Catalog

3 OCAK 2023 SALI 12 KÜLTÜR Mithat Ozan Küren’in yazıp yönettiği oyun, Kadıköy Emek Tiyatrosu’nda Lora kendisiyle savaşıyor! Yılmaz Onay: eyin insanın en karanlık ya- da belli ki titizlikle çalışılmış. Elde Tiyatroda toplumcu nı ve gizemi tam anlamıy- olan imkânlarla hazırlanan sahne Bla çözülemedi. Kadıköy Emek ve oyuncuların kostümleri butik ti- gerçekçiliği savundu Tiyatrosu’nda sahne- yatroların destek görmesi noktasın- KONUK iyatro yönetmeni, yazar, uyarlamacı, lenen Lora oyunu ise da da dikkat çekiyor. YAZAR çevirmen Yılmaz Onay beş yıl önce biraz bunu düşüne- T9 Ocak’ta aramızdan ayrıldı. Türk ti- DENİZ BURAK Çok başarılı iki oyuncu lim istiyor. Şebnem yatrosunda iz bırakmış bir sanat insanıydı. BAYRAK İki oyuncu da uzun süre bellek- Sönmez’in süpervizör- Onu tanıdığım 1970’li yıllarda ODTÜ’de lüğünde yaşama geçen Orchest- lerde yer edecek bir işi sırtlanmış- çalışıyordum. Yayın yönetmenliğini Erhan lar ama alınlarından akan ter, yüz- ra Theatre, Mithat Ozan Küren’in Bener’in yaptığı Özgür İnsan dergisinde yazıp yönettiği oyunla tiyatrose- lerinde görülen heyecan, ekibin sa- de tiyatro eleştirilerim çıkıyordu. Bir gün mimiyeti beklentiyi fazlaca karşılı- Vecdi Sayar arayarak beni yazılarımdan verlere müthiş bir akşam yaşat- tanıdıklarını ve -şimdiki Şinasi Sahnesi’nin tı. Çağdaş Ekin Şişman ve Meh- yor. Oyuncular bu denli yoğunlukta- yerindeki- Çağdaş Sahne’nin oyunlarına ki senaryoya hâkimdiler, bunun öte- met Okuroğlu’nun dinamik ve unu- çağırmak istediklerini söyledi. tulmaz performansı göz doldurdu sinde o rolü yaşıyorlardı. Lora’nın Bu topluluktan izlediğim ilk oyun olan çırpınışları başka bir şekilde yan- ve izleyenler salondan mutlu ama Nâzım Hikmet’in “Yusuf ile Menofis”inin oyundan alımladıklarıyla da bir o sıtılamazdı. Onun hüzün veren, ba- yönetmeni Yılmaz Onay’dı. Oyunu sahne- zen empati uyandıran ruh durumu, kadar soru işaretleriyle ayrıldılar. lerken “toplumcu gerçekçi” yaklaşım üs- “İnsan Beyninin Mucizeleri,” olarak Mehmet Okuroğlu’nun sempatik ve tünde odaklanmıştı. Henüz onun İTÜ me- sahneye yakışan temposu aşırıya zunu bir inşaat mühendisi olduğunu bilmi- da sunulan oyunda bir kadının ak- yordum. Ülkemizin ilk kurumlaşmış ama- niyle olan mücadelesi. Geçmişiy- mazlar içindeki bir kadın kahrama- şamdan sabaha yaşamının kısa bir kaçmadı. Tüm izleyenleri sinir eden tör topluluklarından olan Ankara Deneme le geleceği de bir kördüğüme dönü- nı ve onun şenlikli zihnini özgün ve floresan lamba ile birlikte geniş bir kesiti sunuluyor. Lora bir gün işten Sahnesi’nde sahnelemiş olduğu, Yaşar şüyor. Burada da Lora’nın beynin- çarpıcı bir yorumla izleyici karşısı- eve geliyor; karnını doyurmak, din- ekibin varlığını da hatırlatalım. Her Kemal’in “Yer Demir Gök Bakır”ından Ni- de var olan şey her ne ise Mehmet na çıkarırken sahnede onu göreme- biri üstlerine düşen görevi yerine lenmek gibi temel ihtiyaçlarını gi- hat Asyalı’nın uyarladığı “Uzundere”nin, Okuroğlu’nun bedeninde can bulu- sek de kendine hayran bırakıyor. dermekte sorunlar yaşıyor. Örne- getirip mekândan mutlu ayrılmamı- 1966’da, Fransa’nın Nancy kentindeki Ti- yor. Onun cilveleriyle tam bir sa- Yerinde bir oyuncu seçimiyle iyi zı sağladılar. Her birine teşekkür- ğin lavabo tıkanıyor, floresan lam- yatro Festivali’nde (Brezilyalı bir ekiple vaşta olan Lora için iş yaşamındaki bir gözlem yetisi olduğunu da seyir- ba bozuluyor, gece gürültüler duyu- ler. Lora’nın bir sonraki temsili 9 birlikte) birincilik ödülü aldığını da sonra- dan öğrenecektim. uyuma zorlanan hal, evde de daha ciye hissettiriyor. Esaslı bir bilim- Ocak’ta yine Kadıköy Par Sahne’de yor vs. Bu sorunların etkenlerinden yoğun bir şekilde sürüyor. sel araştırma yapıldığını da çıkar- biri, birtakım durumları ertelemek- olacak. Biletler: www.tiyatrolar.com.tr ‘Grev’ başarılı bir belgesel adresinden temin edilebilir. Mithat Ozan Küren, psikolojik aç- sadığımız oyunun hazırlık aşaması ken diğeri kendisiyle ya da bey- tiyatro örneğiydi Yılmaz Onay’ın Çağdaş’ta sahneledi- ği “Grev”le birlikte “mühendis sanatçı” olgusu gündemime geliyor. Nihat Asya- lı-Yusuf Dağüstün’ün yazdığı, Maksut ‘Kibele’ evinde görücüye çıkıyor Göksu ve Yusuf Dağüstün’ün bestelediği şarkılarla zenginleşen bu sahne olayı, ül- ürkiye’den kaçak yollarla kapalı alana sahip modern bir mü- kemizde üretilmiş en önemli “belgesel ti- T1960’lı yıllarda İsrail’e götürü- ze olduğunu dile getiren Üyümez, yatro” örneklerinden biri. Oyun, sendikalı sanayi işçilerinin, 1970’ler Türkiyesi’nde lerek satılan ve ABD’den 13 Ara- modern bir anlayışla çağdaş mü- haklarını ne dereceye dek savunabildik- lık 2020’de Türkiye’ye getirilen zecilik kavramlarının uygulandığı, lerini tartışıyor. Yapımda, Yılmaz Onay’ın heykel, bir süre İstanbul Arkeoloji son teknolojik gelişmelerin kulla- oyunu sahnelerken nasıl matematiksel Müzeleri’nde sergilendi. nıldığı, iklimlendirmenin yapıldığı ‘Avatar’ yeni bir kurgu oluşturduğunu izliyoruz. Sahne 24 Aralık 2021’de Afyonkara- bir müze binasının kente kazandı- olayının sanatsal etkisini bozmadan top- hisar’a getirilen Kibele heykeli ye- rıldığını belirtti. yıla zirvede girdi lumcu gerçekçi yaklaşımın net yansıma- ni yapılan müzede sergilenecek. Uzmanlarca milattan sonra larını ortaya koyan bir çalışma kotarılmış. ames Cameron’ın 16 Aralık’ta vizyo- Afyonkarahisar Müzesi Müdürü 3. yüzyıla tarihlendirilen, pre- (“Grev”, Onay’ın en çok ödül alan çalış- Jna giren ikinci Avatar filmi Avatar: malarından biri olacak.) Mevlüt Üyümez, yapılan araştırma- historik dönemlerden itibaren Suyun Yolu (Avatar: The Way of Wa- Onay’la Sanatsevenler Derneği’nin lara göre Kibele heykelinin, 1960’lı Akdeniz havzasında, özellik- ter), yılbaşı hafta sonunda da liderliği aylık “oyun tartışmaları”nda birlikteyiz. yıllarda Afyonkarahisar’ın Çavdar- le Anadolu’da “ana tanrıça” ola- bırakmadı. Tatilde ABD’de 63.4 mil- Onun, devletçe yasaklanmış oyunla- lı köyünde yol çalışması sırasında rak tapınılan Kibele’nin 1700 yıl- yon dolar, dünyada ise 82.4 milyon rın sahnelenmesindeki ayrıntılar üstünde bulunduğunu söyledi. Yeni müze lık heykelinin iki yanındaki aslan- dolar daha kazanan filmin toplam ha- değerlendirme yapılmasına karşı çıktı- sılatı 1.38 milyar dolara ulaştı. binasının 55 bin metrekarelik bir lar, doğa ve hayvanlar üzerindeki ğı görülüyor. Sanatın özgürlüğünün kısıt- alana inşa edildiğini, 25 bin metre hâkimiyetini sembolize ediyor. lanmasına karşı tepki olarak benimsen- miş bir tutum... Onay, daha önce Ankara Sanat Tiyatrosu’nda (AST) iki kez sahne- lediği ve hep sıkıyönetim engeline takı- lan, Brecht’in “Hitler Rejiminin Korku ve Sefaleti” ile Yücel Erten’in 1979 sonun- Cumhuriyetin 100. yılına 100 konser! da Ankara Devlet Tiyatrosu’nda sahnele- diği, 12 Eylül aşamasında sahneden kal- sta piyanist Tuluyhan tin Trenleri” isimli projeleri- dırılan, Brecht’in “Arturo Ui”si bağlamın- UUğurlu, ilk perfor- ni görsel sunum eşliğinde ses- da da aynı yaklaşımı sürdürüyor. “Öfke- mansını 14 Ocak’ta saat lendirecek. li”, “hakça” olanın peşinden giden, sava- 20.00’de İstanbul Trump Tuluyhan Uğurlu, yaptı- şımcı bir kişiliği var. Sahne’de düzenleyecek, ğı yazılı açıklamada, bu kon- ilerleyen tarihlerde An- serlerin sanat yaşamının en ‘Küçük Adam’ sahnelemesi Barış Manço kara, Hatay, İzmir ve önemli projelerinden biri- ününü perçinledi Adana’da dinleyicileriyle ni oluşturduğunu belirterek için yollarda Onay’ın 12 Eylül’de etkinlikleri nokta- bir araya gelecek. “Tam bağımsız Türkiye bilin- lanan Çağdaş Sahne’de sahnelediği son ürk müziğinin usta isimlerinden ve Program kapsamın- cini yaygınlaştırmak, genç oyun, Gladkov’un “Çimento” adlı roma- T7’den 77’ye büyük bir hayran kit- da Tuluyhan Uğur- kuşakları Anadolu aydınlan- nından Nihat Asyalı’nın uyarladığı sah- lesine sahip sanatçı Barış Manço, do- ne metni oldu. Sanatçı, AST’de Rutkay lu, yurtdışında da masından haberdar etmek ve ğumunun 80. yıldönümünde bir et- Tuluyhan Uğurlu Aziz’le birlikte Muzaffer İzgü’nün “Sınır- Kazakistan’ın başken- geleceğe parlayan bir Cumhu- kinlikle anılıyor. da” ve “Duvar” oyunlarını yönetti. 1982’de ti Nur Sultan ve Almatı riyet meşalesi bırakmak için İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Hans Fallada’dan “revü” anlayışıyla uyar- dolu”, “Mustafa Kemal Atatürk ve kentlerinde konser verecek. 100. yıl konserlerime katılın. Bu (İBB) bağlı kuruluşlarından İETT Ge- layıp incelikle sahnelediği, AST yapımı Güneşin Askerleri”, “Göklerle Or- Konserlerinde Uğurlu, 100. yıl coşkuyu birlikte yaşayalım” ifa- nel Müdürlüğü, bir otobüsünün dış “Küçük Adam N’Oldu Sana” geldi gün- tak Tarihimiz” ve “Cumhuriye- için hazırladığı “Güneş Ülke Ana- delerini kullandı. cephesini tamamen Barış Manço ve deme. Genç sanatçılar Altan Erkekli ve onun doğum yıldönümü için tasarla- Nurseli Çamlıbel’in katkısıyla daha da dı. İETT, aracı sanatçının doğum tari- renklenen bu çok ödüllü yapım, Onay’ın hi olan 2 Ocak 1943’e atıfta buluna- ününü perçinledi. Meşgul şehir İstanbul İki kişilik bir aşk hikâyesi rak sefere başlattı. Sanatçı, bu aşamada hızlı bir üretim sü- recine giriyordu. Tek kişilik, çok kişili, ye- Kadıköy Recep Peker Caddesi’nde- umhuriyetin kuruluşunun hemen öncesi- atih Koyunoğlu ile tişkin ve çocuk oyunları yazdı, uyarlama- ki sanatçının ismine özel tasarlanan Cni, İstanbul’un işgal yıllarını mercek altına FAyça Koyunoğlu lar yaptı, Almancadan Türkçeye, toplum- “Barış Manço Durağı”na da uğrayan alan “Meşgul Şehir: İşgal İstanbul’unda Siyaset cu gerçekçi tiyatro, epik tiyatro ve Brecht otobüs Kadıköy-Göztepe GZ1 hattın- ilk oyunları “Aşk Hi- ve Gündelik Hayat, 1918–1923”, 10 Ocak’ta Su- üstüne metinler çevirdi, yurtiçinde ve dı- da bir hafta süreyle hizmet vermeye kayen Düşmüş”te bir- na ve İnan Kıraç Vakfı İstanbul Araştırmaları şında birçok oyun sahneledi, oyunla- devam edecek. likte sahneye çıkıyor. Enstitüsü’nde açılıyor. rı başka dillerde, başka topluluklarca da Cumhuriyetin 100. yılında açılacak olan sergi, Oyun, 14 Ocak’ta sahneye çıkartıldı. Çok sayıda Nâzım oyu- kentin yaşamında sıra dışı, çalkantılı bir dönemi saat 20.30’da Cevahir nunu yöneten Onay, “Yazılar Filmatik” zengin bir arşiv çalışma- Salon’da, 20 Ocak’ta başlıklı, daha sonra filmi yapılan bir roman sı eşliğinde anlatıyor. ise Mall of İstanbul kaleme aldı. Birinci Dünya Savaşı’nın MOİ Sahne’de tiyat- ardından İngiliz, Fran- Tiyatroda sosyalist aydın roseverlerle buluşa- sız ve İtalyan orduları cak. sorumluluğu tarafından işgale uğra- Ahmet Sami En son, kendi yazıp 1987’de AST’de yan İstanbul’u yazılı ve Özbudak’ın yazdı- sahnelediği ve “tersine kabare” olarak ni- görsel arşivlerin ışığın- telediği “Bu Zamlar Bana Karşı” ve TO- ğı ve Emrah Eren’in da izleyiciye aktarıyor. BAV yapımı olarak sahneye çıkardı- yönettiği Tiyat- Kasım 1918-Ekim 1923 ğı ve büyükler iyi uyusun di- ğı “Sanatçının Ölümü” adlı yapıtlarını, bir arasında, yaklaşık beş ‘Cimri’ DasDas’a ro Hayali’nin ilk oyunu “Aşk ye yazılmış bir masal. Kahra- de 1989’da AST’de yönettiği “Yusuf ile yıl süren işgal; sergide, Hikâyen Düşmüş” hiç kavuş- manlarımız ‘kadın’ ve ‘erkek’ Menofis”i izledim. askeri, sosyal ve kültü- misafir! mamış iki aşığın uzaktan uza- birbirlerine âşıktır ama henüz Onay sevgili eşi Yurdanur’la birlik- rel boyutlarıyla ele alı- ğa oynadığı oyunlara seyirci- karşılaşmamışlardır. Bir an- te 1990’da İstanbul’a yerleşti. 1993-2002 asDas Sahne, 4 ve 5 Ocak’ta Karelin Mitritch, müttefik po- nıyor. nin tanıklık etmesini sağlıyor. lamda birbirlerinin büyük aş- yılları arasında Devlet Tiyatroları’nda da lis devriyesi karikatürü, 1923. Dsaat 20.30’da Semaver Daniel-Joseph Ma- “Aşk Hikâyen Düşmüş” bir- yönetmenlik yaptı. Sonra Bodrum’u mes- kıdır, hatta onlar birbirleri- Zeynep Çulha Koleksiyonu. Kumpanya’nın “Cimri”sine yeniden cArthur-Seal ve Gizem ken tuttu. Arada bir görüştükçe eski yıl- birlerinin ruh eşi olan iki ev sahipliği yapıyor. Tansu Biçer’in nin ruh eşidir. Evren onları Tongo’nun küratörlü- lardaki öfkeli ve tepkili yaklaşımının yerini âşığın uzaktan uzağa oyna- rejisi ve Serkan Keskin’in Harpa- bir araya getirirse muhteşem ğünü üstlendiği “Meşgul Şehir: İşgal İstanbul’un- daha dingin bir eleştirelliğin aldığını görü- gon performansıyla övgüler topladı- dığı oyunların anlatıldığı bir bir aşk masalı armağan edi- da Siyaset ve Gündelik Hayat, 1918-1923” ser- yordum. Tiyatro sanatı ve toplumcu ger- ğı oyunun kadrosunda Sezin Bozacı, aşk masalı. Oyun parmak bo- gisi, uluslararası bir danışma kuruluyla birlikte lecektir. Dünya’ya. Peki, tam çekçilik adına yapmak istediklerini ger- Ahmet Kaynak, Mertcan Ertürk, Me- yunda insanlar, kanatlı mü- hazırlandı. Sergide, İstanbul Araştırmaları Ensti- tersi olursa, onlar için hikâye çekleştirmiş, bir sosyalist olarak toplumu- tin Alpargun, Cansu Saka, Onur Yal- tüsü arşivinin yanı sıra, Türkiye, Fransa, İngilte- zisyenler, hayaletler ve ışıklı daha zorsa, birbirlerinden na olan sorumluluklarını yerine getirmiş- çınkaya, Ezgi Ulusoy Tamer, Onur re, Yunanistan, Ermenistan ve Rusya’daki çeşit- yollar ile âşıkların birlikte ço- ti. Tanıdığım en çalışkan sanat insanların- çok uzaklara düşmüş ve hat- Şenol, Selen Şenay, Uğur Senke- li kütüphane, arşiv ve koleksiyonlardan seçilmiş, cuk olduğu, zaman zaman bir- dan biriydi. ta karşılaşmaları imkânsızsa. ri ve Saniye Samra yer alıyor. Sema- çoğu ilk kez sergilenecek belgeler arasında; res- 2010’lu yıllarda, bir İstanbul Tiyatro likte delirdiği bir bahçeyi gös- Yine de aşk devam eder mi? ver Kumpanya’nın beş sezondur ka- mi yazışmalardan resimlere, film ve fotoğraflara Festivali sırasında son kez karşılaştık. Ar- teriyor. Arada koca bir okyanus ya da palı gişe oynadığı Molière’in kült ese- uzanan bir dizi yazılı ve görsel malzeme yer alı- tık yetmişli yaşlarındaydı. Vedalaşma za- Ekip oyunu şöyle tanımlı- yıllar olsa yine de aşk kalır ri “Cimri”; bir zümreye bakmakla bir yor. Sergi, 26 Aralık 2023 tarihine kadar pazar manımızın geldiğini ikimiz de bilmiyor- yor; “Bu anlattığımız iki kişi- genelleştirmeye bakmak arasındaki mı bünyede? İki ruh eşi ayrı günleri hariç haftanın her günü 10.00-19.00 sa- duk. Sevgi yüklü sıcacık bakışları belleği- lik bir aşk hikâyesi, aslında pencereden birçok insanın ve ailele- hayatlar içinden de sürdüre- atleri arasında ziyaret edilebilecek. me kazınmıştır... rin iç ve dış yapısına ayna tutacak. pek çok kahramanın yer aldı- bilir mi hikayeyi?”