Catalog

15 MART 2023 ÇARŞAMBA INCELEME 9 DEPREM VE DEVLET ‘1939 Erzincan Depremi ve İlk Yardım Çalışmaları’ “Erzincan halkının mühim bir kısmı öldü… Dahiliye ve Sıhhiye vekilleri bu sabah Erzincan’a SINAN MEYDAN hareket ettiler. Kızılay zelzele mıntıkasına para, çamaşır, çadır ve battaniye gönderdi. Imdat trenleri gitti. Meclis, bir milli yardım komitesi kurdu.” (Akşam, 28 Aralık 1939) Tarihten Günümüze Sümerbank KIZILAY SEFERBER OLDU yardıma koştu Depremin hemen sonrasında Sümerbank Malatya Bez ızılay, depremin ilk gününden çeşitli laboratuvarlar ve salgın ahşap barakalar yapılmasına Fabrikası, fabrika müdürünün Kitibaren depremzedelere hastalıklarla mücadele etmek karar verildi. Evleri yıkılan yönetiminde Erzincan’a bir para, çadır, battaniye, giyecek için gerekli her türlü araç depremzedeler, Erzincan’da yardım heyeti gönderdi. Bu heyet Şubat 2023’te ve yiyecek yardımı yaptı. Sağlık gerece sahipti. Hastane yeterli acilen inşa ettirilen baraka ve istasyonda bir mutfak kurup Kahramanmaraş depremleri heyetleri gönderdi. Çadırlarıyla sayıda uzman doktorla birlikte zeminliklere yerleştirildi. 6 sonrasında devletin acil halka ve yaralılara sıcak yemek iskân kampları kurdu. Kampların Erzincan’da çalışmaya başladı. Kızılay, depremzedelere kısa dağıtmaya başladı. Fabrika ayrıca durum refleksinin çok zayıflatılmış yanına sahra tuvaletleri yaptı. Bu hastanenin aldığı tedbirler zamanda Erzincan merkezde depremzedeler için Erzincan’a olduğu görüldü. Oysa bugünkü 29 Aralık 1939’da Kızılay, sayesinde salgın hastalıklara da 90 adet pavyon, 35 adet ev, 90 bol miktarda yiyecek, giyecek, iktidarın “Eski Türkiye” diye deprem bölgesine ilk imdat engel olundu. adet baraka, 14 adet dükkân karyola, yatak, yorgan gibi yardım küçümsediği o Türkiye çok daha hastanesini gönderdi. 300 Kızılay deprem bölgelerinde inşa etti. 12 odalı 90 baraka güçlü bir acil durum refleksine malzemeleri gönderdi. Ayrıca yataklı bir numaralı Kızılay çok sayıda çadır kurdu. Ancak toplam 1080 odaya sahipti. çocuk ve kadın 200 depremzedeyi sahipti. Çadırlı İmdat Hastanesi 31 kış koşullarında depremzedelerin Kızılay, memurlar için de fabrikada istihdam etti. Ne demek istediğimi daha iyi Aralık 1939’da Erzincan’a çadırda kalmaları zordu, bu Erzincan merkezde 13 bina Sümerbank’ın köy eşyaları satan anlatabilmek için 84 yıl geriye vardı. Hastane röntgen cihazı, nedenle depremzedeler için inşa etti. mağaza ve depolarındaki bütün gidelim. eşyaların hemen deprem bölgesine gönderilmesine karar verildi. 1939 Erzincan depremi Ankara Radyosu müzik yayınına 27 Aralık 1939’da Erzincan’da ara verdi. İmdat trenleri gece saat 01.57’de 7.9 büyüklüğünde bir deprem yola çıkarıldı Ziraat Bankası’na oldu. Deprem Erzincan dışında Deprem haberi alınır alınmaz görev verildi Gümüşhane, Sivas, Tokat, bölgeye “imdat seferleri” 29 Aralık 1939’da Başbakan Amasya, Çorum, Ordu, Giresun, başlatıldı. İçinde sağlık personeli, Refik Saydam, Ankara, Erzincan, Malatya ve Tunceli’de de hasara çeşitli araç gereç ve yardım Sivas, Kayseri ve Malatya yol açtı. Erzincan depreminde malzemeleri bulunan “imdat vilayetlerine talimat vererek toplam 32.968 kişi hayatını trenleri” yola çıkarıldı. Ancak masraflar için Ziraat Bankası kaybetti, yaklaşık 100 bin insan depremde demiryollarının zarar şubelerinin valilerin emriyle yaralandı, 16.720 bina tamamen görmesi nedeniyle Erzurum ödeme yapmalarını ve vilayetlerin yıkıldı. ve Sivas’tan kalkan trenlerin 1939 Erzincan depremi kendi ihtiyaçlarından fazla gıda Erzincan’a varması biraz gecikti. olduğunda Cumhuriyet henüz maddelerini Erzincan’a göndererek 29 Aralık 1939 tarihli gazeteler 16 yaşını doldurmuştu. Tek parti yardımın kesintisiz devam etmesini bozulan demiryollarının tamir dönemiydi. İktidarda CHP vardı. sağlamalarını istedi. edildiğini, bölgeye uçakla da erzak 29 Aralık 1939’da milli bankaların Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, ve ilaç sevk edileceğini yazıyordu. Başbakan Refik Saydam, İçişleri mağaza ve depolarındaki İlk imdat trenleri 30 Aralık Bakanı B. Faik Öztrak’tı. II. Dünya tüm stoklar felaket bölgesine 1939’da Erzincan’a ulaştı. Aynı Savaşı başlamıştı. gönderilmeye başlandı. gün Dumlupınar Vapuru ile de ilk parti erzak sevkıyatı yapıldı. Önce askerler ve Kimsesiz çocuklara Bakanlar deprem mahkûmlar sahip çıkıldı bölgesine gitti 30 Aralık 1929’da depremde seferber edildi anasız, babasız kalan çocukların 27 Aralık 1939’da İçişleri Bakanı Depremde az hasar gören sürekli veya geçici evlatlık B. Faik Öztrak ve Sağlık Bakanı Dr. piyade ve topçu kışlalarından Cumhurbaşkanı İsmet İnönü Erzincan’da. edinilebileceği ve depremden Hulusi Alataş deprem bölgesine getirilen askerlerle ilk arama etkilenen 240 kimsesiz çocuğun gitmek için yola çıktı. Bakanlar kurtarma çalışmalarına başlandı. Çocuk Esirgeme Kurumu’nun zor bir yolculuktan sonra deprem Bu sırada mahkûmlar çalışmalara CUMHURBAŞKANI Ankara Keçiören’de yeni yaptırdığı bölgesine vardı. katıldı. Deprem sonrası ilk yardım ana kucağına alınacağı bildirildi. işlerini General Hüseyin 100 kadar çocuk da Kızılay Abdullah Alpdoğan organize DEPREM BÖLGESINE GITTI tarafından himaye edildi. etti. 1 Aralık 1940’tan itibaren Aralık 1939’da Cumhurbaşkanı İsmet İnönü deprem bölgede arama-kurtarma ve Depremzedeler 31 bölgesine gitti. Yetkilileri dinledi ve gerekli talimatları verdi. diğer işlerde çalışmak üzere Daha sonra yaralıları ziyaret etti, yıkılan evlerinin önündeki halkla 800 asker görevlendirildi. iskân edildi konuştu. Vakit gazetesine göre “Milli Şef”in boynuna sarılan bir ana Ayrıca Etibank, arama- 30 Aralık 1939’da “Mehmed’im burada öldü. O da askerdi, senin oğlundur. Sen kurtarma çalışmaları için depremzedelerin iskânına sağ ol babamız” diyerek acısını paylaştı. bölgeye madenciler gönderdi. başlandı. Evleri yıkılanların Divrik Demir Madeni işçileri önemli bir bölümü en yakın süratle Erzincan’a sevk edildi. vilayetlere, özellikle Hatay, İlerleyen günlerde arama- Adana, Mersin gibi sıcak iklimli kurtarma ve enkaz kaldırma yerlere gönderilip iskân edildi. BAKAN ELEŞTİRİLERİ çalışmaları için deprem Bu iskânın geçici olduğu da bölgelerine, İstanbul ve bildirildi. Yıkılan binalar yapılınca Ankara itfaiyelerinden üç ekip başka yerlere gidenlerin gönderildi. memleketlerine dönecekleri KABUL ETTİ Ulus, 28 Aralık 1939 belirtildi. Hastane yıkıldı, BMM’de yapılan deprem hükümetinin felaketzedelerin Milli Yardım hastalar kurtarıldı Hükümet yardım etti Tgörüşmelerde milletvekilleri, acılarını hafifletmek üzere acil Komitesi kuruldu deprem bölgesinde yaşanan tedbirler alınmış olmasıdır” Erzincan depreminde Memleket Hükümet, bina zararlarını tespit idari sorunları eleştirdiler. İçişleri diye yazıyordu. Tan gazetesinde Hastanesi yıkılmasına rağmen 27 Aralık 1939’da Elazığ’da ve tetkik heyetleri oluşturdu. Hasar Bakanı Faik Öztrak, yardımların Zekeriya Sertel de “Hükümetin hastanedeki 22 hasta kurtarıldı. bulunan Cumhurbaşkanı tespiti yaptırdı. Evleri hasar gören felaketzedelere ulaştırılmasında Hastane operatörü Suat ile yardım için tedbir almakta İsmet İnönü, Erzincan Valisi’ne veya yıkılanlara 30 ile 60 bin lira yaşanan sıkıntıları kabul ederek gösterdiği sürat ve titizliği demiryolu inşaat hekimi Safa çektiği telgrafta “Cumhuriyet arasında ödeme yapılacaktı. 17 bu durumun nedenlerini beğenip, takdir etmemek ilk geceden itibaren yaralılara hükümeti felaketin ıstıraplarını Ocak 1940’ta 3773 sayılı bir kanun açıkladı. (TBMM Zabıt Ceridesi, mümkün değildir… Her müdahale etti. Kısa süre sonra hafifletmek için acil tedbirler çıkarıldı. Bu kanuna göre ücretlilere 10.1.1940, s.44,47) felakette yardım elini ilk Ankara Numune Hastanesi’nden, almıştır…” dedi. O gün TBMM’de iki veya üç maaş avans verilecekti. Kayseri’den, Erzurum’dan HHH uzatan Kızılay da derhal depremzedelere yardım için Deprem nedeniyle evi yıkılan veya bölgeye gönderilen ilk yardım 28 Aralık 1939’da Ulus faaliyete geçmiştir…” diyordu. Meclis Başkanı’nın yönetiminde hasar gören depremzedelerin vergi gazetesinde F. Rıfkı Atay, ve sağlık ekipleri yaralıları tedavi “Milli Yardım Komitesi” kuruldu. 1939 Erzincan depreminde borçları silinecek ve yeni döneme “Elden gelen her şey o kadar daha 16 yaşındaki Türkiye etmeye başladı. Bütün vilayet ve kazalarda da ait vergi tahakkuk ettirilmeyecekti. kısa Cumhuriyeti, iyi bir acil durum yardım komiteleri kurulmasına Hükümet İaşe heyeti kuruldu zamanda refleksi gösterdi. Asker- karar verildi. Komiteye yapılacak deprem ve o kadar sivil yerel yöneticilerden Dördüncü Umum Müfettişi nakdi ve ayni yardımlar Kızılay’a bölgelerindeki yatırılacaktı. TBMM üyeleri etraflıca merkezi yönetime, basından ve Erzincan Valisi, Erzincan’da üreticilere çift ilk taksit olarak Kızılay’a 40 yapılmıştır üniversitelere kadar devlet her bir iaşe heyeti ve 4 adet hayvanları dağıtım merkezi kurdu. Her bin lira bağışladı. Üniversite ki” diyerek yönüyle sefer oldu. Devlet, en ve tohumluk hükümeti hızlı haberleşme aracının telgraf merkez için mahalle heyetleri ve gençliği milli komitenin emrinde dağıttı. Tarım takdir olduğu bir ortamda, sınırlı sokak temsilcileri oluşturuldu. çalışmaya hazır olduğunu bildirdi. Bakanlığı’nca Öğrenciler, öğretmenler, çeşitli ederken olanaklara rağmen Kızılay, Böylece depremzedelerin temel toplam cemiyetler yardım kampanyası 29 Aralık Etibank, Sümerbank gibi ihtiyaçlarının karşılanmasına 12.920 adet çalışıldı. Halkın temiz su ihtiyacını başlattı. Yurdun her tarafında 1939’ta işlevsel kurumlarıyla, ülkeyi çift hayvanı karşılamak için kaybolmamış Kızılay şubelerine para, yiyecek, Vakit ören demir ağlarıyla, liyakatli ve önemli çeşmelerin tamir edilmesine giyecek ve yatak takımı gibi gazetesinde yöneticileriyle felaket karşısında miktarda yardımlar gelmeye başladı. başlandı. Ayrıca Erzincan’daki Asım Us, başarılı bir sınav verdi. Buna tohumluk Yapılan yardım miktarları ve “Yegâne rağmen hükümet haklı eleştirileri fırınlar tamir edilmeye çalışıldı. Bu deprem sırada civar illerden Erzincan’a yardım yapan firmaların isimleri teselli de kabul etti. Bütün bunlar bölgelerine günde toplam 6.000 kilo ekmek gazetelerde açıklandı. noktası bugün değil, tam 84 yıl önce gönderildi. Akşam, 28 Aralık 1939 sevk edildi. Bu arada deprem nedeniyle Cumhuriyet oldu. l Vakit: 29 Birincikanun 1939; 2,20 İkincikanun 1940. 1941 Umumi Meclisine Sunulan ve 1939-1940 Hesap Yılı KAYNAKÇA l Fatih Tuğluoğlu,“1939 Büyük Anadolu Zelzelesi ve Erzincan İçinde Yapılan İşleri Bildiren Rapor, Ankara 1941. l Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA). Vilayetinde Yardım Faaliyetleri”, History Studies, Volume 7, l Yusuf Ziya Keskin-Meryem İnan Önal, “Resmi Telgraflar l TBMM Zabıt Ceridesi: 10.1.1940; 19.4.1940; 17.1.1940. Issue 4, December 2015, p.113-136. Doğrultusunda 1939 Erzincan Depreminde Kurtarma İlk Yardım l Akşam: 28,29,30 Kanunuevvel 1939. l Orhan Yeniaras, Türkiye Kızılay Tarihine Giriş, İstanbul, 2000. ve İskân faaliyetleri,” Bayburt Üniversitesi İnsan ve Toplum l Tan: 28,29,30 Kanunuevvel 1939. l Türkiye Kızılay Cemiyeti, Merkezi Umumisi Tarafından Bilimleri Fakültesi Dergisi, S.9, Eylül 2021, s. 169-190. l Ulus: 28,29,30,31 Birincikanun 1939; 2,3 İkincikanun 1940.