Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr EKONOMİ 19 ŞUBAT 2023 PAZAR9 Depremin yıktığı 11 il işçisi olmayan fabrikalarla dolu, bazıları hiç açılmayacak Çalışacak işçi kalmadı Sistemin çöküşü ahramanmaraş merkezli ardı 23 organize sanayi bölgesi büyük yara aldı, yan sanayi 4 BİN 500 ardına yaşanan iki depremin Bölgedeki OSB’lerde çöktü. 2 milyon işçi istihdam edilen bölgede çalışanların Kardından 13 gün geçti, Türkiye yer alan işletme sayısı büyük kısmı ya enkazda kaldı ya da göç ediyor. yaşanan bu depremlerin sebep olduğu acıların, trajedilerin, can, mal ve gelir kayıplarının muhasebesini henüz tam ahramanmaraş’ta krizinin ayak sesleri duyuluyor. olarak yapabilmiş değil. Demokratik meydana gelen 7.7 ve 7.6 Eski Kahramanmaraş Ticaret ülkelerde bu gibi durumlarda halka Kbüyüklüğündeki depremler ve Sanayi Odası Başkanı Şahin doğru ve ayrıntılı bilgi vermekle 11 ilin ekonomisini de yerle bir etti. Balcıoğlu, “Kentin yüzde 50’si sorumlu kurumlar vardır. Kamuoyunun karşısına çıkıp sürekli bilgi verirler. Kahramanmaraş, hem bina hem ekonomik olarak Yine demokratik ülkelerde böylesine Gaziantep, Hatay, yok oldu. Çok fazla insanımız büyük felaketlerde sorumlular ortaya Osmaniye, Malatya, enkaz altında kaldı. Hayatta çıkıp sorumluluk alır ve istifa ederler. Adana, Diyarbakır, kalanların da büyük kısmı kenti Çünkü yaşadığımız “Bilanço çok Şanlıurfa, Adıyaman terk ediyor. Yakınını kaybetmiş ağırdır” ve aşikâr olan birçok nedenle ŞEHRİBAN bu sonuçta ülkeyi yönetenlerin büyük KIRAÇ ve Kilis’te 57 organize insana gel çalış diyemeyiz. Şimdi sorumlulukları vardır. Bu depremde, sanayi bölgesi (OSB) yaraları sarma zamanı. Şu anda kamu kurumlarının etkin müdahale bulunuyor. Buralardaki 4 bin 500 tek bir işletme çalışmıyor. Hiç için yeterli kurumsal kapasitelerinin işletmede, 540 bine yakın çalışan açılmayacak işletmelerimiz olmadığı ve “tek kişiye bağlı siyasi Deprem illerinin sanayideki payı var. En ağır hasarı ise 23 OSB olacak. Yaraları ancak birlikte ve idari sistem”in çalışmadığı ortaya çıktı. Bütün bunları sadece üç beş 2021 verilerine göre yüzde 11.2. Bu aldı. Kahramanmaraş, Hatay ve sarabiliriz ama bu bir yılı bulabilir. müteahhide yıkarak örtmenin doğru illerin payı inşaat ve gayrimenkulde ‘Kısa çalışma Adıyaman’da ekonomi tamamen Şu anda kente elektrik, doğalgaz olmadığını düşünüyorum... yüzde 8.7, hizmetlerde yüzde durdu. Doğalgaz ve elektriğin tam parça parça veriliyor. Acil olarak 7.1, finansta yüzde 4.3, bilgi ve verilemediği deprem bölgesinde barınma sorununun çözülmesi şartsız olmalı’ hesap verilmelidir iletişimde yüzde 2. Yine milli gelire bazı fabrikalar hiç açılmayacak. gerekiyor” dedi. Elbette millet olarak büyük Deprem bölgesinde yaklaşık 2 katkısı yüzde 9.3, tarımsal faaliyete Antakya Ticaret ve Sanayi Odası bir dayanışma örneği veriyoruz. milyon işçi var. Ayrıca memur, Yüzde 50’si yok oldu katkısı yüzde 14.3. Kutuplaşmanın değil, insani Başkanı Hikmet Çinçin de şuna esnaf ve çiftçilerle birlikte çok boyutuyla acılarımızı paylaşmanın, Bölgede faaliyet gösteren iş dikkat çekti: “Antakya OSB’de geniş bir nüfus depremden yardımlaşmanın ve kucaklaşmanın Büyüme 2 puan düşer insanlarına göre, açılsalar bile işçisi binaların yüzde 95’i sağlam ciddi biçimde etkilendi. DİSK yaşandığı günlerden geçiyoruz ama Depremin, ekonomiye milyarlarca olmayan fabrikalarla karşı karşıya ancak, çalışanların büyük bölümü gerçek sorumlular hesap vermezse, Başkanı Arzu Çerkezoğlu, TL yeniden inşa maliyeti yaratması kalabiliriz. Depremin vurduğu depremzede. Yan sanayi diye tabir hukuk devleti ve kamu vicdanı ciddi çalışanları korumak için acil ve büyümede bu yıl için 1-2 puan iller tekstilin ana hammaddelerini yara almış olur ve diğerleri gibi bu ettiğimiz sanayi sitelerindeki atılması gereken adımları şöyle gerilemeye neden olması afetten de bir ders çıkarmamış oluruz. üretiyor ve sektörde bir hammadde 1500 işletmenin tamamı yakıldı. sıraladı: “Depremden zarar Bu nedenle CHP Genel Başkanı Sayın bekleniyor. Ayrıca Bunları ayağa kaldıramazsak görmüş işçilerin korunması için Kılıçdaroğlu’nun ısrarlı hesap sorma bölge Türkiye’nin derhal işten çıkarma yasağı şehirde sürdürülebilir sanayiyi Genel k çıkışlarını yerinde buluyorum... toplam ihracatının getirilmeli. Depremzede işsizler sağlamamız mümkün olmaz. yüzde 8.5’ini toplam önkoşul aranmaksızın işsizlik iptal kolaylığı Burada işletmelerin tekrar Büyük ekonomik ödeneğinden yararlanmalı. Kısa ithalatın yüzde 6.7’sini çalışması ve yetişmiş personelin kayıplarımız var çalışma ödeneği de ön koşulsuz gerçekleştiriyor. Ticare T Bakanlığı’nın ilgili kalması için güvenli barınma Uzmanlar, bugün 40 binler verilmeli. Deprem nedeniyle işten İhracatta ve ithalatta yazısına göre mart sonuna kadar civarında açıklanan can kaybımızın alanlarının kurulması gerekiyor. ayrılmak isteyen depremzedelerin yıl genelinde iki katına çıkabileceğini söylüyor. tamamlanması gereken deprem Esnaf için geçici konteynerler kıdem tazminatı ödenmeli. Ölen yurttaşlarımıza Allah’tan bölgesindeki şirket genel kurulları, bölgeden birkaç kurulmalı. Küçük sanayi siteleri Yeni istihdam yaratılmalı ve rahmet, yaralılarımıza acil şifalar bu şirketleri temsile yetkili yönetim milyar dolar için hibe desteği ya da uzun işverenlere afetzede çalıştırma diliyorum. Ateş düştüğü yeri organı üyelerinin istemi üzerine iptal kayıp bekleniyor. vadeli kredi şart.” yükümlülüğü getirilmeli.” yakmaya devam ediyor. Geride edilebilecek. l AA kalanları sadece manevi acılar değil Arzu Çerkezoğlu ekonomik olarak da çok zor şartlar bekliyor. Depremden etkilenen iller, Türkiye’nin toplam gayri safi yurt içi Emeklilikte yaşa takılanlar, gözünü TBMM’nin yeniden açılmasına dikti hasılasının yaklaşık yüzde 10.8’ini üretiyorlar. Deprem nedeniyle bu üretim kapasitesinin önemli bir kısmı tahrip olmuş durumda ve bölgeden Depremzede EYT’yi bekliyor göçler yaşanıyor. Yüzde 5 civarında gerçekleşeceği anlaşılan Türkiye’nin 2022 yılı ekonomik büyümesi; 2023 SELDA GÜNEYSU vurduğu illerin başında Hatay, yılında orta vadeli planda yüzde Nilüfer Çevikel Kahramanmaraş ve Adıyaman 5, Dünya Bankası’nca yüzde 2.7, ktidar, Kahramanmaraş merkezli geliyor. Bu illerdeki ağır hasarlı IMF tarafından ise yüzde 3 olarak İiki büyük depremin ardından Afetzede şehirler bina ve enkaz sayısı çok fazla. öngörülüyor. Deprem nedeniyle depremzedelerin de TBMM’den bu büyüme tahminlerinin aşağı Sadece konutlar değil, işyerleri de ‘6. Bölge’ sayılsın doğru revize edileceği ve Türkiye geçecek emeklilikte yaşa takılanlar yıkık vaziyette. Bölgede çok sayıda ekonomisindeki daralmanın daha da (EYT) düzenlemesini beklemesi Türkiye Genç İş İnsanları insan işini, dükkânını da kaybetmiş belirginleşeceği anlaşılıyor. nedeniyle, ilgili yasa teklifini Derneği (TÜGİAD) Genel durumda. Bu insanların çoğuna Milli gelir kaybımızın yanında, Meclis’in açılacağı 21 Şubat’ta, Başkanı Nilüfer Çevikel, 11 yeni iş kapılarının da açılması Türkiye’de yıkılan veya yıkılacak ili etkileyen ve on binlerce Genel Kurul gündemine almayı konutlar, işyerleri, üretim tesisleri, gerekiyor. Ama önce insanların yurttaşın ölümüne yol açan tarımdaki kayıplarla birlikte büyük hedefliyor. Cumhurbaşkanı Tayyip yaralarına biraz merhem olacak bir servet kaybı da ortaya çıkıyor. deprem felaketinin, bu bölgenin Erdoğan’ın, “EYT’yi bekletmeyin” EYT düzenlemesinin de acilen 21 Şubat, saat 15.00’te açılacak Depremin ekonomik etkilerine yönelik ekonomik hayatına da büyük talimatı verdiği ileri sürülüyor. Meclis’ten geçmesi lazım. O nedenle Genel Kurul’un “ilk gündem ilk rapor, iş örgütü “TÜRKONFED”den darbe vuracağını söyledi. Kahramanmaraş merkezli iktidar olarak EYT düzenlemesinin geldi. Raporda bu depremin 84.1 maddelerinden biri” olması Depremin göç tehlikesini de iki büyük depremin ardından milyar dolar civarında toplam bir mali Genel Kurul gündemine gelmesinde bekleniyor beraberinde getirdiğine dikkat hasar yaratacağı hesaplanıyor. Buna TBMM’de yasama faaliyetlerine bir gecikme ya da erteleme çeken Çevikel, bölgede yaşamı yakın tahminler uluslararası finansal 21 Şubat’a dek ara verildi, Göç çok fazla olmayacak” değerlendirmesini yeniden normale dönmesi için kuruluşlarından da geliyor. Bunun partilerin milletvekilleri de deprem güvenli yerlerde kalıcı konutların Ancak EYT düzenlemesinden yapıyor. anlamı ülke ekonomisini de zor günler bölgelerinde görevlendirildi. hızlıca yapılması ve bölgenin önce TBMM Genel Kurulu’nun İktidar, özellikle Kahramanmaraş, bekliyor demektir. Ancak TBMM’de seçim öncesi “Kalkınmada Öncelikli 6. “deprem gündemli” toplanması Adıyaman ve Hatay başta olmak Bölge” konumuna getirilmesi için planlanan pek çok yasa Bütçe açığı iki katına çıkıyor da söz konusu. İktidar cephesi, üzere çok sayıda depremzedenin gerektiğini söyledi. Çevikel teklifi bulunuyor. Bunlardan en Depremin yol açtığı bu devasa EYT düzenlemesini depremin “bölgeden göç ettiğini” de belirtiyor. ayrıca, “Yatırımlar teşvik edilsin, maddi hasarı canlı yayında şova önemlilerinden biri de milyonların vurduğu 10 ildeki depremzedelerin Bu nedenle başka şehirlere göç bölgede kesilen vergi ve SGK dönüştürülen, kamudan kamuya beklediği EYT düzenlemesi. de beklediğini belirtiyor. eden depremzedelerin de “işsiz yardım kampanyalarıyla gidermek primleri belli bir süre bölgedeki Cumhuriyet’in edindiği bilgiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, kaldığına ve yeni yerleşim mümkün görünmüyor. 2022 yılı bütçe esnaf, sanayici ve çalışanlara göre, iktidar, TBMM Plan ve Bütçe düzenlemenin “bir an önce yerlerinde iş aradığına” da dikkat açığı 139.1 milyar lira oldu. 2023 verilsin” dedi. l ekonomi Servisi Komisyonu’nda kabul edilen yılında seçim popülizminin de etkisiyle yasalaştırılması” yönünde talimat çekiliyor. EYT düzenlemesinin yüzde 374 oranında artışla 659.5 milyar EYT düzenlemesinde “erteleme” verdiğine dikkat çeken AKP’li bölgeyi terk edenler için de “hayati liralık büyük bir bütçe açığı öngörüldü. düşünmüyor. EYT teklifinin, kaynaklar, “Depremin en çok olduğu” belirtiliyor. l ANKARA Bunun ilk işaretlerini ocak ayının 32.2 milyar lira seviyesinde gerçekleşen bütçe açığında görmüş olduk. Şimdi buna bir de depremin getireceği yükleri dahil ettiğimizde, 2023 yılının bütçe ‘Zorunlu konut’a ilgi arttı açığının 1 triyon liranın üstüne çıkacağı anlaşılıyor. Peki bu devasa bütçe açığı kahramanmaraş merkezli ve 50.3’ten yüzde 52.9’a çıktı. Sigortanın nasıl kapatılacak? 6 Şubat tarihli depremin yol açtığı önemine işaret eden Enkar Sigorta FAO’dan çiftçiye acılar büyürken sigortalılık bundan Genel Müdürü Ali Karakaş şu Deprem vergileri geliyor sonrası için gereken finansal kaynak anımsatmayı yaptı: acil destek talebi Bunun için iktidar üç yönteme KISA... KISA... KISA... ve güvence arayışının çok önemli “DASK yeniden hayata başlamak başvurabilir: Birincisi borçlanmaya Birleşmiş Milletler Gıda ve unsurlarından biri haline geldi. adına bize verilen bir şanstır. Ancak l ep DK, olağanüstü hal veya afet gidilebilir, zaten içeride tasarrufların Tarım Örgütü (FAO), Türkiye ve Bu durumu Doğal Afet Sigortaları bu sigorta teminatları nedeniyle bölgesi ilan edilen illerdeki elektrik büyük kısmını kamu kullandığı Suriye’yi vuran Kahramanmaraş Kurumu (DASK) tarafından yönetilen tek başına yeterli olamamaktadır. ve doğalgaz tüketicilerinden, için, ekonominin genelinde krediye merkezli depremlerin yol açtığı zorunlu deprem sigortası verileri Sigortalılara önerimiz zorunlu deprem erişim iyice zorlaşacak demektir. OHAL süresince güvence bedeli büyük tahribatın her geçen gün Dışarıdan borçlanıldığında ise üzerinden görmek mümkün. sigortasının konut sigortasıyla alınmayacağını açıklandı. Ayrıca yüksek CDS primlerimiz nedeniyle daha da netleştiğine dikkat Bugün Türkiye genelinde DASK desteklemesidir.” deprem elektrik piyasasındaki dolar bazında yüzde 9 veya 10’lar çekti. kapsamında 20 milyon konut önlisans veya üretim lisansı civarında çok yüksek faiz oranlarıyla FAO bu kapsamda temel gıda Sigortacılara uyarı bulunuyor. Buna göre 6 Şubat’ta sahibi tüzel kişilerle doğalgaz borçlanabiliyoruz. Artan faiz ve dış borç üretimindeki aksamalara ilişkin 10 milyon 950 bin konutun zorunlu Öte yandan Anadolu Ajansı’na piyasasındaki lisans ve sertifika yükümüz, ödemeler dengesini daha endişelerini dile getirerek acil deprem sigortası poliçesi bulunuyor. konuşan Tüketiciler Birliği Genel sahibi gerçek ve tüzel kişilerin bazı da bozacak ve devalüasyon riski daha geçim ihtiyaçlarının karşılanması Sigortalılık oranı da yüzde 54.7 idi. Başkanı Mahmut Şahin, depremden süreli yükümlülükleri açısından da büyüyecektir. İkinci olarak para için destek çağrısında bulundu. Bugün ise poliçe sahibi konut sayısı etkilenen 11 il dışında da araç ve ev “mücbir sebep” kabul edildi. basılabilir. Bu durumda ülkede hiper Güncel açıklamada şu ifadeye 11 milyon 242 bin, sigortalılık oranı için kasko yaptırmak isteyenlerin l mali Suçları Araştırma Kurulu, enflasyona giden bir süreç başlatılmış yer verildi: “BM’nin ‘Türkiye Acil yüzde 56.1’e yükseldi. Bu artışlar hem bazı sigorta şirketleri tarafından olur. Son olarak da geçmiş depremlerde depremzedelere yardım edeceğini Çağrısı’ kapsamında, FAO’nun olduğu gibi bir sefere mahsus “Net ülke geneli hem depremin “deprem riski” bahanesiyle belirterek yardım toplayan ancak Aktif Vergisi”, “Özel İşlem Vergisi” gelecek üç ay içinde, acil geçim yaşandığı bölgelerde geri çevrildiğini söyledi. dolandırıcılık kastıyla hareket ettiği benzeri deprem vergiler getirilebilir, bazı desteği ve koşulsuz nakit görülebiliyor. Örneğin Şahin ayrıca, böyle bir değerlendirilen kişilerin bulunduğu mallarda ÖTV ve KDV oranları artırılabilir transferleri de olmak üzere depremin etkilediği durumda Hazine ve belirtilerek,”Bugüne kadar olan ya da bir seferliğe mahsus bir “Servet etkilenen 10 ilin tamamında bölgelerden Doğu Maliye Bakanlığı incelemelerde 15 kişi ve 8 kripto Vergisi” getirilebilir. Muhtemelen iktidar kırsal kesimde yaşayan 900 bin Anadolu’da veya Cimer’e varlık cüzdanı sahibi hakkında bu üç yöntemi birlikte kullanacaktır. kişiye yönelik 25 milyon dolara sigortalılık oranı şikâyette bulunma analiz yapılarak ilgili mercilere Çünkü bu devasa mali zararın altından ihtiyacı var.” l ekonomi Servisi 6 Şubat’tan çağrısı yaptı. bildirildi” dedi. kalkmak kolay görünmüyor. bugüne yüzde l ekonomi Servisi urul