Catalog

EKONOMİ DOLAR avro TASARIM: SERPİL ÜNAY sterlin FAİZ ekonomi@cumhuriyet.com.tr BORSA 9 28 MART 2020 CUMARTESİ ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 6.4480 4.6 kuruş 7.0890 6.2 kuruş 7.9140 19.4 kuruş 11.30 0.02 puan 88.125 3403 puan 2268 6.35 lira 335.53 1.41 lira Gereksinimi olan da olmayan da kredi borçlarını erteletmek isteyince kuyruklar uzadı Bankada mesai katlandı Geç kalınıyor, güvensizlik Bir yandan çalışanları izole etmek amacıyla per Promosyon dönemi etkili artıyor, fatura büyüyor sonelin rotasyonu bir yandan erteleme paketi, bankalarda ilginç manzaralar oluşturdu. Kredi taksit ertelemesine bir de emekli maaşlarındaki promosyonların yeniden belirlenmesi eklenince, taksit erteleyenlere bir de promosyon almak Hem insani hem de ekonomik açıdan, salgının yarattığı sonuçlar artık somut olarak görülüyor. Bilim Koronavirüs salgını, hayatı yavaşlatması ve evde kalmayı zorunlu kılmasına karşın bazı sektörlerde iş yoğunluğunu artırdı. Ör nünde düzenleme yaptı. Virüsün bulaşma hızını düşürmek amacıyla Türkiye Bankalar Birliği, çalışma saatlerini 12.0017.00 olarak önerdi, için emekli maaşlarını taşımak isteyenler eklendi. sel çevrelerin “gerekli birincil önlem” olarak gördüğü sokağa çıkma kararındaki gecikme, kötü yönetimin örneği olarak gösteriliyor. Bu kararın alınmamasında ekonomik faturanın daha da büyüyeceği kaygısının öne çıktığı bir gerçek. Ancak neğin kâğıt, medikal malze hemen tüm bankalar da buna bunun yarattığı güvensizliğin, bizim gibi me gibi alanlar uydu. Ancak işler beklendiği ülkelerde ekonomik faturanın katlanarak da üretim daha da gibi yavaşlamadı. Banka çalı büyümesine yol açacağı unutulmamalı. hızlandı. Zaten işi ve sağlığı arasın olcay büyüktaş da bir seçime zorlanan çalışan, ba kanların söylediği gibi “Kendi OHAL’ini” uygula yamayarak işe giderken ban kalarda da olağanüstü bir ha reketlilik başladı. Hükümetin açıkladığı eko nomik paketle, ihtiyaçtan ko nuta her türlü kredi erteleme si bankaların iş yükünü ani den katladı. Üstelik bunun emekli promosyonlarının ye niden hesaplandığı bir döne me denk düşmesi üstüne tuz biber ekti. Aslında pek çok banka, şube çalışanlarının ya rısının evden çalışması yö şanlarının verdiği bilgiye göre, gereksinimi olan olmayan hemen herkes üç aylık erteleme için bankaya koştu. Hatta 12.00’de çalışmak üzere şubesine giden çalışan, kapıda kuyruklar oluştuğunu gördü. Uzaktan çalışma! Üstelik de ne sosyal mesafeye dikkat eden var ne de virüse... Bir çalışanın söylediği “Küçük esnaf mesela kuaför, işleri yok, zaten kapatıldılar. Onları anlıyoruz... Üç aylık ertelemeden yararlanmak istiyor. Ama maaşlarını tıkır tıkır alana ne demeli...” Hatta iş öyle bir boyuta ulaşmış ki pekçok yurttaş kredi kartı borcu nu bile üç ay ertelemek için bankaya koşmuş... Üstelik uzaktan çalışmanın getirdiği başka durumlar da söz konusu. Bir başka çalışan, “Ben uzaktan çalışıyorum diyen arkadaşım o yetmezmiş gibi iki haftalık rapor aldı. Zaten bizler burada temas halindeyiz. İçeri sırayla da alsak aşırı bir yoğunluk ve temas kaçınılmaz olabiliyor. Ama evdekiler rahat rahat çaylarını içerek çalışıyor” diye anlattı. Faiz tartışması yaşanıyor Banka çalışanlarının bir diğer sıkıntısı da ertelenen kredilerle ilgili faiz tartışması... Açıklamaları yanlış anlayan yurttaş, ertelemenin faizsiz olacağını sandı. Bir başka banka çalışanı, “Gelen müşteri, Halkbank’ta faizsiz olduğunu söylüyor. Ama bize gelen talimat öyle değil... Mevcut koşullarda erteleme geldi. Yani aradaki üç aylık faizi, ka lan taksitlere bölüp ekliyoruz. Zaten faizler düşük, küçücük paralar için yaşadığımız tartışmaları anlayamazsınız” ifadelerini kullandı. Başvuru ve erteleme işlemlerinin büyük bölümünün uzaktan yapılması mümkün ama halkımız mutlaka ve mutlaka gidip kendisi halletmek istiyor. Hal böyle olunca da olan banka çalışanına oluyor. Sıkı sağlık tedbirleri ile vakaölüm sayıları ve ekonomik fatura arasındaki ilişkiye ait grafikler piyasada dolaşıyor. Özetle; sıkı tedbirler vakaölüm sayılarının kontrol edilmesini sağlıyor ama ekonomik faturayı büyütüyor, gevşek sağlık tedbirlerinde ise tersi oluyormuş. Karar alıcıların da bu grafiği göz önüne alarak tercihlerde bulundukları söyleniyor. Bu grafikte ülke yönetimlerine olan güven, bence göz ardı edilmiş. Türkiye’de salgın öncesinde zaten ekonomi yönetimine olan güvenin pek kalmadığını herkes kabul ediyordu. Merkez Bankası’nın ihtiyat akçelerinin alınmasıyla, banka ve piyasalar üzerinde kurulan baskılarla yol alınmaya çalışılmasına rağmen ekonomik dengeler düzeltilemedi. Güvensizliğin boyutu zaten döviz tevdiat hesaplarının pik yapmasıyla ortaya çıkmıştı. Böyle bir ekonomik ortamda gelen salgının ekonomik etkilerinin azaltılması için alınan ted birlerin yetersizliği de giderek çok geniş kesimlerde konuşulmaya başladı. Kriz için alınan sağlık tedbirleri ve eko Turizmde 150 bin çalışana nomik önlemlerin yeterli olduğunu belirten iktidar, yine hamasete yüklenip “Yüzde 5’lik büyüme hedefimizden vazgeçmiyoruz”, “Türkiye bu krizden çok güçlü çı kacak” demeyi tercih etti. Gerçeği tüm Matbaa işçisi işe başlama daveti gitmedi çıplaklığıyla ortaya koyan, şeffaf biçimde halkını bilgilendirip güven veren Merkel gibi ülke liderleri kriz yönetiminde öne çıkarken, bizde açıklanan vaka ve ölüm için acil çağrı Virüsün vurduğu turizmde sezonluk işçiler için sayılarına bile artık güven kalmadı. Sağlık Bakanı, salgının ilk başladığı günlerde Bilim Kurulu oluşturup bunun Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), matbaa çalışanları için acil önlem çağrısında bulundu. Açıklamada, “Matbaa çalışanlarının koşulları sadece işçileri değil aynı zamanda kamu sağlığını da tehdit ediyor” denildi. TGS şu önlemlerin alınmasını istedi: “İşten çıkarma yasaklanmalı, vardiya yeniden düzenlenmeli, temas en aza inmeli. Kronik rahatsızlığı olan ve risk grubundakiler ile çocuk, yaşlı ve engelli bakımından sorumlu çalışanlar ücretli izinli sayılmalı. Her çalışana yetecek kadar maske, eldiven, dezenfektan bulundurulmalı. Yemek kapalı tabldot şeklinde servis edilmeli, her çalışanın masada tek oturması sağlanmalı.” l İSTANBUL İş ve motivasyon yok Taşıt Araçları Tedarik Sana nan krizin 810 hafta süreceyicileri Derneği’nin, virü ği konusunda birleşiyor. Baş belirsizlik oluştu. İşe başlamayı bekleyen yaklaşık 150 bin işçiye “işe başlama daveti” yapılmadı. BÜLENT ECEVİT Türkiye’ye gelen turistin yarısını konuk eden Antalya’da, koronavirüsün etkileri nedeniyle karamsar ve umutsuz bir durum hâkim. Turizm ve yan sektörler için yaşananlar bir “afet” olarak görülüyor. Henüz turizm mevsimi başlamadı, ancak ülkeler arası uçuşların durdurulması ve yapılmış rezervasyonların iptal edilmesi nedeniyle otellerin yüzde 90’ı kapalı. Otel yöneticileri, yetişmiş şının ileri bir tarihe ertelendiğini belirtti. Ersoy, “Tüm çalışanlarımızın maaşlarını ödemeye devam etmeye, mevcut durumda çalışmayan personelimizin tamamına maddi destek vermeye karar verdik. Nisan sonunda oluşacak şartlara göre atacağımız adımları güncelleyeceğiz” dedi. Bir tatil köyü yöneticisi de şu vurguyu yaptı: “İş arkadaşlarımız arayıp işe alınıp alınmayacaklarını soruyorlar, ama verecek cevap bulamıyoruz. Önümüzü göremiyoruz ki kararlarını uygulamaya başlayınca, hükümetin genel algısından ayrışıp geniş kesimlere güven verebilmişti. Ancak gelinen noktada, “Bilim Kurulu’nun sokağa çıkma gibi kararları artık otoriteye kabul ettirilemiyor” noktasına gelip, duyumlar ile açıklanan rakamlar ayrıştıkça, olumlu algı değişmeye başladı. Bence bu iki liderlik anlayışı arasındaki fark ve aşırı hamasetin gerçeklerle giderek çürümesi, yönetime olan güvensizliği daha da artıracak. Krizde alınan kararların yanı sıra, krizden çıkışta alınacak kararlar için de güven kalmıyor. Dolayısıyla ülke ekonomisine, hem içeride hem dışarıda olan güvensizlik arttıkça da ödenecek fatura kaçınılmaz olarak büyüyecek. Her zamanki gibi bu faturanın halka, özellikle dar gelirli kesimlere ödetileceği de unutulmamalı. Ekonomide küçülme ‘Mücbir’ talebi devam ediyor Türkiye İMSAD (Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği) Başkanı Tayfun Küçükoğlu “Memleket meselesi haline gelen bu zorlu süreci atlatmamız için inşaat malzemesi sektörü de mücbir sebep destek kapsamına alınmalı” dedi. Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) de, yaptığı açıklamayla koronavirüs salgını çerçevesinde sağlık, eğitim ve temel ekonomik faaliyetlerin yürütülmesinde bilişim sektörünün yaptığı katkılara dikkat çekerek, sektörün ekonomik olarak desteklenmesine yönelik çağrıda bulundu. Sektörün “Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi” kapsamına dahil edilmesi istendi. l Ekonomi Servisi 327 fırsatçıyı MASAK izliyor Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Mali Suçları Araştırma Kurulu’nun (MASAK) stokçuluk ve karaborsacılıkla mücadele kapsamında 2 bin 547 firmanın hesaplarını incelediği sün otomotiv tedarik zincirine etkisini araştırmak üzere düzenlediği ankete göre, ortaya çıkan üretim sorunu 200 bin çalışandan 100 binini doğrudan etkileyecek. Yine ankete göre, en büyük problem yüzde 93’lük oranla iş ve ciro kaybı. Bu problemi yüzde 75 ile çalışan motivasyonunun kaybı izledi. Üyelerin yüzde 32’si yaşa kan Alper Kanca, “Kısa çalışma ödeneğinin 3 ayla sınırlı kalmaması gerekiyor. Salgının ekonomik etkileri en az 1 yıl sürecektir” dedi. Çalışmaya ara veren şirketler artıyor. Silverline Endüstri, Yeşim Tekstil, Kordsa (Brezilya ve Türkiye) açıklama yaptı. Çelebi Hava Servisi, 1676 çalışanını yıllık ücretli izne çıkardı. l Ekonomi Servisi personeline sahip çıkmaya çalışırken yeni sezonla birlikte işe başlamayı bekleyen yaklaşık 100150 bin kalifiye turizm personeline “işe başlama daveti” yapılmadı. Mayısta bakacağız Bosphorus Sorgun Hotel Başkan Yardımcısı Muhittin Ersoy, çalışanlarına gönderdiği mesajda otelin açılı nasıl ‘işe gel’ diyelim. Mayısta durumu gözden geçirerek karar verebileceğiz.” Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği Başkanı Erkan Yağcı ise Kültür ve Turizm Bankalığı ile görüşme halinde olduklarını, turizme verilecek desteğin ilintili tüm sektörlere yarayacağını belirtti. l ANTALYA Açlık sınırı ‘asgari’yi aştı Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türkİş), gıda enflasyonunun 2020 Mart ayında bir önceki aya göre yüzde 3.89 arttığını, dört kişilik bir ailenin açlık sınırının 2 bin 345 lira, yoksulluk sınırının ise 7 bin 639 lira olduğunu açıkladı. Türkİş’in açıklamasına göre, açlık sınırı geçen yıl martta 2 bin 14 lira, yoksulluk sınırı 6 bin 561 lira, 2020 Şubat’ta ise açlık sınırı 2 bin 257 lira, yoksulluk sınırı 7 bin 353 liraydı. Böylece mart ayı açlık sınırı 2020 yılı için uygulanan 2 bin 325 liralık asgari ücreti de aşmış oldu. Türkİş raporunda şu vurgu dikkat çekti: “Etkisi ve yaygınlığıyla küresel halk sağlığı sorununa dönüşen koronavirüs sosyal yaşamın yanı sıra ekonominin birçok alanını da olumsuz etkilemektedir... Yaşanan bu süreçte temel gıda maddelerine erişim de önem kazanmıştır.” Yine raporda, araştırmayla ilgili gözlemler belirtilerek “Semt pazarları ve marketlerde alışveriş yapanların yoğunluğunun azalmış olması ve gıda fiyatlarında, özellikle yaş sebzemeyvede, görülen artıştır” denildi. l Ekonomi Servisi ‘Çek ödeme’ kredisi yolda Türkiye Bankalar Birliği, ban ması amaçlanmakkacılık sektörünün koronavi tadır. Kredi deste ekonomik istikrar kalkanı kredi des Virüs, piyasa moralini vurdu Hükümetler ve merkez bankalarının virüse karşı açıkladığı paketlerle, son günlerde moral toplayan mali piyasalar, dün bir kez daha aşağı yönlü dalgalandı. Virüsün İngiltere ve Rusya’da yönetici katına çıkması, ABD’de artan vakalar, üretime ara veren tesisler, ekonomik etkileriyle ilgili tahminlerin endişe kaynağı olması bu süreci olumsuz etkiledi. Türkiye’de de dolar/ TL 6.396.47 arasında dalglandı ve günü 6.46’da kapattı. Borsa İstanbul 100 Endeksi de 88 bin 12592 bin 296 puan arasında dalgalandıktan sonra yüzde 3.7 düşüşle kapattı. konuşulmaya başladı Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, geçen hafta, salgın nedeniyle 2020 küresel büyüme tahminini yüzde 2.6’dan eksi 0.5’e çekti. Türkiye’de de salgının turizmle bağlantılı sektörleri etkilemesi nedeniyle ekonominin bu yıl yüzde 1.4 küçüleceği, 2021’de ise yüzde 0.8 büyüyeceği tahmin edildi. Fitch Ratings Raporu’nda ise Türkiye’nin 2020’de 170 milyar dolar olan yüksek dış finansman ihtiyacının, zayıf para politikası kredibilitesi ve jeopolitik risklerle birlikte küresel piyasa algısındaki bozulmalara karşı kırılgan hale getirdiği ifade edildi. Notta, “Bu unsurlar 21 Şubat’ta teyit ettiğimiz BBdurağan notu üzerinde baskı oluşturuyor” denildi. Özetle; Türkiye ekonomisinin durumu ve güvenilirliği zaten bozulmuştu, salgın nedeniyle durum daha kötü olabilir, ekonomi büyümez aksine küçülebilir ve dış finansmanda sıkıntı yaşanabilir, o nedenle yakında ülke puanını düşürebiliriz demek istiyorlar. Salgın uzayıp gerekli kararlar geciktikçe bu tür açıklamaları çok duyacağız. Bunlarla birlikte mart ayıyla başlayıp bütçe açıklarının nasıl büyüdüğünü, borçlanmanın artmasını, kriz taleplerinin iyice artıp sürekli ek önlemlerin gündeme gelmesini, bankaların üzerindeki kredi ve faiz baskılarının nasıl artırıldığını, para basmak için şeffaf yollar yerine nasıl yeni dolambaçlı yolların denendiğini konuşacağız. Bu anlayış değişmedikçe, güvensizliğin ve ödeteceği faturanın her geçen gün artması kaçınılmaz olacak. ni açıkladı. MASAK ve Vergi Denetim Kurulu ekiplerince ele alınan şikâyetlere göre, 327 kişi rüs salgınının istihdam, üretim, ği, 3 ay anapara ve ticaret ve ödeme sistemine ola faiz ödemesiz, topsı etkilerini en az düzeyde tut lam 12 ay vadeli ve teği de başladı. Te minat eksiği bulunanlar Kredi Ga TeknoSA’lılar CarrefourSA’da çalışacak nin işlem hacmi yüksek bulundu. Eticaret firmaları üzerinden mak amacıyla çek ödeme des yıllık yüzde 9.5 fatek kredisi ve ekonomik istikrar izli olacaktır” de ranti Fonu kefaleti de sağlayabilecek. Sabancı Holding Üst Yönetici süreliğine marketlerde görev alacak. si Cenk Alper, virüs nedeniyle fa Bunun yanı sıra TeknoSA’nın ürün haksız satış yapan kişi ve firma kalkanı kredi desteği başlataca nildi. Uygulamaya katılacak olan ban aliyetlerini ara veren TeknoSA ile leri, ilk etapta seçili 5 CarrefourSA larla ilgili tespitler yapıldı. Dos ğını açıkladı. Yapılan açıklama Ayrıca başta KOBİ’ler olmak kalar, katılımlarını kamuoyuna CarrefourSA’nın işbirliği yaptığını marketinde satılacak. KAP’taki açık yalar, Ankara ve İstanbul Cum da, “Çek Ödeme Destek Kredi üzere kurumsal ve ticari müş duyurup 30 Mart tarihinden iti açıkladı. Alper’in verdiği bilgiye göre, lamaya göre de, bu işçiler “geçici iş huriyet başsavcılıklarına iletildi. si ile müşterilerin ticari itibarla terilerin işletme sermayesi ih baren talep kabul etmeye baş CarrefourSA’nın artan iş yükünü kar ilişkisi”yle marketlerde çalışacak. l ANKARA rının korunmasına katkı sağlan tiyaçları için çekteki koşullarla layacak. l Ekonomi Servisi şılamak için 150 TeknoSA çalışanı bir l Ekonomi Servisi