Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 13 OCAK 2022 PERŞEMBE 2 olaylar ve görüşler Yargıçlar devletin hukuk Tarikatlar, akıl ve özgürlük düzenini kurtarabilirler düşmanıdır HAMDi YAvEr AktAN Herkesin, bu bağlamda sivil ve siyasal toplumların mahkeme kararlarına ve en söylemiyorum, mayın Müslümanlıkta YArGItAY oNUrsAl cEZA DAirEsi bAŞkANI yüzlerce tarikat var: kendileri söylüyor. özellikle insan hakları söz konusuysa, uyulmasını isteme hakları vardır. En az B Bir tarikata girip, Sadece A harfinde 27 düzeyde, sınırlı bir yaptırımla karşı karşıya kalınmamasına yargı mercilerinin ş insanı Osman Kavala’nın, Avrupa İn- tane farklı tarikat sayılmış. bir şeyhin müridi oldu- de özen göstereceklerine inanıyorum. Çünkü muhatap Türkiye Cumhuriyeti’dir. san Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) ka- ğun zaman, özgürlüğün- Tüm tarikatların isimleri 12. ciltte, 4. sayfanın orta- İrarına karşın tutukluluğunun sürüdü- den, aklından, düşünce- lerinden ve hatta duygu- sından 17. sayfanın orta- rülmesi üzerine Avrupa Konseyi Bakanlar sına kadar devam ediyor. larından vazgeçeceksin: Komitesi’nin (AKBK) Türkiye’ye karşı ih- Aklını ve özgürlüğünü... İşin ilginç yanı, tarihsel lal sürecinin başlatılması istemine Dışişle- süreçlere baktığımızda, Düşünmeyi ve soru sor- ri Bakanlığı, yakın zamanda tepki gösterdi. mayı... aynı din içindeki mezhep- Bakanlığın internet sitesindeki açıklamada, lerin ve tarikatların birbir- Bir yana bırakacaksın. “Ülkemizde devam eden yargı sürecine say- Kendini adeta bir ce- leriyle kıyasıya, adeta ölü- gı ilkesi uyarınca, AK’yi bağımsız yargıya müne mücadelelere giriş- set gibi şeyhinin iradesi- müdahale niteliği taşıyacak bir kararın de- ne bırakacaksın: tiğini görüyoruz: vamını getirmekten kaçınmaya davet ediyo- Hıristiyanlıkta Katolik- Verilenlerden başka bir ruz. Başta AK Bakanlar Komitesi olmak üze- şey okumayacaksın... Ortodoks mücadeleleri, özellikle de Katolik-Pro- Söylenenlerden başka re herkes, bağımsız ve tarafsız mahkemeler- bir şey düşünmeyecek- testan savaşları, Müs- ce yürütülen yargı sürecine saygı ve güven lümanlıkta da Sünni-Şii sin... duymalıdır” denilmektedir. Soru sormayacaksın... mücadeleleri ve savaş- Yaklaşık yirmi yıl önce iki yıl üst üste ları son derece kanlı ve Malını, mülkünü, serve- Dışişleri’ne yeni giren adaylara saatle ifa- tini, gelirini, bedenini, ru- merhametsiz katliamla- de edilen sürede hukuk sistemimizi anlat- ra yol açmıştır. hunu, duygularını, düşün- maya çalıştığımı anımsıyorum; Yargıtay celerini şeyhinin emrine Örneğin Batı’da, 30 Yıl Başkanlığı’nın görevlendirmesiyle!.. Ayrı- Savaşları, Doğu’da, Sıf- vereceksin... ca yurtiçinde ve yurtdışında az sayıda da ol- Sadece emirleri yerine fin Savaşı ve Şii mezhebi- sa diplomatlarımızı tanımıştım. Diplomat- nin (meşrebinin) İsmaili ta- getireceksin... Kavala kararı iç hukuka, mahkemeye kesinlik- ya gerek görülmemelidir. Karara uyulmalı- Allah’a ancak böyle rikatına (ya da mezhebine lıklarının, yanı sıra geniş kültürlerini re- le müdahale niteliğinde değildir; böyle yorum- dır; tartışmasızdır! İhlalin tazminatla gideri- veya cemaatine) mensup ulaşabilirsin... simden, edebiyattan, tarihten, hukuktan, in- lanmamalıdır. Unutulmasın ki Devlet Güvenlik Öbür dünyayı, cenne- olan Fatımilerin Bağdat’ı lebilecek bir yönü yoktur. Böyle bir düşünce- san haklarından söz ettiklerine tanık olmuş- fethettiklerinde yaptıkları Mahkemelerinin yargılama yaptığı bir davada, tini ancak böyle garanti de olanlar öncelikle ulusal düzenlemeleri ve tum. Diplomatlarımızın anılarını ise öteden edebilirsin. zulüm tüyleri ürpertir. adil yargılamayı sağlamak ve AİHM kararları- uluslararası sözleşmeleri yok saymalıdırlar. beri okumaktayım. Avrupa’da, ülke ismi ver- HHH Bu kadar basit! nın gereğini yerine getirmek için Türkiye, ana- Uluslararası hukukun temel ilkelerinden biri meyeceğim, bir büyükelçimizin yirmibeş yı- HHH Değerli okurlarım, dört yasasında değişiklik yapmıştı. de ahde vefadır. Kaldı ki AİHM, sözleşmenin lı aşkın bir süre önce ülkemizdeki hukuk uy- yaşındaki çocukların bi- Biliyorsunuz 18. maddesine göre karar vermiştir. Anılan gulaması nedeniyle nasıl güç durumda kal- Ortaçağ’da din ve mez- le eğitim için tarikatların Yapılan doğruydu! madde AİHM tarafından çok az kullanılmak- dığımızı açıklarken, liberal bir hukukçu ola- ve cemaatlerin ellerine ve- hep, siyaset ve egemen- Herkesin, bu bağlamda sivil ve siyasal top- tadır. Mammadov v. Azerbaycan kararından rak hak vermiş, ancak cesur söyleminden de lik demekti. rilmeleri, onların beyinle- lumların mahkeme kararlarına ve özellikle in- sonra olası yaptırımla karşılaşmamak için rinin düzeltilemeyecek bir ürkmüştüm. Hıristiyanlık, İmparator- san hakları söz konusuysa, uyulmasını isteme kararın gereği Azerbaycan tarafından yerine lar ve Patrikler, Papalar biçimde yıkanmasına ve hakları vardır. AK yönünden, önüne geldiğinde aracılığıyla, Müslümanlık evlatlarının hayatlarını bile Müdahale edilmemeli getirilmiştir. sözleşmenin yüklediği yükümlülüktür. da Halifeler üzerinden ül- bu saptırılmış inanç kar- Avrupa Birliği’ne katılım sürecinde önce- Ne yazık ki büyükelçimiz doğruyu söylü- keleri yönetirlerdi. şısında önemsiz görme- Kavala kararı nedeniyle olası bir yaptırım- likle AK nezdindeki AİHM kararlarına uyul- yordu! Çünkü hukuk uygulamamıza evrensel Bu nedenle, her hüküm- lerine yol açan insanların la karşılaşmamızı öncelikle Kavala’nın da is- ması önkoşullardandır. Sürecin tıkanmaması mercekten bakıyordu. Uygulamanın düzel- dar Batı’da Hıristiyanlık üretilmesine destek vere- temeyeceğini düşünüyorum. En az düzeyde, için karara derhal uyulmalıdır. mesi gerekirdi. ile, Doğu’da Müslümanlık cektir. sınırlı bir yaptırımla karşı karşıya kalınma- Kararı verecek merci kuşkusuz ki yargı Düzeltebildik mi? ile insanları yönetirlerdi. Hele hele iktidarın yine masına yargı mercilerinin özen gösterecekle- merciidir. Ancak AİHM’in kararının muha- Düzelir gibi olduk! Din iktidar aracı olun- siyaset uğruna, devlet gü- rine de inanıyorum. Çünkü muhatap Türkiye tabı Türkiye Cumhuriyeti Devleti’dir. Avru- Sonra... ca, egemenlik kavgaları vencesi altında olması ge- Cumhuriyeti’dir. pa Birliği’ne girebilmek şöyle dursun, Avru- Bu anı/ anekdotlar karşısında Dışişleri mezhepleri ve tarikatları reken eğitimi ve hayatın Kavala kararını uluslararası ilişkiler bağ- pa Konseyi’nden dışlanmak olasılığı ile karşı doğurdu: başka alanlarını, tarikatla- Bakanlığı’nın açıklamasına bir yorum getir- lamında diplomatlar değerlendirdiler; karşıya bulunduğumuz unutulmamalıdır. Hıristiyanlıkta, Batı Ro- rın vakıflar ve dernekler ile meli miyim? Açıklamanın devamı da var!.. AİHM’de görev yapan üye yargıç ile ülke- ma, Doğu Roma kavga- kamufle edilmiş faaliyet- Yazmaya/ aktarmaya gerek yok. Gördüğüm, Anayasal değişiklik unutulmamalı nin yetkin hukukçuları da yazdılar. Bu sa- sı, Katolik-Ortodoks ayrı- lerine terk etmesi çok çok tanıdığım diplomatlar ne derler acaba? lığını, Müslümanlıkta Haz- tehlikelidir. tırların yazarı kırk yılı aşkın bir sürede yar- 1967’de demokratik yönetime el koyan Kuşkusuz ki bağımsız ve tarafsız mahke- reti Ali, Muaviye kavga- Çünkü tarikat ve ce- gının her kademesinde farklı görevlerde bu- Yunan cuntası, bütün uyarılara rağmen AK melere müdahale edilmemelidir. Evrensel ve sı Sünni-Şii-Harici ayrılı- maatler, hiçbir bilimsel il- lundu. Olağanüstü dönemde cumhuriyet sav- üyeliğinden kaynaklanan yükümlülüklerini ulusal hukuk düzenlemeleri de bu yoldadır. ğını yani aynı din içindeki keye, hiçbir toplumsal cısı olarak işkence soruşturmaları, ertesinde yerine getirmediğinden dolayı üyeliğinin dü- Yargılama süreçlerinde, ilk derece mahkeme- farklı mezhepleri meyda- ve yasal kurala uymayan ise iki büyük devlet adamımızın (Demirel / şürülmesi için hazırlanan karar tasarısı oy- lerin kararları üst mahkemelerce denetlen- na getirdi. yurtlarda, kurslarda, med- Ecevit) yargılandığı ceza davalarında yargıç lanmadan, destek de alamayacağını görme- mektedir. Hukuksal güvenin ve adil yargıla- Elbette hükümdarların reselerde, kurumlarda, olarak görev yaptı. Olası bir baskı akla gele- si üzerine Yunanistan, AK üyeliğinden ken- ma ilkelerinin gerçekleştirilebilmesi böylece egemenliklerini dine daya- eğitim yapmakta, çocuk- bilirdi. Gelse de aynı soruşturmaları yapar, disi çekilmişti. maları nasıl muhalif olan- ların güvenliklerine, ırzla- sağlanmaktadır. Kesinleşen kararlara karşı aynı kararları verirdim. Hiçbir yazımda kişi- “Yunanistan çekildi de ne oldu, biz de çeki- ların farklı mezhepler kur- rına yapılan saldırıları bile ise bireysel başvuru olanağının getirilmiş ol- sel anılarımı bu denli yoğunlukla kullanma- malarına yol açmışsa, ay- önleyememektedirler. lebiliriz!” yaklaşımı herhalde düşünülemez. masıyla Anayasa Mahkemesine, ihlalin sür- dım. Yargılama tarihimizde örnek karara im- nı biçimde her farklı siya- Buna bir de “Şahsım AK’den dışlanma halinde siyasi, ekonomik, mekte olduğu inancıyla da AİHM’e başvuru sal yaklaşım da tarikatla- Devleti” iktidarının yol- za atan yargıçlarımızı anımsıyoruz. Anayasa, sosyal, kültürel vb. sonuçlarının günümü- yapılabilmektedir. ra yol açtı. suzluklarından ve yan- sözleşme, yasa hükümlerinin varlığı karşı- zün küresel dünyasında karşılanamaz ağır Sonuç olarak hem Hı- lış politikalarından dola- sında AİHM’nin Kavala kararını yargının de- Azerbaycan örneği sonuçlarını öngörmek olanaklıdır. Avrupa ve yı yaşanan adaletsizlik- ristiyanlıkta hem de Müs- ğerlendireceğini ve olası yaptırımların başla- dünya 1969’ların dünyası değildir. Demok- Uzun yargılama ile tutukluluk nedeniyle lümanlıkta sayılamayacak ler ve geçim sıkıntısı ek- tılmadan sürecin sonlandırılacağını düşünü- rasi, hukuk devleti, insan hakları, uluslara- ise yargılama devam ederken, bir başka anla- lenince, toplum iyice bu- kadar çok tarikat ve ce- yorum. Kararın muhatabının Devlet olması- rası her türlü ilişkilerin eriştiği düzey göze- tımla kesin karar verilmeden önce de Anaya- maat ortaya çıktı. nalıma girmektedir. nın gerçekliği göz önüne alındığında “Yargıç- tildiğinde AK’den olası çekilmenin ya da dış- sa Mahkemesi’ne ve AİHM’e bireysel başvu- HHH Bu yazıyı yazmadan ön- lar devleti kurtarmaz” denilebilir mi? lanmanın olumsuz etkisi 1969’dan daha ağır ce İslam dininin en önem- Bu iktidar değişme- ru olanaklıdır. Yargıçlar, devletin hukuk düzenini kur- dikçe, geçim sıkıntısı olur. Öte yandan milyonlarca yurttaşımızın li ve kapsamlı kayna- Kavala hakkında AİHM ihlal kararı ver- tarabilirler. ğı olan, (piyasada da pek da hallolmaz, başta ka- Avrupa’da yaşadığı da unutulmamalıdır. miştir. Karar bilinmektedir; ayrıntılı yazma- dınların, gençlerin, ço- bulunmayan) Milli Eği- tim Bakanlığı’nın İslam cukların olmak kaydıyla, kimsenin yaşamı da gü- Ansiklopedisi’ne baktım. İster inanın ister inan- vence altına alınamaz. Göstermelik meslek kanunu teklifi mesleki bilgi ve becerileri buna dayalı olan ve akademik sürecin en önem- Prof. Dr. Ali EkbEr ŞAHiN olarak kullanma. li aşaması olarak kabul edilen “dokto- HAcEttEPE ÜNivErsitEsi l Görece olarak yüksek bir maaşa ra eğitimi” ile eş tutulması eğitim bili- sahip olma. mini itibarsızlaştırmaya yönelik, kabul ğretmenliğin profesyonel bir mes- 2021 yılının son günlerinde TBMM edilemez bir tekliftir. Ölek haline gelmesi ve meslek olma Başkanlığı’na sunulan “Öğretmenlik Öğretmenlik kariyer basamakları ola- hakkını kazanması, her bireyin ve her Meslek Kanunu Teklifi” yoğun itirazlara rak adlandırılan “Uzman Öğretmen” ve toplumun en büyük özlemi olan “kaliteli rağmen Milli Eğitim, Kültür, Gençlik ve “Başöğretmen” unvanlarının oluşturma eğitim”in okullarda sunulmasının en te- gerekçeleri ve bu unvana sahip öğret- Spor Komisyonu’nda kabul edildi. Yu- mel koşuludur. Profesyonel meslekler karıda sıralanan meslek ölçütleri kap- menlerden beklenenler belirsizdir. için geçerli olan aşağıdaki meslekleş- samında incelendiğinde, kabul edilen me ölçütleri öğretmenlik için de geçer- bu teklifin öğretmenliğin meslekleşme- Katkısı olmayacak lidir. Bu kapsamda değerlendirildiğin- Kanun teklifinin içeriğinde öğretmen- sini desteklemek bir yana, meslekleş- de bir meslek olarak özgürce faaliyette me sürecini olumsuz etkileyecek bir lerin yetiştirilme ve mesleğe kabul sü- bulunmak “verilmiş” değil, “kazanılmış” reçlerinde; öğretmenliğin statüsünün, içeriğe sahip olduğu görülmektedir. bir hak olarak değerlendirilmelidir. toplumdaki itibarının ve özerkliğinin ko- Kabul edilemez l Toplumsal refah için yaşamsal öne- runup geliştirilmesinde aktif rol oyna- Bu kanun teklifi ile öğretmenlik her- me sahip bir hizmet sunma ve toplum ması gereken meslek örgütlerine yer kesin yapabileceği bir iş haline getiril- tarafından kabul edilme. verilmemiştir. Öğretmenlikte uzmanlaş- mekte, sözde bir hizmet öncesi öğret- l Bilimsel araştırmalara ve kuramla- mayı, mesleki özerkliği ve yetkiyi sağla- men yetiştirme uygulaması olan “pe- ra dayalı bir bilgi temeline sahip olma. yacak düzenlemeler ne yazık ki bu tek- dagojik formasyon” uygulaması için l İlgili meslek alanının diploması- lifte yer almamaktadır. Öğretmenle- yasal bir zemin oluşturulmaktadır. Öğ- na (tıp fakültesi diploması, hukuk fa- rin tümünü kapsayan, öğretmenin yap- retmenlik programlarının adaylar tara- kültesi diploması, eğitim fakültesi tığı işin hem birey hem de toplum için fından öncelikle tercih edilmesini sağ- diploması, işletme fakültesi diploma- yaşamsal önemini dikkate alan görece layacak, bu programların öğrenci ve sı…) sahip olma. olarak yüksek bir maaş düzenlemesine öğretim elemanı niteliklerini güçlen- l Üyeleri tarafından benimsenmiş de yer verilmemiştir. direcek hiçbir öneri Kanun teklifinde etik ilkelere sahip olma. Meslek olma ölçütlerinin tamamını l Güçlü ve aktif bir meslek örgütü- yer almamaktadır. Öğretmen yetişti- kapsamayan, bu ölçütlerin öğretmen- ren yükseköğretim kurumlarının gör- ne sahip olma. lik tarafından karşılanmasına yönelik l Meslekte yeni olanlara kurumsallaş- mezden gelindiği, öğretmenliğe giriş düzenlemeleri içermeyen Öğretmenlik ve seçme sürecindeki adaletsizliklerin mış bir işbaşında eğitim desteği sunma. Meslek Kanunu teklifinin öğretmenli- l Güçlü hizmet içi eğitim prog- süreceği görülmektedir. ğin meslekleşmesine bir katkısı olma- Kanun teklifinde, öğretmenlerin ramlarıyla mesleki gelişimde süreklili- yacaktır. Öğretmenliğin gerçek anlam- ği sağlama. mesleki gelişimlerine yönelik olarak da bir meslek olabilmesi için başta öğ- l Uzmanlaşarak, her şeyi yapabil- düzenlenecek olan uzman ve başöğ- retmenler olmak üzere, toplumun ilgi- me iddiasından öte sınırlı bir alanın retmenlik eğitim programları üniversi- li tüm kesimlerinin üzerinde uzlaşma derin bilgi, beceri ve yeterliklerine sa- telerin lisansüstü programlarıyla denk sağladığı, meslek olma ölçütlerinin tü- hip olma. tutulmuştur. İçeriği dahi belli olma- münü kapsayan bir Öğretmenlik Mes- l Özerklik ve yetkiye sahip olma; yan, azami tamamlama süresi altı yıl lek Kanunu’na gereksinim vardır.