Catalog

10 MAYIS 2022 SALI EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 Dışarıda küresel talep, içeride politik gerilim ve kriz etkisiyle güçlendi Doların gözü yüksekte Gittiler; akşam TL’deki erime yeni haftayla hızlandı. Dün güne 14.97’de olmadan ortalık başlayan dolar/TL 15.1220’ye kadar yükseldi. Böylece 20 Aralık’tan sonraki en yüksek seviyeye de ulaşıldı. karardı.. .. .. .. .. .. ali piyasalar dün hem iç hem mıyor. Aradaki fark kamunun yön ncelikle Attilâ İlhan ustanın De- dış piyasalarda hareketli bir belirleyici olduğu kurda hükümetin niz Gezmiş’ler, Üç Fidan’ın Yas- Mgün geçirdi. tanımıyla “istikrar” için kullanılıyor. Ösıada idamlarının diyeti gerekçe- li, idam edilmelerinden söze girmeliyim. Türkiye’de başta kamunun yön be- Reuters’ın görüşlerine başvurduğu Hak edecek ölçekler için en kötü işletil- Yüzde -21.39 lirleyici olduğu kur olmak üzere eko- işlemciler, TL’nin dolar vb. rezerv pa- miş bir yargılama süreci sonunda, gü- Yıllık bazda Yİ-ÜFE nomi politikalarına yönelik endişe- ra birimleri karşısında daha çok de- nahsız, suçsuz, kanıtsız, hukuksuz idam ile indirgendiğinde ler devam ederken, küresel faiz ar- ğer kaybetmesi gerektiğini, aksi halde BİST’teki reel kayıp edilmelerinin sonrası yazılmış şiirinin tışlarının riskten kaçışı tetikleme- mevcut politikaların sürdürülmesinin oranı afişlere özet olarak alınmış bölümü unu- siyle dolar/TL yaklaşık iki aydır iş- daha da zorlaşacağını öngörüyorlar. tulamaz etkinliktedir. Sizinle, başlıkta iki- lem gördüğü 14.5-15 bandını dün li noktalama işaretlememi, neden altı ay- rı bölüm olarak yinelediğimi de paylaş- Kademeli kayıp beklentisi ilk kez yukarı yönlü kırdı. Dün gü- BİST nisanda kazandırdı mam gerek. ne 14.97 seviyesinde başlayan dolar/ JPMorgan geçen hafta yayımladı- 12 Mart, 12 Eylül olarak yaşanmış iki TL, gün içinde 15.1220’ye kadar çık- ğı raporda, “TL’nin son dönemdeki ÜİK’in dün açıkladığı “Finansal Yatı- duat faizi (brüt) yüzde 5.67, Ameri- askeri darbe söz konusu. Menderes, istikrarını, küresel finansal koşul- tı. Günü de 15.10 seviyesinde kapat- Trım Araçlarının Reel Getiri Oranları, kan Doları yüzde 6.18, külçe altın yüz- Demirel, Özal, Erdoğan sivil iktidarla- tı. Böylece 20 Aralık 2021 tarihinden lardaki sıkılaşma ve cari denge po- Nisan 2022” raporu, hızla yükselenen de 6.39 ve Avro yüzde 7.86 oranların- rı süreçlerinde ise en kısası 10 yılı kap- enflasyonun yatırım araçlarını vurdu- da yatırımcısına kaybettirdi. Yıllık baz- sonraki en yüksek dolar/TL seviyesi- zisyonundaki bozulma ile uyumsuz sayan, sonrasında 20-30’lu yıllara uza- ğunu bir kez daha gösterdi. da ise külçe altın TÜFE ile indirgendi- nan uzun sivil darbeler süreçleri söz ko- ne de ulaşıldı. Piyasalar Türkiye’deki görüyoruz” derken, Societe Genara- Buna göre nisan ayında aylık en yük- ğinde yüzde 17.31 oranında yatırımcı- nusu. Her ne kadar Saray 15 Temmuz le dün yayımladığı bir raporda Mer- mevcut kur politikasını kamu kont- sek reel getiri, yurtiçi üretici fiyat en- sına en yüksek reel getiriyi sağlayan operasyonunu askeri darbe süreci olarak rollü bir rejim olarak nitelendiriyor. kez Bankası’nın yüksek enflasyo- deksi (Yİ-ÜFE) ile indirgendiğinde yüz- yatırım aracı olurken, Yİ-ÜFE ile indir- değerlendirmeyi siyaseten çok uygun Merkez Bankası ihracatçı döviz ge- na rağmen para politikası duruşu- de 7.37, tüketici fiyat endeksi (TÜ- gendiğinde ise yüzde 10.11 kaybettir- görmüşse de FETÖ darbesinin özünün lirlerinin yüzde 40’ını ve kur koru- nun değişmesinin düşük ihtimal ol- FE) ile indirgendiğinde ise yüzde 7.79 di. TÜFE ile indirgendiğinde Avro yüz- bal gibi de Amerikan kaynaklı sivil dar- malı mevduat (KKM) uygulamasının duğuna dikkat çekerek, “TL’de ka- oranlarıyla BİST 100 endeksinde ger- de 3.98, mevduat faizi yüzde 31.42 ve be operasyonu olduğu gerçeği geçerli- döviz kısmını rezervlerine katsa da demeli değer kaybı bekliyoruz” de- dir. Özeti: iki askeri darbeye karşın dört çekleşti. Buna karşın TÜFE ile indir- DİBS yüzde 34.68 kaybettirdi. sivil darbe ile yüz yüze kaldığımız gerçe- gendiğinde DİBS yüzde 2.04, mev- l Ekonomi Servisi bankanın rezervleri aynı oranda art- di. l Ekonomi Servisi ğin ta kendisidir. Türkçesi emperyal odaklar ancak çok sıkıştıklarında askeri darbelere sığınırlar. Sivil iktidarlar eliyle çok daha güçlü, ka- ‘BAKAN YOĞUN’MUŞ lıcı, yıkıcı sonuçlar alabilmek söz konu- sudur. En başarılı sonuçları, uzun soluk- 3600 ek gösterge lu emperyal projeler üzerinden almak, si- vil iktidarları kullanmak çok daha kolay, toplantısı ertelendi çok daha ucuzdur. Dünya gazetecilik ör- gütlenmesi FIJ’nin amblem olarak, insa- aklaşık 6.5 milyon memur ve nın beynine ahtapot gibi, tırnaklarını sok- Ymemur emeklisinin merakla muş bir eli simge yapması boşuna değil- beklediği 3600 ek gösterge top- dir. Günümüzde çok çıplak yaşıyor oldu- lantısı ertelendi. Memur-Sen Baş- ğumuz üzere, dünyanın en hızla, en ko- kanı Ali Yalçın, normal şartlar- lay zenginleşen örgütlenmelerinin med- da bugün yapılması gereken top- ya şirketlerinin olması, üretimle ilişkisiz lantının Bakanlık tarafından ile- kazançlarında çok kısa yıllar içinde bü- ri bir tarihe ertelendiğini duyurur- yümede patlama yaşanması elbette hiç ken yeni tarih belirtmedi. Cum- rastlantı sayılmamalıdır. hurbaşkanı Erdoğan daha ön- HHH ce, “3600 ek gösterge meselesi- Üstüne üstük askeri darbelerle yaşa- ni yıl bitmeden neticelendirmekte nan işkenceler, ölümler, idamların bir kararlıyız” demişti. Göstergenin de ters tepme sonuçları söz konusudur. üçüncü ve son toplantısının Çalış- Toplumsal karşı duruşu beslemek gibi ma ve Sosyal güvenlik Bakanı Ve- kaçınılmaz işlevleri olur. İnsanların bey- dat Bilgin’in iş sağlığı ve güvenli- nine ulaştırılan ahtapot sayesinde ise in- İlk 3 ayda 440 bin 673 emekçi işsizlik ödeneği için İŞKUR’a başvurdu ği haftası için başka programla- sancıkların hele de savundukları insan- rı olduğu gerekçesiyle ertelendi- lık değerleri yetersiz kalıyorsa, cehaletin ği iddia edildi. Toplantı gerçekleş- pençesinde sürüklenebiliyorlarsa, beyin- tirilseydi, nihai şeklini alacak olan lerine sokulan ahtapotlarla uyutulmaları düzenleme, teklif haline getirile- kendi çıkarlarını, geleceklerini ayaklar al- rek Meclis’e sevk edilecekti. İşçi kıyımı devam ediyor tına alabilmeleri çok kolaylaşır. Sonuca ulaşmak isterken, dün sa- bah, oğlumun babası Ahmet Güryüz ürkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) nek almak için İŞKUR’a 279 bin 256 grubunda bulunuyor. Bunun ya- Ketenci’den yeni arayışlarımı yönlen- direbilecek, gerçekte bilimsel içerik- TNisan 2022 ile “Aylık İstatistik emekçi başvurmuş, bunların sadece nında yüzde 5.6’lık bir kesim “15- li bir anketin soru metni ulaştı. Nasıl eline Bülteni”, AKP iktidarının ekonomik 82 bin 955’i ödenek almaya hak ka- 19 yaş”, yüzde 0.2’lik bir kesim de geçtiği, bilimsel çalışmanın yapıldığı ta- durumla ilgili “güzelleme”lerine kar- zanmıştı. Hak kazanma oranları ise “65+ yaş” grubunda kayıtlı halde. rihler üzerinden ise hiçbir fikri yoktu. So- şın Türkiye’nin en büyük toplumsal Mart 2022’de yüzde 45.9, Ocak-Mart Yine İŞKUR’un raporuna göre, işve- rular bilim kokusu ağırlıklı olunca, döne- sorunu olan işsizliğin arttığını orta- 2022’de yüzde 49 olarak hesaplandı. renlerin eleman talebini gösteren min bilim insanlarından yaşayan, anım- ya koydu. “açık iş” sayısı nisan ayında yüzde sayan da bulunamayınca, Mete Aka- ‘Yurtdışı’ hızlandı Bu bültene göre işveren tarafından 72 artışla 210 bin 285, ilk dört ayda lın, Faruk Pekin, Ali Özgentürk, Gen- işten çıkarılması nedeniyle İŞKUR’a Nisan 2022 sonu itibarıyla yüzde 50.9 artışla 704 bin 623 adet çay Gürsoy, Burhan Şenatalar, İnci Beşpınar’la birlikte yürüttüğümüz ortak İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısı ise 3 işsizlik ödeneği almak için 2022 yı- oldu. “İşe yerleştirme” sayısı da ni- akılla dönemin Ümit Doğanay başkanlı- lı Mart ayında 144 bin 835 emek- milyon 583 bin 503 kişiye ulaş- sanda yüzde 38.9 artışla 139 bin ğında, ilk üniversite reformu çalışmalarını tı. Geçen yılın aynı dönemine göre çi başvurdu. Bu kapsamda ağır hak 433, ilk dört ayda yüzde 43.4 artışla YARGITAY KARARI yürütmüş bilim insanlarımızın ortak akıl- kazanma koşulları nedeniyle sade- artış yüzde 23.1 oldu. Bu kapsam- 464 bin 338 kişi oldu. larının ürünü, TÜMÖD’ün ürünü bir çalış- da kayıtlı kadın işsiz sayısı yüzde ce 66 bin 503 işsiz ödeneğe ulaşabil- Ayrıca yılın ilk dört ayında İŞKUR ma ile karşı karşıya olduğumuz kanısın- TIR şoförüne yeni di. Yılın ilk üç ayında ise ödenek al- 25.1 artışla 1 milyon 756 bin 975, tarafından yurtdışına gönderilen iş- da buluştuk. erkek işsiz sayısı yüzde 21.3 artış- mak için 440 bin 673 işsiz başvurur- çi sayısı yüzde 45.9 artarak 5 bin tazminat kriteri Gerçek şu ki anketin gerçekleşme, dü- ken bunların 216 bin 78’i ödenek al- la 1 milyon 826 bin 528 kişiye yük- 560’a çıktı. En çok işçi 1506 kişiyle zenlenme tarihleri üzerinden kesin bir argıtay 9. Hukuk Dairesi, ulus- sonuca ulaşamadık. Sonuç değerlendir- seldi. Toplam kayıtlı işsizlerin yüz- maya hak kazandı. Öte yandan iş- Almanya’ya gitti. Rusya 674 kişiy- Ylararası TIR şoförlerini yakın- meleri bile elimizde yok. Ancak İBB ta- ten çıkarma yasağının devam ettiği de 28.4’ü “20-24 yaş”, yüzde 21.3’ü le ikinci, Irak 604 kişiyle üçüncü ol- dan ilgilendiren emsal bir karar rafından yürütülmüş henüz göremediğim “25-29 yaş”, yüzde 13’ü “30-34 yaş” Ocak-Mart 2021 döneminde ise öde- du. l Ekonomi Servisi alarak sefer primlerinin hesaplan- kocaman kitabın içeriğinden çok, anma ması kriterlerini belirledi. İş mah- gecesine katılmış sanatçıların hepsinin kemesi, ücretinin ödenmediği ge- birden katkılarının kesin olduğu sonucu- 17.2 milyar dolar na vardık. Hani seçmen sizsiniz denili- rekçesiyle sözleşmesini feshe- Türkiye’nin geçen yılki den TIR şoförünün, kıdem tazmi- Silivri’deki deponun yor ya, onlar sanatsal sunumlarını yapar- gıda ithalatı. ken salonu doldurmuş çok kalabalık izle- natı talebine ilişkin davayı kabul kapasitesi artacak yici kitlesinin ürünü, “devrim yolu” ilkele- etti. Davalının temyiz talebi üzeri- rinin egemen olduğunu, coşkuları ile at- ne yüksek mahkeme, sefer primi- ürkiye’nin ilk doğalgaz depola- tıkları sloganlarla birlikte bir kez daha ka- ne dahil gümrük, otopark gibi gi- Tma tesisi olan Silivri Yeraltı Do- nıtlanmış olduğunu gözlemledik. derlerin düşülerek şoför ücreti- ğalgaz Depolama Tesisi kapasite Üç Fidan’ın idamında hukuksuzluk- nin belirlenmesi gerektiğine dik- genişletme çalışmaları kapsamında lar zincirinin halkaları içinde neden dire- kat çekti. Emsal kararda, giderle- açılan 18 kuyudan ikisinde gaz akış tildiğinin, takas takas eyleminin çok öte- rin tutarının belirlenmesi ve fesih testi başarıyla tamamlandı. Ge- sinde, gerçekçi gerçeğine ulaşmış olduk. olgusunun değerlendirilerek ka- nişletme çalışmalarıyla 3.2 milyar Daha da değerlisi, “Bizim 68’lilerin” ru- rar verilmesi gerektiği kaydedil- Birim değeri ihracatta yüzde 3, ithalatta yüzde 28 arttı metreküp olan tesisin kapasitesi 4. hunu çok daha anlamlı, içtenlikli duyum- di. l İHA 6 milyar metreküpe çıkıyor. samış olduk. Emek veren bilim insan- Enerji ve Tabii Kaynaklar Baka- larımızın hiçbiri hayatta olmadığına gö- nı Fatih Dönmez, “Hedefimiz doğal- re, ruhlarına gitsin, yollarının açık olma- Gıdada ithalat zıpladı gazda arz güvenliğini sağlamlaştır- 50 BİN YENİ FİDAN sını dilemek galiba en güzeli. Bugünler- mak. İnşallah yıl sonunda hem Si- de toptan halkımıza yaşatılanların da çok ürkiye Gıda ve İçecek Sanayi Der- 28.2 arttı ve 606 dolar/ton’a yükseldi. livri’deki tesisimizin hem de Sa- çıplak açıklaması. Bu gidişe oylarımızla Ceviz bahçeleri Tnekleri Federasyonu (TGDF) 2021 yı- Veriler ürün bazında incelendiğinde ros FSRU’nun açılışını gerçekleşti- nokta koymak da bizim en büyük görevi- lına ait dış ticaret verilerini yayımladı. sektör ithalatının yüzde 13.4’ünü oluştu- receğiz ve arz güvenliğimizi perçin- miz olmalı değil mi? yüzde 5 büyüdü TGDF’nin verilerine göre 2021’de hem ran buğday, en çok ithal edilen ürün ol- leyeceğiz. Bu yatırımlarla Türkiye eviz üretimini artırmak ve bu ithalat hem de ihracatta sıçrama yaşan- du. Buğdayı son günlerde iç piyasadaki hem LNG hem de depolama alanın- dı. Gıda ihracatı bir önceki yıla göre yüz- fiyat artışları ile gündeme gelen soya fa- Calandaki cari açığı kapatmak da dünyada nadir ülkelerden biri ol- Kısa... Kısa... Kısa... Kısa... için kurulan Ceviz Üreticileri Derne- de 21 artarak 22 milyar 973 milyon do- sulyesi ve ayçiçeği yağı takip etti. Buğ- muş oluyor” dedi. lara ulaşırken ithalat da benzer şekilde day ithalatı 2.3 milyar doları bulurken ği, nisan ayında 50 bin fidan diktik- l Hazine ve Maliye Bakanlığı dün düzenledi- lerini duyurdu. Bu fidanlarla birlikte yüzde 22 artarak 17 milyar 184 milyon soya fasülyesi 1.5 milyar dolar, ayçiçe- ği tahvil ihalesinde 6 milyar 182.2 milyon lira dolara çıktı. 2021’de dış ticaret fazlası ği yağı ise 1.1 milyar dolar oldu. Sektö- Türkiye’deki ceviz bahçelerinin yüz- borçlanmaya gitti. de 5 büyüdüğünü söyleyen Dernek önceki yıla göre yüzde 17.2 artışla 5.76 rel bazda en fazla ithalat ise yetiştiricile- l Türkiye Bankalar Birliği Başkanı Alpas- milyar dolar oldu. rin sürekli fiyat artışlarından şikâyet et- Eşbaşkanı Ömer Ergüder, “2023 lan Çakar, “Geçen yıl bankaların özkaynak yılında, fidan dikimlerini artırma- Son beş yıllık veriler incelendiğinde it- tiği hayvan yeminde oldu. Hayvan yemi kârlılığı yüzde 14 seviyesindeydi, şimdi yüzde halattaki artış yüzde 55’i bulurken ihra- sektörü 4.8 milyar dolarla toplam ithala- yı umut ediyoruz. Böylece sürdürü- 20’lerde” dedi. lebilirlik adına binlerce kilometre catın ise yüzde 41 arttığı görülüyor. İhra- tın yüzde 27.8’ini oluşturdu. l Türkiye’nin LPG ithalatı, şubatta bir ön- cat ve ithalatta birim fiyatlara bakıldığın- İhracat kanadında ise şampiyonluk fın- uzaktan ithal edilen cevizlerin yeri- ceki yılın aynı ayına göre yüzde 4.6 artarak ni alacak ürünler üreterek karbon da ise sektördeki tablo şöyle: Birim ihra- dık içinin oldu. 1.3 milyar dolarlık fındık 200 bin 884 tona çıktı. cat değeri 2021 yılında önceki yıla göre içi ihracatını 1.1 milyar dolar ile buğday ayak izinin önemli ölçüde azalaca- l VakıfBank, 1 milyar dolar tutarında sen- ğını düşünüyoruz” diye konuştu. yüzde 3.7 artarak 1.097 dolar/ton olarak unu, 800 milyon dolarla makarna takip dikasyon kredisi temin etti. gerçekleşirken birim ithalat değeri yüzde etti. l Ekonomi Servisi