Catalog

EKONOMI DOLAR AVRO STERLIN FAİZ ekonomi@cumhuriyet.com.tr BORSA 9 14 KASIM 2020 CUMARTESİ ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 7.6790 5.1 kuruş 9.0830 3.2 kuruş 10.1400 8.3 kuruş 13.93 0.02 puan 1.291 19.54 puan 3148.99 70 kuruş 468.51 7.09 lira TÜRKONFED Başkanı: Türkiye, kadın istihdamında yüzde 30 tuzağına yakalandı Kadınlar ‘iş’te tükeniyor Pandemi döneminde en çok kadınlar işsiz kaldı. Pandemi ile kadın eve kilitlendi, şiddete maruz kaldı. Bu dönemde evdeki yükü de artan çalışan kadınların yüzde 95’i tükenmişlik yaşıyor. Koronavirüs döneminde kadın çalışanların hem ev içi iş yükü arttı hem niyle işten çıkarmalar sınırlansa da kayıt dışı çalışanların üçte ikisini oluşturan kadınların de daha fazla şiddete maruz işgücü kaybında ilk sırada yer kaldı. Pandemi döneminde ka ŞEHRİBAN aldığını vurguladı. dın çalışanların yüzde 89’u ev KIRAÇ TÜSİAD Yönetim Kurulu Başiçi şiddetin arttığına dikkat çekanı Simone Kaslowski de “Cokerken erkeklerde bu oran yüzde vid19 döneminde kadınlar ve kız ço19’da kaldı. cukları artan oranda aile içi şiddetTürk Sanayicileri ve İş İnsanları le mücadele etmek zorunda kalıyor. Derneği (TÜSİAD), Türk Girişim ve Hiçbir krizden toplumun yarısını geİş Dünyası Konfederasyonu (TÜR ride bırakarak çıkamayız” dedi. KONFED) ve Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women) Türkiye iş 339 şirket katıldı birliğinde hazırlanan “Covid19 Sal UN Women Türkiye Ülke Direktögınının Kadın Çalışanlar Açısınrü Asya Varbanova ise Covid19’un dan Etkileri” araştırmasına göre Co işgücü piyasasındaki var olan eşitsizvid19 döneminde kadın çalışanla likleri derinleştirdiğini anlatarak Nirın sorun olarak gördükleri ilk üç san 2020 verilerine göre kadınların konu, yüzde 99 ile artan ev işleri ve 1.1 milyon, erkeklerin ise 1.5 milyon bakım sorumluluğu, yüzde 97 ile iş kaybı yaşadığını vurguladı. uzaktan/evden çalışma ile artan iş 339 şirketin katıldığı ve Martyükü ve yüzde 95 ile endişe, psiko Haziran 2020 döneminde yapılan lojik stres ve tükenmişlik şeklinde “Covid19 Salgınının Kadın Çalışansıralandı. Erkek çalışanlarda ise ilk lar Açısından Etkileri” araştırmasınüç sorun, yüzde 74 salgın dönemin da şu tespitlere yer verildi: de ücret/gelir yetersizliği, yüzde 69 4 Kadın ve erkek çalışanların yailetişim ve bilişim teknolojilerine kı şadığı sorunlarda en büyük fark, evsıtlı erişim, yüzde 65 ile de psikolo iş dengesi ve artan şiddet bağlantılı. jik stres ve tükenmişlik oldu. 4 Araştırmaya katılan işletmeRaporun tanıtımı için düzenlelerin neredeyse tamamında (yüzde nen çevirimiçi toplantıda konuşan 99) kadın çalışanlar tarafından orTÜRKONFED Başkanı Orhan Tutak olarak iletilen sorunlar arasında ran, Türkiye’nin kadın istihdamın artan ev işleri ve çocuk/yaşlı/hasta da yüzde 30 tuzağına yakalandığını bakımı nedeniyle karşılaşılan zoranlatarak Türkiye’de pandemi nede luklar mevcut. ÖZEL ÖNLEM ALANLAR YETERSIZ n Covid19 salgını ve ilgili kısıtlamalar başladığından bu yana çalışanların yaşadığı stresi azaltmak ve genel refahlarını desteklemek üzere araştırmaya katılan işletmelerin yüzde 76’sı özel önlemler aldığını belirtti, ancak sadece yüzde 26’sı kadın çalışanlara yönelik özel önlem alındığını ifade etti. n Eşitlik endeks değeri yükseldikçe Covid19 salgınının etkileriyle mücadelede şirketlerin artan iş yüküne karşı eviş dengesine yönelik ve ev içi şiddete yönelik önlem alma eğilimi de artış göstermekte. TEPAV, Türkiye’nin merkez yönetim bütçesiyle ilgili değerlendirme yaptı Açık kontrolden çıktı TÜREK AÇIKLADI: RES’ler 10 bin MW’ye gidiyor Türkiye Rüzgâr Enerjisi Kongresi (TÜREK) Başkanı Hakan Yıldırım, ekim sonu itibarıyla kurulu gücün 8 bin 288 megavata ulaştığını belirterek şu bilgiyi verdi: “Son 10 yılda rüzgâr enerjisi sektörüne yapılan güçlü yatırımlarla 2021’in ilk yarısında rüzgâr kurulu gücü 10 bin megavatı aşacak.” Yıldırım, ayrıca yatırımların devamı için yeni teşvik mekanizmasının detaylarının açıklanmasını istedi. l Ekonomi Servisi 197 MİLYON LİRA Google’a para cezası kesti Rekabet Kurulu (RK), internet üzerinden verilen metin halindeki reklamlar hakkında yürütülen soruşturmada hakim durumunu kötüye kullandığı gerekçesiyle Google’a 196.7 milyon lira idari para cezası verilmesine karar verdi. 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesinin ihlal edildiğini açıklayan RK, metin reklamlar ile diğer arama sonuçlarını birbirini dışlamayacak şekilde yerleştirecek bir yöntem bulması için şirkete altı ay süre verdi. l Ekonomi Servisi RESMİ GAZETE İLANI 73 maden sahası daha ihaleye çıktı Türkiye çapında büyük eylemlere neden olan yeni maden sahalarıyla ilgili ihaleler, yaşanan tartışmalara rağmen sürüyor. Bu kapsamda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’nce (MAPEG), 73 maden sahası ihale edilerek aramalara açılacak. MAPEG’in ilgili ilanı dünkü Resmi Gazete’de yayımlandı. İhaleler, kapalı teklif ve açık artırma usulüyle yapılacak. l Ekonomi Servisi Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’ndan (TEPAV) Dr. Coşkun Cangöz’ün “Merkezi Yönetim Bütçesinin Görünümü: Covid19 Etkisi, 2020 ve Sonrasına Bakış” başlıklı çalışması, ekonomik krize eklenen Covid19’un etkisi altındaki Türkiye açısından dikkat çekici uyarılar içeriyor. 2021 yılı bütçesinden 245 milyar TL bütçe açığı öngörüldüğünü hatırlatan Cangöz, öncelikle şu noktaya dikkat çekiyor: “Bütçe Covid19’un etkilerini taşımakla birlikte 2016’dan itibaren gözlenen genişletici maliye politikası da bütçenin yapısını etkileyen bir diğer faktördür. Bütçenin bir defalık ve geçici gelirlerle dengelenmesi öngörülmüşse de faiz dışı harcamaların gayri safi yurtiçi hasıladaki (GSYH) payının artması ve vergi gelirlerinin payının gerilemesinin sonucu olarak uzun bir dönemin ardından bütçede faiz dışı açık ortaya çıkmıştır.” Faiz dışı harcama çok 2019 bütçesinde faiz dışı harcamaların GSYH oranı yüzde 19 öngörülürken gerçekleşme son 10 yıl ortalamaların üstüne çıkarak yüzde 20.8 oldu. Bu oranın 2020 sonunda yüzde 22.2 olacağı tahmin ediliyor. Cangöz’e göre yılın ilk çeyreğinde başlayan salgının etkisiyle merkezi yönetim bütçesindeki bozulma daha da hızlandı. Bu nedenle 2020 için yüzde 2.9 olarak bütçelenen açığın GSYH oranı, son “Yeni Ekonomi Programı”nda (YEP) yüzde 4.9 olarak revize edildi. Yine çalışmaya göre kamu maliyesine önemli bir esneklik ve hareket alanı sağlayan düşük seviyedeki Hazine borç stoku da artan bütçe açığı ve faiz dışı açık nedeniyle artış eğilimine girdi. Bütçe finansmanının en önemli unsuru olan Hazine iç borçlanmasının GSYH içindeki payı da uzun yıllardan sonra yeniden yüzde 10’a yaklaştı. Yeni YEP’in genişletici mali politikaların sürdürüleceği ve kamu maliyesindeki bozulmanın devam edeceğine işaret ettiğini belirten Cangöz, şu önerilerde bulundu: Önceliklendirme şart “Vergi düzenlemelerinin gözden geçirilerek bütçe gelirlerinin artırılması, harcamaların önceliklendirilerek Covi19 nedeniyle yavaşlayan ekonomik faaliyetlerin yeniden güçlendirilmesi ve kamu borcunun riskler göz önünde bulundurularak sürdürülebilir bir yapıda olmasının sağlanması, kamu maliyesindeki bozulmanın kontrol altına alınmasına ve güçlü kamu maliyesinin özel sektör kaynaklı riskleri dengelemesine olanak sağlayacaktır.” l Ekonomi Servisi MERKEZ’İN 19 KASIM TOPLANTISI BEKLENİYOR Piyasalarda hava sakin Mali piyasalar, ekonomi yönetiminden son dönemde yapılan güven ve kredibiliteye yönelik açıklamaları satın almaya devam ediyor. TL’nin geçen cuma gününden beri dolar karşısındaki kazancı yüzde 10’a ulaşırken bankacılık hisselerindeki kazanç yüzde 20’ye geldi. CDS ise 550 baz puandan 400 baz puana indi. Dolar kuru dün 7.627.75 arasında dalgalandı. Avro ise 9 liranın altına sarkarken dün 8.959.15 arasında hareket etti. Fed’den uyarı Öte yandan Merkez Bankası’nın (TCMB) kasım ayı anketinde yılsonu TÜFE beklentisi bir önceki anketteki yüzde 11.76’dan yüzde 12.47’ye yükselirken TCMB’nin net uluslararası rezervleri 6 Kasım’da önceki haftaya göre 636 milyon dolar artarak 19.6 milyar dolara çıktı. ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell, etkili Covid19 aşısı olasılığının artmasının ekonomi için iyi haber olduğunu, ancak hastalık kontrolsüz yayıldığı için yakın vadeli risklerin devam ettiğini söyledi. Powell, Avrupa Merkez Bankası forumuna yaptığı açıklamada, “Önümüzdeki birkaç ay zorlu geçebilir” dedi. EFT HER ZAMAN YAPILABILECEK Bankalar arasında anlık para transferi olanağı sağlayan Merkez Bankası’nın yeni ödeme sistemi FAST (Fonların Anlık ve Sürekli Transferi), 18 Aralık’ta pilot uygulamayla hizmete giriyor. Uygulama kademeli olarak devreye alınacak. Merkez Bankası’nın açıklamasında, “Sistemin kısa bir zaman içerisinde tüm finansal kuruluşları kapsayacak şekilde yaygınlaşması hedeflenmektedir” denildi. Yeni sistemle yurttaşlar farklı bankalardaki hesapları arasındaki para transferlerini saniyeler içerisinde, 7 gün 24 saat gerçekleştirebilecek. Ayrıca FAST sistemiyle birlikte ödemelerin telefon numarası, kimlik numarası veya eposta adresi gibi bilgiler kullanılarak daha kolay şekilde başlatılmasını sağlayan “Kolay Adresleme Sistemi” de başlayacak. l Ekonomi Servisi Sanayide üretim artışı yavaşladı TÜİK’in “Sanayi Üretim Endeksi, Eylül 2020” raporuna göre sanayi üretimi eylül ayında geçen yılın aynı ayına kıyasla (yıllık) yüzde 8.1 arttı. Bu artış, ağustosta yüzde 10.6 idi. Eylül verilerine sanayinin alt sektörleri açısından bakınca madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi yüzde 0.4, imalat sanayii sektörü endeksi yüzde 8.5 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi de yüzde 8.6 arttı. İmalat sanayiinin alt sektörlerine artışlar açısından bakındığında kimya yüzde 14.8 ile dikkat çekerken oranlar otomotivde yüzde 6.2, gıda yüzde 0.3 oldu. Öte yandan sanayi üretimi 2020 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 7.7 arttı. l Ekonomi Servisi AKP’de neden iktidar kavgası yokmuş? Yandaş medya, yandaş yazarlar, gazetelerin tirajlarının diplere vurduğu günümüzde, izlenirliği geçerli televizyonlar, yayın organları ile bağlantılı yayın siteleri ve sosyal medyada, aynı cümlelerle olmasa da benzer vurgulamaların altını çizdikten sonra, ağırlıklı CHP ve İYİ Parti’ye dönük, bölünmüşlük anlamında vurguladıkları gelişmeleri tartışma gündemine taşımaktan çok mutlu oluyorlar. Yeni moda, yeni üsluplarında demokrasiye, düşünce özgürlüğüne saygılı olduklarını kanıtlama adına da muhalefetteki partilerin büyümemelerine üzülüyor havaları takınarak, Başkan Erdoğan liderliğindeki AK Parti’lerinde böyle bir tablonun hiç yaşanmadığının altını çiziyorlar. Sevecen bir dilde, Erdoğan liderliğinin tartışılmıyor olmasının payının altını çiziyorlar. Son günlerin öne çıkan örneklerinde ise her ne kadar AKP’den kopmuş iki partinin kurulması gerçeğini yadsımıyor olmanın altını çizdikten sonra, CHP ve İYİ Parti başta, anketlere göre muhalefetin oylarının artmadığının altını çiziyorlar. İkili tartışmaların yapılabildiği sınırlı yayın organındaki tartışmalarda ise ortada tarihi belirlenmiş bir seçim olmadığı gerçeği anımsatılıp en yandaş anketlerin sonuçlarında bile, söz konusu ortamda, seçim yokken çoğunluk seçmenin kararsız grubun içinde kalması gerçeği anımsatıldığında ise AKP’nin yine de en yüksek oyu olduğunu gösteren sonuçlar olduğunu anımsatıyorlar.. HHH Son günlerin gelişmeleri gündemi üzerinden ise damadın belki de anlaşmalı istifasındaki sitem cümlelerinin, özel sitesinden duyurusunun anımsatılması üzerinden sorgulama gelince; söz konusu tablodan da lehte çıkarım yapmayı atlamıyorlar. Hemen AKP’den hiç kopmamış uzman, saygın kişilerin, damadın istifasının saatlerle değil, günlerle kendi yayınlarında sansür edilmesinin ayıplı tablosunu lütfen sessiz kabul edip hem Merkez Bankası hem de istifa etmiş damat yerine yapılan atamalardaki isimlerin uzmanlığı üzerinde duruyorlar.. Tabii ki tarafsız kalması zorunlu olması gereken Merkez Bankası’nın başına, AK Parti’den hiç kopmamış bir ismin atanması gerçeğini es geçip uzmanlığının tartışılmazlığı üzerinde duruyorlar. Atlamadan AKP’den görevden alındıktan sonra da hiç kopmadığının vurgusunu yapıyorlar. Yeni moda ustalıklı destekleme taktiklerinin devamında Merkez Bankası’nın yeni yönetim tablosunda daha doğru kararların verileceği güvencesi geliyor. Arkasından sıra, damadın yerine gelen atamanın sonucunda, ikisi bir arada çok daha sağlıklı, yeni bir siyasal yürüyüş yoluna geçildiği muştusu veriliyor. Başkan Erdoğan’ın yakın günler konuşmalarının içinden yapılan cımbızla seçilmiş alıntılar üzerinden de günün koşullarında sokaktaki vatandaştan uzak kalan Başkan Erdoğan’ın birikimi ve deneyimleri sayesinde, gerek sırasıyla yenilenmekte olan parti kongreleri içindeki titiz kadro yenilenmeleri sayesinde, bu vurgusu yapılan siyasal yolun yürünmesi değişiklikleri programı içinde, toplumun tabanında çok yoğun yaşanan yaşamsal sorunlara önemli olumlu yanıtların verileceğinin tablosunu çiziyorlar. HHH Kestirmeden muhalefet liderleri, özellikle CHP ve İYİ Parti liderliklerinden gelen “Saray, tek adam rejimi olumsuzluklarının..” toplumun algısından silinmesi seferberliğine katkıda bulunma görevlerini yerine getiriyorlar. Sıra, muhalefette oyları geride kalan muhalefet partileri için timsah gözyaşları dökmelerine gelmiş oluyor.. Gerçekten öyle mi? Köprülerin altından çok sular akmamış mı? AKP’de dönen çarkların nasıl işlediğini bırakın çoğunluk vatandaş, kimseler göremezmiş mi? Tek adam rejimine dayalı partide 2002’den günümüze, yapılmış her Meclis seçimi için yüzdesi en yükseğin ötesinde çok yüksek oranlarda milletvekili seçim listesi, başkan eliyle verilmiyormuş gibi. Aslında günümüze gelene kadar ister Meclis, ister parti başkanlıkları, tüm yönetici kadrolarında en kitlesel, dayatmalı değişim AKP’de yaşanmıyormuş gibi? Sanki en çok harcanmışlar listesi, listeleri, demokratik hiçbir uygulamanın yaşanmadığı AKP içinde yaşanmamış gibi.. Elbette çarkların işletilmesi 18 yıllık iktidarları içinde hiç değişmedi. Çoğunluk iktidarının bütün maddi, manevi devlet çarklarının işleyişini elinde tutması sayesinde izlenen yolları duymamış, yüzleşmemiş vatandaşımız var mıdır? Önemsenen, elde tutulması gerekli görülen yukarıdakiler için işleyen saadet zincirleri hiç koparılmadı. Yaşamın her alanına dönük kamu kaynaklarından gereken ölçeklerde pay almaları asla atlanmadı. Gelsin zengin olanaklı yeni yeni görevlendirmeler. İktidar erkine çomak sokanların saptanmaları halinde sadece harcanmaları da değil, cezalandırılma yolları..