Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 3 KASIM 2022 PERŞEMBE 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER daşlara baskı yapmasını engellemek- le, bütün inanç sahiplerini (ve elbet- te inançsızları da) ÇOĞUNLUK BAS- Aliyev’in dış politikası KISINA KARŞI KORUMAKLA yüküm- lüdür. İkinci olarak, Allah adına, peygam- VUSAL HASANZADEH Türk cumhuriyetlerinin enerji kaynaklarının Türkiye ber adına, din adına, piskoposlar, pa- pazlar, rahipler, şeyhler, şıhlar, mollalar, DOKTORA ÖĞRENCİSİ üzerinden Avrupa’ya taşınması Orta Asya’nın önemini Demokrasi, laiklik ve hocalar tarafından, insanlara inançları- yeni dünya düzeninde artırıyor. Bunun yanında Türk nı nasıl yaşayacaklarına, özel yaşam- ünümüzde uluslararası dindar-dinci farkı-2 dünyasında devam eden entegrasyonunu da hızlandıracak. larını nasıl düzenleyeceklerine ilişkin ilişkiler ağır bir dönemden BASKI YAPILMASINI DA ÖNLEMEK- eğerli okurlarım Türkiye’de en Ggeçmektedir. 2008 Eko- LE yükümlüdür. çok yozlaştırılan, yıpratılan, içi nomik Krizi ile başlayan, CO- HHH Dboşaltılan kavramların başında VID-19 pandemisiyle artan, Rus- Şimdi de dinci ile dindar arasındaki laiklik gelir. ya ve Ukrayna arasındaki savaş- farkları görelim: Özellikle dine dayalı siyaset yapanlar Dinci, başkalarının inançlarına say- la doruğa ulaşan jeopolitik olay- yani (dindarlar değil) dinciler en şiddetli gısızdır, kendi inancından olmayanları laiklik karşıtlarıdır. lar dünyayı sarsmaktadır. Soğuk düşman sayar. Üstelik bunlar, daha kavrama bile in- Savaş sonrası ABD hegemonya- Dindar, başkalarını inançlarına da meden, terim üzerinden saptırmaya sında kurulan tek kutuplu dün- kendi inancına istediği saygıyı gös- başlarlar: ya düzeninin artık yerini çok ku- terir. Örneğin İslamcıların yazdığı ba- tuplu bir düzene bırakacağını Dinci Demokratik Rejim düşmanıdır. zı sözlüklerde laiklik “din karşıtlığı”, hatta bıraktığını ifade eden bir- Dindar Demokratik Rejim düşma- “dinsizlik” olarak tanımlanmıştır. nı değildir. çok görüş vardır. Bugün ulusla- Oysa laiklik, din karşıtlığı ya da dinsiz- Dinci Laik Devlet düşmanıdır. rarası ilişkilerde güç dengesinin lik değildir: Dindar Laik Devlet düşmanı değil- Tam tersine, laiklik, bütün dinleri, Soğuk Savaş sonrasında mevcut dir. mezhepleri ve ateistler de dahil her olan güç dengesinden farklı oldu- Dinci için siyaset, sadece din açısın- türlü inancı ve inançsızları koruyan ğu görülmektedir. Güç değişimle- dan önem taşır... bir devlet ilkesidir. ri bölgesel güçler için bazı tehdit- Dindar için siyaset, bağımsızlık, de- Demokratik Devlet, bütün vatandaşla- ler yaratsa da iyi değerlendiril- karşı taarruza geçerek 44 günlük baskıları da eklenmiştir. An- mokrasi, adalet, eşitlik, özgürlük gibi rına, din, mezhep, ırk, dil, cinsiyet farkı diği takdirde önemli fırsatları da savaş sonrası zafer kazanmış- cak 15-16 Eylül 2022 tarihle- olmaksızın eşit davranmak zorundadır. kavramları da içerir. Dinci için din, siyasetin temel aracıdır. beraberinde getirmektedir. Azer- Bu eşitlik ancak laiklik ilkesi ile tır. Savaşta ve sonrasında Ali- rinde Semerkant’taki Şang- Dindar için din, siyasette araç ola- sağlanabilir. baycan Cumhurbaşkanı İlham yev, COVID-19 pandemisinin kü- hay İşbirliği Örgütü zirvesin- rak kullanılmaz. Dolayısıyla her Demokratik Devlet, Aliyev’in etkin ve başarılı dış po- resel etkilerini iyi analiz ederek de ve 6-7 Ekim 2022 tarihlerin- laik olmak zorundadır: Dinci devletin, kendi dininin esasla- litikasını bu bağlamda değerlen- bu süreçte etkin dış politika yü- deki Prag toplantısında Aliyev Her laik devlet demokratik olmayabi- rına göre örgütlenmesini ve işlemesi- direbiliriz. rütmüş, AGİT Minsk Grubu’nun Azerbaycan’ın menfaatlerinden ni bekler. lir, ama her Demokratik Devlet, vatan- 30 yıllık faaliyetlerinin yetersiz taviz vermemiş, Rusya’nın Uk- Dindar devletin din esaslarına gö- daşlarına eşit davranmak için, laik ol- Azerbaycan’ın kilit rolü olduğunu belirterek ABD, Fran- rayna savaşındaki karşılaştığı mak zorundadır. re örgütlenmesini ve işlemesini bek- İlham Aliyev, 2003 yılın- Laikliği saptırmak isteyenler, “Birey lemez. sa ve Rusya’yı eleştirmiş, yeni problemleri ve AB’nin bu savaş Dinci farklı inanç ve düşünce sahiple- laik olmaz, devlet laik olur” diye yan- da Azerbaycan Cumhurbaş- dönemde Azerbaycan’ın kilit rol sonrası yaşadığı gaz krizini çöz- lış bir iddiayı da öne sürerler. rinin “katlini vacip görür”... kanı seçildikten sonra kendi- oynayacağı mesajını hem ABD/ mek için hedeflerinden birinin Oysa laik devletten yana olan her bi- Dindar için, tüm inanç sahipleri ve sinden önceki cumhurbaşka- AB’ye hem de Rusya, İran ve zengin enerji kaynaklarına sa- rey laik olarak kabul edilir. hatta inanmayanlar bile saygındır. nı Azerbaycan’ın “umummilli li- Çin’e vermiştir. hip Azerbaycan, Kazakistan ve Dinci nefret ve kin doludur... Aynen demokratik devletten yana deri” Haydar Aliyev’in uluslara- Türkmenistan olduğunu iyi ana- olan her bireyin demokrat olarak kabul- Dindar sevgi doludur. rası arenada Azerbaycan’ın öne- Türk dünyasının önemi liz ederek Azerbaycan’ın bölge- lenilmesi gibi. Dinci katıdır, bağnazdır, peşin yargı- mini artıran politikalarını da- Türkiye ile güçlü ilişkileri de- Örneğin, bir Budist, bir Yahudi, bir lıdır... deki önemini ve gücünü bir da- Dindar hoşgörülüdür. Hıristiyan bir Müslüman, ya da bir ha da ilerletmiştir. Bu dönemde vam ettirirken diğer Türk cum- ha göstermiştir. ateist devletin laik olmasından ya- Dinci işine gelirse şiddeti destekler... de Azerbaycan dış politikası, en huriyetleri ile ilişkilerini de Azerbaycan’ın öneminin gi- naysa, laik kabul edilir... Dindar her durumda, kesinlikle şid- önemli mesele olarak, 1991-1994 güçlendiren Aliyev, yaptığı an- derek daha da artması aynı za- Pek çok inanç sahibi olan dindar dete karşı çıkar. yıllarında Batı ve Rusya destek- laşmalarla hem Türk devletle- manda Türkiye ve Türk cumhu- Dinci ne kul, ne insan, ne de vatandaş kişi, laik devletten yana oldukları için li Ermenistan’ın, Azerbaycan’ın ri ile uluslararası arenada or- riyetleri açısından büyük fırsat- laiktir. olarak makbuldür... Dağlık Karabağ ve etrafındaki tak hareket ettiğini göstermiş ları beraberinde getirmektedir. HHH Dindar hem kul, hem insan, hem de yedi rayonu işgal etmesi sonucu ve Ermenistan’ın son iki yılda Laiklik, bazılarının savunduğu gibi vatandaş olarak makbuldür. Türk cumhuriyetlerinin ener- SADECE din ve devlet işlerinin birbir- HHH ortaya çıkan sorunun çözümüne Kolektif Güvenlik Antlaşması ji kaynaklarının Türkiye üzerin- lerinden ayrılması demek değildir: ÖZETLE: DİNCİ, DEMOKRATİK VE odaklanmıştı. Örgütü’nü (KGAÖ) etkinleştirme den Avrupa’ya taşınması Türk Laik devletin, din ve devlet işlerini LAİK SOSYAL HUKUK DEVLETİ DÜŞ- Azerbaycan’ın siyasi yollarla çabalarını önlemiştir. Son dö- dünyası coğrafyasının önemini ayırmasının yanında iki önemli göre- MANIDIR... çözüme yönelme çabalarına kar- nemde Zengezur Koridoru mese- yeni dünya düzeninde artırmak- vi daha vardır: DİNDAR, DEMOKRATİK VE LAİK şın Ermenistan 2020 yılında as- lesi üzerinden Azerbaycan’a yö- la beraber Türk dünyasında de- Birinci olarak, çoğunlukta olan inanç SOSYAL HUKUK DEVLETİ DÜŞMANI keri provokasyonlara devam et- nelen Fransa ve İran baskılarına vam eden entegrasyonu hızlan- sahiplerinin, bu inançta olmayan vatan- DEĞİLDİR. miştir. Bu nedenle Azerbaycan zaman zaman ABD ve Rusya’nın dıracaktır.