Catalog

Sağnak 13 ARALIK 2023 ÇARŞAMBA 6 HABER SINAN MEYDAN VAHDETTİN’İ VE Tarihten Günümüze Bizi uyutamazsınız; ŞEYH SAİT’İ AKLAMAK! bu zulüm ne unutulur “Bugün bu makamı işgal eden zat (Padişah-Halife Vahdettin), bu millet ve ne de affedilir! memleket için hain bir adamdır. (Alkışlar). Müsaade buyurunuz beyim ‘hain’ eçtiğimiz hafta İzmir Büyükşe- bir adamdır. (Alkışlar, bravo, sedaları)” (Atatürk, TBMM, 25 Eylül 1920) nkara Büyükşehir Belediye hir Belediye Başkanı Sayın Tunç Başkanı (ABB) Mansur Yavaş, GSoyer’e “Vahdettin soruştur- Asokak hayvanları konusunda ması” açıldığını öğrendik. Kısa bir sü- yanlış bir yola girdi. Erdoğan’ın 23 re sonra da yandaş bir yazarın bir tele- Aralık 2021’de belediyelere verdiği vizyon programında “Vahdettin’e hain ve bu yıl da yinelediği yasaya aykırı diyenler yargılanacak!” dediğini duy- talimatı uygulamayı tercih etti. duk. Bu arada Diyarbakır’da açılan bir Keçiören’de bir çocuğun yaşadığı bulvara “Şeyh Sait Bulvarı” adının ve- rildiği öğrendik. Birçok Türkiye Cum- üzücü olaydan sonra “Hayvanseverler huriyeti yurttaşı gibi ben de sosyal de elini taşın altına koysun, medya hesaplarımdan bu duruma tep- sahiplensinler, popülasyon çok arttı” ki gösterdim. Yıllardır söylediğim gibi diyen Yavaş, küpeli de olsa sokak AKP iktidarı, “Yeni Türkiye” dediği ya- köpeklerinin toplatılması için harekete pıya yeni bir tarih yazmak istiyor. Bu geçti. süreçte “Eski Türkiye” dedikleri Ata- Yıllardır bu konuda birçok yazı türk Türkiye’sinin tarihsel kahramanla- yazıp sorunun çözülmesi için neler rı “hain”, hainleri ise “kahraman” ilan yapılması gerektiğini anlattım. edilmek isteniyor. İktidarın ve muhale- Ancak yetkililer, hukuka ve akla fetin Cumhuriyet karşıtı gerici ve bölü- uygun çözümleri yerine getirmek cü paydaşları da bunu destekliyor. An- yerine hayvanları yok etmeyi cak Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılın- Padişah Vahdettin’in Atatürk ve bazı Şeyh Sait isyanında şehit edilen Şeyh Sait isyanında şehit edilen yeğliyor! Son olarak AKP Afyon da Vahdettin’i ve Şeyh Sait’i yücelt- arkadaşları hakkında verilen gıyabi Kaymakam Filibeli Hüseyin’in Piyade Üsteğmen Erzurumlu Karahisar Milletvekili Ali Özkaya da mek, onurlandırmak, Türkiye’de cad- idam kararını onaylayan 24 Mayıs ailesine maaş bağlanmasının Mehmet Seyfeddin’in ailesine maaş sosyal medya hesabında, “Şahsi deye, sokağa, çeşitli kurumlara bun- 1920 tarihli iradesi (BOA, İ.DUİT.175 I belgesi (BCA, 30-11-1-0, 12-14-14, bağlanmasının belgesi (BCA, 30-11-1- kanaatim odur ki başıboş köpekler ya ların adlarını vermek doğrudan doğru- 46 I 1, Takvimi Vekayi, 27.5.1336 1920) 12.04.1925) 0, 13-20-17, 13.05.1925) sahiplendirilir ya da uyutulur” yazdı! ya Atatürk’e, Türkiye Cumhuriyeti’ne HHH ve Türk milletine karşı bir harekettir. rine saldırttı. Anzavur kuvvetleri, 23 gibi o makama ve o makamda bulu- la ayrıldılar. Çapakçur Hükümet Hele hele Atatürk’ün de “hain” dedi- Mayıs 1920’de Adapazarı’nda Milli nana karşı da asırların köleleştirdiği Konağı’na saldırıp orayı ele geçir- ği Vahdettin’e “hain” diyeni yargılama- Kuvvetlere yenilip dağıldı. Anzavur İs- dini ve ananevi rabıtalarla bağlı...” diler. İsyancılar, 20 Şubat’ta, üzerle- ya kalmak Atatürk’ü yargılamaya cü- yanı bastırıldı. Adapazarı kurtarıldı. Vahdettin’in İngilizlere sığı- rine gelen Türk ordusuyla çatışma- ret etmektir. Saray Hükümeti, 18 Nisan 1920’de nıp ülkeden kaçması üzerine Ata- ya başladılar. 21 Şubat’ta Yarbay Ce- Peki, Kurtuluş Savaşı’nda yapıp et- Kuvayı Milliye’ye karşı, doğrudan mil komutasındaki bir süvari alayı- türk, Vahdettin’i şu ağır ifadelerle eleş- tikleriyle düşmanın işini kolaylaştıran doğruya Padişah Vahdettin’e bağ- nı pusuya düşürüp esir aldılar. Elle- tirmişti: ve savaştan sonra “Burada hayatımı lı paralı ordu Kuvayı İnzibatiye (Ha- “Vahdettin gibi özgürlüğünü ve rinde yeşil bayrak ve Kuran’larla iler- tehlikede görüyorum” diyerek bir İngi- lifelik Ordusu) kurdu. Padişahın pa- canını kendi milleti içinde tehlike- leyen asilere karşı çıkanlar olduğu gi- liz gemisine binip ülkeden kaçan Hali- ralı ordusu Kuvayı İnzibatiye, 14 Hazi- de görebilecek kadar adi bir mahlu- bi yardım edenler de oldu. 2 Mart’ta fe Vahdettin ve Cumhuriyeti daha do- ran 1920’de İzmit’te Kuvayı Milliye’ye kun bir dakika dahi olsa bu milletin isyancılar Elazığ’ı ele geçirip yağma- ğarken boğmak amacıyla silahlı bir is- saldırdı. Yenildi. Askerlerin bazıları başında bulunduğunu düşünmek ne ladılar. Diğer taraftan Şeyh Abdul- yan başlatan Şeyh Sait “vatana iha- İstanbul’a döndü, bazıları Kuvayı Milli- hazindir.” lah, Muş cephesini tutarak Varto’yu net” etmediler mi? ye saflarına geçti. “Şayanı teşekkürdür ki, bu alçak, aldı ve Erzurum’a doğru ilerleme- Saray hükümeti, 28 Nisan 1920’de mevrus saltanat makamından mil- ye başladı. Şeyh Sait ve adamları- Vahdettin’in ihaneti Milli Mücadele’yi etkisiz hale getirmek let tarafından ıskat olunduktan son- nın asıl hedefleri Diyarbakır’dı. Mart- Mansur Yavaş, sorumluluğu, için “Anadolu Fevkalade Müfettişi ra denaetini (alçaklığını) tamamla- ta kendilerine katılan aşiretlerle Mondros Mütarekesi sonrasında Pa- sokak hayvanlarına yardım Umumiliği”ni kurdu. mış bulunuyor...” birlikte Diyarbakır’a saldırdılar. Kuzey- dişah Vahdettin’in, düşmana kar- için her türlü çabayı gösteren İstanbul’da kurulan saray mahke- “Aciz, adi, his ve idrakten mahrum de surlar dışında yapılan savunmay- şı direnişle ülkeyi kurtarmak gibi bir hayvanseverlere attı ama acaba mesi Divanı Harbi Örfi, 11 Mayıs bir mahluk, kabul eden herhangi bir la geri püskürtüldüler. planı yoktu. Onun planı tahtını, tacı- belediye görevlerini yerine getirdi 1920’de Atatürk ve bazı arkadaşları- Güneyde ise içeriden yardım ala- nı, sarayını, yani kendini kurtarmak- ecnebinin himayesine girebilir. Fa- mi? nın, 24 Mayıs 1920’de Fevzi Paşa’nın, rak şehre girmeyi başardılar. Fa- tı. Onun kendini kurtarma planı ise İn- kat böyle bir mahlukun bütün İslam- ABB yetkililerine sorduğumda 6 Haziran 1920’de İsmet Paşa ve ba- kat General Mürsel Paşa’nın gönder- giliz merhametine sığınmaktı. Bunun ların halifesi sıfatını taşıdığını söy- bana, son 4.5 yılda toplam 79 bin zı Kuvayı Milliyecilerin, 14 Temmuz diği süvari kuvvetleri asileri geri püs- için İngilizlerin bir dediğini iki etmeye- lemek elbette doğru değildir.” (Ata- 717 sokak hayvanına kısırlaştırma 1920’de Refet (Bele) ve 63 suba- kürttü. Şeyh Sait kuvvetleri ilk kez 8 cek, hatta İngilizleri bile şaşırtan tek- türk, Nutuk/Söylev, TTK Yayını, Anka- işlemi uygulandığını bildirdiler. Kendi yın gıyaben idamlarına karar verdi. Bü- Mart’ta yenilerek geri çekildiler. Or- liflerde bulunacaktı. Öyle ki 30 Mart ra, 1989, s. 14, 924-925) kapasiteleri ile bu işi yapmalarının tün bu idam kararlarını Padişah Vah- 1919’da Türkiye’nin yönetimini 15 yıl- du birlikleri Varto, Elazığ ve Diyarba- zor olduğunu düşünerek 1 Haziran dettin onayladı. lığına İngiltere’ye bırakmayı bile tek- kır üzerinde temizlik harekâtına baş- Şeyh Sait isyanı 2022’de ihale açmışlar; kazanan 10 Ağustos 1920’de Saray hü- ladı. Asiler dört bir yandan kuşatıl- lif edecekti. 1925’te genç Cumhuriyete kar- kümeti, -padişahın da kabulüy- Celaloğulları İnşaat ile yakalama ve dı. Nisan başında Silvan, Palu ve Pi- Mustafa Kemal Paşa (Ata- şı Doğu bölgelerinde Şeyh Sait İsya- le- Türkiye’yi paramparça eden Sevr ran asilerden geri alındı. Nisanın nakili de kapsayan kısırlaştırma projesi türk), 9. Ordu müfettişi olarak 19 Ma- nı patlak verdi. Nakşibendi Şeyh Sa- Antlaşması’nı imzaladı. TBMM, bu ikinci haftasında özellikle Tük Hava için 7 milyon 440 bin TL üzerinden 24 yıs 1919’da Samsun’a çıkıp da -Saray it, isyana katılan dava arkadaşı Seyit antlaşmayı imzalayanları “vatan hai- Kuvvetleri’nin operasyonlarıyla isyan hükümetinin kendisine verdiği göre- aylığına anlaşmışlar. Abdülkadir’in İngilizlerle yaptığı gö- ni” ilan etti. bastırıldı. vin tam tersine- milli direnişi körükle- Bu kapsamda 13 özel hayvan rüşmelerden ve hazırlıklardan sonra, Padişah Vahdettin ve Sadrazam İsyanın elebaşlarından Şeyh Sa- yince -İngilizlerin isteği ile- İstanbul’a hastanesiyle anlaşılarak yüzde 45 13 Şubat 1925’te Diyarbakır’ın Eğil Damat Ferit, Kurtuluş Savaşı’nın ba- it ve Seyit Abdülkadir yakalandı. geri çağrıldı. Geri dönmeyince, Padi- indirimli kısırlaştırma yapılmış. Ancak bucağı Piran (Dicle) köyünde genç şından sonuna kadar vatanını savunan Diyarbakır İstiklal Mahkeme- şah Vahdettin, 8 Temmuz 1919 ge- Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı silahlı bir firma, Ağustos 2022’de ekonomik kriz Türk milletiyle birlikte değil, işgalci İn- si, 23 Mayıs 1925’te Seyit Abdülka- cesi Atatürk’ü 9. Ordu Müfettişliği gö- ayaklanma başlattı. yüzünden zarar ettiği gerekçesiyle tek gilizlere birlikte hareket ettiler. Sarayın dir ve beş arkadaşını, 28 Haziran revinden aldı. Bunun üzerinde Ata- Şeyh Sait, halkı “din adına” Türki- taraflı olarak sözleşmeden çekilince 4 kışkırtmaları sonunda Anadolu’da Mil- 1925’te de Şeyh Sait ve 46 arkadaşı- türk de askerlikten istifa ederek sine-i ye Cumhuriyeti’ne karşı isyana çağır- milyon 360 bin TL ödenmiş. Yeni ihale li Mücadele’ye karşı çok sayıda padi- nı idamla cezalandırdı. millete döndü. dı. Bu amaçla halka dinsel içerikli bil- 5 Ocak 2024’te yapılacakmış. şahçı, hilafetçi iç isyan çıktı. Mustafa Cumhuriyeti daha doğarken boğma- Saray, İngilizlere yaranıp kendi- diriler dağıtıldı. “Halife sizi bekliyor!”, 2019-2023 arasında ABB, sokak Kemal, dış düşmanla savaşmadan yı amaçlayan Şeyh Sait İsyanı güçlükle ni kurtarma politikası gereği Mil- “Halifesiz Müslüman olmaz!”, “Ha- hayvanları için toplam 121 milyon 243 önce sarayın çıkardığı iç savaşı bas- bastırıldı. Cumhuriyet yaşamaya de- li Harekete karşı var gücüyle saldı- life memleketten çıkarılamaz!”, “Şi- bin 494 TL’lik alım yapmış. 2020’de tırmak zorunda kaldı. Saray hüküme- vam etti. Ama Musul kaybedildi. So- rıya geçti. 5 Nisan 1920’de kurulan 4. arımız dindir!”, “Hükümet dinsiz- ihalesi yapılan 6 bin köpek kapasiteli ti; Padişah Vahdettin ve Sadrazam Damat Ferit Hükümeti -Prof. Dr. Sina nuçta isyan İngilizlere yaradı. dir!”, “Şeriat isteriz!”, “Kadınlar çıp- 94 bin metrekare inşaat alanı olan Damat Ferit, Kurtuluş Savaşı’nda va- Akşin’in deyişiyle- Milli Mücadele’ye TBMM, Şeyh Sait İsyanı sırasında laktır!”, “Mekteplerde dinsizlik ilerli- tana, millete ve hatta Osmanlı’ya iha- devasa Karataş barınağı için ise karşı bir iç savaş başlattı. şehit olan Mehmetçiklerin ve kamu gö- yor!” şeklindeki bildirilerin ve bölgede net ettiler. Bu ihanetlerinin hesabını 47 milyon TL’lik ihaleye çıkılmış ve Sarayın (Vahdettin’in) Şeyhülisla- revlilerinin ailelerine maaş bağladı. yeterli askeri güç bulunmamasının et- veremeyecekleri için de İngilizlere sı- kazanan firma 45 milyon 850 bin mı Dürrizade Abdullah, 11 Nisan Henüz daha iki yaşındaki Cumhuriye- kisiyle isyan çabuk büyüdü. ğınıp ülkeden kaçtılar. TL’lik teklif vermiş. Demek ki 4.5 yılda 1920’de, -padişahın onayıyla- “Kuva- te karşı dini kullanarak silahlı bir isyan İsyancılar 13 Şubat’ta ilk ön- sokak hayvanları için yapılan alımların yı Milliyecilerin katli vaciptir” fetva- başlatan, bazı şehirleri işgal eden, bazı ce Piran’da bir jandarma teğmeni- Atatürk Vahdettin’e yaklaşık 1/3’üne denk kaynak bu sını yayımladı. devlet dairelerine el koyan ve Mehmet- ni esir alıp bir eri şehit ettiler. Telg- inşaata ayrılacak. Sarayın (Vahdettin’in) Sadrazamı çiği şehit eden bir silahlı isyanın elebaşı raf hatlarını kestiler. Buradan merke- ‘hain’ diyor Damat Ferit, 11 Nisan 1920’de, -pa- Şeyh Sait vatana ihanet etmiştir. Hiçbir Bir yıl önce bu köşede, iktidarın ze, Eğil bucağına geçtiler. Bucak mü- Atatürk, açıkça Vahdettin’in “hain” dişahın onayıyla- Milli Hareketi, “fit- gerekçe bu gerçeği değiştirmez. ormanlık arazilerde hayvanlar için dürüyle 10 jandarmayı esir aldılar. Da- olduğunu belirtmişti. ne” ve “fesat”, Kuvayı Milliyecile- HHH ha sonra Genç hapishanesini ve jan- dev hapishaneler inşa ettirme Atatürk, daha Kurtuluş Savaşı de- ri de “isyancılar” diye adlandıran bir Kurtuluş Savaşı’nda yapıp ettikleriy- darma dairesini bastılar, oradaki jan- planını açıklamıştım. Erdoğan’ın vam ederken 25 Eylül 1920’de TBMM, le düşmanın işini kolaylaştıran, bu ne- hükümet bildirisi yayımladı. darmaları da esir aldılar. İsyancı- örnek gösterdiği ve bir köpeğin gizli oturumunda Vahdettin için şunla- denle daha Kurtuluş Savaşı devam Padişah Vahdettin de 11 Nisan lar, 16 Şubat’ta Genç ilinin merke- rı söylemişti: başına kürek vurularak katledildiği ederken TBMM’de “vatan haini” oldu- 1920’de yayınladığı bir hattı hüma- zi Darahini’ye saldırdılar. Burada üç “Bugün bu makamı işgal eden zat, Konya’daki hayvan bakımevi gibi ğu belirtilen ve savaştan sonra bir İngi- yunla Milli Hareketin ülkeye zarar ver- gün üç gece kaldılar. Şehri yağma- bu millet ve memleket için hain bir bunların birer ölüm kampı olduğunu liz gemisine binip ülkeden kaçan Hali- diğini anlattı. Milli Mücadele karşı- ladılar. Ziraat Bankası’na el koydular. adamdır. (Alkışlar). Müsaade buyu- gösteren sayısız örnek yaşanmışken fe Vahdettin ve Cumhuriyeti daha do- tı şeyhülislam fetvası, hükümet be- Buradaki isyanı Ankara’ya bildiren öğ- runuz beyim ‘hain’ bir adamdır. (Al- bu yola girilmesi çözümsüzlük yannamesi ve padişah hattı hüma- retmen Mehmet Zeki’yi önce hap- ğarken boğmak amacıyla silahlı bir is- kışlar, bravo, sedaları)” (TBMM Gizli getirecek. yunu, üçü bir araya getirilerek gazete- Celse Zabıtları, C.1, s. 135-136) settiler, sonra öldürdüler. Oradan Di- yan başlatan, şehirleri işgal eden, dev- HHH lerde yayımlandı. Ayrıca basılıp İngiliz Atatürk, 15-20 Ekim 1927 tarih- yarbakır yolu üzerindeki Lice’ye ha- let dairelerine el koyan, Mehmetçiği “Sadece kısırlaştırma ile sorunun uçaklarıyla Anadolu’ya atıldı. leri arasında okuduğu Nutuk’ta da reket ettiler. Bu güzergâh üzerinde- şehit eden gerici ve bölücü bir isyanın önünü almanın imkânı olmadığını” Saray hükümeti (Damat Ferit), 8 Vahdettin’i çok ağır sözlerle eleştirmiş- ki Hani bucağını ele geçirdiler. Li- “vatana ihanetten” asılan elebaşı Şeyh söyleyen Yavaş, geçen haftaki basın Nisan 1920’de -padişahın onayıy- ti. Nutuk’taki şu sözler Atatürk’e ait: ce-Hani, Çapakçur-Palu telgraf hat- Sait’i aklama çabası, Atatürk’e, Tür- toplantısında “Türkiye’de kendi la- Anzavur’a “paşalık” verip onu “Millet ve ordu, padişahın ve hali- tını kestiler. İsyancılar Çapakçur, kiye Cumhuriyeti’ne ve Türk milletine imkânları dışında kısırlaştırma ihalesi Anadolu’da Kuvayı Milliyecilerin üze- fenin ihanetinden haberdar olmadığı Muş, Diyarbakır olmak üzere üç ko- yapılmış büyük bir hakarettir. açan belediyeyiz. 13 klinikle anlaştık” diyerek belediyenin bu görevini de özelleştirdiklerini açıklamış oldu... Oysa o esaret kampı için 17 yaşında idam edilen Erdal Eren’in kuzenleri yaşananları anlattı: müteahhide giden para, kısırlaştırma ve aşılatma için ayırmış olsa, popülasyon birkaç yıl içinde dengelenir. İktidar, cins hayvanların üretim ve satışını durdursa; Birileri delilleri sakladı yuvalandırmalar sadece belediye barınaklarından yapılsa, gönüllülerle idam cezası, yaşı büyütülerek 13 Aralık ifadelerle anlattı: “Eren yaş olarak bizden CENGİZ KARAGÖZ Erdal Eren eşgüdüm sağlanarak besleme faaliyeti 1980’de Ankara Merkez Kapalı Ceza ve küçüktü. Erdal’ın idam edildiği gün ben yürütülse sorun ortadan kalkar. Eylül 1964 Giresun doğumlu olan Tutukevi’nde infaz edildi. gözaltındaydım. Erdal’ın idamını yazan olduğunu ifade eden Eren, “Erdal, ‘Ben Avrupa’nın birçok ülkesinde bunlar 25E rdal Eren, Yurtsever Devrimci Dönemin Genelkurmay Başkanı gazeteleri önüme koydular. Günaydın öldürmedim’ dedi. Mahkemede bile uygulandı. Gençlik Derneği üyesi ve Ankara Yapı darbeci Kenan Evren’in “Asmayalım da gazetesinin manşeti gözümün önünden dövdüler. Kanı mahkeme salonunun Belediyelerin geçici hayvan Meslek Lisesi öğrencisiydi. Yurtsever besleyelim mi?” sözleri hafızalarda yer gitmiyor. Orada bana ‘Birinizi hallettik döşemelerine yapışmıştı. Böyle bir bakımevleri, hasta ve engelli Devrimci Gençlik Derneği üyesi ve Orta ederken aradan geçen 43 yılda Erdal sıra sende’ dediler. O günler gözümün mahkeme ve adalet sistemiyle birlikte hayvanların bakımı ile travması ya Doğu Teknik Üniversitesi öğrencisi Sinan Eren hiç unutulmadı. Bu yıl olduğu gibi önüne geldiğinde kötü oluyorum.” Erdal ipe götürüldü” diye konuştu. da saldırganlığa eğilimi olan Suner’in Milliyetçi Hareket Partili Bakan her yıl mezarı başında anılan Eren’in Erdal Eren’in bir başka kuzeni Gökalp Eren’in yaşının büyütülerek idam hayvanların rehabilitasyonu içindir. Cengiz Gökçek’in koruması Süleyman adalet ve özgürlük mücadelesi devam Eren ise yaşananları siyaset yoluyla edilmesiyle ilgili de konuşan Gökalp Adı üzerinde geçicidir. Şu anda Ezendemir tarafından öldürülmesini ediyor. 12 Eylül darbesinin aramızdan işlenmiş bir cinayet olarak niteledi. Eren, “Asıl tartışılması gereken şey yapılmak istenen, yasayı çiğneyerek protesto etmek için 2 Şubat 1980’de aldığı Erdal Eren’in kuzenleri yaşadıkları Gökalp Eren, “İdam edilene kadar da bir Erdal’ın asılacak yaşta olup olmaması rant için bunları kalıcı hale getirmek gerçekleştirilen gösteride gözaltına süreci Cumhuriyet’e anlattı. dolu hukuksuzluk yaşanıyor. Vurulan değildi. Asıl tartışmamız gereken Erdal’ın ve “uyutma” adı altında katliama alınan 24 kişiden biri de Erdal Eren’di. askerin üzerinde delil sayılacak giysileri suçlu olup olmadığıydı. Gerçeğin ortaya geçit vermektir. Gösteri esnasında çıkan çatışmada ölen ‘Sıra sende’ dediler yok. Birileri bu delil niteliği olan şeylerin çıkmasıydı.” ifadelerini kullandı. Gökalp Ama hak savunucularını er Zekeriya Önge’yi öldürdüğü iddiasıyla Erdal Eren’in kuzeni Kamil Eren, olayın kaybolmasını uygun görmüş” dedi. Eren, söz konusu dosyanın yeniden uyutamazsınız; bu zulüm ne tutuklanan Eren, 19 Mart 1980’de idama yaşandığı gün gözaltında olduğunu Eren’in ölümünün Türkiye’deki incelemesi gerektiğini ifade ederek unutulur ne de affedilir! mahkûm edildi. 17 yaşındaki Eren’in söyledi. Kamil Eren yaşadıklarını şu sol harekete bir gözdağı niteliğinde yetkililere çağrıda bulundu. l İSTANBUL