Catalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 1124 OCAK 2020 CUMA Uluslararası Şeffaflık Örgütü raporuna göre, Türkiye, yolsuzlukta en kötüye giden üç ülkeden biri Türkiye yolsuzlukta kırmızı alarm veriyor Yolsuzluk araştırmasında 100 üzerinden 39 puan alan Türkiye, 180 ülke arasında 91. sırada yer aldı. Bir yılda 13, son 6 yılda 38 sıra birden geriledi. Hukuk devletine yönelik ihlaller yolsuzluğu patlattı. Türkiye, yolsuzlukta 180 ülke arasında 91. sırada yer aldı. Uluslararası Şeffaf ve Orta Asya ülkeler grubunda 5. sıraya geriledi. 4 Endeksin ilk açıklandığı lık Örgütü’nün açıkladığı 2019 1995’te Türkiye 41 ülke arasın Yolsuzluk Algı Endeksi’nde 100 da 29. sırada yer alıyordu. üzerinden 39 puan alan Türki 4 Kamu İdaresi’nin Güvenilir ye, geçen yıla göre 2 puan kay liğine ve İşleyişine Karşı Suçlar betti ve 13 sıra birden geriledi. başlığındaki maddeler uyarınca 20132019 yılları arasında en verilen kovuşturmaya yer olma çok düşüş yaşayan üç ülkeden dığına yönelik kararların oranı biri olan Türkiye, bu sürede 11 20092018 yılları arasında yüz puan kaybederek 38 sıra geri de 44’ten yüzde 54’e yükseldi. ye düştü. Bu dönemde en çok 4 Ekonomi, Sanayi ve Tica puan kaybeden diğer ülkeler rete İlişkin Suçlar başlığındaki 10 puanla Macaristan, 16 pu suçlar için verilen kovuşturma anla Saint Lucia oldu. ya yer yoktur kararlarının oranı Uluslararası Şeffaflık Örgütü yüzde 29’dan yüzde 47’ye çık Yönetim Kurulu üyesi ve Ulus tı. Kamu Güvenine Karşı Suçlar lararası Şeffaflık Derneği Baş başlığında oran yüzde 23’ten kanı E. Oya Özarslan’ın açıkla yüzde 45’e sıçradı. dığı rapordan diğer satırbaşla 4 Kamu İhale Kanunu’nda rı şöyle: yapılan 200’e yakın değişiklikle 4 Listede en iyi ülkeler kanun, amaçlanan şeffaflık, he 87’şer puanla Yeni Zelanda ve sap verebilirlik, dürüstlük ilke Danimarka oldu. Son iki sırada lerinden uzaklaşmış, genişleti 12 puanla Güney Sudan, 9 pu len istisna kapsamı ile denetim anla Somali yer aldı. ve adil rekabetin sağlanabildi Şeffaflık kalmadı ği kamu alımlarının oranı hızla azaldı. 4 Türkiye, Avrupa Birliği 4 2004’te yüzde 75 olan açık (AB) üyesi 28 ülke ile karşılaş ihale oranı 2019 yılının ilk 6 tırıldığında en son sırada bu ayında yüzde 63’e kadar düş lunuyor. AB ülkelerinin ortala tü. Pazarlık Usu ma puanı 66 olurken, Türkiye lü ve İstisna kap 39 puanla bu alanda AB’nin çok samında yapı gerisinde kaldı. lan ihalelerin 4 36 OECD (Ekonomik Kal toplam oranı kınma ve İşbirliği Örgütü) üye ise 20042019 si ülke arasında sondan ikinci arasında yüzde sırada bulunan Türkiye, G20 ül 10’dan yüzde keleri arasında ise sondan dör 32’ye kadar düncü sırada yer aldı. yükseldi. 4 Türkiye, 2013’te en üst sı l Ekonomi rada bulunduğu Doğu Avrupa Servisi Oya Özarslan ALGIMIZ KÖTÜLEŞİYOR: 91. SIRADAYIZ TÜRKİYE’NİN 1995’TEN 2019’A KADAR YOLSUZLUK ALGI SIRALAMASINDAKİ YERİ 0 29 50 100 91 78 81 75 66 64 53 54 61 56 69 50 150 200 2019 2018 2017 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2005 2000 1995 6 YILDA 11 PUAN GERİLEDİ TÜRKİYE’NİN 1995’TEN 2019’A KADAR YOLSUZLUK ALGI ENDEKSİNDE ALDIĞI PUANLAR 49 50 kuÖrutsUramigslmutüvsetdleümae’rkneamuerdroaagösklöılnraŞarüreteılnim,fkafieabşcllfiiierlleıdkniği 44 45 41 38 42 42 41 40 41 39 35 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 ‘Bizi büyük yoksulluk bekliyor’ Uluslararası Şeffaflık Derneği Başkanı Oya Özarslan’a göre, Türkiye’nin Yolsuzluk Algı Endeksi’ndeki bu hızlı düşüşünün temel nedenleri arasında gücün, otoriter rejimlere benzer bir yoğunluk ile yürütme erkinde ve tek elde toplanması, yargı bağımsızlığı ve hukuk devleti ilkelerine yönelik ihlaller, kamu kurumlarının, özellikle de denetleyici ve düzenleyici kurumların etkisini ve işlevini yitirmesi, Meclis’in denetleme ve hesap sor ma gücünü kaybetmiş olması bulunuyor. Türkiye’nin listede turuncu bölgeden kırmızı bölgeye geçiş yaptığını belirten Özarslan, yolsuzluklar nedeniyle Türkiye’yi büyük bir yoksulluğun beklediğini söyledi. Karnede 1 trilyon borç var Enerji enflasyonu zirveye çıkacak Merkez Bankası’na (TCMB) göre, enerji grubu yıllık enflasyonunun baz etkilerine bağlı olarak ocak ayında belirgin bir şekilde artacak. TCMB’nin geçen hafta politika faizini 75 baz puan düşürdüğü Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısına ilişkin yayımladığı özette, öncü göstergelerin, işsizlik oranlarındaki kısmi iyileşmenin sürdüğü sinyalini vermekle birlikte işgücü piyasasındaki zayıf seyrin devam ettiği belirtildi. TCMB, “Önümüzdeki dönemde net ihracatın büyümeye katkısı gerilerken, dezenflasyon süreci ve finansal koşullardaki iyileşmeyle birlikte ekonomideki toparlanmanın devam edeceği öngörülmektedir” ifadesini kullandı. l Ekonomi Servisi Albayraklar savunma sanayisinden çekildi Albayraklar Holding, savunma sanayisinden çekilme kararı aldığını duyurdu. Albayraklar Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Adnan Albayrak, “Ürünlerimize çok sayıda ülkeden üst üste gelen yüksek siparişlerin (yaklaşık 750 bin adet silah) seri üretimi için ihtiyacımız olan desteğe bir türlü sahip olamadık. Faaliyet gösterdiğimiz diğer sektörlerdeki ticari alacaklarımızı da tahsil edemememiz sonucunda yeni savunma sanayisi projelerimizin ArGe çalışmalarını durdurmak zorunda kaldık. Bu nedenle savunma sanayisi firmamızı üzerindeki ürünlerin patent ve marka haklarıyla satışa çıkartma kararı aldığımızı üzülerek beyan ederim” ifadelerini kullandı. Hükümetten ve AKP’li belediyelerden aldığı kamu ihaleleriyle büyüyen, Yeni Şafak gazetesini de bünyesinde barındıran holding, inşaat, personel taşımacılığı gibi alanlarda faaliyet gösteriyor. OECD: Gençler yeni mesleklerden habersiz Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) yeni raporu, son 20 yılda iş dünyasındaki büyük değişimlerin, genç nüfusun gittikçe daralan kariyer beklentilerinde oldukça az etkili olduğunu ortaya koydu. Doktorluk, öğretmenlik, veterinerlik, yöneticilik, mühendislik ve polislik gibi geleneksel 20’nci yüzyıl meslekleri, sosyal medya ile işyerinde yapay zekâ gibi teknolojilerin gelişiminden önce, tıpkı 20 yıl önceki gibi gençlerin hayallerin de yer almaya devam ediyor. OECD Eğitim Direktörü Andreas Schleicher, “Çoğu gencin hayallerindeki mesleği öğretmenlik, avukatlık veya yöneticilik gibi popüler ve geleneksel mesleklerin oluşturduğu küçük bir listeden seçiyor olması oldukça endişe verici. Anketler, çoğu gencin özellikle dijitalleşme sonucu doğan yeni mesleklerle ilgilenmediğini veya bu mesleklerden haberdar olmadıklarını gösteriyor” dedi. l Ekonomi Servisi Cengiz, British Steel ile ilgileniyor İngiliz basını, satış süreci yılan hikâyesine dönen İngiltere’ye ait çelik şirketi British Steel için Cengiz Holding’in devrede olduğunu iddia etti. OYAK’a bağlı Ataer Holding, firma ile ilgilenmiş daha sonra Çinlilerin British Steel’i satın aldıkları duyurulmuştu. The Guardian’da yer alan habere göre, OYAK’tan sonra Çinli Jingye’ye satıldığı be lirten British Steel’ın satışında pürüzler bulunuyor. The Guardian haberi okurlarına, “Jingye’nin teklifi başarısız olursa Cengiz British Steel’i satın almak için beklemede” başlığı ile duyurdu. Kuruluşu 150 yıl öncesine dayanan British Steel, yıllık 4.5 milyon ton ham çelik üretim kapasitesine sahip. l Ekonomi Servisi Bakan Albayrak, Türkiye’nin borç karnesinin çok sağlam olduğunu savunurken IIF’ye göre, Eylül 2019 itibarıyla Türkiye’de toplam borç 1 trilyon 58 milyar dolar seviyesinde. Hazine ve Maliye Bakanı milyar dolara yükseldi. Berat Albayrak, Davos’ta Türkiye’nin dış borcunun katıldığı oturumda, Tür milli gelire oranı da 2011’de kiye Cumhuriyet Merkez yüzde 36.7 iken, haziran Bankası’nın (TCMB) tek so 2019’da yüzde 60.9 ile re rumluluğunun fiyat istikrarı kor kırdı. 2012’de yüzde 43 olmadığını, finansal istikra milyar dolar olan özel sektö rını da gözetmesi gerektiğini rün brüt dış borç stoku, mart kaydetti. Albayrak, “TCMB 2019’da 323.7 milyar dolarla en az ABD Merkez Bankası zirveye çıktıktan sonra, kriz (Fed) kadar bağımsız” dedi. le 283.3 milyar dolara geri Albayrak, Türkiye’nin borç ledi. karnesinin çok sağlam olduğunu savunarak “Borç oranı Üç ülkeden biri görece yüksek olan özel sek Uluslararası Finans Ens törün dahi benzerlerine gö titüsü (IIF) verilerine gö re durumu iyi. Özel sektö re, Eylül 2019 itibarıyla rün borcunun bir bölümü ih Türkiye’de kamu, özel ve ha racatçıların karşılıklı kre ne halkı dahil toplam borç 1 dilerinden kaynaklanıyor. trilyon 58 milyar dolar sevi Türkiye’nin yerel krizlerin yesinde. Toplam borcun mil üstesinden gelme konu li gelire oranı yüzde 144 sunda güçlü bir karne ile yüksek düzeyde. Dün si var” dedi. ya Bankası’na göre ise Oysa 2002’de 129.6 gelişmekte olan ülke milyar dolar olan ler arasında son 10 yılda Türkiye’nin brüt özel sektör borç yükü dış borç stoku, nün en hızlı arttığı Eylül 2019 üç ülkeden biri itibarıy Türkiye. l Eko la 433.9 nomi Servisi Berat Albayrak Turkey yerine Türkiye Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı İsmail Gülle, “İhracat elçileri olarak sattığımız her üründe uluslararası arenalarda kullandığımız ‘Turkey’ yerine bundan sonra ‘Türkiye’yi kullanacağız” dedi. Türkiye’nin ismini pek çok etkinlikte dünyaya tanıttıklarını anlatan Gülle, “Artık spor, kültür, sanayi ve ticaretteki her türlü başarımızı Türkiye ismi adı altında taçlandıracağız. Bugüne kadar bununla ilgili kullanım esaslarını içeren genelge vardı. Bu çerçevede onun değiştirilmesi gerek yurtiçinde gerek yurtdışındaki bütün etkinliklerde bu logo üzerinden olacak, bununla ilgili bir sürece de ihtiyacımız olacak; onu da yıl sonuna kadar tamamlayacağız” diye konuştu. l Ekonomi Servisi Davos 2020: Küresel bir bakış SARS virüsünü hatırlarsınız; bulaştığı her 10 kişiden 1’ini öldürmüştü. SARS salgını sırasında 8 bin insan hastalanmış ve en az 774 ölüm yaşanmıştı. Ortadoğu’da görülen MERS (Middle East Respiratory Syndrome, Ortadoğu Solunum Sendromu) salgınında ise her 10 kişiden 4’ü ölmüştü. Şimdi dünya yeni bir virüs tehdidi altında. 2019nCoV isimli virüs, bilinen adıyla Corona virüsü. SARS virüsünün yakın bir kuzeni. SARS virüsü kadar ölümcül mü, henüz bilemiyoruz. Çin’de başladı. 2 kent, Wuhan ve Huanggang şehirleri karantina altına alındı. Kentlerdeki otobüs ve tren seferleri durduruldu. Yaşayanların dış dünya ile bağlantıları kesildi. Birçok ülke alarm halinde. Ama yayılıyor. ABD’de ve Singapur’da görüldü. Bu tür salgınlar içinde bulunduğumuz küresel dünyanın bir sonucu. Ne kadar ilerleyecek göreceğiz... Günümüzde karşı karşıya olduğumuz 2 önemli küresel tehdit daha var: 1 Artık kontrol dışına çıkmış, sürekli artan bir eşitsizlik; 2 Etkilerini her geçen gün daha da fazla hissettiğimiz iklim değişikliği. Bu yıl Davos 2020 zirvesinin ana teması “Uyumlu ve sürdürülebilir bir dünyanın tarafları”. 117 ülkeden 3 bini aşkın siyasetçi, akademisyen, sivil toplumcu, iş insanı oturumlarda bir araya geldiler; 3 gün boyunca sorunları tartışarak, çözüm önerileri üzerinde konuşuyorlar. Beyhude, göstermelik çabalardan biri daha... Bunlar çözülemeyecek sorunlar mı? Hayır, istenirse tabii ki çözülür. Gelir eşitsizliği, zenginyoksul arasındaki uçurumun azaltılması yolunda adımlar atılabilir. Keza küresel ısınmanın kontrol altına alınmasının da yol haritası belli. Asıl soru şu: İsteniyor mu? İstenmiyor mu? Hayır, istenmiyor... Gücü, iktidarı elinde tutanlar istemiyorlar. Hükümetler, siyasi liderler, bu iki sorunu öncelikleri arasına almıyorlar. Çünkü hem eli taşın altına sokmanın bedeli büyük, arı yuvasına çomak sokmaya benziyor, hem de bundan besleniyorlar. Finans kaynakları ile iç içe geçen ilişkiler yumağı, silah satışlarından ticaret savaşlarına, bölgesel savaş ve çatışmaların körüklenmesine kadar yayılıyor. 2019 yılında sadece Almanya’dan üçüncü dünya ülkelerine yapılan silah ihracatında elde edilen kâr 3.5 milyar Avro ve bunun 817 milyon tutarındaki dörtte birlik kısmını yalnız savaş araçları oluşturuyor. Silah satışları durdurulmuyor çünkü silah sanayii için ölüm, kazançlı bir alışverişin vazgeçilmez parçası. İşin kötüsü hükümetler bu eşitsizliği daha da körüklüyorlar.. Eğitim, ulaşım ve sağlık gibi kamu hizmetlerine ayrılan fonlar giderek azaltılırken “adil olmayan vergi sistemi” gözetiliyor. Kazancın vergilendirilmesi yerine özel tüketim vergileri ile vatandaşın cebine göz dikiliyor. 2019 itibarıyla, dünyadaki en zengin 26 kişinin toplam varlığı, dünyadaki 3.8 milyar insanın toplam varlığına eşdeğer hale geldi Bir başka boyut: Bir araştırmaya göre, S&P 500 şirketleri artık yeni fabrikalara, işkollarına veya diğer önemli sermaye harcamalarına yatırım yapmak yerine rutin olarak hisselerini geri almak için kârlarını veya borç para kullanıyorlar. Son on yılda, hisse başına rapor edilen kazançları (ve dolayısıyla hisse senedi fiyatını) artırmak için bu yönteme yaklaşık 5 trilyon dolar harcanmış. Hak verilmez, alınır... Ama nasıl? Hal böyle olduğu için, insanlar dünyanın her yerinde meydanlarda eylemde. Santiago’dan Paris’e, Hong Kong’dan Beyrut’a.... Mücadele edilmeden bir hak elde etmek mümkün değil. Kimileri metro ücretlerine yapılan yüzde 4’lük zam için, kimi demokratik haklar için... Ama bu da yetmez, yetmiyor. Çünkü kazanmak için “hem haklı hem de güçlü olmak” gerekiyor. Güçlü olmanın yolu ise örgütlülük. İşte asıl sorun burada başlıyor. Eskiden bir sınıf mücadelesi vardı: Sermaye sınıfı ve işçi sınıfı. Artık gelinen nokta çok daha farklı. Zemin çok daha kaygan, algı yönetimi çok daha hızlı. Tabii yıldırma, tehdit ve baskı da.. Sınıf yok ortada. Çin’de bir şirkette çalışanların, şirket yıllık hedeflerine erişemediği için ceza olarak “ben suçluyum” dedirterek emekletilmesinin görüntüleri sosyal medyada... Utanç verici.. Ama içinde bulunduğumuz dijital çağ farklı mücadele yöntemlerini, farklı örgütlenme modellerini de sunuyor. Bunu unutmayalım... KISA... KISA... l Gübretaş, Nbulkgas’ı Pasco Investment’e sattı: Gübre Fabrikaları (Gübretaş) bağlı ortaklığı Nbulkgas Deniz İşletmeciliği hisselerinin satışı için düzenlediği ihalede, Pasco Investment Holding’in sunduğu 75.12 milyon dolarlık teklifin uygun bulunduğunu duyurdu. Gübretaş ayrıca, maden yatırımları gerçekleştirmek amacıyla Gübretaş Maden Yatırımları AŞ unvanlı bir şirket kuracağını duyurdu. l MTV ödemesi için son 8 gün: Bu yıla ilişkin motorlu taşıtlar vergisinin (MTV) birinci taksit ödemesi için tanınan süre 31 Ocak Cuma günü dolacak. Bu yıl ocak ve temmuz olmak üzere iki taksitte ödeme yapılacak. l Emekli maaş farkı ödemeleri başladı: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, 2 milyon 274 bin 975 kişiye, toplam 500 milyon 288 bin 542 lira 74 kuruş tutarında maaş farkı yatırılacağını duyurdu. 4A (SSK) emeklilerinin maaşları 26 Ocak’a kadar, 4B (BağKur) emeklilerinin aylıkları ise 2528 Ocak arasında ödenecek.