Catalog

8 31 EKİM 2020 CUMARTESİ DOLAR AVRO STERLIN FAİZ ekonomi@cumhuriyet.com.tr BORSA EKONOMİ ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 8.3820 8.2 kuruş 9.7950 4.7 kuruş 10.8800 8 kuruş 14.97 0.49 puan 1.1 12 14.6 puan 3417.63 4.24 lira 506.79 2 kuruş Prof. Dr. Korkut Boratav, AKP iktidarının ekonomi ve döviz kuru hedeflerini yorumladı ‘Hayal dünyasındalar’ İktisatçı Prof. Dr. Korkut Boratav, 20212023 dönemini kapsayan Yeni Ekonomi Programı (YEP) hedeflerini değerlendirerek “desteksiz atışları” kimsenin ciddiye almadığını ifade etti. Boratav, şu vurguları yaptı: 4 Bugün ekonomiyi yöneten belge haline gelen YEP’in en kritik noktası büyümedir. Bu hedef tutmazsa bütün sistem çöker. Çünkü genel bütün değişkenler milli gelire oranla verilir. 4 Ortalama dolar kuru hedefi tutmazsa, daha hızlı artarsa dolarlı milli gelir dramatik Korkut Boratav YEP’in 2023’te doları 8.02 TL’de tutma öngörüsünün bugünden çöktüğünü belirten Boratav, “hem büyüyelim hem cari fazla verelim” hedefinin de desteksiz olduğunu belirtti. şekilde düşecek. Hele bir de salarsa şöyle bir şüphe doğuyor: bit fiyatlı TL küçülmesi ile birleSayın bakan “aman iki haneşirse tam dramatik bir tablo olur. li olmasın” diye talimat mı ver4 YEP’e göre bu yıl için ortalamiş? Çünkü tek haneye indirma dolar kuru 6.91 TL ama Cum MUSTAFA menin yolu 9.9’dur. huriyetin 97. yılını kutlarken ol ÇAKIR 4 Sonraki yılların milli gelir du 8.30 TL. Önümüzde 2 ay var. hesaplarına bakarken şöyle bir 6.91’i tutturmak mümkün değil. Do tahminim var: Bakan yüzde 5’i çok larlı milli gelirdeki bütün öngörü de seviyor. Üç tane YEP yapıldı her biçökecek. rinde sonraki iki yıl değişmez şekilTalimat mı var? de yüzde 5 büyüme oldu. 4 Bu sevgi nereden geliyor? İstih4 2023 için ortalama dolar tahmi dam ve milli gelir bağlantılarını heni ise 8.02 TL. Daha bu yılın kurunu saplayan çok sayıda araştırma şu testutturamayan YEP, 2023’te kuru 8.02 piti yapıyor ki ekonomi yüzde 5 büTL’ye nasıl indirecek? Böyle bir hayal yümenin altına inerse işsizlik artar. perest öngörü olsa olsa olağandışı ser 4 Ayrıca Albayrak’ın örtülü bir maye girişleri ile olabilir. tutkusu var: Ekonomi hem büyüsün 4 Uluslararası kurumların ortala hem cari açık yok olsun. masına göre, Türkiye bu yıl 4.7 küçülecek. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Hadi kolay gele! Albayrak Türkiye’ye bunu yakıştıra4 Ayrıca bunu birleştirecek temıyor. Yüzde 0.3 büyüme diyor. mel makro değişkenler nedir? Hiç4 Peki, TÜİK güvenilir mi? 2. çey bir açıklama yok. Sadece boş ifaderekte yüzde 9.9 küçülme hesaplamış ler var. Yerli ve milli üretim artırılacak. Nasıl artırılacak? 4 Türkiye AB ile imzaladığı gümrük anlaşmasından yani ortak gümrük tarifesinden vazgeçerek ithal ikamesine mi dönecek? Doları ucuzlatıyorsun o zaman ihracat nasıl artacak? Bunların yanıtı yok. 4 Bizim YEP’ler adeta şunu diyor: Ali Babacan’ın yaptığı işi yapacağım. 2015’e kadar ekonomiyi yöneten anlayış yüksek sermaye girişleridir. Ucuzlayan dolar, değerlenen TL. Dolar cinsinden milli gelir artıyor ancak cari işlem açığı da artıyor. “Ben bir mucize yapacağım” özlemi içinde Bakan. “Bu değişkenleri gerçekleştireceğim ama cari açığı da yok edeceğim.” 4 2023 hedefi şudur: Dolar ortalama 8 liraya düşmüş, milli gelir yüzde 5 büyüyor, cari işlemler dengesi de yavaş yavaş azalarak artıya dönüyor. Türkiye’nin dolarlı milli geliri de 875 milyar dolara ulaşıyor. Hadi kolay gele. YEP şu anda kadüktür. Zaten kimsenin de umurunda değil. Desteksiz atışlar, Türkiye ekonomisini temsil eden, iş dünyasını temsil eden söylemler, kimsenin ciddiye almadığı ifadeler olarak geçip gidiyor. l ANKARA EYLÜL AYI VERİLERİ Hizmet sektöründe enflasyon hızlandı TÜİK’in “Hizmet Üretici Fiyat Endeksi, Eylül 2020” çalışmasına göre, HÜFE 2020 yılı eylül ayında bir önceki aya göre (aylık) yüzde 0.04, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 19.87, bir önceki yılın aynı ayına göre (yıllık) yüzde 18.44 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 12.60 artış gösterdi. Yıllık oran ağustos ayında yüzde 16.93’tü. Yine yıllık bazda bakıldığında, HÜFE ulaştırma ve depolama hizmetlerinde yüzde 23.96, konaklama ve yiyecekte yüzde 19.27, bilgi ve iletişimde yüzde 6.66, gayrimenkulde yüzde 3.63, mesleki, bilimsel ve teknikte yüzde 12.34, idari ve destekte yüzde 20.10 arttı. l Ekonomi Servisi NESTLE DUYURDU Medikal beslenme ürünleri için tesis Nestle, Bursa Karacabey’de yapacağı medikal beslenme ürünleri fabrikası yatırımının temelini dün attı. Yapılan açıklamada fabrikanın şirketin Karacabey’deki mevcut üretim tesisinin içinde kurulacağı belirtildi. Nestle Türkiye Üst Yöneticisi Ansgar Bornemann yeni fabrikada üretilecek medikal beslenme ürünlerinin ihraç edileceğini söyledi. Açıklamada yer alan bilgiye göre, Ağustos 2021’de faaliyete geçmesi hedeflenen fabrika Türkiye’nin bu tür ilk tesisi olacak. l Ekonomi Servisi Eylülde dış ticaret açığı yüzde 190 arttı, otel doluluğu yüzde 40 düştü Açık uçtu, turizm durdu Türkiye en sağlık parasal dış kaynağı olan ihracat ve turizm, eylül ayında da alarm vermeye devam etti. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) “Dış Ticaret İstatistikleri, Eylül 2020” raporuna göre, ihracat eylül ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4.8 artarak 16 milyar dolar, ithalat yüzde 23 artarak 20.8 milyar dolar oldu. Dış ticaret açığı da yüzde 189.6 artarak 4.8 milyar dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 90.2’den yüzde 76.8’e geriledi. İlk 9 ayda ise bir önceki yılın aynı dönemine göre ihracat yüzde 10.9 azalarak 118.3 milyar dolar, ithalat yüzde 1.5 artarak 156.2 milyar dolar oldu. İlk 9 ayda dış ticaret açığı da yüzde 79.5 artarak 37.9 milyar dolara çıkarken, ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 86.3’ten yüzde 75.8’e geriledi. Umut 2021’e kaldı Turizmle ilgili dün açıklanan bir dizi veri kapsamında, Türkiye Otelciler Birliği’nin (TÜROB) raporuna göre, ülke genelinde otellerin önemli bir bölümü pandemi nedeniyle verdikleri “mola”ya devam ediyor. Açık otellerden sağlanan verilere göre Eylül 2020’de otel dolulukları, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 39.6 azalarak ortalama yüzde 44.9 oldu. İlk 9 ayda ise ortalama doluluk oranı yüzde 47.8 düşüşle yüzde 35.4 oldu. TÜROB Yönetim Kurulu Başkanı Müberra Eresin, “Tüm umut ve beklentimiz pandemiyi geride bırakarak 2021’in ikinci yarısından sonra yeniden ekonominin lokomotif sektörü haline gelebilmek” dedi. Ayrıca, TÜİK’in verilerine göre turizm geliri yılın ikinci çeyreğinde (temmuz, ağustos, eylül) bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 71.2 azalarak 4 milyar dolar oldu. Yine, Kültür ve Turizm Bankanlığı’nın verilerine göre Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçi sayısı eylülde yüzde 59.4 azalarak 2.2 milyon kişiye indi. İlk 9 ayda ise düşüş yüzde 74. l Ekonomi Servisi Candan Çilingiroğlu TAİDER ARAŞTIRDI Aile şirketlerine anayasa uyarısı Bu yıl sekizincisi yapılan “TAİDER Ulusal Aile İşletmeleri Zirvesi”nde konuşan Aile İşletmeleri Derneği Başkanı Candan Çilingiroğlu, yaptıkları araştırmaya göre, geçen yıl 100 milyon TL üzerinde ciro yapan üyelerin oranının yüzde 60 olduğunu açıkladı. Çilingiroğlu şu vurguyu yaptı: “Şirketlerin sürdürülebilirliği, sağlıklı nesil devriyle mümkün. Aile şirketlerinin önceliği nesil devri ve aile anayasasını tamamlamak” dedi. l Ekonomi Servisi Dolar kuru dün 8.3850 liraya kadar çıktı. Dolarda 8 günlük artış yüzde 7.7 Türk Lirası’ndaki erime tam gaz AKTIF BÜYÜKLÜK 6 TRILYONA ÇIKTI Bankacılık sektörünün ilk 9 aylık net kârı geçen yıl aynı döneme göre yaklaşık yüzde 29 artışla 46.3 milyar lira oldu. BDDK’nin eylül ayı verilerine göre, sektörünün toplam kredileri eylül sonunda geçen yıl aynı döneme göre yüzde 40, 2019 sonuna göre ise yüzde 34 artışla 3 trilyon 560 milyar TL olarak gerçekleşti. Sektörün aktif büyüklüğü de 6 trilyon TL’ye ulaştı. l Ekonomi Servisi Türkiye’deki ekonomik, jepolitik ve siyasi sorunlara, dün küresel mali piyasalarda yaşanan risk iştahındaki gerileme de eklenince Türk Lirası’ndaki (TL) erime daha da hızlandı. Dün 1 günlük tatilin ardından güne yükselişle başlayan dolar/ TL Merkez Bankası’nın BİST RepoTers Repo Pazarı’nda gecelik fonlama sağlamayacağını açıklamasının ardından 8.27’ye kadar çekilse de daha sonra hep yukarı yönlü hareket etti. Dolar kuru dün 8.27628.3850 lira arasında hareket etti ve kendine 8.35 liranın üstünde yeni bir zirve seviyesi oluşturdu. Ayrıca TL dolar karşısından Merkez Bankası’nın politika faizini değiştirmediği 22 Ekim’deki toplantıdan bu yana yüzde 7.7 değer kaybetti. Yine dün Avro 9.7922 liraya kadar çıkarken Borsa İstanbul günü yüzde 1.3 düşüşle kapattı. Rezervler arttı Öte yandan Merkez Bankası’nın (TCMB) toplam rezervleri 23 Ekim haftasında yaklaşık 2.9 milyar dolar artışla 88.3 milyar dolara yükseldi. Ancak bu rezerv 6 Mart’ta 106.8 milyar dolar kadar çıkmıştı. Ayrıca net uluslararası rezervler ise 23 Ekim’de 2.8 milyar dolar artışla 21.2 milyar dolar oldu. l Ekonomi Servisi Deprem.. Saat 15.00’e yaklaşıyordu.. Gazetenin merkezi Şişli bölgesinde beklenen yağmur fırtınasının karanlığına boğulmuştuk.. Baykuş gözlü sayılsam da sağanak öncesi oluşan karanlık nedeniyle ışıkları yakmak üzere ayağa kalkmış, yazımın başına dönüşümde ise İzmir’den gelen deprem haberi ile oluşmuş, zifiri karanlık görüntüyle yüz yüze kalmıştım. Büyüklüğü 6.6 olarak verilen, merkezi Seferihisar’da olduğu duyurulan şiddetli bir depremin İzmir’i tozduman karanlığa büründüren sonuçları için paniğe, korkuya kapılmamak olanaksızdı.. Büyük depremlerden günümüze, deprem konusunda çok tanıklık yapmış, deneyimli bir gazeteci olarak donup kalmamam olanaksızdı.. Uzun süre toz dumanın yarattığı karanlığın görüntüsüne, anlamı üzerinde düşünmeye takılıp kalmış olarak beklediğimin ayırımında bile değildim.. Aradan bir saat geçip, yazmakta olduğum yazı silinip başlığım, tek sözcüğe “Deprem” olarak dönüştükten sonra, siz okurlara bir şeyler karalamaya çabalarken, gelen farklı görüntüler hiç de iç açıcı değil. Fay hattı üzerlerinden gelebilen ilk görüntülerde, koca koca yüksek apartmanların çöküş görüntüleri, çevrelerinde çığlıklar içinde canlarını kurtarmaya çalışarak kaçmaya çalışanlar var.. Bölgeden gelen görüntüler içler acısı; boyutlarını, sonuçlarını öngörebilmekten henüz çok uzaklardayız.. İzmir’deki uzun zaman kalkmayan toz duman bulutlarının Bayraklı, Buca ağırlıklı merkezlerden geldiği bilgisi, görüntüleri ile birlikte ulaşıyor. Daha birkaç gün önce, canlı yayın değeri olduğu için İrlanda’dan, Amerika’ya yapılan bir canlı yayında, söyleşide çok daha yüksek şiddetteki bir depremde röportajı yapan gazeteci ile Devlet Başkanı’nın yüz ifadelerinden korkuyu okumuştuk.. Elbette deprem bölgesinde yapılaşmanın ciddiye alınmış olması nedeniyle en küçük bir hasar ve zararın söz konusu olmadığının bilgi notu eşliğinde.. Bilgi dağarcığımın ukalalığı içinde bendeniz toz dumanı görür görmez olası acı sonuçları öngörmeye, düşünmeye çoktan başlamıştım.. Fay hatlarının odağındaki ülkemizde, fay hatlarımızı incelemiş, olası yakın depremlerin hesaplamalarını bilimsel olarak yapabilmiş uzmanlarımızın yıllardır söyleyip durdukları gerçeklerimiz ortada.. Her fırsatta yaptıkları uyarıların ciddiyeti de.. En son seçimler öncesi, oy uğruna inatla çıkarılmasına diretilen imar affına dayalı çıkışları yetmemişti.. Hâlâ önceki deprem sonuçları, yapı stokları üzerinden ülkemiz ölçeğinde çok geçerli, çok çarpıcı veriler üzerinden acil yapılması gerekenlere ilişkin yola çıkılmış değil. HHH Son yerel seçimler sonrası, kendi kendine depremsiz çöken yapılara dayalı alınmış derslerle çıkılmış bir yoldan bile söz edemiyoruz. Kuşkusuz çok genel bilgi olarak ülkemiz çapında elbette hatlara, binaların zayıflığı, bina stokunun yıkılabilirliği üzerinden bilinenlerle, farklı noktalar için farklı rakamlar geçerli olmak üzere, ortalama bir yüzde altmışlar oranında yapı stokunun yenilenmesi gerektiği zorunluluğunun genel bilgisi elimizde. Örneğin seçim bölgeme girdiği için Kocaeli ve Adapazarı bölgelerini gezerken, uzman depremcilerden aldığım verilere göre, merkezlerde ortalama yüzde altmış oranında bir yapı stoku için yıkıp yapmanın ötesinde bir çözüm yok görünüyordu. Örneğin seçim yazısı için en sıradan bir depremde yıkılabilecek bu yapı stoklarından birinin önünde fotoğraf çektirmeye kalkıştığımda, elinde çocuk arabası ile gitmekte olan bir genç kadının görüntüsünü paylaşmamayı seçmiştim. Olur ya bir tanıdığı görür, tanır, haber verir, “çaresizliği, korkusu, karamsarlığı büyür.. ” kaygısına katkıda bulunmak istememiştim. Görmesi, korkması, önlem almak üzere hızla harekete geçmesi gereken iktidar erki ne yazık ki Saray, tek adam rejiminin işleyişine teslim olmuş, bildiğini okumayı sürdürüyordu. Baksanıza bulaş tehdidi, İstanbul için karabasan boyutlara ulaşmış, hâlâ kaybedilmiş belediyeler seçimleri sonuçları hazmedilememiş, belediyeler katılmadan alınamayacak acil önlemler adına bir araya geliş için bile engel üstüne engel çıkarılıyordu. Deprem için daha da vahim bir tablo geçerli. Saray, tek adam rejimi hâlâ “Kanal İstanbul” diye tutturup duruyor. İstanbul Büyükşehir, acil, en sıradan depremde yıkılabilecek yapı stoklarının yenilenmesi yolunda işbirliği için nerede ise yalvarıp yakarıyor.. T.C. İstanbul Bilim Üniversitesi’nden almış olduğum geçici mezuniyet belgemi kaybettim. Hükümsüzüdür. Büşra ÖZEL