Catalog

1 TEMMUZ 2021 PERŞEMBE EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 8.6700 10.2800 12.0220 18.35 1.356 3313.72 491.10 4.5 kuruş 7.5 kuruş 6.4 kuruş 0.06 puan 15.33 puan 4.87 lira 2.04 lira DİSK, ‘normalleşme’ öncesi Covid-19’un yeni türlerine, artan işsizliğe dikkat çekti Salgın daha bitmedi ÇKP 100 yaşında ugün ÇKP’nin 100. doğum gü- YÜZDE 71.1 1.7 - 2.4 nü. Çin Komünist Partisi; açlık- DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, işten çıkarma Türkiye’ye ilk 5 ay- TRİLYON DOLAR Bla, yoksullukla mücadele etmeye da gelen turist sayısında 2021 yılı için turizm kaynaklı yasağının istisnaları kaldırılarak devam etmesini, çalışan bir ülkeyi yaklaşık 40 yıl içinde 2019’un aynı dönemine küresel ekonomik kayıp göre düşüş oranı. tahmini. bilgisayar, yapay zekâ, biyolojik mü- ücretsiz izin uygulamasına da son verilmesini talep etti. hendislik, uzay çalışmaları alanlarında dünya liderliğine oynayan, ABD mer- ugün itibarıyla Covid-19 salgı- 4 Pandemide iş ve gelir kaybına uğ- kezci uluslararası kuralları değişmeye nında Türkiye’de yeni bir “nor- rayan tüm işçilere asgari ücretten az zorlayan bir ülke düzeyine yükseltti. Bmalleşme” sürecine geçildi. Bu olmamak üzere gelir desteği verilmeli, ABD ve Avrupa’da, ÇKP’nin 100. yı- durum emekçileri de yakından ilgi- işsizlik ödeneğinden yararlanmak için lını değerlendiren yorumcular hayran- lendiriyor. Çünkü çalışma hayatına öngörülen ağır koşullar kaldırılmalı. lıklarını, kıskançlıklarını ve korkularını ilişkin bazı koruyucu önlemler yü- 4 Asgari ücret vergiden muaf tutul- gizlemekte zorlanıyorlar. Hayranlık, bu rürlükten kalkacak. malı ve asgari ücrete sağlanacak SGK “göz kamaştırıcı” başarının sosyalizm- prim desteği ile asgari ücretin brütü den kapitalizme geri dönülerek ger- Kitlesel işten çıkarma net olarak ödenmeli, böylece tüm işçi- çekleştirildiğini düşünmelerinden kay- lerin eline geçen nakit miktarı en az DİSK Yönetim Kurulu adına açık- naklanıyor. Kıskançlık, liberal demok- 750 TL artırılmalı. rasinin değil, ÇKP’nin “illiberal” mo- lama yapan DİSK Genel Başkanı Ar- delinin başarısıyla ilgili. Korku da Çin 4 Emekli aylık ve gelirleri asgari zu Çerkezoğlu, bu konuda şu noktaya merkezli bir küresel kapitalizmin şekil- ücret düzeyine yükseltilmeli. dikkat çekti: BM’NİN lenmesi olasılığıyla... “Hükümet salgın sürerken, aşılama Sosyalistlere de “komünist partisi” Kayıtdışı önemli henüz yeterli düzeye ulaşmamış ve vi- kavramıyla, emperyalist kapitalist sis- 4 Kayıtdışı çalışanların gelir kay- rüsün yeni varyantları dünyada tehli- temin “yeni lider adayı” kavramlarını bını gidermek için sosyal güvenlik ke saçmaya başlamışken sadece turiz- TURİZMDEN UMUDU YOK bağdaştırmaya çalışmak kalıyor... sistemi içinde bir asgari gelir deste- mi ve ekonomiyi gözeterek normalleş- ği sağlanmalı, yoksul ha- me süreci başlatıyor. Bunun yanında Çin’in büyük yükselişi neleri desteklemek için irleşmiş Milletler’e (BM) bağ- lararası turizme olan güveni yeni- salgının işsizlik ve yoksulluk gibi top- derken... aile sigortası kolu uy- Blı Dünya Turizm Örgütü den tesis etmek için koronavirüs lumsal tahribatlarına karşı zaten ol- ÇKP’nin büyük başarısının anlamı- gulaması başlatıl- (UNWTO) ile Ticaret ve Kalkın- aşılamaları ve belgeleri büyük dukça yetersiz olan sosyal önlemler nı kavrayabilmek için şu iki soruya ce- malı. ma Konferansı’nın (UNCTAD) ra- önem taşıyor. Rapora göre, tu- de sona erecek.” Bugün itibarıyla iş- vap vermeye çalışmamız gerekiyor: 4 Kadınların ve porunda, bu yıl uluslararası turiz- rist sayısı 2020’de 2019’a kıyasla ten çıkarma yasağının ortadan kalka- Çin sosyal formasyonu içinde egemen gençlerin salgından min bazı Batı ülkeleri dışında dur- yüzde 73 düştü ve turizm ile ilgi- cağını, “kısa çalışma” ve “nakdi ücret” üretim tarzı nedir? Siyasi iktidarın çok daha olumsuz et- gunlaşacağı, 2023’e kadar tam bir li sektörlerde 2.4 trilyon dolarlık desteklerinin sona ereceğini hatırla- egemen bloku hangi sınıflardan olu- kilendiği dikkate alı- canlanma beklenmediği açıklandı. zarara yol açtı. Bu yıl da turist sa- tan Çerkezoğlu, bunun kitlesel işten şuyor? Çünkü ÇKP, işçi kökenli üyele- narak kadın ve genç BM raporuna göre, istihdam yısının 2019’a göre yüzde 63-75 çıkarmaların yaşanması anlamına gel- rin, sınıfın (yüzde 7) ya da köylülüğün istihdamı için özel sağlamak için turizm sektörü- daha az olacağı, bu durumun da diğini ifade etti. Çerkezoğlu, bu kap- (yüzde 27) partisi olmaktan çıkalı çok önlemler alın- ne bel bağlayan küçük ada ülke- 1.7 trilyon ila 2.4 trilyon dolarlık oldu. Şimdi üyelerinin büyük çoğun- samda özetle şu önerileri yaptı: malı. leri başta olmak üzere birçok ül- ekonomik kayba yol açacağı tah- luğu bürokratlardan, iş çevrelerinden 4 İşten çıkarma yasağı istisnala- ve hızla ilerlemeyi amaçlayan üniversi- ke için hayati önem taşıyan ulus- min ediliyor. l Ekonomi Servisi rı kaldırılarak devam etmeli, ücretsiz l Ekonomi te öğrencilerinden oluşuyor. Bu iktida- Arzu Çerkezoğlu izin uygulamasına son verilmeli. Servisi rın temsilcisi “yaşam boyu” Başkan Ji, kendisini, Mao ve Deng Şiaoping’den Fiyat İstikrarı Komitesi kuruldu. Bakan Elvan açıklama yapmak zorunda kaldı sonra üçüncü “büyük dönüşümün” li- deri olarak görüyor. The Economist, ÇKP’nin başarılarını üç etkene bağlıyor: 1) Ji’nin deyimiyle, 1989 yılında, “adam olup da direnmeyi becereme- ‘Merkez’de yeni tartışma yen” SSCB liderliğinin aksine, muha- lefeti acımasızca ezme cesareti. 2) İdeolojik esneklik: Önce Mao dü- ünkü Resmi Gazete’ye yer alan mist Mahfi Eğilmez, “Yeni kurulan 1 TEMMUZ İTİBARIYLA şüncesi, sonra Deng Şiaoping reform- DCumhurbaşkanlığı kararname- FİK’in varlığı altında TCMB fiyat is- ları, şimdi de kendini Mao’ya eşdeğer siyle “Ekonomi Koordinasyon Kuru- tikrarını sağlamak için uygulaya- Elektrik fiyatlarına gören Ji’nin “Mao düşüncesinin” kimi lu (EKK)” ve “Fiyat İstikrarı Komi- cağı para politikasını nasıl kendisi unsurlarını yeniden canlandırması. tesi (FİK)” kuruldu. Buna göre EKK, belirleyecek? Nerede kaldı Merkez yüzde 15 zam 3) Bir tür “refah devleti”: Devletin ve Cumhurbaşkanı’nın görevlendirece- Bankası’nın bağımsızlığı” diye so- ekonominin kaynaklarını çalanların, yol- lektrik fiyatlarında 1 Temmuz’dan iti- ği Cumhurbaşkanı Yardımcısı baş- rarken Uğur Gürses şu yorumu yap- suzlukların büyük ölçüde engellemesi, Ebaren geçerli tüm abone grupları- kanlığında, Hazine ve Maliye Baka- tı: “Merkez Bankası’nı çalıştırmıyor- kimi zaman da şiddetle cezalandırılması. na yüzde 15 zam yapıldı. Enerji Piya- nı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ba- sunuz, sonra bakanları listelediğiniz Kâr sınıflarına uygulanan vergilerin kaldı- sası Düzenleme Kurumu’nun açıkla- kanı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Ba- bir genelgeyle FİK kuruyorsunuz. rılması, emeklilik, sağlık sistemi gibi hiz- masına göre, elektrik üretiminde olu- kanı, Sanayi ve Teknoloji Bakanı, Enflasyonla mücadeleyi ‘alt komis- metlerin güçlendirilmesi. şan maliyet artışları nedeniyle tarife- Varlık barışında Tarım ve Orman Bakanı, Ticaret Ba- yona’ havale etmek...” Bu tür yorum- Kısacası, planlama, özel sektör lerde değişikliğe gidildi. Bu kapsam- üzerinde denetim, yolsuzluklarla kanı, Strateji ve Bütçe Başkanı’ndan lar üzerine bir açıklama yapan Hazi- da, 1 Temmuz itibarıyla mesken abo- süre yine uzadı mücadele, bir tür “refah devleti” ve oluşacak. FİK ise Hazine ve Mali- ne ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan ise neleri 100 kilovatsaat elektrik enerji- toplumsal istikrardan oluşan bir ba- ye Bakanlığı’nın koordinasyonunda, FİK’in kuruluşuna ilişkin “Hiçbir şe- si için vergi ve fonlar dahil olmak üze- esmi Gazete’de dün yayımla- şarı var karşımızda. Bu resim, “sol”da Hazine ve Maliye Bakanı, Çalışma kilde Merkez Bankası’na müdahale re 91,56 lira ödeyecek. Enerji ve Altya- Rnan Cumhurbaşkanı kararıy- da ilgi, hatta hayranlık uyandırıyor. ve Sosyal Güvenlik Bakanı, Ener- söz konusu değildir” dedi. pı Politikaları’ndan Sorumlu CHP Ge- la “varlık barışı” uygulamasına yö- Çin’in, ABD’nin karşısına rakip güç nel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın sos- ji ve Tabii Kaynaklar Bakanı, Sana- nelik süreler, önceki bitim tarihi olarak çıkması da bu resme ayrı bir, TÜİK ‘ilişkili’ oldu olan 30 Haziran’dan itibaren 6 ay yal medyadan, iktidarın yurttaşa “sö- yi ve Teknoloji Bakanı, Tarım ve Or- adeta, haz verici ton ekliyor. daha uzatıldı. ke söke” zam yapmaya devam ettiği- man Bakanı, Ticaret Bakanı, Strate- Öte yandan daha önce Hazine ve Varlık barışı, yurtdışında bulunan ni belirterek “Emeklilerimiz, memurla- ji ve Bütçe Başkanı ile Türkiye Cum- Maliye Bakanlığı’na “bağlı” kuru- Madalyonun öbür yüzü para, altın, döviz, menkul kıymet ve rımızın bu ay alacakları zam şimdiden huriyet Merkez Bankası (TCMB) luş olan ve son yıllarda özellikle enf- Ancak bu madalyonun bir de öbür diğer sermaye piyasası araçlarını, eridi. İktidar, zor günlerde vatandaşın Başkanı’ndan oluştu. lasyon ve işsizlik verileriyle tartış- yüzü var: ÇKP’nin başarıları, inşa et- bu düzenleme çerçevesinde, ilgili değil, şirketlerin yanında yer aldı” de- maların odağında yer alan Türki- tiği ekonomik-siyasi rejim (hatta dev- tarihe kadar Türkiye’deki banka ve- di. Elektrik fiyatları son 3,5 yılda yüzde Bağımsızlık nerede? ye İstatistik Kurumu (TÜİK), Resmi let biçimi) bizi haklar ve özgürlükler ya aracı kuruma bildiren gerçek ve 122 zamlanmış oldu. Zam kararı sosyal Bu kapsamda özellikle FİK önem- Gazete’de yayımlanan Cumhurbaş- alanında önemli sorunlarla karşı karşı- tüzelkişilerin, söz konusu varlıkları medyada yurttaşlar tarafından büyük li tartışma konusu oldu. TCMB kanlığı kararnamesiyle, bu bakan- ya getiriyor. serbestçe tasarruf edebilmelerine tepkiye neden oldu. l Haber Merkezi Madalyonun bu yüzünde eleştiri- Kanunu’nun fiyat istikrarıyla il- lıkla “ilişkili” kuruluş haline dönüş- imkân tanıyor. l Ekonomi Servisi ye ve muhalefete tahammülsüz bir tek gili maddesini hatırlatan ekono- türüldü. l Ekonomi Servisi MAYIS AYI İHRACATI parti ve artık ömür boyu tek lider dü- zeni var. Bu düzen en son teknolojiler- Yüksek teknoloji le çok sıkı denetlenen homojen bir ide- olojik kültürel yaşamla korunuyor. Bu yüzde 2.7’ye indi kültürel yaşamda ne sanatta ne ba- Gübreye fahiş zam sında ne de sosyal bilimlerde, eleştiri ÜİK’in “Dış Ticaret İstatistikleri, Ma- ve tarz özgürlüğünden söz etmek ola- Tyıs 2021” raporuna göre, mayısta naklı. O kadar ki, üniversitelerde küre- geçen yılın aynı ayına kıyasla ihracat sel internete giriş izne bağlı. Geçmiş- yüzde 65.7 artışla 16.5 milyar dolar, it- teki olayların araştırılmasını, tartışılma- ikame ürüne yöneltti halat yüzde 54 artışla 20.6 milyar do- sını önlemek için devlet arşivlerinin bü- lar ve açık yüzde 20.2 artışla 4.1 milyar tün zamanlar için kapatıldığından söz dolar oldu. İlk beş ayda da ihracat yüz- ediliyor. ‘Hizmet’te fiyat ŞEHRİBAN KIRAÇ yaç olsa da tedarik zorluğu oluşuyor. de 38.3 artışla 85.2 milyar dolar, ithalat Bir zamanlar ÇKP kültürel, etnik çe- Biz ikame ürünlerle çözüm üretmeye yüzde 25.2 artışla 103.5 milyar dolar şitlilikle, Han şovenizmini yok etme arım sektörünün temel girdi ürün- artışları sürüyor çalışıyoruz” dedi. olurken açık yüzde 13.1 düşüşle 18.3 kararlılığıyla övünüyordu. Bugün Çin Tlerinden gübreye fahiş zamlar ge- Çevrimiçi ortamda düzenlenen top- milyar dolara indi. İhracatta “yüksek halkı, ÇKP’nin ve devletin desteğiy- ÜİK’in “Hizmet Üretici Fiyat lince çiftçi daha az gübre almaya ya da lantıda verilen bilgiye göre, 2019’da teknoloji ürünleri”nin payı ise Mayıs le Han şovenizminin egemenliği altı- TEndeksi, Mayıs 2021” rapo- ikame ürünlere yönelmeye başladı. ve 2020’de Kütahya ve Antalya tesisle- 2020’den Mayıs 2021’e yüzde 3.8’den na girmiş durumda. Uygurlara yönelik runa göre, H-ÜFE (2017=100) İstanbul Gübre Sanayii AŞ (İGSAŞ) rinde yeni yatırımlarla üretim ve satışı yüzde 2.7’ye, ilk beş ayda 3.6’dan yüz- baskılar bu milliyetçiliğin (ırkçılığın) en 2021 yılı mayıs ayında bir önce- Genel Müdürü İlkay Ünal, son birkaç artıran İGSAŞ, 200 milyon dolarlık ye- de 3.1’e geriledi. l Ekonomi Servisi aşırı örneği. Ancak son yıllarda, zaten ki aya (aylık) göre yüzde 3.18, yıldır emtia fiyatlarının kurdan bağım- ni yatırımlar için kolları sıvadı. Şirket, yakından denetlenen ve izlenen sos- 2020 yılı aralık ayına göre yüzde sız yukarı yönlü hareket ettiğini belir- 30 dönümlük arazide yaklaşık 50 mil- yal medya platformlarında da milliyetçi KISA... KISA... 13.24, bir önceki yılın aynı ayı- terek gübre fiyatlarının yüzde 50’nin yon dolar bütçeli Karadeniz yatırımı- akımların, parti çizgisinden biraz fark- na (yıllık) göre yüzde 28.55 ve üzerinde zamlandığını söyledi. lı ya da milliyetçi önyargıları sorgula- na iki ay içerisinde başlamaya hazırla- l İstanbul merkezli Dream Ga- 12 aylık ortalamalara göre yüzde yan kişilere karşı çok sert kampanyalar mes, 1 milyar dolar değerleme nıyor. 150 milyon liralık diğer yatırım 20.33 artış gösterdi. Yıllık oran sürdürdükleri aktarılıyor. 200 milyon dolar ile 155 milyon dolar yatırım aldı ise Kütahya’da olacak. nisan ayında yüzde 26.26 idi. Dış politikada gittikçe daha militarist ve Türkiye’den çıkan en son uni- Ünal, “Mesela temmuz ayı iti- İlkay Ünal, Samsun yatırımı ile Bu kapsamda, mayısta aylık ve atak bir çizgi izleyen bu milliyetçi- corn şirket oldu. barıyla DAP gübresi sezonu baş- halen üretim havuzlarında yer al- bazda artışlar ulaştırma ve de- lik, ABD ve Batı emperyalizminin geliş- l TMO yaklaşık 395 bin ton ek- lıyor. DAP gübresi yeteri kadar mayan iki ürünü ürün portföyü- polama hizmetlerinde yüzde 4.5, mekte olan halkları denetlemek, kay- meklik buğday ithalatı için açtığı toprağa atılamaması durumunda ne ekleyeceklerini kaydederek konaklama ve yiyecek hizmetle- naklarına el koymak için kullandığı aşı- ihalede ilk teklifleri aldı. Ton ba- toprağın verimi düşüyor. Bu ürü- şöyle devam etti: “Bu yatırım rinde yüzde 4.45, mesleki, bilim- rı borçlandırma, bağımlılık yaratma şına en düşük teklif 263 dolarla nün fiyatı yüzde 60’a yakın ile birlikte toplamda 200 sel ve teknikte yüzde 3.39, ida- gibi “yeni sömürgeci” yöntemleri son Ukrayna’dan geldi. artmış durumda. Türkiye bin tonluk bir kapasite ri ve destek hizmetlerinde yüz- yıllarda yaygın biçimde kullanıyor. l Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhra- geçen yıl toplamında 336 artışı hedefliyoruz.” Bu de 5.43, bilgi ve iletişimde yüzde ÇKP liderliğinin büyük başarısı, bu- catçıları Birliği’nin 10. Otomotivin 0.63 oldu. Gayrimenkul hizmetle- bin ton DAP ithalatı yap- yatırımlarla birlikte ek gün, tekno-totaliter, şoven milliyet- Geleceği Tasarım Yarışması’nda rinde ise yüzde 12.75 azalış gö- mış. Bu sene ilk dört ayda 500 kişilik istihdam çi bir kapitalist emperyalist ülke resmi toplam 500 bin TL ödül verilecek. rüldü. l Ekonomi Servisi ise bu rakam 71 bin ton. sağlayacaklarını söz- sunuyor. İlkay Ünal Fiyat pahalı olunca ihti- lerine ekledi.