Catalog

6 NİSAN 2022 ÇARŞAMBA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR Av RO sterlİn FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 14.7150 16.1440 19.4070 24.77 2.326 6158.72 919.13 3 kuruş 0.40 kuruş 8 kuruş 0.07 puan 14.89 puan 39 lira 9 lira AKP iktidarının 2021 sonunda açıkladığı orta vadeli plan daha ilk yılında saptı Hedefler sözde kaldı Kalkınmanın temeli üretim, ekonominin üç yıllık yol haritasında şimdiden rotadan eğitim sapıldı. 2022-2024’e ilişkin orta vadeli planda yer alan enflasyondan işsizliğe, dolardan cari açığa tüm hedefler lkenin kalkınmasını, yaşam ka- gerçekleşmesi imkânsız durumda. litesinin yükselmesini, saygınlı- Üğının artmasını sağlayan iki ana etken üretim ve eğitimdir. Üretimin, ükümetin 2021 yılı eylül n Büyüm E: OVP’ye gö- yalnız mal ve hizmet olarak fiziki de- ayında üç yıllık yol hari- re bu yıl için öngörülen bü- ğil, sanatta, bilimde, toplumsal yaşa- Htası olarak açıkladığı or- yüme yüzde 5’ti. 2023 ve mın her alanında artması, eğitimin yay- ta vadeli programdaki (OVP) he- 2024’te de yüzde 5.5’er bü- gınlaştırılması, kalitesinin yükseltilme- deflerinin neredeyse tamamı da- mustafa yüme öngörülmüştü. İkti- si gerekir. Üretimle eğitim birbirini kar- çakır ha yılın ilk çeyreğinde çökerek satçılar bu büyüme bek- şılıklı destekler, besler, üretim arttıkça “hayal” oldu. Tek haneye inme- lentilerini inandırıcı bul- eğitime daha fazla kaynak sağlar. Eği- si hedeflenen enflasyonda çift hane mamıştı. IMF ve finans kurumla- tim de verimliliği artıracak yeni buluş- larla teknolojiyi uygulayarak geliştire- ile 20 yılın rekoru yaşanırken orta- rı, Türkiye’nin bu yıla ilişkin bü- rek, üretim artışına katkıda bulunur. lama dolar kurunda 2024’ün hedefi yüme tahminini yüzde 3.3 olarak Eğitim, kişinin yalnız bilgisini artırmaz, bile çoktan aşıldı. “Cari denge” üze- açıkladı. Ayrıca kişi başına gelir- algılama, düşünme yeteneğini, yaratıcı- rine kurulan yeni ekonomi modeliy- de de 10 bin doların üstü hayal lığını geliştirir; bilgiyi kullanma, koşullara le işler tersine döndü. 2024’te yüzde oldu. 2021’de kişi başına gelir 9 uyma yetisini de güçlendirir. Eğitimle ar- 11 olarak hedeflenen işsizlik TÜİK’e bin 539 dolar olarak gerçekleşti. tan bilişsel zekâ (intellegence quatient- göre yüzde 24.4 seviyelerine çıktı. OVP’de 2022’ye ilişkin beklenti IQ.), kişiye teknik beceri, analiz, sorun İktidarın 2022-2024 dönemini de 9 bin 947 dolar. çözme yetkinliği de kazandırır. Eğitim- le üretim arasında azami yönde bağın- kapsayan OVP’deki hedefleri ile şu n İşs İzl İk: OVP’de bu yıla iliş- tı (korelasyon) vardır. Ekonomik açıdan anki durum şöyle: kin işsizlik oranı hedefi yüzde 12. gelişmiş ülkelerin eğitim düzeyi, kalitesi n Enflasyon: OVP’ye göre TÜ- TÜİK’in 23 Mart’ta yayımlanan öngörülen cari işlemler dengesi eksi aylarda kur korumalı mevduat he- de görece yüksektir. 18.6 milyar dolardı. Oysa cari açık saplarının da etkisiyle bütçe açığı- FE bu yıl için yüzde 9.8 olarak ön- verisine göre, 2021 işsizlik oranı da Ülkemizin çoğu ekonomik sorunu, görülmüştü. TÜFE gelecek yıl yüz- yüzde 12 olarak gerçekleşti. Geniş ta- şu anda 20.22 milyar dolar seviye- nın hızla artması bekleniyor. enflasyon, cari işlem açığı, gelir dağı- de 8’e, 2024’te de yüzde 7.6’ya ine- sinde bulunuyor. n dolar tahm İnİ: Ortalama nımlı işsizlik oranı yüzde 24.4 oldu. lımı dengesizliği, eğitim düzeyinin dü- cekti. Düşmek bir yana mart ayı TÜ- n PEtrol: OVP’de ham petrol fi- n Bütçe denges İ: OVP’ye göre dolar kurunun 2022’de 9.27 TL, şüklüğü, üretim yetersizliğinden, değer, FE rakamı 20 yılın zirvesine çıkarak bütçede bu yıl 278.4 milyar lira açık 2023’te 9.77 TL, 2024’te ise 10.27 TL gelir yaratılamamasından kaynaklanır. yatı - brent varili 68.3 dolar olarak Garipsenecek ama son dönem- yüzde 61.14’e ulaştı. ÜFE ise yüzde tahmin edilmiş ve bütün planlama da bekleniyor. Bütçe yılın ilk iki ayında olması öngörülüyordu. Oysa dün öğ- de ekonomik açıdan anlamlı gerçekçi 115 oldu. TÜFE ile ÜFE arasındaki Merkez Bankası’ndan aktarılan 49.3 le saatlerinde dolar kuru 14.72 lira buna göre yapılmıştı. Savaşla birlikte söz, Et ve Balık Kurumu Genel Müdür- makasın iyice açılması enflasyonun brent petrolün varil fiyatı 107.7 dolar milyar TL’lik kâr payı avansı ve ih- seviyesindeydi. Yani daha 2022’nin lüğü görevinden alınan kişinin “O uzun önümüzdeki aylarda da yüksek sey- tiyat akçesi aktarımının da etkisiyle 4. ayında 2024’te hedeflenenin çok seviyelerinde bulunuyor. kuyrukları kaldırmak için zam yaptık” redeceğini gösteriyor. n Car İ açık: OVP’de 2022 için fazla verdi. Ancak bundan sonraki üzerine çıkıldı. l ankara söylemidir. Arz-talep dengesizliği olan bir piyasada tavan fiyat uygulanırsa arz açığı artar: Tüketicilerin tüm tale- bi karşılanamaz. Tüketiciler arası dü- OECD, bölgede 32 yılın zirvesine çıkan enflasyonun sorumlusunu Türkiye olarak açıkladı şük fiyattan mal alma rekabeti, kuy- ruklar oluşmasına yol açar. Kuyruğa ilk girenler, kuyrukta arkada kalanlara gö- re rekabette öncelik sağlayarak ürü- nü düşük fiyattan alma olanağını elde ederler. Merkez, topu global krize attı Kuyruğa girmenin, kuyrukta bekleme- nin de parasal olmayan maliyeti vardır. Ürünün tüketiciye maliyeti, parasal ve ürkiye Cumhuriyet Merkez Banka- dünyada artan enerji ve emtia fiyatla- çi enerji fiyatları üzerinde etkili olur- parasal olmayan maliyet toplamıdır. Arz Tsı (TCMB) enflasyondaki artışın je- rından ağırlıklı olarak kaynaklandığı- ken elektrik fiyatlarında kademeli ta- açığını gidermenin çaresi üretimi artır- opolitik gelişmelerle belirginleştiği- nı belirten Merkez Bankası’nın değer- rife sisteminde yapılan düzenleme ve maktır. Üretim artırılamadığında zam ka- ni belirterek “Tüketici yıllık enflasyo- lendirmeleri şöyle oldu: KDV indirimi daha olumsuz bir görü- çınılmaz olur. Zam, çaresizliğin sonucu- nundaki artışa belirgin katkı enerji, gı- 4 Yılın başından itibaren emtia fi- nümü sınırlamıştır. dur. Zam sonucu bazı tüketiciler gelir, da ve temel mal gruplarından gelmiş- yatlarında gözlenen artış eğilimi, je- 4 Uluslararası tarımsal emtia fiyat- alım gücü yetersizliği nedeniyle kuyruk- tir” açıklamasını yaptı. OECD ise böl- opolitik gelişmelerle beraber bu dö- larında belirginleşen artışlar yurtiçi tan çekilir; kalanlar da taleplerini azaltır. ge ülkelerindeki enflasyon ortalaması- nemde bir miktar daha belirginleş- fiyatları baskı altına alırken, tedarik Kuyruk tam dağılmasa bile kısalır. Bu ol- nı Türkiye’nin yükselttiğini açıkladı. 6.7 puan yükselişle yüzde 61.14 ola- miştir. zincirlerindeki aksamalar neticesinde gu talep çekişli enflasyonu somut olarak rak açıklanan veri sonrası aylık fiyat Merkez Bankası, Türkiye İstatistik 4 Türk Lirası cinsinden uluslarara- üretici fiyatlarındaki artışlar sürmüş- belirler. Üretim yetersizliği, cari fiyat dü- Kurumu (TÜİK) tarafından önceki gün gelişmeleri raporunu açıkladı. Artışın sı enerji fiyatlarındaki görünüm yurti- tür. l Ekonomi Servisi zeyinde arz-talep dengesizliği, fiyat artış sürecini başlatır. Üretim konusunda ülkenin düşürül- düğü derekeyi anlatabilmek için bir bil- Elektrik zamlarına çare arayan esnaf yalnız kaldı, çareyi tasarrufta buldu gi ve anımı aktarayım. Mülkiye’de (SBF) öğrenci iken (1951-55) Türkiye Coğ- rafyası hocamız Prof. Dr. Hamit Sadi Solen’di. Hocamız, derste “Bana Tür- kiye de ne yetişir diye soranlara ne ye- Bakkallar dolapları kapattı tişmez diye cevap veririm” derdi. Günü- müzde bu soru sorulduğunda herhalde, Cengiz Eroldu Türkiye ne ithal etmez diye yanıt ver- ılbaşı gecesi gelen fahiş enerji zam- mek daha kolay ve kısa olur. Yetmiş yıl Ylarından en çok etkilenen kesimle- OSD’DE DEVİR TESLİM önce, kendine tarımsal ürün açısından rin başında küçük esnaf geliyor. Ener- yeterli olan ülke, temel ürünleri ithal ji maliyetlerine çözüm arayan esnaf, do- eder duruma düşürüldü. Buğday itha- lapları kapatmaya, stokları düşürmeye Yeni başkan latı tipik, somut örnek. Türkiye, 1970’li başladı. Perakende analitiği şirketi REM yılların sonu 80’li yılların başlarında, nü- People’ın 700 bakkal ile yaptığı araştır- fusu 45 milyon iken yılda 20-22 milyon Cengiz Eroldu maya göre esnafın yüzde 60’ı soğutucu ton buğday üretirken, buğday üretimi dolaplarını kapattığını belirtirken daha 2020 yılında 20.5 milyon tona, nüfusun tomotiv Sanayii Derneği’nin az stok tutmaya ve LED aydınlatmaya 85 milyon olduğu 2021 yılında da 17.7 O(OSD) 47. olağan genel ku- geçtiğini de açıkladı. Katılımcıların yüz- milyon tona kadar geriledi. Somut üre- rulu düzenlendi. Koç Grubu’nun de 25’i elektirk faturalarının geçen yıl tim rakamlarına, ithal ürünlerine bakıl- otomotiv grup başkanı olan Hay- 500-1000 TL arasında geldiğini söyler- dığında söz gereksiz oluyor. Gerçek ra- dar Yenigün, dernek başkanlı- ken bu yıl yüzde 34’ü 2 bin TL ve üzerin- kamlar, ülke ekonomisinin düşürüldüğü ğı görevini Cengiz Eroldu’ya dev- de fatura ödediğini söyledi. derekeyi kanıtlıyor. retti. Eroldu yaptığı konuşmada, Türkiye’de üretimden, yatırımdan “Yeni teknolojiler, enerji ve jeo- ‘Markalar sözlerini tutmadı’ söz edildiğinde kaynak eksikliğinden politik dengeler, pandemiyle bo- Kendi imkânları ile tasarruf etmeye ça- yakınılır. Eksik olan kaynak değil, kay- zulan tedarik zinciri, yetenekli in- lışan esnaf, kamudan destek beklediğini nak kullanım becerisidir. Üretimi, ya- Elektrik zamlarının ilk günlerinde dolap karma, dolap kapatma gibi yöntemleri de- san darboğazı, iklim değişikli- tırımı artırmanın en etkin yolu, insan söylüyor. Bakkalların yüzde 45’i iskonto, açmayacaklarını ve markaların dolaplarını nediğini söyleyen Kaya, iflasların başlaya- ği çağında meydan okumalar art- kaynağı dahil tüm kaynakları verim- indirim ve maddi destek beklediğini vur- iade edeceklerini söyleyen bakkallara bir- cağını belirterek “Dolaplar kapalı olduğu tı. Zorluklara rağmen sanayimizin li, toplumsal amaçları gerçekleştirecek gularken üretici firmaların sözlerini tut- çok marka iskonto, elektrik desteği gibi halde 600 lira gelen fatura 2 bin lira oldu. gelişimini sürdüreceğiz” dedi. şekilde kullanmaktır. Planlama, kay- madığını düşünüyor. Esnafın yüzde 15’i indirim sözleri vermişti ancak Perakende- Yazın dolaplar açılınca 3 bin 500 lira ola- l Ekonomi Servisi nakları verimli alanlara yönlendirme- dolaplar için elektrik desteği beklerken ci Bakkallar ve Büfeciler Esnaf Odası Baş- cak demek ki. Bu yaz bakkallar dondurma nin, kaynak dağıtımını ussallaştırma- yüzde 10’u ödeme vadelerinin uzatılması- kanı Yılmaz Kaya, bu sözün tutulmadığını satmaz, birçoğu da iflas edecek” diye ko- nın aracıdır. Ancak planlama bir pana- nı da bekliyor. belirtti. Bakkalların ilk etapta eleman çı- nuştu. l Ekonomi Servisi ESO BAŞKANI KESİKBAŞ: cea, her derde deva da değildir. Planın programlarla desteklenmesi projeler- Doğalgaz zammı le de yaşama geçirilmesi gerekir. KİT, plan uygulamasının etken aracıdır. I ve enflasyonu vuracak II. BYKP’ler (Beş Yıllık Kalkınma Plan- ları) ülkede görece başarılı şekilde uy- Oteller maliyet baskısında skişehir Sanayi Odası Başka- gulanmışsa, başlıca amil KİT yatırım- Enı Celalettin Kesikbaş, elekt- larıdır. rik ve doğalgaza gelen zamların ürkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı yüzde 86 arttı. Otellerde en yüksek ma- deki artışın tatilciyi vuracağını söylüyo- Başarının kaynakların verimli kulla- tüketiciye yansıyacağını söyledi. Tyüzde 114’lük yurtiçi üretici enflasyo- liyet artışları, basın-yayın, teknik servis, ruz. Bu maliyet artışlarını tatilciye yan- nılmasıyla sağlanabileceği gerçeği bir Kesikbaş, “Son 12 ayda sanayide nunun otel maliyetlerine etkisi yüzde 105 personel ve yiyecekte yaşanırken en dü- sıtmak zorundayız yansıtmayan otel- yana bırakılarak, günü kurtarmaya yö- yüzde 549 artan doğalgaz fiyatla- oldu. Turizmdatabank.com’un hazırladığı şük artış da içecek ve enerjide oldu. ler batar. Tabii şu an sektörde bu şart- nelik palyatif önlemlerle, dış borç, dış rının üretimi engelleyeceği ve ka- “Otel Maliyetleri Raporu”na göre, 2022 yı- lar altında dahi zam yapmayan hatta in- kaynak batağına saplanarak sorunu pasite kullanımını düşüreceği or- lı mart ayında otellerde maliyetin ‘Fiyatlara yansıyacak’ dirimi zorlayan oteller olduğunu duyu- çözmeye kalkışmak yanlışından önce- tadadır. Zamlanan faturanın yü- büyük kısmını oluşturan yi- yoruz. Bunlar gelecek sıcak para ile gü- Maliyet artışlarının oda fiyatlarına likle kurtulmak gerekir. kü nihai ürün fiyatlarına yansıtı- yecek-içecek (F&B) ve nü kurtarıp borçları ödemeyi planlıyor- mutlaka yansıyacağını söyleyen Bod- Başarıya gidiş yolu ise doğru kişile- lacaktır. Bu da bir yandan enflas- enerji maliyetlerinde- lar. Burada hayati bir hata yapılıyor. Bu rum Profesyonel Otel Yöneticileri rin bulunup atanması veya seçilmesiy- yonu yukarı çekecek, bir yandan ki toplam yükseliş orta vadede turizmi batırır, bindiğin dalı Derneği Başkanı Serdar Karcılıoğ- le başlar. Sürekli yanlış yaparak, de- da üretimde daralmaya yol aça- yüzde 74 oldu. Yal- kesmek demektir. Şimdiden bütün sek- lu, şunları söyledi: nenenleri bir daha deneyerek başarıyı caktır” dedi. nızca yiyecek içe- tör mensuplarımızı uyarıyoruz.” “Biz yılbaşından beri özellik- aramanın akılcı yönü yoktur. cek maliyetleri ise l Ekonomi Servisi le elektrik ve gıda maliyetlerin-