Catalog

18 ARALIK 2023 PAZARTESİ 6 SÖYLEŞİ Dr. Bozoğlu, Dubai’de düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi’ni tüm detaylarıyla anlattı: En yalnız ülke Türkiye ürkiye gerçekten COP28’de tek başına kalan lkemizin enerji kaynaklarının yüzde 50’den fazlası fosil Ttek ülke. Her ülkenin bir grubu var ama Türkiye Üyakıtlara dayanıyor. AB, 2026’da karbon vergilendirmesi herhangi bir grupta yer almadan kendi başına müzakere uygulayacak. Fosil yakıtta karbon ayak izi yüksek çıkıyor. ‘ yürütüyor. Grubu olmayan tek ülke Türkiye. Dolayısıyla Türkiye dönüşümezse sanayisi çöker. HP PM üyesi ve çevre mühendisi DR. BARAN BOZOĞLU Dr. Baran Bozoğlu Cumhuriyet’in Csorularını yanıtladı. ODTÜ Çevre Mühendisliği lisans, ODTÜ P n Birleşmiş Milletler İklim Kentsel Politika Planlama’da yüksek Değişikliği Konferansı’nda (COP28) lisans, Ankara Üniversitesi İklim 0 açıklanan fonlardan Türkiye Değişikliği ve Paris Anlaşması üzerine yararlanabiliyor mu? doktora, Georgetown Üniversitesi Türkiye, BM İklim Değişikliği R Liderlik eğitimini tamamladı. Çevre Çerçevesi Sözleşmesi’nde “gelişmiş Bakanlığı’nda uzman, baş denetçi, ülke” olarak tanımlandığı için TÜRKAK’ta akreditasyon uzmanı, baş T bu fonlardan yararlanamıyor. denetçi, Washington DC Belediyesi’nde Müzakerelerde, “Bizi gelişmekte olan sürdürülebilirlik uzmanı, ASKİ genel R ülke olarak kabul edin ve bu fonlardan müdür yardımcısı olarak görev yaptı. yararlanmamızı sağlayın” politikası 10 yıl Çevre Mühendisliği Odası genel üretiliyor. Ama bu kabul görmedi. Şu başkanlığı yaptı. İklim Değişikliği Politika E anda ekonomisi gelişmiş olan Güney ve Araştırma Derneği başkanı. Bozoğlu Kore, Brezilya, Çin bile “gelişmekte CHP’nin son kurultayında PM üyesi oldu. VEDAT ARIK olan ülke” statüsünde ve bu fonlardan yararlanabiliyor. n Neden Türkiye “gelişmiş ülke” statüsünde? Gelişmekte olan bir ülke olmasına rağmen gelişmiş ülke statüsünde. ‘Fosil ile fakirleşeceğiz’ 1994’teki anlaşmada Türkiye bunu kabul ettiği için bu kaynaklardan yararlanamıyor. Onun yerine Paris İklim Anlaşması’nda ve öncesinde AB bunu hep anlattı ve “Hazırlıklı olun” dedi. Türkiye göz göre alternatif birtakım kaynaklardan göre, 8-9 yıldır bu konu gündemde olmasına rağmen herhangi bir dönüşüm yapmadı. Çok geç kaldı. yararlanmaya çalışıyor. Ama tabii ki çok büyük bir haksızlık. n Türkiye hem ekonomik Paris İklim Anlaşması’nda ve dönüşümü engellemeye, Türkiye’nin zirvelerde yer alıyor. n Türkiye COP28 sırasındaki çıkarlarını hem de fosil yakıtların öncesinde AB bunu hep anlattı kalkınmasını ve rekabetini n O halde bu zirveler göstermelik müzakerelerde bu konudaki terk edilmesiyle ilgili verdiği ve “Hazırlıklı olun” dedi. Ama engellemeye çalışıyor. Bizi eski mi oluyor? haksızlığı dile getirdi mi? taahhüdü nasıl dengeleyecek? Türkiye göz göre göre 8-9 yıldır bu teknolojiye yönlendiriyor. Bu tanım haksızlık olur. Sonuçta Evet. Türkiye bunu uzun süredir Türkiye’nin birincil enerji konu gündemde olmasına rağmen n COP28’de Türkiye’nin bir tartışma yapılıyor. Fikirler müzakerelerde ifade ediyor. Fakat bu kaynaklarının yüzde 50’den herhangi bir dönüşüm yapmadı. Çok performansı nasıldı? tartışılıyor, her müzakereci tek başına Türkiye’nin ya da birkaç fazlası, fosil yakıtlara dayanıyor geç kaldı. O toplantılara son beş yıldır ülke için öğretici ve farkındalık ülkenin vereceği bir karar değil. 198 ve bu fosil yakıtlarının da yüzde Türkiye daha fazla temsilci ile geliştirici bir süreç. Mesela küçük ‘Dönüşmezsek sanayi ülkenin tamamının onay vermesi 78’inden fazlasını ithal ediyoruz. katılıyor. Ama müzakerelerde ada ülkeleri, yoksul ülkeler orada gerekiyor ki Türkiye bu fonlardan çökecek’ Biz fosil yakıtı zengin olan bir somut bir başarı elde ettiğimizi mücadele ediyor. Haklarını aramaya yararlanabilir hale gelsin. ülke olmadığımız için, fosil yakıt n Eğer dönüşüm gerçekleşmezse söyleyemeyiz. Türkiye yalnız bir çalışıyorlar. Bu ülkeler topraklarını, kullanmaya devam ettiğimiz ne olur? ülke. Şu an Türkiye gerçekten kültürlerini kaybediyorlar. Deniz Kararlar bağlayıcı değil sürece fakirleşeceğiz. Bu çok net. Türkiye dönüşümü önümüzdeki COP28’de tek başına kalan tek ülke. seviyesi yükseldiği zaman, ülkesi n Diğer ülkeler neden onay Fakirleşmemizin birinci sebebi, ithal dönemde gerçekleştiremezse; sanayi n Ne anlamda tek başına kalan? yok oluyor. vermiyor? ediyor olmamız. çöker. Büyük bir işsizlik, büyük bir Müzakere gruplarına baktığınızda, n Bu durum büyük ülkelerin ne Biz Taraflar Konferansı’nı (COP) Öte yandan AB yurtdışından yoksulluk ortaya çıkar. Bizi bekleyen G77/Çin Grubu, ALBA Grubu, kadar umurunda? biraz çevre, iklim politikaları ve alacağı ürünlere dair bir risk şu: Fabrikalarımızda Avrupa Birliği Grubu (AB- Açık konuşmak gerekirse dünyanın geleceğini kurtarmak adına karbon vergilendirmesi üretim duracak. Çünkü 28), Çevresel Bütünlük Grubu burada bir ekonomik tartışma var. görüyor olsak da aslında çok büyük Hükümet sistematiği geliştirdi. Bu fabrikalar ürettiği ürünü (İsviçre, Meksika, G. Kore v.b.), Bugün iklimle ilgili teknoloji Batı bir dış politika sürecinin de yansıması “sınırda karbon vergisi” geleneksel satamaz hale gelecek. Şemsiye Grubu (Avusturalya, ABD, ülkelerinde. Bu ülkeler finansal olduğunu söyleyebiliriz. Yani ülkeler olarak geçiyor. AB diyor Fabrikalar durduğu Kanada, Japonya vb) hep birlikte desteği sağlarken bir yandan kendi yöntemlerle arasında kurulan ilişkiler, tarihsel ki “Bana göndereceğiniz zaman işsizlik artacak. müzakerelerde bulunurken Türkiye teknolojilerini satıyorlar. Yani çalışıyor. problemler, kalkınma ciddi biçimde malın karbon ayak izini Ciddi bir ekonomik ve herhangi bir grupta yer almadan gelişmiş ülkeler finansal destek Liyakatsız, önemli. hesaplayın ve eğer bu sosyal çöküntü riskiyle müzekerelerde kendi başına süreç veriyor ama aynı zamanda ekonomik plansız bir n COP’ta alınan kararların bir benim sınır değerlerimi karşı karşıya kalacağız. yürütmeye çalışıyor. Güney Amerika bir girdi sağlıyor. O para aslında yine bağlayıcılığı var mı? aşıyorsa bunun vergisini yapı var. Sanayileşme anlamında ülkeleri de var. Küçük ada ülkeleri gelişmiş ülkelere dönmeye başlıyor. Alınan kararların hiçbirisi bağlayıcı vereceksiniz”. Dolayısıyla var. Bunların hepsi platform olarak, geriye gidiş olacak. Taraflar Konferansı’nda varlıklı, değil. Doğrudan bir yaptırımı yok. fosil yakıtı kullanan bir enerji grup olarak müzakerelere katılıyor. n İki yılda ne kadar uyum gelişmiş ülkelerle, gelişmekte olan Niyet beyanı. Ülkeler bir araya yöntemiyle üretim yaptığınızda Grubu olmayan tek ülke sağlanabilir? ülkelerinin çekişmesi olduğunu gelip, “Biz burada alınan kararları o ürünün karbon ayak izi, sera Türkiye. Bu hükümetin başarması görüyoruz. Fosil kabul ediyoruz” diyorlar. Paris İklim gazı miktarı, iklim etkisi yüksek n Neden bir grubumuz çok zor. Çünkü n İlk kez kayıp hasar fonu Anlaşması da böyle. Ama ilkesel çıkıyor. Yüksek çıkınca da siz malı lobisi yok? kurulacak, bunun önemi nedir? geleneksel yöntemlerle olarak taraf olduğunuz bir yerde etik Avrupa’ya gönderirken sınırda Yalnızız. Bu dönüşümü Bu, gelişmiş ülkelerin çok çalışıyorlar. Liyakatsiz, olarak uygulama yapmanız gerekiyor. vergi ödüyorsunuz. Vergi ödediğiniz müzakere anlamındaki istemediği bir şeydi. Çünkü kayıp plansız bir yapı var. ve Türkiye’nin n Yaptırım yoksa ülkeler neden bu zaman da yurtdışındaki diğer başarısızlığımızı ve zarar fonu dediğimiz kavram Sadece günü kurtaran kalkınmasını ülkelerle rekabet edemez hale kararları uygulansın? gösteriyor aslında. O aslında yoksul, gelişmekte olan ve seçimlere odaklı bir engellemeye geliyorsunuz. Yaptırım aslında şu; finansal müzakerelerde diğer ülkelerin bir hak talebi. Gelişmiş politika izleniyor. Şunu çalışıyor. n AB’nin karbon ayak izine kaynaklara ulaşma süreciniz ülkelerle işbirliği yapan ülkeler bu zamana kadar bunu kabul göremiyorlar, dünyada bağlı vergi uygulaması ne zaman kısıtlanabiliyor. Örneğin Dünya bir tarzımız yok. etmiyorlardı. Bunun kurulması büyük bir enerji, sanayi başlayacak? Bankası, Avrupa İmar ve Kalkınma n Bütün COP’lerde böyle mi önemli. Bu artık kazanılmış bir değer. ve bilişim devrimi yaşanıyor. 2026’dan sonra AB’ye giren belli Bankası gibi birçok farklı fon oluyor? n Bu sayede gelişmekte olan Bu devrimi yakaladığınız zaman, başlı ürünlerde karbon vergisi Tabii ki. kaynakları var. Bu konuda bağışçılar ülkeler para alabilecek mi? bu size istihdam ve ekonomik girdi alınacak. Yalnız AB de değil n Bu Türkiye’nin tercihi mi var. Bunlardan yararlanabilmek için İklim değişikliğine uyuma yönelik sağlayacak. Kalkınma beraberinde gelecekte Kanada, Amerika ve diğer yoksa onlar mı istemiyor? de sizin “Sera gazı azaltım ve iklim gelişmekte olan ülkeler ve küçük ada gelecek. Bu ekonomik kriz aslında dünya ülkeleri de mal gönderen Karşılıklı olan bir süreç. Oradaki değişikliği uyum politikalarımız ülkeleri para alabilecekler. Ayrıca, bizim fosile değil, temize dönmemiz ülkelere sınırda karbon vergisi her ulus kendi çıkarlarını düşünerek budur ve bu adımları atacağız” uluslararası mahkemelerde gelişmiş için bir araç olmalı. hareket ediyor. Mesela koalaları uygulamaya başlayacaklar. diye somut veriler ortaya koymanız ülkelerin ya da bu konudan sorumlu ile ünlü sempatik Avustralya, en n Yani Türkiye ihracat yaparken gerekiyor ki o finans kuruluşları ya ‘Fosil lobileri engel oluyor’ olan büyük uluslararası şirketlerin büyük kömür ihracatçısı. Fosilin zarar mı edecek? da uluslararası bağış kuruluşları hukuki anlamda sorumluluğu oldu. n Hükümetin tüm bunları devam etmesi için çaba harcıyor. Hatta ihracat yapamaz hale gelecek. size destek versin. O nedenle n Kararların bağlayıcılığı ve yapması için elini tutan nedir? Kanada petrol konusunda çok AB, karbon ayak izi düşük olan ürünü bunlara taraf olmak çok önemli. yaptırımı direkt olarak yoktu, Bir fosil lobisi var kuşkusuz. güçlü bir ülke. Dışarıda çok çevreci almayı tercih edecek. Türkiye’den Yani hukukken bir zorlayıcılık yok bu fonla yaptırımın da önü mü Bu Taraflar Konferansı’nda da görünen, demokrasisi güçlü olduğu vazgeçecek. Çünkü ürettiğimiz ürünün ama ekonomik anlamda bir zorlayıcı açılıyor? var. Orada müdahale etmeye ifade edilen bu ülke petrolün fiyatı karbon vergisine girdiği zaman pozisyonu çok net var. Ülkenizin Bu fonun kuruluyor olması demek, çalıştılar. Türkiye’de de bu konudan kullanımının devamı için mücadele çok pahalı olacak. kalkınmasını, yatırımların gelişimini gelişmiş ülkelerin bu sorunun ekonomik gelir elde eden ve veriyor. Dolayısıyla her ülke kendi n Türkiye’nin bunun için bir doğrudan etkiliyor.‘ sorumluları olduğunu kabul ettiği hükümetle birlikte çalışan yapılar ulusal çıkarları doğrultusunda bu hazırlığı var mı? anlamına geliyor. olduğunu görüyoruz. Bu fosil lobisi Yaptırım olmaması başarıdan uzaklaştırıyor n Toplantının petrol zengini BAE’de Böylece ülkenin gündemine girmiş oldu. da dönüşümüne katkı sağlayacaktır diye toplantılar tek başına sera gazını azaltmıyor. yapılması da çok tartışıldı, ne dersiniz? İkincisi, belki o petrol ülkelerinin hiç dile düşünüyorum. Tam tersine artış devam etti. Fakat şunu Çok eleştirildi fakat ben iletişime çok inanan getirmedikleri veya duymadıkları veya n Peki bu konuda samimi olurlar mı? söyleyebiliriz: Toplantılar sonrasında alınan bir insanım. Her kesimin, her fikrin bir araya kendilerini kapattıkları insanlarla diyalog Türkiye nasıl bir dönüşüm yakalamak kararların ülkelerin yatırımlarında önemli gelip konuşması gerektiğini düşünürüm. İklim kurma şansları oldu. Kafelerde, restoranlarda, zorundaysa, petrol ihraç eden ülkelerin de etkisi oldu. COP toplantıları tek başına değişikliği konusunun özellikle bir petrol sokakta, her yerde iklim değişikliği konuşuldu. bu dönüşümü yakalama zorunluluğu var. Bu sorunu çözen değil ama dünyanın ülkesinde konuşuluyor olmasını da değerli BAE’nin bürokratları, bakanları sürekli iklim onların da kaçınılmaz süreci. geleceğine dair farkındalığı olan ülkeleri buluyorum. değişikliği sorunuyla karşı karşıya kaldılar n Bugüne kadar toplamda 28 tane COP dönüştüren toplantılar. Dolayısıyla n Neden değerli? ve yoksul ülkeleri gördüler. Ada ülkelerinin yapıldı. Dünya ne kazandı? ben olumlu etkisi olduğunu Çünkü ben oradayken her gün BAE tepkilerini doğrudan gördüler. Bu toplantılar Bir grafik yaparsanız sera gazı emisyonlarını, düşünüyorum. Ama yaptırımların gazetelerinde, televizyonlarında, radyolarında yapıldığı yerlerde de bir dönüşümün dünya ortalama sıcaklığını ve toplantı olmaması, ülkelerin kendi haline sürekli iklim değişikliği konuşuldu. Kömür, potansiyelini yaratırlar. Kirlilik yükü fazla tarihlerini yan yana koyduğunuz zaman bırakılıyor olması bizi başarıdan fosil yakıt, sera gazı emisyonları konuşuldu. olan ülkelerde bunları yapmak onların çizgisel bir artış olduğunu görüyorsunuz. Bu uzaklaştırıyor. Baran Bozoğlu ‘ ‘