Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 23 AĞUSTOS 2021 PAZARTESİ 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Anayasa Mahkemesi kararı ve Basın özgürlüğü için yasama organına düşen görev SONUNA KADAR MÜCADELE... HAMDI YAVER AKTAN dir, görevidir de! Bir yasa normunun, Bir yasa normunun, soyut olarak anayasaya aykırı görülmemiş soyut olarak anayasaya aykırı görül- ESKI YARGITAY 18. CEZA DAIRESI BAŞKANI olması, uygulayan organların da ancak anayasaya uygun ürkiye’de basın özgürlüğünün memiş olması, uygulayan organların tanımı şu: yorumlarıyla anayasaya uygun düşer. Anayasa Mahkemesi vrupa İnsan Hakları Mahke- da ancak anayasaya uygun yorumla- T “Herkes düşüncesini is- kararındaki gerekçe organlara/kamu gücüne bunu mesi (AİHM) Akçam/Türki- rıyla anayasaya uygun düşer. Anaya- tediği gibi ifade edebilir. Bedeli- anımsatmaktadır, özellikle bir çıkarım yapılacak olursa derece Aye kararında (başvuru no: sa Mahkemesi kararındaki gerekçe ni ödemek, cezasını çekmek şar- mahkemelerine ve kuşkusuz ki Yargıtay’a da!.. 27520/07, tarih: 25 Ekim 2011) iki tıyla!” organlara/kamu gücüne bunu anım- Uygulama böyle... AKP iktidarı, kez takipsizlik kararı verilmiş olma- hine doğrudan bireysel başvuru ya- Dahası örgüt adına kavramının ge- satmaktadır, özellikle bir çıkarım ya- gazeteleri Basın İlan Kurumu (BİK) pılamayacağı (m. 45/3) gibi, birey- niş yorumlanması sonucu ifade öz- sına karşın Akçam’ın mağdurluk sıfa- pılacak olursa, derece mahkemeleri- aracılığıyla “denetliyor”. Beğenme- tını kabul etmişti. Aynı kararda ulu- se başvuru “ancak ihlale yol açtı- gürlüğü, toplantı ve gösteri yürüyü- ne ve kuşkusuz ki Yargıtay’a da!.. Be- diği habere ceza kesiyor, gazeteye sal yasaların mahkeme önüne soyut ğı ileri sürülen işlem, eylem ya da şü düzenleme hakkı ya da örgütlen- lirsizliğe yol açacak, kapsamı genişle- ilan yasağı getiriyor. Geçen yıl ga- ihmal nedeniyle güncel ve kişisel me veya din ve vicdan özgürlüğü gibi norm denetimi olarak getirilemeyece- tecek uygulamalar anayasaya ve suç- zetemize 55 günlük resmi ilan ce- ğine işaretle birlikte, başvuranın şüp- bir hakkı doğrudan etkilenenler ta- temel haklar üzerinde güçlü bir cay- ta yasallık ilkesine aykırı düşer. zası kesen BİK’e Cumhuriyetçiler, heli olarak savunmasının alınması, rafından yapılabilir” (m. 46/1). Bir dırıcı etki yaratıldığına vurgu yapıla- Atatürkçüler, aydınlar ve okurlarımız başka anlatımla bireysel başvuru- rak ceza normunun kısıtlayıcı etki- Yasamaya düşen görev çalıştığı konuda olası suç duyuruları- dünya basın tarihine geçecek bü- nın yapılabileceği olasılığı vb. olgular da soyut norm denetimi yapılamaz. sine dikkat çekilmektedir. Bir nor- Bütün bunlar yasa normunun yazı- yük bir dayanışmayla yanıt verdi. gözetildiğinde akademik özgürlüğün Yasa ve içtihat, AİHM uygulaması mun soyut olarak anayasaya uygun mından kaynaklanıyorsa normda de- Cumhuriyet’i ekonomik yönden ve sözleşmesine uygundur. olmasının dahi uygulamada özgür- özdenetimi getireceğini ve dolayısıyla ğişikliğe gidilmelidir. Anayasa Mah- baskı altında tutmak için adaletsiz normun “doğrudan etki” yaptığı sap- lükleri kısıtlayıcı biçimde uygulan- kemesi de dolaylı olarak bunu öner- kurallar getiren Saray yönetiminin Belirsiz genişleme tamasıyla başvuruyu kabul etmiş ve ma olasılığı dolaylı olarak kararda miş olmaktadır. Karardaki TCK’nin iki ay önce yayımladığı Cumhurbaş- Düzenleme ve uygulama belirtil- gerekçelendirilmiştir. Önemli oldu- 220. maddesinin 6. fıkrasında “ör- kanlığı Tasarruf Kararnamesi baş- ardından da ihlal kararı vermişti. Bir ta Cumhuriyet olmak üzere eleşti- diği şekilde olmakla birlikte, Anaya- bakıma Türk Ceza Kanunu’nun 301. ğu için kararın 87. paragrafını ay- güt adına işlendiği kabul edilebilecek rel basını hedef alıyor. Yazılı basına sa Mahkemesi’nin yeni bir kararında maddesini mahkûm etmişti! nen yazmak durumundayız: suçlar dizisi öylesine geniştir ki hük- BİK’le “ekonomik sopa” gösteren (bireysel başvuru no: 2014/6548, ka- mün lafzı, -bu hükmün derece mah- AKP iktidarı, televizyonları da Rad- Soyut denetim yapılamaz AYM’nin kararı anımsatıyor rar tarihi: 10.06.2021, Resmi Gazete kemelerince kapsamlı biçimde yo- yo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) AİHM’nin “potansiyel mağdur” kav- 3 Ağustos 2021, Sayı: 31557) potan- “Bu bağlamda Anayasa rumlanması da dahil olmak üzere- ka- aracılığıyla “denetliyor”. Son gün- siyel mağdur ölçütü ile birlikte nor- Mahkemesi’ne yapılan bireysel baş- ramını/ölçütünü kullanarak ihlal ka- mu makamlarının keyfi müdahale- lerde kurulun; yangın ve sel haber- rarları verdiği olmuştur. Gerçek- mu mahkûm ettiği görülmektedir. vurularda bir kuralın kamu gücü- lerine karşı yeterli düzeyde koruma lerinin veriliş biçimine bile karıştığını ten de “Klass ve diğerleri v. Alman- Söz konusu kararın özellikle 85 ila nü kullanan organlar ve derece mah- sağlayamamakta, kişilerin esas suç- görüyoruz. Yaşadığımız doğal fela- 118. paragrafları önemlidir. Karara kemelerince yapılan yorumun da te- ya” kararında kabul edilebilirlik kara- larına ilave olarak bir de öngörüle- ketler kadar ciddi bir durum bu!.. rı sonrası ihlal olmadığını kararlaştır- konu olan TCK’nin 220. maddesinin mel haklara müdahale ettiği ölçüde mez biçimde örgüt adına suç işlemek HHH mış ise de telefon dinlemeleri ile ilgili 6. fıkrası irdelenmiştir, maddenin ka- anayasal denetimin bir parçası oldu- suçundan cezalandırılmalarına engel Demokrasi, hukuk ve özgürlük mu gücünü kullanan organların key- ğu vurgulanmalıdır. Bir kural soyut “Campbell ve Cosans v. Birleşik Kral- olamamaktadır” şeklindeki gerekçey- adına vahim bir tabloyla karşı kar- lık” davasında aynı ölçütle ihlal kara- fi müdahalelerine ve özgürlüğü kısıt- bir denetimde anayasaya aykırı gö- şıyayız. Hal böyle iken AKP iktidarı, le normun uygulaması mahkûm edil- şimdi de sosyal medyayı daha sı- rı verdiği bilinmektedir. Akçam ka- lamanın bir tarafın zararına olduğu, rülmese bile bu kuralın yorumunun mekte, bunun nedeni olarak da dü- kı denetlemek üzere bir yasa hazır- rarı ile Campbell ve Cosans kararları kararda değinilmektedir. TCK. m. ve uygulanmasının bireylerin temel zenleme gösterilmektedir. lığı yapıyor. örtüşmektedir. 220/6’daki “örgüt adına” ibaresinin hak ve özgürlükleri üzerinde yarattı- Evrensel içtihada uygun düşen ka- Cumhurbaşkanı Erdoğan son bir Akçam kararından sonra devletler belirtildiğine işaret edilen kararda, ğı etki anayasaya aykırı bulunabilir. rar karşısında yasama organına dü- ay içinde birkaç kez konuya değin- hukukunun temel ilkesi olan ahde vefa anılan ceza normunun değerlendi- Böylelikle bireysel başvurular üzeri- şen görev, Anayasa Mahkemesi’nin di. Aldığımız haberlere göre, her kuralı gereği ve aynı zamanda sözleş- rilmesinin Yargıtay tarafından her ne verdiği kararlar ile Anayasa Mah- oybirliğiyle verdiği kararı doğrultu- sosyal medya kullanıcısını denet- menin getirdiği yükümlülük nedeniy- somut olayın koşullarına göre yapıl- kemesi, kamu gücünü kullanan or- sunda belirsizliği giderecek, suçta ka- leyecek BİK, RTÜK benzeri bir olu- le TCK m. 301’de değişiklik yapılması dığı belirtilmekle birlikte içtihatlar- ganların ve derece mahkemelerinin nuniliği sağlayacak ölçüde normda şum hazırlığı var. zorunluluğu bulunmaktadır. la getirilen ölçütlerin, kimi zaman anayasaya uygun hareket etmelerine değişiklik yapmaktır. Değişiklik ya- Türkiye’de insanlar sosyal med- Anayasa Mahkemesi’nin Kurulu- maddenin kapsamının belirsiz bir katkıda bulunmaktadır.” pılmaması halinde önceki kararla- yayı kullanma alışkanlığını edindi. şu ve Yargılama Usulleri Hakkındaki şekilde genişlemesine neden olduğu Anayasanın yorumu, münhasıran rı da gözetildiğinde AİHM’nin de ay- Dijital 21 raporuna göre, Türkiye’de Kanun’a göre yasama işlemleri aley- ifade edilmektedir. Anayasa Mahkemesi’nin yetkisinde- nı doğrultuda karar vereceği kesindir. sosyal medyayı kullanan kişi sayı- sı 60 milyon. Sadece Twitter kulla- nanların sayısı 14 milyon. Dünyada 7. sıradayız. Türkçe, internette içe- rik üretme dili bakımından 4. sırada. ERDOĞAN VE ‘DORUK DIPLOMASISI’ İktidar, gazete ve televizyonlara yö- nelik sistemli baskının üstüne sos- li olarak görüşmede bulunması- zat uygulamayı yeğleyen AKP görev yapan meslekten diplo- lan soruna ilişkin ayrıntıların ir- DOÇ. DR. HÜNER TUNCER yal medyayı da susturmak istiyor. nın gayet olağan olduğunu ifade Genel Başkanı ve Cumhurbaş- matlardır. delenmesi ve karara bağlanma- Elbette bu alanın da kuralları ol- umhurbaşkanı Erdoğan ile etmiştir. Peki bu gerçekten ola- kanı, diplomasi ve dış politika sı işlerini dışişleri bakanlarına ya malı, denetlenmeli. Ancak amaç bu CABD Başkanı Biden arasın- ğan bir durum mudur? Şimdi bu alanlarında ne eğitim görmüş Doruk diplomasisi da dışişleri bakanlıklarının öteki değil. Hedef; her bilgiyi-haberi tü- da 14 Haziran 2021 tarihinde sorunun yanıtını kısaca sizlere ne de iktidara gelene değin bu yetkililerine bırakmalıdırlar. Devletler arasındaki görüşme- müyle kontrol etmek. Brüksel’deki NATO Zirvesi kap- sunmak istiyorum. mesleğin yürütülmesinde rol lerin taraflarının devlet ya da hü- HHH samında yapılan ve özellikle Af- üstlenmiştir. Bu durumda yapı- Gizli diplomasi kümet başkanları olması duru- Cumhuriyet, nasıl medyaya yö- ganistan’daki durumun tartışıl- Diplomasi lacak şey, Cumhurbaşkanı’nın, munda yürütülen diplomasi yön- Bir devlet ya da hükümet baş- nelik baskılara direndiyse, sosyal dığı doruk görüşmesinde, Dışiş- dış politikanın saptanmasında Öncelikle diplomasi kuru- temi, “zirve” ya da “doruk” dip- kanının kendisinin diplomatik ve yürütülmesinde, bu alanda medyanın özgürlüğü için de sonuna leri Bakanlığı’ndan hiçbir yetkili- mu üzerinde biraz durmak isti- lomasisi olarak nitelendirilir. Do- görüşmede bulunması ve yanın- eğitim almış ve deneyim sahi- kadar mücadele edecek. nin bulunmaması kamuoyumuz- yorum. Diplomasi, bir uzman- ruk görüşmelerinde tarafların da meslekten diplomatların bu- bi diplomatların önerileri doğ- ca şiddetle eleştirilmekte ve bu- lık alanıdır. Diplomasi, bu mes- devlet ya da hükümet başkan- lunmaması durumunda, “giz- Medya bir bütündür, bir bölümü- rultusunda ve rehberliği altın- ne yapılan baskı tümüne yapılmış nun doğru bir görüşme yönte- leğin eğitimini görmüş ve dışiş- larının oluşu, bu diplomasi yön- li diplomasi” yöntemi ortaya çık- da dış politika kararlarını al- mi olmadığı dile getirilmektedir. leri bakanlıklarının çeşitli kade- teminin önemli bir sakıncası- maktadır. Doruk toplantılarının demektir. Topluma yapılmış de- ması ve yürütmesidir. Bu konuda basında yer alan son melerinde görev alarak yıllarını nı oluşturmaktadır. Birçok soru- sonunda ortak bir bildirinin ya- mektir. 18. yüzyıl diplomasi yazarla- bilgilere göre Cumhurbaşkanı diplomasinin uygulamasına ada- nun sorumluluklarını omuzların- yımlanmaması durumunda, li- Erdoğan’ın eylül ayında hazırla- rından François de Callières, Erdoğan, Dışişleri Bakanlığı’nın mış olan kişilerin rehberliğinde da taşıyan bir devlet ya da hükü- derlerin baş başa yürüttükleri nacağını duyurduğu yasanın takip- “Hükümdarlarla Görüşme Sa- kendisine bağlı olduğunu ve bu yürütülür. met başkanının, mesleği diplo- görüşmelerin içeriğinden genel- çisi olacağız. Yazarlarımızla, muha- natı” isimli yapıtında şöyle nedenle, kendisinin tek yetki- Bugün Türk diplomasisini biz- masi olan dışişleri bakanlığı yet- likle hiç kimsenin haberi olma- birlerimizle siyasi baskı ne olursa yazmaktadır: “Görüşme sa- kilileri gibi doruk görüşmelerin- maktadır. olsun iktidarları uyarmaya, halkımı- natı o denli bir öneme sa- de ele alınacak sorunların ayrın- Devlet liderleri eliyle yürütü- zı aydınlatmaya, gerçekleri yazma- hiptir ki en büyük devletle- tılarını bilmesine olanak yoktur. len bu “kişisel diplomasi” yönte- ya devam edeceğiz... rin yazgıları, genellikle gö- Burada diplomatlar devreye gi- minin bir öteki sakıncası da şu rüşmelerin iyi ya da kötü rerler ve bunlar, mesleği diplo- olmaktadır: Diplomasi, bu du- bir biçimde yürütülmesine SEDAT YAŞAYAN’DAN masi olmayan devlet ya da hü- rumda küçük ve kapalı bir gru- ve görüşmecilerin nitelikle- kümet başkanlarına dış politika bun malı olur. Bu yöntem, uz- OKURLARA MESAJ rine ve yeteneklerine bağlı- konularında danışmanlık rolünü manların eleştirisine açık değil- dır. Görüşmeler yoluyla ne- üstlenirler. dir; kararların alınmasında ge- umhuriyet lerin kazanılıp nelerin yitiril- Doruk görüşmelerinde, dev- nellikle kişisel tutumların ve tut- Cokurları Se- diğinin örnekleri tarihte bu- let ya da hükümet başkanlarının kuların büyük payı olmakta ve dat Yaşayan’ı ya- lunabilir. Bizler bunun so- kendi dışişleri bakanları olma- tarafsızlıktan uzaklaşılabilmek- kından tanır. Sedat mut sonuçlarını, bir devle- ya karar verdikleri zaman en bü- tedir. Bugün bir diplomasi tem- Ağabey, tam 38 yıl- tin yararına ya da zararına yük tehlike baş gösterir. Bir dev- silcisi için görüşmeci olarak gö- dır aralıksız günlük oluşturulan ani devrimler- let ya da hükümet başkanının, rev ile sorumluluklarının dev- bulmacamızı, pa- de, uluslar arasında saçılan yanında dışişleri bakanı ya da il- let ya da hükümet başkanları- zar günleri de ödül- nefret tohumlarında, ulus- gili diplomasi temsilcileri olma- nın kendileri ya da bunların özel lü bulmacayı hazır- ların birbirlerine karşı silah- dan bir başka devlet başkanıyla temsilcileri tarafından üstlenil- lıyor. Koronavirüslü lanmasında, devletler ara- baş başa yürüteceği görüşmeler mesi kadar ruhsal gücü bozucu günlerde de Sedat Sedat Yaşayan sındaki güçlü birliklerin yı- oldukça riskli olabilir. Bir devlet bir şey olamaz. Ağabey hiç ara ver- kılmasında ve çatışan çı- başkanının, günümüzde teknik Diplomasi konusundaki bu bi- meden Cumhuriyet okurlarıyla bu- karlara sahip hükümdarlar niteliği ağır basan karmaşık ulus- limsel verilerin ışığında, Cum- luştu. Sedat Yaşayan, okurlarımız- arasında birliklerin kurul- lararası sorunlara ilişkin ayrıntılı hurbaşkanı ile Biden arasında dan “3-4 aylık bir dinlence molası” ması ve antlaşmaların ya- ve uzman bilgiye sahip olmasına yapılan doruk görüşmesinde Dı- istedi. Cumhuriyetçiler, Cumhuri- pılmasında görüyoruz.” Bir olanak yoktur. Bu nedenle devlet şişleri Bakanlığı yetkililerinin yet okurları için Sedat Yaşayan’sız devletin diplomasisini yü- ya da hükümet başkanları ancak bulunmaması, kamuoyumuzca 3-4 ay biraz zor geçecek... rüten başlıca kurum ise dı- genel nitelikte bazı açıklamalar- mutlaka sorgulanması gereken şişleri bakanlığı ve burada da bulunmakla yetinirken tartışı- bir konu özelliğini taşımaktadır! "Ne yazık k brçok nsan, aslında mutlu olduğunu 2020 Yunus Nad Sosyal Blmler Araştırması Ödülü "...Nesnelere gösterdğmz vefa, özellkle, hatıra mutluluğunu kaybednce anlar." alan bu ktap; kalemlern ülkes ve mllet çn nesneler ya da yadgârlar söz konusu se daha Bertrand Russell değl breysel çıkarlarının kesştğ emperyalstler farklı br anlam kazanıyor. çn kullanan yrm k gazetecnn yaşamöyküsünü Hayatta her şeye sahp, tek eksğ yaşama sevnc konu almıştır. Benm de vefa gösterdğm yadgâr nesnelerm olan zengn br Çnldr Kn-Fo. var. Bunlardan br, babamın ölmeden önce bana Tarhmze Yüzelllkler olarak geçen lstede yer ‘oğlum, hç değlse bazen kend ayakkabılarını Br gün bütün servetn kaybettğn öğrennce br alan bu smlern on üçü Mllî Mücadele yıllarında tamr edersn’ dyerek armağan ettğ demr br sgorta şrketne gdp kends çn kapsamlı br Kitap okuduğunuzu biliyoruz. aktf olarak “gazeteclk” yapmış, arkalarına ble örs. Ama ben, zamana taştan da dayanıklı o demr hayat sgortası yaptırır. Şmd gerye kalan tek şey bakmadan ülkelern terk ettklernde de bu örsü aldım, ktaplığımın üstüne koydum, br tek ölüp herkes mutlu etmektr... mesleğ sürdürmüştür. Dokuzu se Mllî Mücadele ayakkabı ble tamr etmeden. Nesneye vefa zaferle sonuçlandırıldıktan sonra kaçtıkları ülkede göstereym derken babama vefasızlık mı ettm F. Dlek Ünver ve Saadet Akıncı çevrs “Mutluluğun “gazeteclk” mesleğne atılmıştır. yoksa?..." Bedel”, sz olağanüstü br yolculuğa çıkarıyor... 12,5x19,5 - 256 sayfa - Roman 16x24 - 640 sayfa - İnceleme 13,5x21 - 304 sayfa - Deneme