayımlanan rapora ak P iktidarının kaynak arayışı lira, son teklif verme tarihi 10 Şubat toplumsal kalkınmada yeniden “stratejik ak- Öte yandan ortalama ücret toplu göre 2022 yılında bu ortalama kapsamında, Özelleştirme İdaresi 2026. Öte yandan Soma B Termik tör” rolünü üstlenmesi gerektiği tezine dayanı- iş sözleşmesi kapsamındaki maliyet 11 bin 602 liraydı. Yine de mesaisini sürdürüyor: Santralı 2025’te özelleştirilmiş ve yor. Washington Consensus’un tersine, devle- yerlerde 81 bin 539 lira, bunun tin geri çekildiği bir düzeni değil; koordinasyon, n Elektrik Üretim AŞ’ye Konya Şeker’e devredilmişti. Ancak 2024 ile ilgili rapor kapsamında yatırım ve yönlendirme kapasitesinin öne çıktığı dışındaki yerlerde 41 bin 613 lira (EÜAŞ) ait Çanakkale’deki Soma B, son dönemde Türkiye finans ve sigorta faaliyetleri bir modeli savunuyor. Çünkü dünya ekonomisi hesaplandı. “Bozcaada Rüzgâr Enerji Santralı Kömür İşletmeleri’ne olan büyük sektörü, 119 bin 868 TL ile aylık artık eski parametrelerle yönetilemeyecek ka- ile ilgili taşınmazlar (Bozcaada borçları nedeniyle gündemde. dar hızlı ve çok katmanlı bir dönüşüm yaşıyor. ortalama işgücü maliyetinin en Örgütlenme önemli RES)”, 25 yıllığına “işletme n Türkiye Denizcilik İşletmeleri London Consensus’un en kritik farkı şu: İnsan yüksek olduğu sektör oldu. Bu sermayesini ekonomik dönüşümün yan ürü- hakkının verilmesi” yöntemiyle AŞ’ye ait Tekirdağ‘daki “Tekirdağ Bu sonucu yorumlayan Prof. nü olarak değil, önkoşulu olarak ele alıyor ol- özelleştirilecek. Kurulu gücü 10.2 Çeşmeli Liman Sahası ve Liman Dr. Aziz Çelik, şu vurguyu yaptı: ması. Bu yaklaşım, ekonomik başarıyı yalnız- megavatlık santralın ihalesinde Geri Bölgesindeki Taşınmaz” Prim desteği uzadı “Sermaye işte bu yüzden sendika ca büyüme oranlarıyla değil; üretkenlik, nitelik- geçici teminatı 30 milyon lira. Son da, 45 yıl süreyle “işletme li istihdam ve sosyal denge üzerinden tanımlı- ve toplu iş sözleşmesi istemez! teklif verme tarihi 18 Şubat 2026. hakkının verilmesi” yöntemiyle yor. Ve en önemlisi, emeği bir “maliyet kalemi” r esmi Gazete’de dün yayımlanan TÜİK’in yeni yayımladığı veriler olarak gören anlayıştan bilinçli bir kopuş öneri- n EÜAŞ adına kayıtlı Manisa özelleştirilecek. Geçici teminat cumhurbaşkanı kararına göre iş- sendikalı ve toplu iş sözleşmesi yor. London Consensus diye adlandırılan yak- Soma’daki “toplam 91 bin bedeli 70 milyon lira, son teklif sizlik sigortası kanunu’nun geçici 10. laşım (özellikle Dani Rodrik, Mariana Mazzu- kapsamındaki işçilerin işgücü 399 metrekarelik taşınmaz ve verme tarihi 25 Mart 2026. NATO maddesi kapsamında öngörülen koşul- cato, Ha-Joon Chang gibi isimlerin çizgisin- maliyetinin sendikasız işçilerin üzerindeki yapılar (Soma A Termik Eski Kabul Limanı olarak bilinen ları taşıyan işverenlere sağlanan sGk de) şunu açıkça söylüyor: Emeği yalnızca ma- yaklaşık iki katı olduğunu ortaya Santralı)”, “satış” yöntemiyle limanın toplam alanı yaklaşık 1.5 liyet düşürülecek bir girdi olarak görmek kısa işveren hisselerine ait tutarın işsizlik si- özelleştirilecek. Kurulu güç 44 milyon metrekare. koydu. Sendika ve toplu iş vadede rekabetçi gibi görünse bile orta ve uzun gortası Fonu üzerinden karşılanması uy- vadede verimlilik, yenilik ve toplumsal istikrarı megavat. Geçici teminatı 20 milyon l ekonomi servisi sözlemesi fark yaratır!” gulaması, 31 a ralık 2026 tarihine kadar aşındırıyor. Yüksek ücret, güçlü beceri yatırı- uzatıldı. l Ekonomi Servisi mı, sendikal temsil ve sosyal diyalog gerektiren bu model, kısa vadeli kâr odaklarıyla çatışıyor ve ciddi kurumsal kapasite istiyor. Bu neden- Zincir marketlerde le London Consensus, emeği maliyet olmak- kIsa ... kIsa ... kIsa ... Yapılandırmaya tan çıkarmayı vaat etse de bunu yalnızca de- mokratik denge, güçlü kurumlar ve şeffaf sa- ‘pazar’ tartışması nayi politikalarıyla birlikte uygulayabilen ülke- iki yıllık ek süre l Hazine bünyesindeki Risk lerde anlamlı kılabiliyor; aksi halde kolayca rant Analizi Genel Müdürlüğü, Gelir dağıtan, emeği yine ikincilleştiren bir devlet ka- UzUn zamandır gündemde olan zincir İdaresi’ne bağlandı. Hazine ve r esmi Gazete’nin dünkü sayısındaki pitalizmine savrulma riski taşıyor. market ve alışveriş merkezlerinin pazar Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, cumhurbaşkanı kararıyla, şirketlere 2026’ya girerken Türkiye’de asgari ücret bir günleri kapatılması talebi sektörde yeni- kayıtdışıyla mücadelenin kullandırılan kredilerde finansal kez daha açıklandı. Rakamlar tanıdık: açlık sı- den tartışma yarattı. nırına yakın, yoksulluk sınırının çok altında. hızlanacağını belirtti. yeniden yapılandırma uygulaması Türkiye Perakendeciler vi Palandöken ise küçük esnafın koruna- Şunu iyi biliyoruz ki Türkiye’de mesele asga- l enerji piyasası kanunları 28 Aralık’tan geçerli olmak üzere iki ri ücretin ekonomik sistemin merkezine yer- Federasyonu’nun (TPF), Türkiye Esnaf ve cağını vurguladı. Ancak Türkiye Alışve- ile e-ticaretin düzenlenmesi yıl uzatıldı. leşmiş olması. Bu, geçici değil; uzun süredir Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) iş- riş Merkezleri ve Perakendeciler Federas- hakkında kanun kapsamında Bankacılık Kanunu kapsamında devam eden, derin ve yapısal bir emek sıkış- birliğiyle düzenlediği “Aileyle Pazar: Bir- yonu (TAMPF), iddialara itiraz etti. Fe- öngörülen idari para cezaları, borçlulara kullandırılmış olan kredi masının sonucu. likte Tatil, Güçlü Toplum” çalıştayın- derasyon, zincir marketlerin pazar gü- Türkiye ekonomisi uzun zamandır üretmek- 2026 için yüzde 25.49 artırıldı. borçları, alınacak önlemlerle geri da, zincir marketlerin pazar günü kapa- nü kapatılmasına dair herhangi bir karar ten çok dayanma ve idare etme üzerine ku- l Teknoloji şirketlerinin dijital ödeme yükümlülüklerini yerine rulu. Küresel değer zincirlerinde yukarı çıka- lı olması yönünde mutabakat sağlandı. ya da görüş birliği bulunmadığını açıkla- reklamcılık, sosyal medya hizmetleri getirebilmelerine ve istihdama mayan, teknoloji üretmeyen, enerji dönüşü- TPF Başkanı Ömer Düzgün, pazar tatili- dı. TAMPF, zorunlu kapanmanın tüketici gibi satışlardan elde ettiği gelire katkıda bulunmaya devam münü tamamlayamayan ülkeler kırılganlaşır. nin güçlü aile yapısı ve nitelikli istihdam tercihlerini olumsuz etkileyeceğini, fiyat uygulanan yüzde 7.5’luk dijital etmelerine imkân verilmesini Bugün yaşadığımız tam olarak bu. Ve çok için gerekli olduğunu savundu. ATO Baş- istikrarını bozacağını, kayıtlı ekonomi, uzun süreden beri en ağır bedeli emek pi- hizmet vergisi, 2026 için yüzde 5, sağlamak amacıyla yapılandırmaya yasası ödüyor. İşin kötüsü siyasal baskı or- kanı Gürsel Baran düzenlemenin verim- tedarik zinciri ve istihdam açısından cid- 2027 için yüzde 2.5’a düşürüldü. tabi tutulabiliyor. tamı ve sendikaların sistematik biçimde za- liliği artıracağını, TESK Başkanı Bende- di riskler doğuracağını savundu. yıflatılması, bu tablonun siyasal sorumlulu- ğunun tartışılmasını dahi zorlaştırıyor. Çalış- mak, giderek daha fazla insan için refah üret- mekten çok hayatta kalma aracı haline geli- ‘markamızın değerini siber güvenlik kariyer yor. Üretkenlik artışıyla ücret artışı arasında- ki bağ kopmuş durumda. Büyüme dönemleri çalışanların yaşam standartlarına yansımıyor. küreselde artıracağız’ programına girdi Çalışan yoksulluğu kalıcılaşıyor. Ve bu durum, zeren Group şirketlerinden sak ar Ya Üniversitesi (SAÜ) ile sürdürülebilir değil. Alfemo’nun, yeni marka yüzü olarak Barikat Siber Güvenlik işbirliğiyle Geç kalmanın bedeli Yasemin Sakallıoğlu ile anlaştığı geliştirilen “Siber Kariyer Programı”na İnovatif tasarım gücü, yüksek ürettiği bilginin hayata ve sektöre Dünyada neoliberal döngünün dışına çıkış açıklandı. seçilecek öğrenciler, 14 hafta boyunca arayışları hızlanırken Türkiye’nin hâlâ düşük üretim kapasitesi ve dinamik satış dokunmasıdır” dedi. Bilgisayar ve Zeren Group Üst Yöneticisi uygulamalı siber güvenlik eğitimi ücret-yüksek enflasyon sarmalında kalması her ağıyla, 2026’da Türkiye’deki ağımızı Bilişim Bilimleri Fakültesi Dekanı Yiğit Zeren, bünyelerine yeni alacak. Eğitimi başarıyla tamamlayan geçen gün daha maliyetli hale geliyor. Çünkü güçlendirirken yepyeni pazarlara da Prof. Dr. Numan Çelebi de siber kattıkları şirketin 52 yıllık geçmişine öğrenciler, staj olanağı elde edecek. bu dönüşüm trenine geç binmenin bedeli yal- girmeyi planlıyoruz” dedi. Alfemo güvenliğin artık yalnızca teknik bir dikkat çekerek “Alfemo’nun hem SAÜ Rektörü Prof. Dr. Hamza Al, nızca ekonomik değil; toplumsal ve siyasal. Bu Genel Müdürü Tolga Kaya da dört uzmanlık alanı değil, kamu ve özel Türkiye’deki operasyonlarını “Bizim için esas başarı, öğrencinin yüzden mesele yalnızca ücret politikası değil; Türkiye’nin hangi kalkınma rejiminde ısrar ede- ay gibi kısa bir zamanda üretimi üçe sektör için stratejik bir zorunluluk hem küreseldeki marka değerini sadece not alması değil; bir ceği meselesidir. katladıklarını vurguladı. olduğunu vurguladı. artırmak için durmadan çalışıyoruz. sorunu projeyle ele alıp çözmesi,