Catalog

EKONOMI DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr AVRO STERLIN FAİZ TASARIM: SERPİL ÜNAY BORSA 9 30 NİSAN 2020 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 6.9660 3.4 kuruş 7.5550 3.9 kuruş 8.6730 6 kuruş 8.96 0.10 puan 101.595 888 puan 2573.61 4.91 lira 381.80 87 kuruş Koronavirüs salgınının ekonomi üzerindeki etkileri, her yeni veriyle daha görünür hale geliyor ‘Güven’ yerle bir oldu Ekonomik güven endeksi, nisan ayında yüzde 44’lük azalışla 2008 küresel kriz yılının gerisine, 51.3 puana indi. Moody’s bu yıl Türkiye’nin yüzde 5 küçüleceğini tahmin etti. Özellikle son 2 yıldır ekonomik sorunlarla boğuşan Türkiye, bu durumda girdiği küresel Covid19 salgınından da ağır şekilde etkileniyor. Güncel veri ve tahminler bunu ortaya koyuyor. TÜİK’in dün açıkladığı “Ekonomik Güven Endeksi, Nisan 2020” raporuna göre, ekonomik güven endeksi nisanda önceki aya kıyasla yüzde 44.1 azalarak 51.3 puana düştü. Bu düşüş, tüketici, reel kesim (imalat sanayi), hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörü güven endekslerindeki düşüşlerden kaynaklandı. Tüketici güveni bir önceki aya göre nisanda yüzde 5.8 azalarak 54.9, reel kesim güveni yüzde 36.8 azalarak 62.3, hizmet sektörü güveni yüzde 50.1 azalarak 46.1, perakende ticaret sektörü güveni yüzde 26 azalarak 75.2 ve inşaat sektörü güveni 42.2 azalarak 44.7 puan oldu. G20 küçülecek Ayrıca 2007 yılından bu yana açıklanan ekonomik güven endeksi, Nisan 2020’de, küresel mali krizin yaşandığı Kasım 2008’deki 61.2 puanın da altına indi. Bu endeks 114.8 puan ile 2011 Ocak ayında zirveyi görmüştü. Salgın nedeniyle Moody’s de G20 ülkeleri için 2020 ve 2021 yılı gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) gelişme tahminlerini revize etti. Moody’s Investors Service yayımladığı raporda, Türkiye ekonomisinin bu yıl yüzde 5 küçüleceğini tahmin eden Moody’s, 2021’de ise yüzde 3.5 büyüme öngördü. ‘1929 kaçınılmaz’ Yine raporda G20’nin geliş miş ekonomilerinin bu yıl yüz de 5.8 küçüleceği tahminin de bulunan kuruluş, 2021’de ise bu ülkelerin çoğunda reel GSYH’de bir toparlanma olsa da kriz öncesi seviyelerin altında kalınacağını vurguladı. Çin dı şarıda bırakıldığında G20’nin gelişmekte olan ekonomilerin de küçülme yüzde Piyasalar ‘iyimserlik’ peşinde 3.5 olacak. Moody’s bu yıl Çin ekonomisinin yüzde 1 büyü Elektrik tüketimi yüzde 25 azaldı mesini bekliyor. Öte yandan ikti satçı Nouriel Roubini, salgının EnCazip.com’un derlediği bilgilere göre, Türkiye’de elektrik tüketimi, 1622 Nisan Koronavirüs salgınının ekonomi üzerindeki etkileri nedeniyle sürekli bir yön arayışında olan mali piyasalar, dün hem olumlu veri akışı sında hareket ettikten sonra günü yüzde 0.88 artışla kapattı. Ancak Merkez Bankası’nın azalan rezervleri endişe kaynağı olmayı sürdürüyor. dünya ekonomisinde 1929 Buhranı benzeri büyük bir depresyona yol açmasının kaçınılmaz olduğu öngörüsünde haftasında salgının ilk haftasına kıyasla yüzde 25 azaldı. Bu azalmanın nedeni olarak toplam tüketimde yüzde 70’lik payı bulunan ticarethanelerin ve sanayi kuruluşlarının kapalı olması ya da düşük kapasite hem Fed’in yeni kararları ile iyimser bir gün geçirdi. Bu kapsamda Türkiye’deki mali piyasalar da bu gelişmeleri satın aldı. Dolar/ TL gün içinde 6.94506.9980 lira arasında aşağı yönlü dalgalanırken, günü 6.95 lira se Powell: Benzersiz düşüş ABD Merkez Bankası (Fed), nisan toplantısının ardından faizlerde değişikliğe gitmediğini açıkladı. Salgını kontrol etmek için alınan önlemlerin ekonomiyi durdurduğuna dikkat çeken Fed Başkanı Jerome Powell, “Ekonomik faaliyet ikinci bulundu. l Ekonomi Servisi ile çalışması öne çıktı. viyesinde kapattı. Güne düşüşle başlayan Borsa İstanbul 100 Endeksi ise, 100 bin 583. 101 bin 731 puan ara çeyrekte benzeri görülmemiş hızda düşecek" dedi ve bir sonraki işsizlik rakamının çift haneli olabileceğinin altını çizdi. Akbank: 550 bin Hakan Binbaşgil adet krediyi öteledik Akbank’ın 31 Mart itibarıyla yayımladığı konsolide bilançoya göre, 2019 sonuna kıyasla toplam aktifler yüzde 8.8 artarak 421.4 milyar liraya, mevduat yüzde 10.7 artarak 270.8 milyar liraya, nakdi krediler yüzde 2.4 artarak 232.2 milyar liraya çıktı. Bankanın ekonomiye sağladığı toplam kredi desteği ise 275 milyar TL’ye ulaştı. İlk 3 ayda geçen yılın aynı dönemine göre net kâr ise yüzde 7.4 düşerek 1.3 milyar liraya düştü. Akbank’ın 72 yıllık bir banka olarak yaşanan zorlu süreçte müşterilerinin yanında olmayı sürdüreceğini belirten Akbank Genel Müdürü Hakan Binbaşgil, salgının ekonomik etkilerini azaltmak için bugüne kadar, 340 bine yakın müşterilerinin yaklaşık 550 bin adet kredisini ötelediklerini, bunların anapara tutarının yaklaşık 14 milyar TL, vadesi gelen tutarın ise yaklaşık 3 milyar TL olduğunu belirtti. l Ekonomi Servisi Turkcell gelirlerini artırdı Turkcell’in ilk çeyrek net kârı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 28.7 azalışla 873 milyon liraya geriledi. Şirket, bu yılın ilk çeyreğinde konsolide bazda toplam gelirlerini, geçen yılın ilk çeyreğine göre yüzde 17.3 artışla 6.7 milyar TL’ye çıkardı. FAVÖK 2.8 milyar TL olarak gerçekleşirken FAVÖK marjı ise yüzde 42.2’ye yükseldi. Turkcell, birinci çeyrekte 679 bin yeni faturalı müşteri kazana rak faturalı müşteri bazını yüzde 63’e çıkardı. Turkcell Genel Müdürü Murat Erkan, “Yılın ilk üç ayında, 2020 için toplam 1 milyon yeni müşteri hedefimizin yüzde 60’ından fazlasını da gerçekleştirmiş olduk. Evden çalışma ve uzaktan eğitimin başlaması ile birlikte fiber hızında internete olan talep hızlı arttı. Son dönemde şebekemizdeki trafik yüzde 35 arttı” dedi. l Ekonomi Servisi Restoranlar için işbirliği Salgın sebebiyle zor günler geçiren restoranlar için Yemeksepeti ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nden (TOBB) işbirliği geldi. “Kazandıran Restoran Destek Çeki” kampanyası kapsamında kullanıcılar, “40 Öde50 Ye”, “75 Öde100 Ye” ve “150 Öde 225 Ye” özelliklerinde 3 adet “Kazandıran Restoran Destek Çeki”nden satın alarak bu çekleri istedikleri restoranlarda daha sonra kullanabilecek. Çeklerin satın alındığı günü takip eden 60. günde kullanıcıların cüzdan hesaplarına 50, 100 ya da 225 TL bakiye yüklenecek. l AA Konfederasyonlar 1 Mayıs öncesi taleplerini bakana iletti Talep çok çözüm yok MUSTAFA ÇAKIR Türkİş, Hakİş, DİSK, TİSK, MemurSen, Türkiye KamuSen ile KESK başkan ve yöneticileri önceki gün telekonferans sistemi ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk ile görüştü. Bütün çalışanların gelirini güvence altına alacak şekilde işten çıkarmaların durdurulması talebi öne çıktı. Ücretsiz izne çıkarılan işçilere verilecek günlük 39 liralık ücretin ise kabul edilemeyeceğine dikkat çekildi. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak için aranan 450 gün prim ödeme şartının kaldırılması, işçi bir gün çalışmış olsa bile kısa çalışma ödeneği verilmesi talep edildi. SICAK YEMEK BULAMIYORLAR İşçimemur konfederasyonları başkan ve yöneticilerinin, Çalışma Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’la telekonferansla yaptıkları görüşmede otel, misafirhane ve pansiyonlarda kalan sağlık çalışanlarının perso nel izinde olduğu için sıcak yemek bulamadıklarına dikkat çekildi. Sağlık çalışanları arasında ayrım yapılmaması, hepsine tavandan ve sürekli ödeme yapılması da bir diğer önemli talep olarak öne çıktı. DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, işçilerin salgına yakalanma ortalamasının 3.2 kat daha fazla olduğuna işaret etti. İşçi alacaklarının bu dönemde de ödenmeye devam edilmesi talebi görüşmede dile getirildi. Görüşmede, tüm kamu çalışanları için 3600 ek göstergenin yaşama geçirilmesi talebi bir kez daha iletildi. KESK Genel Sekreteri Ra mazan Gürbüz, eğer ekonomik gerekçelerle süreç normalleşmeye götürülürse, bugüne kadar verilen emeklerin boşa gideceğini, bu kararı Bilim Kurulu’nun, içerisinde TTB’nin de yer aldığı sağlık örgütlerinin vermesi gerektiğine işaret etti. l ANKARA THY ve Pegasus arayı uzattı Koronavirüs salgını nedeniyle THY ve Pegasus, uçuşlara verdikleri arayı uzattı. THY iç ve dış hat uçuşlarını 28 Mayıs, Pegasus ise 27 Mayıs’a kadar uzattığını açıkladı. Öte yandan sektördeki karamsar hava sürüyor. İki çeyrek üst üste zarar açıklayan Boeing 787 Dreamliner üretimini kısacağını, istihdamda yüzde 10 kesintiye gideceğini duyurdu. British Airways’in sahibi İspanyol şirketler grubu IAG ise British Airways’ten toplam 12 bin kişinin çıkarılmasının planlandığını kaydetti. Tarlada 1 liraya düştü, çiftçi zorda Koronavirüs tedbirleri kapsamında ihracatın sınırlandırılması iç piyasada ürün bolluğu yaratıyor. Bu durum yurttaşın tüketiminin azalmasıyla birleşince tarım ürünlerinin tarladan çıkış fiyatının 1 liraya kadar düşmesine yol açtı. Bu aynı zamanda, geliri daha da azalan çiftçinin ekmemesi tehlikesini de barındırıyor. Hatay genelinde özellikle de Reyhanlı bölgesinde yetiştirilen kuru soğanın tarladaki kilo fiyatı, 1 liraya ka dar düştü. Zaten yüksek girdi maliyetlerini karşılamakta güçlük çeken üretici, bir de bu durumla karşılaşınca geliri daha da eridi. Reyhanlı Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Necmettin Zaroğlu, üreticilerin daha fazla mağdur olmaması için ihracatın açılmasını talep etti. Benzer durum limon üreticileri için de yaşandı. Mersin’de arz fazlalığından dolayı limonlar çürüme tehlikesiyle karşı karşıya kalmış; İstanbul Büyükşehir Belediyesi Mersinli çiftçiden 100 ton limon alındığını, bu limonların İstanbul’daki ihtiyaç sahibi ailelere ücretsiz dağıtılacağını duyurmuştu. l Ekonomi Servisi Eticaret hacmi arttı Bilişim Sanayicileri Derneği’nin (TÜBİSAD) yıllık “Türkiye eTicaret Pazar Büyüklüğü” raporuna göre, sektör 2019’da yüzde 39 büyüme ile 83.1 milyar liralık hacme ulaştı. Bu yıl ilk kez mobil ticaret verilerinin de eklendiği rapora göre sektör dolar bazında yüzde 18 büyüdü. Online perakende yüzde 43’lük büyüme ile 44.9 milyar TL, online tatil ve seyahat yüzde 32 büyüme ile 30.2 milyar TL’ye ulaştı. Eticaret cirolarında mobil payı yaklaşık yüzde 60’a kadar çıktı. Korona günlerinde kültür savaşları Siyasal İslam, kültür savaşlarında, yeni bir taarruzun işaret fişeğini ateşledi, “kapı kullarının” ilk dalgası da siperlerden dışarı fırladı. Zamanlama “anlamlı”. Taarruz, ramazana girerken, dini duyarlılıkların, özellikle Covid19 etkisiyle ölüm korkusunun keskinleştiği, dini imajların ve Sünni propagandanın yılın diğer dönemlerine kıyasla çok daha yoğunlaştığı günlerde başladı. Toplumun en kolay “ötekileştirilebilecek” kesimi, LGBTİ+ bireyler, siyasal İslamın “hakikat rejimini” (kültürel egemenliğini) kabul etmeyenleri temsil edecek “simgesel şey” konumuna yükseltilmek üzere “hedefe” kondular. Taarruzun işaret fişeğini, siyasal İslamın kültür savaşlarının komuta merkezi Diyanet İşleri Bakanlığı’nın başındaki şahıs, “Ey insanlar! İslam zinayı en büyük haramlardan kabul ediyor. Lütiliği, eşcinselliği lanetliyor... Hastalıkları beraberinde getirmesi ve nesli çürütmesidir, bunun hikmeti... Geliniz bu tür kötülüklerden insanları korumak için birlikte mücadele edelim” sözleriyle ateşledi. Doğal olarak LGBTİ+ bireyler ve temsilcileri, Covid19 salgınını dini ahlakla ilişkilendirmenin saçmalığı bir yana, kendilerini savunmak, dinci fanatiklerin düzenleyebileceği olası linç girişimlerine karşı toplumu uyarmak için, bireylerin “anayasa karşısında” eşit olduğunu anımsattı. LGBTİ+ Dayanışma Derneği avukatları Diyanet İşleri Başkanı Erbaş’ın “anayasal suç” işlediğini belirtti. Ankara Barosu, Erbaş’ın “halkı düşmanlığa tahrik” ettiğini duyurdu. Cumhurbaşkanı’nın, Erbaş’a tamamen katıldığını açıklaması ve Erbaş’ı hedef alanların “aslında devleti hedef aldığını” vurgulaması, siyasal İslamın kültürel hegemonyasının altına alamadığı ve artık toplumun çoğunluğunu oluşturan kesime karşı sürdürdüğü “mevzi savaşının” giderek sertleşeceğini düşündürdü. Gerçekten de şimdi, siyasal İslamın kültür endüstrisinin “kapı kulları” bu taarruzun gereklerini yerine getirmek üzere “durma haykır eşcinsellik günahtır” çığlıklarıyla “hedefe”, aslında “dini hakikat rejimini” kabul ettiremediği için kültürel egemenliği altına alamadığı kesimlere saldırıyor; toplumu, dinini hakikat rejimi üzerinden saflaştırmaya çalışıyorlar. Muhalefet çok sorunlu Haziran 2015 seçimleri AKP’de temsil edilen siyasal İslamın toplumun çoğunluğundan artık rıza alamadığını ortaya koydu. Diğer bir değişle hegemonya kırılmış, siyasal İslam “cennetten kovulmuştu”. Artık, iktidarda kalabilmek için giderek daha fazla zora, devletin şiddet aygıtlarına başvurmak, bunun içinde devletin şiddet aygıtlarıyla ve yargıyla bütünleşmeye çalışmak zorundaydı. En son Erbaş’ı nefret suçu işlemekle suçlayanlar hakkında “Halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri aşağılama suçundan resen soruşturma” başlatılması da bu sürecin geldiği noktayı sergiliyor: Sünni İslamın “hakikat rejimini” kabul etmeyen suçludur! Bir taraftan, AKP’nin eteklerinden dökülmeye başlayanlar, diğer taraftan ekonomik kriz, Covid19 krizi, muhalefetin elindeki yerel yönetimlerin yardım faaliyetlerine bile tahammül edemeyen özgüven kaybı, hatta korku, siyasal İslamın bu taarruzunun da hegemonya restorasyonu getirmeyeceğini, bunun artık mümkün olmadığını gösteriyor. Bence bu “iyi haber.” Kötü haber ise iki boyutlu. Birincisi, “iyi haber”, zorun ve baskının artmayacağı anlamına gelmiyor. İkincisi, muhalefet ya iktidarsız (CHP) ya da kafası karışık. Bir kısmının kafasını soyut bir “antiemperyalizm”, bir kısmının kafasını da ekonomizm, kaba materyalizm, (ideolojinin ve kültürün maddiliğini kavramaktaki başarısızlık) karıştırdı. Bu iki karışıklık muhalefetin koordinasyonunu, siyasal İslamın “hakikat rejimine” direnmeye çalışanlar arasında etkin bir güç oluşturmasını engelledi. Bugün gelinen noktada muhalefet, “mevzi savaşında” bir güç yansıtamıyor, bir karşıt hegemonya odağı inşa edemiyor. Dolayısıyla karşı tarafın “siperlerine” (kitle tabanına) nüfuz edemiyor, devletin ideolojiyi üreten aygıtlarına karşı etkin bir direniş hattı kuramıyor. Bu sancılı durum daha bir süre devam edecek, değişemediği sürece canavarlaşacak... Gibi görünüyor. STK’lerin yüzde 29’u faaliyetlerini durdurdu Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı’nın (TÜSEV) Covid19 salgınının sivil toplum kuruluşlarına (STK) etkisi üzerine hazırladığı rapora göre, kuruluşların yaklaşık üçte biri (yüzde 29) tüm faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldı. 170 sivil toplum kuruluşunun katılımıyla hazırlanan rapora göre koronavirüs en çok seminer, konferans ve gösteri gibi organizasyonların iptaline yol açtı. l Ekonomi Servisi