Catalog

24 MAYIS 2022 SALI EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 Tarımsal girdi fiyatları geçen martta aylık yüzde 15.2, yıllık yüzde 105.7 arttı Ucuz gıda yalan oldu Saray’ın, bankacılığa sırtımızdan Yine 2022 yılı mart ayında, tarımsal üretimin en temel gir- kazanç kıyağı.. dilerinden olan gübrenin fiyatı aylık bazda yüzde 44.65, ize öncelikle siyaseten iktidarları sü- yıllık bazda ise yüzde 228.2 yükseldi. recinden hiçbir sorumluluğu söz ko- Snusu olamayacak son Ecevit koalis- ÜİK’in dün açıkladığı “Tarım- kıyasla yüzde 15.16, 2021 yılı aralık yon hükümetinin, 1970’li yıllardan bilim- sal Girdi Fiyat Endeksi, Mart ayına (üç aylık) kıyasla yüzde 47.98, sel olarak kanıtlanmış, ancak üst üste ikti- T2022” raporu, dünya genelin- 2021 yılı mart ayına (yıllık) kıyasla dara gelen sağ, liberal iktidarlarca yürürlü- ğe sokulmayan dayanıklı beton yönetme- de gıda güvenliği tartışmalarının yüzde 105.7 ve 12 aylık ortalamalara liğinin yürürlüğe girmesinin geciktirilme- arttığı ortamda AKP iktidarının çif- kıyasla yüzde 44.42 artış gerçekleş- si baş etken, büyük yıkımlı Sakarya dep- çiyi içine düşürdüğü vahim durumu ti. Yıllık artış önceki ay yüzde 80.99, remlerinin sonrası yaşamak zorunda kaldı- bir kez daha ortaya koydu. Aralık 2021’de yüzde 45.61, Mart ğımız ekonomik krizlerin sonuçlarını anım- Buna göre Tarım-GFE’de, 2022 yı- 2021’de ise yüzde 21.03’tü. satmam gerekiyor. Ünlü bankalar krizi, iflaslarının, ardın- lı Mart ayında bir önceki aya (aylık) Aylık Tarım-GFE artışına göre, bu dan Amerika’dan gönderilen ekonomi da- kapsamda yer alan dokuz alt grup da- nışmanı Kemal Derviş’in operasyonları ile ha düşük, iki alt grup daha yüksek halkın sırtından çıkarılan ağır yüklü bedel- değişim gösterdi. Aylık artışın dü- TÜFE beklentisi lerin, dudak uçuklatan yoksullaşma, yok- Yoksulluk dünyayı sarsıyor sunlaşma, enflasyon, ekonomik krizin be- şük olduğu alt gruplar sırasıyla yüz- delleri yaşamış kuşakların bilinçaltına ka- hızla yükseliyor de 2.73 ile makine bakım masrafları, sviçre’nin Davos kasabasında küre- lerden fayda sağlanmasının” sona erdi- zınması ile, yeni kuşakların da belleklerine yüzde 3.31 ile diğer mal ve hizmet- erkez Bankası’nın, mayıs ayıyla İsel siyasete ve iş dünyasına yön ve- rilmesi gerektiğine işaret edildi. Büyük kazılı. MHP’nin bugünkü başkanı koalis- ler oldu. Buna karşılık, aylık artışın Milgili dün açıkladığı “Piyasa Ka- ren isimlerin bir araya geldiği Dünya şirketlerin arızi kârlarından geçici bir yonu yıkan tuğlayı duvardan çekivermişti. tılımcıları Anketi”, özellikle enflas- yüksek olduğu alt gruplar ise sırasıy- Ekonomik Forumu, resmi olarak başla- süre aşırı kazanç vergisi alınabileceği Gerçeğinde Amerika Irak, Afganistan, böl- yonla ilgili beklentilerin hızla bozul- dı. Uluslararası Para Fonu (IMF) Başka- belirtilen raporda, milyonerlerden yıllık ge işgalleri için yandaş yeni iktidar ittifakı- la yüzde 44.65 ile gübre ve toprak ge- duğunu ortaya koydu. nın planlarını sahneye sokmuştu. nı Kristalina Georgieva, açılış konuşma- yüzde 2, milyarderlerden yüzde 5 ser- liştiriciler, yüzde 23.32 ile enerji ve Buna göre 2022 yılı sonu için yıl- Ne ilginçtir ki Ecevit, hükümetinin düşü- sında küresel ekonominin İkinci Dün- vet vergisi alınmasının 2.52 trilyon do- yağlar olarak açıklandı. lık tüketici enflasyonu (TÜFE) bek- rülmesinden sonrasında, iyleşmesi ile sa- ya Savaşı’ndan bu yana en büyük sınav- lar sağlayabileceğine işaret edildi. Bu bit olduğu üzere, ilaçlarla ağır hasta konu- lentisi yüzde 57.92’ye yükseldi. Bu la karşı karşıya olduğunu, gıda kıtlığı ve miktarla 2.3 milyar kişinin yoksulluk- Yemde yüzde 107 muna düşürülmüşken bile, Erdoğan lider- oran geçen ay yüzde 46.44, Ocak iklim değişikliğinin yarattığı tehditler- tan kurtarılabileceği, fakir ülkelerin va- Ayrıca yıllık Tarım-GFE artışına gö- liğinde hazırlanan kurulacak hükümetin o 2022’de ise yüzde 29.75’ti. Mayıs le mücadele için küresel işbirliğine gidil- tandaşları için uluslararası sağlık hiz- tarihlerde ittifak yapmayı seçtiği Fethullah anketinde 12 ay sonrası için yıllık re bu kapsamdaki yedi alt grup daha mesinin şart olduğunu söyledi. meti sağlanabileceği belirtildi. Oxfam Gülen ittifakı ile, Amerika’nın çok sayıda TÜFE beklentisi de yüzde 33.28’e düşük, dört alt grup daha yüksek de- İngiltere merkezli uluslararası insani International’ın yönetici direktörü Gab- Güneydoğu’da yeni üsler kurması, işgali ulaştı. Ayrıca bu ay için aylık TÜFE ğişim gösterdi. Yıllık artışın düşük yardım kuruluşu Oxfam ise Dünya Eko- riela Bucher, şunları söyledi: Kuzey’den de kolaycı yürütmesi üzerinden beklentisi yüzde 3.97. Bunun ya- olduğu alt gruplar yüzde 31.48 ile ve- nomik Forumu sürerken yayımladığı ra- “Milyarderler Davos’a servetlerin- verilen “tezkere” sözü üzerinden kurgula- nında dolar kuru beklentisi ise bu porda, dünyada aşırı yoksul sayısının bir deki inanılmaz artışı kutlamak için gi- nan senaryo yürürlüğe sokulmuştu. Hü- teriner harcamaları, yüzde 34.54 ile ay sonu için 15.9163 lira olurken, yıl- yılda 263 milyon artacağını açıkladı. diyor. Pandeminin ardından yiyecek kümet kurulmadan çok önce Amerikalı tohum ve dikim materyali oldu. Yıl- sonu için 17.5682 liraya yükseldi. askerler donanımlı, Güneydoğu’da ayrıl- ve enerji fiyatlarındaki hızlı artış onlar lık artışın yüksek olduğu alt gruplar Yılsonu beklentisi geçen ay 16.8481 mış üst topraklarına yerleşmek üzere ge- Aşırı kazanç vergilensin için çok kârlı oldu. Bu arada aşırı yok- lira, Ocak 2022’de 16.1348 liray- ise sırasıyla yüzde 228.2 ile gübre ve milerini boşaltmaya koyulmuşlardı. Öze- suluk konusunda onlarca yılda sağla- Raporda “Milyarderlerden bir kereye dı. Yine ankete göre 2022 için ca- toprak geliştiriciler, yüzde 175.39 ile ti açlıkla, yoksullaşma ile yüz yüze ka- nan ilerlemede geri gidiş söz konusu. mahsus alınacak dayanışma vergisinin ri açık beklentisi 34.3 milyar dolara lan seçmen halkımızın büyük çoğunluğu enerji ve yağlar oldu. Hayvan yemin- Milyonlarca kişi sadece hayatta fiyat artışları ve salgından etkilenenler çıktı. Bu rakam geçen ay 27.4 mil- Ecevit’i saygı, minnet duysa da kendi ya- de ise yıllık artış yüzde 107.41. kalmanın giderek artan maliyeti ile için ‘adil ve sürdürülebilir’ bir destek yar dolardı. l Ekonomi Servisi şamı adına, tek çözüm olarak pazarlanan karşı karşıya.” l Ekonomi Servisi sağlayacağına” dikkat çekilerek “kriz- Erdoğan liderliğinde kurulacak iktidar it- tifakına oy vermeyi seçmişti. HHH Kıssadan hisse, yaşanmışlıkların dene- PİYASALAR HAREKETLİ yimleriyle, halkın siyasal değer yargıları- nın açlık karşısında bir kenarda kalacağı gerçeği çok çıplak algılanmıştı. Saray’ın, Döviz kurlarında Meclis’i bir kenara atıp, kararnameler- le ülke yönetme kolaylığında, dünyanın bir iniş-çıkış sertleşti benzeri olmayan ucube başkanlık rejimi gücüyle çıkarılmış Bankalar Yasası içinde- ali piyasalar yeni haftaya da ki tuzakları bileniniz var mı? Ülke çapında Minişli çıkışlı başladı. sayısız ekonomi, bankacılık otoriterine da- Bu kapsamda dolar/TL iki hafta nıştım. Kuşkusuz yasayı ayrıntıları ile bili- süren aralıksız yükselişin ardından yorlar. Ancak vatandaşlar üzerinden ka- dün güne 15.97 seviyesinde başla- çınılmaz gelebilecek bir krizin iktidarları- dı. Ancak öğleden sonra uluslarara- nı riske sokmaması uğruna, bal gibi de in- sı piyasalardaki gelişmeler ve “süper ce kazıklar atılarak bankaların nasıl ek ge- tahvil”in de etkisiyle Türkiye’deki pi- lirlerle korunduğunu, üstelik yasalara uy- yasaların kapanışına doğru 15.76 se- gun olarak yüksek kazançlar elde edebil- viyesine kadar çekildi. Avro/TL’de de diklerinin sırlarını başınıza gelmeden keş- sert hareketler yaşandı. Güne 16.93 fetmek nerede ise olanaksız. Bankalarda kredi kartları olan insanlar, seviyesinde başlayan Avro/ TL, gerçeğinde bir-iki yıl içinde kullandıkları 17.03’e kadar yükseldikten sonra ka- anaparaların başlarına nasıl belalar getir- panışa doğru 16.82’ye kadar çekildi. Türkiye’ye sermaye girişi düşüyor, portföy yatırımcısı da kaçıyor diğinden uzaktan yakından haberli olamı- Öte yandan ekonomist Uğur Gür- yorlar. Kendi deneyimlerimle uyanıp dost- ses sosyal medya hesabından şu larımla danıştığımda; çoğunluğun cebin- vurguyu yaptı: “TCMB bilançosu- den yediği kazıkların ne farkında ne de al- na bakılırsa 20 Mayıs günü kur 16’yı gısında olamadığının sonucunu görme- geçmesin diye net 1.5 milyar dolar Yabancı konuta geliyor mek için kör olmak gerek. eritilmiş.” l Ekonomi Servisi HHH En kaba sonuçları ile bir-iki yıllık bir sü- MUSTAFA ÇAKIR yabancı yatırımcılar, 6-13 Mayıs haf- reç içinde, sadece ek kartlar üzerinden tasında da kur ve fiyat hareketlerin- çektiğiniz, yine tarihine uygun borcunuzu UEA BAŞKANI BİROL EV FIYATLARI umhuriyet Halk Partisi (CHP) kapattığınız paranın üzerinden gelen çıp- den arındırıldığında Türkiye’deki his- lak borcunuzun, yine bir iki yıl içinde en az CTBMM Grubu’nun haftalık ekono- Ham petrol fiyatı se senedi ve iç borçlanma kâğıtları SINIR TANIMADI üç katına çıkarılıverdiğini, ancak son öde- mi raporuna göre Türkiye’ye gelen ya- portföylerini net olarak 1.1 milyar do- me tarihi anımsatmasının yapıldığı ek he- kontrole altına alınmalı bancı sermaye miktarı üç ayda sadece lar azalttı. erkez Bankası’nın dün açık- sap üzerinden dehşetle gözlemliyorsu- 2 milyar dolar olarak gerçekleşirken, Yabancılar 1 Ocak - 13 Mayıs günleri Mladığı yeni “Konut Fiyat En- nuz. Ustaca satır aralarına sıkıştırılmış in- avos zirvesine katılan Ulusla- bunun 1.1 milyar dolarını vatandaş- deksi (KFE)” raporuna göre, arasında ise net olarak 3.6 milyar dolar- celikli yöntemle işletilen bu borçlar faiz- Drarası Enerji Ajansı (UEA) Baş- lık alabilmek için gayrimenkul satış- 2022 yılı mart ayında önceki le borç alınmış işlemi görüveriyorlar. Kü- kanı Fatih Birol, petrol fiyatlarının lık hisse senedi ve iç borçlanma kâğıdı çücük yazıların karmaşıklığında kavramaz- ları oluşturdu. Üretime yönelik gelen aya kıyasla yüzde 9.3 artan KFE, daha fazla artabileceğini söyledi. sattı. Türk bankalarına swap yoluyla sanız, faizle çekilmiş borcun, yeni dönem Mart 2021’e kıyasla nominal ola- doğrudan yatırım girişi ise geçen yı- Bloomberg’in haberine göre Birol, borç vermeyip aksine borç alan yaban- içinde ödenmiş olmasına karşın, zamanın- rak yüzde 110, reel olarak ise la göre düştü. Türkiye’ye yönelik port- petrol üreticilerinin fiyat artışlarını cı bankaların Türkiye’deki bankalara da ödenmemiş işlemi görülen ek borçla- yüzde 29.7 yükseldi. Bu kapsam- kontrol altında tutmak için sorumlu föy yatırımları da Hazine’nin 5 mil- olan swap borçları ise 4.4 milyar dola- rın silinmediğini bilemezsiniz. Sonuç ola- da, ülke genelinde yıllık artışlar davranması gerektiğini, aksi takdir- yar dolarlık yurtdışı tahvil borçlanma- rak bu küçük küçük kayda geçmiş borçla- ra çıktı. Türkiye’den net çıkış 8 milyar “yeni konutlar”da yüzde 116.5, de küresel resesyon riskinin günde- rın birikiminden faiz işletilerek kısacık za- larına karşın net olarak 2 milyar do- doları buldu. “yeni olmayan konutlar”da yüz- man dilimleri içinde, borçlanma faiz artış- me gelebileceğini belirtti. lar azaldı. Yabancıların 1 Ocak - 13 Mayıs dö- de 109.2 oldu. Birim metrekare ları ile bir karşınıza çıkıveriyor. Çok bilme- Birol, zirvede yaptığı konuşma- Merkez Bankası verilerinin değer- neminde hisse senedi, iç borçlanma fiyatı ise 9 bin 502 lira olarak he- diğiniz borcu kapatacak yolu bulamazsa- da ise artan enerji fiyatlarının fo- lendirildiği raporda, yabancı yatırım- kâğıdı, banka mevduatı ve swap’lardan nız, yine uyarılmadan bir sonraki döneme saplandı. Ayrıca birim metrekare sil yakıtlara bağımlılığı artırabilece- cıların Türkiye’deki hisse senedi ve katlanan borçlanma ile yüz yüze kalma- oluşan sıcak para stoku, kur ve fiyat fiyatları İstanbul’da 15 bin 342 ği uyarısında bulundu. Yenilenebilir borçlanma araçları piyasalarından ya mahkûmsunuzdur. Cumhuriyet’e yazan hareketlerinden arındırılmamış olarak lira, Ankara’da 6 bin 831 lira ve ve nükleer enerjide doğru yatırımla- uzman bilim insanlarımızın, en azından bi- hızla çıkmaya devam ettiklerini gös- 10.3 milyar dolar azalarak 44.4 milyar İzmir’de 11 bin 49 liraya yüksel- rın, enerji kesintileri ile fosil yakıt tü- rinin, bu konuyu vatandaşları uyandıracak terdiğine de işaret edildi. Rapora göre dolara geriledi. l ANKARA di. l Ekonomi Servisi ketimine bağlı artan iklim değişikli- ayrıntıları ile ele almalarını diliyorum.. ği arasında kalınmasını önleyeceği- ni kaydetti. Mayıs ayında yatırım ve siparişlerin durumuyla ilgili kaygılar arttı KISA... KISA... KISA... ILO: Toparlanma l Avrupa Merkez Bankası (ECB) Baş- Sanayi ve inşaatta güven kaybı terse döndü kanı Christine Lagarde, ECB’nin 2022 yılı eylül ayı sonuna kadar negatif fa- luslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) üketici güveniyle geçen haf- yüzde 2.2 azalışla 81.6 puana indi. Merkez Bankası’nın yine mayıs iz politikasını sona erdirebileceğini ve UÇalışma Yaşamı Gözlemi isimli rapo- Tta açıklanan ilgili verilerinden İnşaat sektöründeki bu gerilemede ayıyla ilgili açıkladığı ve imalat sa- enflasyonun yüzde 2’de istikrara ka- runda, global krizler ve savaşlar nedeniy- sonra, sektörel bazda dün açıkla- özellikle “alınan kayıtlı siparişle- nayisindeki durumu gösteren “re- vuşması halinde faizleri daha da yük- le işgücü piyasasındaki toparlanmanın ter- nan mayıs ayı güven endeksi so- rin mevcut düzeyi” etkili oldu. Tu- el kesim güven endeksi (RKGE)” seltebileceğini açıkladı. sine döndüğü vurgulandı. Rapora göre, kü- l İsrail Merkez Bankası, artan enf- nuçları da ekonomide yaşanan so- rizm sektöründeki hareketlilik ve ise önceki aya kıyasla 0.3 puan resel toparlanmada zengin ve yoksul eko- lasyona karşı agresif mücadelesini runların inişli çıkışlı olduğunu salgınla ilgili önlemlerin daha da azalışla 109.4 oldu. Mevsimsellik- nomiler arasındaki uçurum daha da bü- sürdürerek politika faizini dün beklen- yüdü. Yüksek gelirli ülkeler çalışma saat- gösterdi. azalması ise hizmetler sektörünü ten arındırılmış RKGE de 0.7 puan tilerin üzerindeki 40 baz puan artış- lerinde toparlanma yaşarken, kriz öncesi Bu kapsamda TÜİK’in “Hizmet, olumlu etkiledi. azalışla 107 puana indi. Bunun de- la yüzde 0.75’e çıkardı. İsrail’de geçen düzeyle karşılaştırılınca düşük gelirli ülke- Perakende Ticaret ve İnşaat Gü- taylarına bakıldığında sabit serma- ay açıklanan yıllık enflasyon yüzde 4 ler yüzde 3.6, düşük-orta gelirli ülkeler ise ven Endeksleri, Mayıs 2022” ra- ye yatırım harcaması, mevcut ma- ile 11 yılın zirvesine çıkmıştı. yüzde 5.7 geriledi. Raporu değerlendiren poruna göre mevsim etkilerinden mul mal stoku, gelecek üç ayda- l Merkez Bankası mayıyla ayıyla il- ILO Genel Direktörü Guy Ryder, “Dengesiz arındırılmış güven endeksi mayıs- ki ihracat sipariş miktarı, mevcut gili imalat sanayisi kapasite kullanım ve kırılgan toparlanma, birbirlerini ağırlaş- ta önceki aya kıyasla hizmet sek- toplam sipariş miktarı ve gele- oranını (KKO) yüzde 78 olarak açıkla- tıran krizlerin birleşmesiyle daha da belir- töründe yüzde 6.1 artışla 121.7, cek üç aydaki üretim hacmine dı. KKO önceki aya göre 0.2 puan art- siz hale geldi. Başta gelişmekte olan ülke- tı. Ayrıca mevsimsel etkilerden arındı- perakende ticaret sektöründe ilişkin değerlendirmeler en- ler olmak üzere, çalışanlar ve aileleri üze- rılmış KKO, önceki aya kıyasla değiş- yüzde 1.7 artışla 121.4 puana deksi azalış yönünde etkiledi. rindeki etkiler çok yıkıcı olacak, sosyal ve meyerek yüzde 78.1’de kaldı. siyasi depremlere yol açabilecek” dedi. çıkarken, inşaat sektöründe l Ekonomi Servisi