Catalog

! l l l Ekonomi: Jale Özgentürk Haber Merkezi: Can Uğur Mali ve İdari İşler Müdürü: Osman Selçuk Özer İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına l Reklam Genel Müdürü l l Eğitim: Figen Atalay Spor: Cumhur Önder Arslan l Yaygın süreli yayın Baskı: İstanbul: İleri Basım mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş ALEV COŞKUN l Evsun Sinem Alkan Fotoğraf: Uğur Demir l Yenibosna mh. 29 Ekim Cd. no: 11A/41 Bahçelievler/İstanbul Tel : 0212 454 35 10. Ankara : İleri Basım 17 ARALIK 2025 SAYI: 36593 l Genel Yayın Yönetmeni Sorumlu Yazıişleri Müdürü: Betül Berişe mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş Saracalar mh. 57. cd. no: 21/A Akyurt/Ankara Reklam Yönetimi: Yenigün l Tel : 0312 353 29 61. İzmir: İleri Basım mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş Fatih Yayımlayan ve Yönetim Yeri: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Mine Esen Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık Ankara Temsilcisi: Sertaç Eş l mh. 1199 sok. no:1/7 Sarnıç-Gaziemir/İzmir Tel : 0232 483 96 60. Adana: İleri Basım mat. Amb. Reklam Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2, 34381 Şişli/İST. Genel Yayın Koordinatörü AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş Levent mh. 1791 sok. no: 33/A Yüreğir/Adana Tel : 0322 346 36 25. Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 343 72 64 Ege Bölge Temsilcisi: Mehmet Şakir Örs Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul l Hakan Akarsu Trabzon: İleri Basım mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş Organize sanayi Bölgesi e-posta: posta@cumhuriyet.com.tr Uets: 25999 - 15079 - 37611 Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Yayın Kurulu: Alev Coşkun (Başkan), Emre Kongar (Bşk. Yrd.), no: 2 Arsin/Trabzon Tel : 0462 711 40 20. Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yazıişleri Müdürleri l Ankara Temsilciliği: Güzeltepe Mahallesi, Abidin Daver Sokak, No: 14 Çankaya/Ankara Faks: (0212) 251 98 68 Şükran Soner, Işık Kansu, Miyase İlknur, Tel: (0312) 442 30 50 l Ege Bölge Temsilciliği: Halit Ziya Bulvarı 1352 Sok. 2/3 Cumhuriyet’te yer alan haber, yazı ve fotoğrafların yeniden yayım hakkı saklı tutulmuştur. İzin alınma- Özgür Soyer Cafer Kurt reklam@cumhuriyet.com.tr Pasaport - İzmir. Tel: (0232) 441 12 20 Mine Kırıkkanat, Zülâl Kalkandelen, Mine Esen, Özlem Yüzak dan ve kaynak göstermeksizin yayımlamak Basın Kanunu gereğince hukuki ve cezai yaptırıma tabidir. betonlaşmadan sonra en büyük sorun aşırı turizm Yaşı 80, kökü eskide genç bir orkestra İst Anbul Devlet Sen- fından sahnelenmişti. Bu KOnUK foni Orkestrası (İDSO) 12 vesilelerle sayılı müzis- YAZAR Aralık akşamı Murat Cem yen bir araya daha sık ge- eRsin Orhan yönetiminde ver- lir olmuştu. Nihayet Ce- Antep apadokya diği konserle 80. yaşını mal Reşit Rey’in yöneti- kutladı. Kökü daha da de- minde İstanbul musiki rinlerde olan orkestranın geçmi- sanatkârları cemiyeti merkezin- şine bu vesileyle kısa bir yolculu- de 45 kişilik bir orkestra buluş- ğa çıkalım: muş, 17 Mayıs 1933’te ilk konse- İstanbul Belediye Konservatu- rini “İstanbul Senfonik Orkestra- Korunmuyor varı (İBK) muallimlerinden Ni- sı” adıyla vermişti. Marx da mu- met Vahit Hanım 22 Haziran allimlerle öğrencilerinin buluşa- 1929’da yayımlanan demecinde cağı bir orkestra kurulması fikri- apadokya’da hızla artan Kapadokya’nın tüm dünyaca ise Kapadokya için başka bir vurguluyor. Rehber, “Emek yoğun “Memleketimizde musiki hare- ni ortaya atmıştı. Yılın sonların- betonlaşmadan sonra en tanınan harikalar diyarı peyzaj konuya dikkat çekiyor: “Turizmde bir sektör olduğu için istihdam ketleri çok az. Halbuki Viyana’da da gelen Alfred Cortot da “Şeh- Kbüyük sorun aşırı turizm. değerleri gerekli önlemler bir destinasyonun ekolojik verilerini de yöneticilerin keyfini insan daima operaya giderek is- rinizde her şeyden önce yapıla- Uzmanlar uyarıyor: “Kapadokya alınmazsa ciddi yapılaşma tehdidi taşıma kapasitesini aşan ölçüde artıracak şekilde parlatıyor. Hal tediği parçayı dinleyebilir. Bura- cak şey bir orkestra kurulması- korunmuyor ve yok olma altındadır. Böyle değerli kültürel tarihi dokuyu ve yerel yaşamın böyle olunca bütün ülkelerde da öyle mi ya? İstanbul’da ope- dır” demişti. tehlikesiyle karşı karşıya.” alanlara sahip olmak, bunlar yapısını değiştirecek kadar büyük hem turizm yatırımları hem de ra yok, orkestra yok. Musiki ihti- Kapadokya 1985 yılında; ile övünmek kadar, titizlikle yoğunlukta ziyaretçi almasına turist sayısı artıyor. Ve bu durum İstanbul Flarmoni Derneği yacını ancak plaklar temin edi- Göreme Milli Parkı, Derinkuyu koruma ve geleceğe aktarma hiper turizm ya da aşırı turizm ülkeyi yönetenler tarafından bir yor” demişti. Padişahlığa bağ- Nihayet 1930’da temeli atılan Yeraltı Şehri, Kaymaklı Yeraltı sorumluluğunu da beraberinde deniyor. Kapadokya tam da şu an başarı hikâyesi olarak anlatılıyor. lı müzik kurumu Cumhuriyetin çalışma 1934 yılı başında Şehir Şehri, Karlık Kilisesi, getirmektedir.” bu durumda.” Rehber, turizmin, Turizmden gelen tatlı para ilanından sonra yok olma süre- Bandosu’na dair yeni bütçe çalış- Aziz Theodore gelişmiş ülke ekonomileri için birçok ülkede hiper turizm cini Osman Zeki Üngör’ün giri- masıyla Şehir Orkestrası haline ‘Aşırı turizm’ Kilisesi, Karain bile çok önemli olduğunu ve ya da aşırı turizm sorununa şimiyle atlatmış, Ankara’ya git- getirilmesi şeklinde planlamaya Güvercinlikleri ve Bölgeye sık sık giden ve turizmden gelen çabuk ve tatlı yol açtı. İtalya Venedik’ten mişti. İstanbul’da düzenli or- kavuşmuştu. Konservatuvar mu- Soğanlı Arkeolojik gelişmelere hâkim olan, adını paranın, bütün ülkelerde karar Tayland Maya Koyu’na, Machi ÖZNUR kestra konseri verilmez olmuş- allimlerinin yaptığı toplantı so- Alanı olarak yedi açıklayamayacağımız bir rehber vericilerin aklını başından aldığını Pichu’dan San Torini’ye aşırı OĞRAŞ ÇOLAK tu. Seyfettin ve Sezai Asal, Ce- nucu Şubat 1934’te İBK bünye- bölüm halinde Dünya turizme çözüm aranıyor. mal Reşit Rey ve Mesut Cemil Tel sinde yaylı sazlar konser heyeti Miras Listesi’ne dahil edildi ve Çünkü hiper turizm, turistik gibi sayılı sanatçıların oda müzi- Rey şefliğinde oluşmuş, ilk kon- kültürel peyzaj değerleri pek çok alanı ya da yapıyı bozuyor. Bir ği etkinlikleri sayılıydı. Özel ope- ser Ferdi Ştatzer solistliğinde 5 ‘Alan başkanlığından kararla koruma altına alındı. süre sonra ziyaretçilerin keyif ret heyetleri yanında 1930’da be- Nisan’da verilmiş ve “Konserva- Bugün ise gelinen noktanın almadığı bir yere dönüştürüyor. lediye teşvikiyle bir opera cemi- tuar Orkestrası” adıyla gerçek- aydınlık olmadığının altını çizen, Türkiye’de ise henüz ciddi şekilde koruyacağız’ yeti kuruldu, amatör bir orkestra leşen sonraki etkinlikler de hayli Kültürel ve Doğal Mirası İzleme dillendirilmese de İstanbul Kadıköy’de konser verdi. Yaban- rağbet görmüştü. 1940’lı yılların Platformu yöneticisi, Kapadokya ve Kapadokya hiper turizm cı müzisyenlerin varlığıyla Türk tb MM Genel kurulu’nda ortalarında “İstanbul Şehir Or- raporlarına yansıyan modern üzerine pek çok yayını olan sendromunu yaşamaya başladı” müzisyenler işsiz kalmıştı. kapadokya Alan başkanlığı yapılaşmaya şu sözlerle tepki kestrası” adı benimsenmiş, Nadir arkeolog Nezih Başgelen, “Son diyor. bütçesi görüşülürken söz gösterdi: Nadi’nin başkanı olduğu İstanbul dönemde beton yapılaşmaya alan Ch P n iğde Milletvekili “tarihi doğal doku ve Cumhuriyet’ten yarışma Filarmoni Derneği kurulmuş ve Artan trafik yönelik ticari ilanlar ve bunların Ömer Fethi Gürer ise yakın sit alanları konusunda 700 bin nüfuslu şehrin yetim orkestra yapılanması buna gö- olumsuz etkileri benzersiz peyzaj Özellikle haftasonları zamanda tb MM’de yaptığı tek yetkili kuruluş çocuklarına verilen değer ve gö- re gelişmişti. 1963’te ise Milli Eği- değerleriyle ünlü Kapadokya için kendi araçlarıyla gelen yerli konuşmada kapadokya olan kapadokya Alan revle Şehir Bandosu kurulmuş, tim Bakanlığı’na farklı bir sta- ciddi bir sorun. Bir yanda kendi günübirlikçiler trafiğin artmasına Alan başkanlığı’nın kuruluş başkanlığı’nın tahribatı özen görmüştü. Cumhuriyet ga- tüde bağlanarak “İstanbul Sen- koruma mevzuatımıza mevcut neden oluyor diyen rehber, amacından saptığını önleyeceği düşünülüyordu. zetesi müthiş bir işe imza atarak foni Orkestrası” adı alınmıştı ve sit kararlarına öte yanda da hem “Yüksek ziyaretçi sayısı vadileri belirterek, “Öyle bir an Ancak faaliyet raporunda Garp musikisi alanında ses ya- Rey’in yardımcısı Demirhan Al- UNESCO kriterlerine hem de gelecek ki kapadokya’yı çöp içinde bırakıyor. Daha 12 tane ticari dükkân rışması açmış, bu alana ilgili ar- tuğ olmuştu. 1970’li yılların ba- Avrupa Peyzaj Sözleşmesi’nden Alan başkanlığı’ndan yaptırmışlar, hepsi modern çok turist gelsin diye yapılan tırmaya odaklanmıştı. Bld. Bşk. şında CSO’dan kurucu müdür korumak zorunda kalacağız” yapı. bölgeye uygun yapılar kaynaklanan yükümlülüklerimize altyapı yatırımları bölgenin Muhittin Üstündağ’ın öncülü- olarak tayin edilen Mükerrem uyarısında bulundu. oluşturulması gerekirken, aykırı. Bu tip yapılaşma ilanları özgünlüğünü, doğallığını yok Gürer, 2019 yılında modern yapılarla dokunun ğünde Darül Bedaü’deki operet Berk ve beraberindeki sanatçılar- ve betonlaşma faaliyetleri önlem ediyor. Artan baraj sayısı, bölgeye büyük umutlarla kurulan ruhuna aykırı bir tahribat çalışmaları hızlanmıştı. Mustafa la sınavlar yapılmış, günümüzde- alınmadan devam ederse ülke ve şekil veren erozyonu yaratan başkanlığın, bugün gelinen var.” Kemal Paşa’nın İstanbul’u ziya- ki Kültür ve Turizm Bakanlığı’na dünya turizminin bu benzersiz ve şekil vermeyi sürdüren iklim noktada tarihi dokuya konuşmasında sadece retlerinde Riyaseticumhur Mu- bağlı konumu netleşmişti. 18 Ka- değerlerinin önemli bölümü bir koşullarını değiştiriyor. Turistik zarar veren modern ticari kapadokya’yı değil, siki Heyeti bağlısı senfoni ve ar- sım 1972 Cumartesi günü Gott- daha geri gelmemecesine zarar atraksiyon turlarında ve sıcak yapılar inşa ettiğini ve n iğde’nin sahipsiz moni orkestraları da başkentten hold Efraim Lessing yönetiminde görecek” diyor. hava balonlarının lojistiğinde bölge halkında güvensizlik bırakılan tarihi değerlerini gelerek çeşitli semtlerde konser- İstanbul Devlet Senfoni Orkest- kullanılan 4x4 araçların yarattığını vurguladı. de gündeme taşıyan ler vermişti. Ferid Alnar’ın “Ya- rası (İDSO) adıyla gerçekleşen ilk Ortak değer zeminde yaptığı tahribatı büyük Gürer, alan başkanlığının Gürer, kültür ve turizm lova Türküsü”nü, Mustafa Ke- konserin solisti (Suna Kan’ın ra- “Unesco Dünya Mirası alanları kaya kiliselere gün içerisinde tarihi ve doğal sit alanlarında bakanına çağrıda bulundu. mal Paşa da izlemişti. hatsızlanması nedeniyle) son da- nitelikli kültürel ve doğal tek yetkili kurum olmasına Depremde hasar gören giren binlerce ziyaretçi, ister Joseph Marx’ın danışmanlığın- kika değişikliğiyle çellist Reşit Er- varlıklarıyla insanlığın ortak rağmen bu yetkiyi koruma n iğde Müzesi’nin hâlâ kapalı istemez fresklerin korunmasını da İBK’nin yapılanması süreci- zin olmuştu. amaçlı kullanmadığını olduğunu ve 20 bin eserin bilincinin kayıtları ve değerleridir” zorlaştırıyor. ne girilmiş, seviyenin yükselme- Lessing, CSO’daki gibi İDSO’ya savundu. Personel yapısının beklediğini hatırlatan Gürer, diyen Başgelen sözlerine şöyle Turizmle artan refahla beraber hâlâ tamamlanamadığını tyana antik kentindeki kaçak si için çaba artmıştı. İstanbul Şe- da büyük değer kattı. Orkestra devam ediyor: “Tahribi yalnızca daha çok apartman ve özel araç... belirten Gürer, faaliyet kazılara dikkat çekti. hir Tiyatrosu (İŞT), Rey kardeş- ise sanatçıları ve şefleriyle, özel - ait olduğu toprakların değil, Kapadokyanın geleceği parlak lerin “Üç Saat” operetini temsil likle yılmaz dinleyicileriyle gün- tüm insanlığın geçmişini etkiler. görünmüyor” diyor. etmişti. Yine Cumhuriyet, Peya- den güne gelişti, şehrin kendi iş- mi Safa imzalı “Musikimiz han- birliğinin örnek kurumu olarak gi yola girmeli?” başlıklı röpor- en önemli sanat kuruluşların- Artİst Anbul Fesh Ane’ De taj serisine girişmişti. Alnar’ın dan biri haline geldi. Nice yılla- Tao Ulusoy’dan ‘Çekelim karagöz ve hacivat günleri “Sarı Zeybek” opereti İŞT tara- ra… (ersin@muzikoloji.org) Bu Dünyadan Perdeleri’ İst Anbul büyükşehir belediyesi kültür AŞ (İbb kültür) ve KIZÇEV’den özel konser Çukur OvA bölgesinin sanat Milletlerarası kukla ve Gölge mekânı kun Art space, tao Oyunu birliği (unı MA) ortaklığıyla, kız Çocukları Eğitim Derneği (KIZ- genç müzisyen Hüma Demirel, u lusoy’un “Çekelim bu Dünyadan Artİstanbul Feshane’de “karagöz ÇEV), 13 Aralık’ta Saint Beno- piyano ve hand pan eğitmeni İdil Perdeleri” başlıklı sergisine ev Artİstanbul Feshane’de” programı it Fransız Lisesi Silüet Salonu’nda Akçıl, Bosphorus String Quartet, sahipliği yapıyor. 10 Ocak’a kadar düzenlenecek. düzenlediği etkinlikle, sanatı eği- İstanbul Devlet Senfoni Orkest- görülebilecek ve bireysel hafıza Program kapsamında 21 Aralık saat time dönüştüren özel bir konsere rası Sanatçısı Özüm Günöz gi- ile kolektif deneyimler arasındaki 14.00’te Cemal Fatih Polat’ın “karagöz imza attı. Çeşitli disiplinlerden sa- bi isimler eşlik etti. Ali Tuna Kı- ilişkileri ele alan sergideki işler, ve zeytin Ağacı” adlı oyunu, 28 Aralık natçıların gönüllü olarak sahne- zılırmak, Erinç Özkaya ve Saint sanatçının kişisel alanından yola saat 14.00’te ise Ata Camuz’un ye çıktığı bu etkinlik sonucunda, Benoît Lisesi Orkestrası’nın da çıkarken zaman zaman dünyanın “Çelebi komşuda” adlı oyunu 12 kız öğrencinin bir yıllık eğitim performanslarıyla destek verdiği farklı yerlerindeki kırılganlıklara sahnelenecek. Oyunlar ücretsiz burs tutarı toplandı. Konserin ön- konser, sanatın her dalından ge- değinen çağrışımlara da yer olarak seyirciyle buluşacak. cü isimlerinden avukat İdil Bora’ya len desteği gözler önüne serdi. veriyor. oprano ve şef Barbara tanıtmıştı. Cem hep yaratıcı programlar Germeaine Tailleferre ve Louis Durey beden dilini kullanıyordu. Biz izleyiciler Hannigan’ı 2023’te İstanbul hazırlar, parlayan gençlerden oluşan adlı altı besteci ve öncüleri Eric Satie, de bu düzen içinde böylece onun hiçbir SMüzik Festivali çerçevesinde orkestralar kurar ve onlara çeşitli savaşın acılarını unutmak üzere daha mimiğini kaçırmıyorduk. ve BİFO eşliğinde dinlemiştik. O konser olanakları, turneler yaratır. neşeli bir müzik dili seçmişlerdi. Aslında Bir başka şey daha öğrendim: zaman da Charles Ives ve Pierre Konserlerine seçtiği dağarcık da Barbara’nın menajeri bizim çok yönlü anlatımları ne denli neşeli olursa olsun, Boulez gibi çağdaş bestecileri alışagelmişin dışındadır. Richard derinlerdeki savaş acıları yine satır sanatçımız ve ünlü emprezaryomuz kendi anlatımıyla sunmuştu. Bu kez Strauss’un Metamorphos’unu ilk kez aralarından duyuluyordu. Tuğçe Tez imiş. Barbara’nın bütün kendini bile aşmış bir dinletiyle çıktı onun yönetiminde dinlemiştik. İnsan Sesi (Le Voix Humaine) “Elle” dünya sahnelerindeki bağlantılarını karşımıza. Tiyatro muydu, dans adlı bir kadının yarım saat süren telefon Tuğçe sağlıyormuş. ‘İnsan sesi’ Francis Poulenc ve Altılar mıydı, opera mıydı, yoksa hepsinin “İnsan Sesi” başlıklı tek kişilik dinletiyi konuşmasını anlatır. Ayrıldığı sevgilisiyle BİFO konserindeki ikinci yapıt karışımı mı? Anlatmaya nereden konuşmaktadır güya. Karşısında ilk kez 1988’de rahmetli sopranomuz başlayacağımı bilemiyorum. sadece yaylı çalgılarla yansıtıyordu. Francis Poulenc’in Jean Cocteau’nun konuştuğu kimse var mıdır, yoksa Zehra Yıldız’dan izlemiştik. Geçen Her zamanki konser süresine Baş kemancı Pelin Halkacı Akın’ın metni üstüne yazılan “İnsan Sesi” adlı hayalinde mi oluşmaktadır bilemeyiz. hafta aynı tarihte Süreyya Operası’nda göre kısa, arasız ve soluksuz bir gösterdiği özeni ayrıca kutlarım. soyut bir çalışmaydı. İki dünya savaşı Telefonun sürekli kesilmesine isyan da Zehra’yı anma gecesi yapılıyordu. dinletiydi. Hannigan önce Richard Yaylıların yayı hep aynı nefeste arasında kalan ağır ve yoksul yıllarda, etmektedir. Ben Barbara’yı izlemek için ne yazık ki daha güleç, daha hafif müzik yaratmaya Strauss’un (1864-1949) 23 yaylı çalgı çalıyordu. Barbara Hannigan hem orkestrayı “Genç Zehralar” sahneye çıkarken bu için Metamorfozlar’ını yönetti. Tam 30 Yıllar önce bize bu yapıtı Boğaziçi özen gösteren Fransız Altıları (Les Six)- yönetiyor hem şarkı söylüyor hem de yıl orada olamadım. Cuma akşamı da dakika süren bu yapıt savaş yıllarının Üniversitesi Albert Long Hall Darius Milhaud, Francis Poulenc, karşısındaki yansıtıcı ile bütün mimikleri Murat Cem Orhan yönetimindeki İDSO ağırlığını tek çizgi, tek nefes içinde konserlerimizde Cem Mansur Arthur Honegger, Georges Auric, ve isyanlarını perdeye döküyor ve bütün konserini kaçırdım! Üzgünüm. Bölgede yeni tehlike