Catalog

10 2 OCAK 2020 PERŞEMBE ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ EKONOMI Artık reform zamanı2020’de yatırımların başlaması için yatırımcı güvenini kazanmak şart Ergün Atalay’a günün anısına Zonguldak Kömürspor atkısı takdim edildi. Atalay, “Zonguldak Kömürspor’un kıymetini bilin” dedi. Türkiye’nin, 2019 geride kalırken belirsizliklerin arttığı, ekonomideki zorlukların devam edeceği 2020’de ciddi ev ödevlerini yerine getirmesi gerekecek. İş dünyasının ana beklentisi ise başta hukuk olmak üzere yapısal reformların yerine getirilmesi. n Uluslararası Yatırımcılar Derneği Başkanı Ayşem Sargın, dünya ticaretinde süregelen belirsizlikler ve değişen dengelerin 2020’de dünya ve Türkiye ekonomisi için belirleyici olacağını söyleyerek, “Her gün değişen küresel yatırım ortamında rekabetçi kalabilmek ve ekonomimizi yarının dünyasına hazırlayacak yatırımları çekebilmek için ekonomik reform odağımızı 2020’de de sürdürmemiz son derece önemli” dedi. n Türkiye Genç İş İnsanları Genel Başkanı Anıl Alirıza Şohoğlu, Türkiye’nin çok zor bir yılı geride bıraktığını ifade etti. Şohoğlu, “2019’un üçüncü çeyreğinden ülkemiz yüzde 0.9 büyümüştür. Ancak ne ya İş dünyasına göre, 2020’de 2019’a kıyasla başta hukuk olmak üzere yapısal reformlar yerine getirilirse nispeten daha olumlu bir yıl yaşanabilir. zık ki son dönemde ekonomimizin darboğaza girmesine neden olan sorunlarımızın devam ettiğinin de altının çizilmesi gerekiyor. 2020’de, 2019’a göre başta hukuk olmak üzere yapısal reformları yerine getirirsek nispeten daha olumlu bir yıl yaşayabiliriz” diye konuştu. Güven şart n İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, 2020’de Türkiye’nin kaliteli ve nitelikli yatırımlarla donatılarak, sürdürülebilir bir büyüme patikasına girmesinin hedeflenmesi gerektiğini aktardı. Bunun olabilmesi için öncelikle yatırımcı güveni ve yatırımcı güven iştahının tekrar oluşturulması gerektiğini vurgulayan Bahçıvan, bu motivasyonun doğru teşviklerle donatıldığı takdirde, 2020’nin Türkiye’nin tekrar bir yatırım dönemine ulaşması açısından önemli bir fırsat yılı olacağını ifade etti. Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği Başkanı Alper Kanca, 2019’un dünya otomotiv sektörü açısından pek iç açıcı bir yıl olmadığını söyledi. Kanca, “Sektör olarak orta ve uzun dönem için eksiklerimizi ve kısa dönemde bu eksiklikleri gidermek için çalışmamız gerektiğinin farkındayız. Yeni teknolojilerin geliştirilmesinde tedarik sanayi firmalarının mali gücü çok sınırlı ve bu problemin çözümünde uzun dönemli, düşük faizli kredilerin sektörün önünü açacağını ve teknoloji yatırımları için fırsat yaratacağını düşünüyoruz” diye konuştu. n Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Burkay, seçim gündeminden 4 yıl uzak yeni bir fırsat dönemi olduğunu belirterek, “Bu değerli zamanı yapısal reformları hızla hayata geçirmek değişen koşullara uyum yeteneğini artırmak, milli ekonomiyi güçlendirmek ve özel sektör olarak da firmaların finansal yapılarını daha rekabetçi hale getirmek için en iyi şekilde yönetmeliyiz. Yatırım ortamını iyileştirici tedbirlerin bir an evvel gerçekleştirilmesi, ekonominin büyümesi için büyük önem taşıyor” dedi. n Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Genel Başkanı Bendevi Palandöken, “Zincir marketlerin ve AVM’lerin yarattığı haksız rekabet, ticari akaryakıt verilmesi, sıfır faizli kredi destekleri, etkin bir sicil düzenlemesi, borçlar için yapılanma, elektrik, su, doğalgaz ve internette esnafa özel indirimler gibi konuların ilk önce çözülmesi gerekiyor” diye konuştu. l Ekonomi Servisi Tarımda yanlışınfaturası ağır Son bir yılda tarımsal üretim girdileri yüzde 35 120, gıda fiyatları yüzde 39 zamlandı. Aynı tarım politikaları devam ettikçe sorunlar sürecek. Geçen yılı artan maliyetler, düşen üretim, üretim açığının ithalatla kapatılması ve fahiş gıda zamlarıyla geçi ren tarım sektörü, 2020’ye de sorun larla girdi. Sektör temsilcilerine göre, GAMZE BAL aynı tarım politikaları sürdükçe hem üretimden vazgeçen çiftçiler artacak hem yurttaş yeni zamlara maruz kalacak. TMMOB Ziraat Mühendisler Odası (ZMO) Başkanı Özden Güngör’ün özetlediği 2019 tarım karnesine ilişkin sonuçlar şöyle: n MALİYETLER VURDU: Tarımsal üretim için gerekli gir di maliyetleri 2019’da yüzde 35120 arttı. Son bir yılda süt ye mi yüzde 35 zamlandı. Çiftçi 2018’de canlı danasının 1 kilo ortalama satış fiyatı ile 13.2 kilo besi yemi alırken 2019’da 1011 kilo alabildi. Elektrik yüzde 100, zirai ilaç yüzde 70120 aralığın da zamlandı. n BORÇ KATLANDI: Tarımdaki toplam nakdi krediler 2019 Ocak’ta 102.7 milyar TL iken ka sımda 108.3 milyar TL’ye çıktı. Batık kredi miktarı da ocakkasım aralığında 3.9 milyar TL’den 5.1 milyar TL’ye yükseldi. n ÇİFTÇİ ÜRETİMDEN KOPTU: 2002’de Çiftçi Kayıt Sistemi’ne üye 2.8 milyon çiftçi varken, bu sayı 2019’da 2.1 milyona düştü. Yani son 17 yılda 700 bin kişi üretimden vazgeçti. Son 17 yılda 26.5 milyon hektar olan tarım arazileri 23 milyon hektara indi. n YURTTAŞA ZAM YAĞMURU: Gıda fiyatları 2019’un ilk 11 aylık döneminde yüzde 36.3, son bir yıllık dönemde ise yüzde 39 arttı. Ancak fahiş zamların yaşandığı kuru soğan, patates, biber gibi bazı ürünlerin fiyatları, dönemsel olarak yüzde 100’ü aştı. Yıl genelinde sebze fiyatları, et fiyatlarıyla yarıştı. Türkiye hububatta da Rusya’ya bağımlı oldu EMRE DEVECI Türkiye, enerjinin ardından tarım ürünlerinde de giderek Rusya’ya bağımlı hale geliyor. 2019’un ocakkasım döneminde toplamda 3 milyar 43 milyon dolarlık hububat (buğday, pirinç, arpa, mısır ve diğer hububat ürünleri) ithal eden Türkiye, bunun yüzde 48’ine denk gelen 1 milyar 480 milyon dolarlık kısmını Rusya’dan ithal etti. Son iki yılda Türkiye’nin toplam hu bubat ithalatı yüzde 93 artarken, Rusya’dan hububat ithalatı yüzde 132 arttı. 2018 yılının tamamında Rusya’dan 1 milyar 56 milyon dolarlık buğday ithal eden Türkiye, 2019 yılının 11 ayında rakamı 1 milyar 383 milyon dolara yükseltti. Tarım ve hayvancılıkta giderek dışa bağımlı hale gelen Türkiye, 2019’un ilk 11 ayında bu alanda 8 milyar 558 milyon dolarlık ithalat yaparken, 10 yıl önceye göre artış yüzde 120 oldu. Doğalgaz ve petrolde Moskova’ya bağımlı olan ve bu yıl S400 füze savunma sistemi alımıyla askeri alanda da ithalata başlayan Ankara, giderek artan miktarda tarımsal ürünü de bu ülkeden alıyor. 2019’un 11 ayında Türkiye’nin Rusya’ya ihracatı 3.4 milyar dolar olurken, Rusya’dan yapılan ithalat ise 20.3 milyar dolar, Türkiye’nin Rusya’ya verdiği dış ticaret açığı ise 16.8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Sebze fiyatları yine artacak Tarım sektöründe 2019’da yaşa nan önemli gelişmelerin den biri, artan üre tim maliyetleri ni karşılayama yan çiftçinin, yıllardır ekti ği üründen vazgeçip da ha az mali Ömer Fethi Gürer yet gerek tiren ürün desenlerine yönelmesiydi. Ancak Türkiye tarımının yapısal sorunlarından olan plansız üretim, kazancı eriyen ve girdilerden tasarruf yapmaya çalışan çiftçiyi daha da zora sokuyor: Üreticinin o yıl kazanç sağlayacağını düşündüğü üründe arz fazlası yaşanıyor, söz konusu ürün, maliyetine bile satılamıyor. Bu soruna dikkat çeken CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “Ürün deseni değişirse 2020’de de sebze fiyatları oynar. Örneğin patates üretiminde artış oldu. Ancak, 90 kuruşa mal olan patates şu an depoda 60 kuruşa alıcı bulamıyor. 3 ay daha satılmazsa çürüyecekler ve ekim daralacak. Fiyatlar yine fırlayacak” dedi. Oto dışı sigortalar büyüyecek Türkiye Sigorta Birliği (TSB) Başkanı Atilla Benli, ekonomideki büyümenin yeni yılda sektörlerini olumlu etkileyeceğini belirtti. Sigorta sektörünün son 10 yılda ortalama yüzde 7.5 reel büyüme yakaladığını hatırlatan Benli, 2020’de bunun aşılacağını vurguladı. Yeni yılda özellikle oto dışı sigortalara yoğunlaşmak istediklerini kaydeden Benli şöyle devam etti: “Yangın ve doğal afet, genel zararlar ve genel sorum luluk branşlarında ilerleme sağlanabilir. Tamamlayıcı sağlık sigortasının yaygınlığı artacak. Alacak ve kefalet sigortası gibi ürünlerde de hareketlenme başlayacak. Siber sigortalar her geçen gün önemini artırıyor. Kredilerdeki artışla hayat sigortası gelişimini sürdürecektir.” Benli, ayrıca gençlerin bireysel emeklilik sistemine (BES) ilgisini artırmak için pozitif adımlar beklediklerini belirtti. TSB’nin ilk 11 aylık verileri ne göre, toplam prim üretimi yüzde 25.4 artarak 60.5 milyar liraya çıktı. Artış hayatdışı branşlarda yüzde 20.8, hayatta yüzde 56.2 oldu. 20 Aralık itibarıyla Gönüllü BES’te ise katılımcı sayısı 6 milyon 859 bin 208 kişi, fon tutarı 100 milyar lira oldu. Bu alanda devlet katkısı 16.8 milyar lira. Otomatik BES’te de çalışan sayısı 5 milyon 370 bin 782 kişi, fon tutarı 8.1 milyar lira oldu. l Ekonomi Servisi Atilla Benli ‘oHlmerakkeszoarduanledtali’ Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Kozlu Müessese Müdürlüğü’ne bağlı maden ocağında yerin 560 metre altına inerek işçilerle buluşan Türkİş Genel Başkanı Ergün Atalay, 2019 yılının son saatlerini madencilerle geçirdi. Atalay, maden işçisinin önemine dikkat çekerek “Benim için maden işçisinin daha çok önemi var. Çünkü çalışma koşulları çok zor. Evden helalleşip çıkıyor” dedi. Bu bölgede 5 binin üzerinde kömür için can veren kardeşlerinin olduğuna dikkat çeken Atalay, “Biz de onların temsil cileriyiz. Ben gücüm yettiği kadar bu bölgeyi, sıkıntısını, ülke gündemine taşımaya gayret sarf ediyorum. Bu akşam da onlardan bir tanesiydi. Bu akşam özellikle burada olmak istedim. Bu ülkede her işkolu zor. Patron, siyasetçi, sendikacı olacak. Ama herkes adaletli olmak, paylaşmak mecburiyetinde. Onun için birbirimize ihtiyacımız var. Bu bölgenin madene, madene Zonguldak’ın, ülkenin de Zonguldak’a ihtiyacı var. İnşallah 2020 ülkemiz için, çalışanlar için güzel bir yıl olur” diye konuştu. l İHA 35 emekçi yeni yıla işsiz girdi Ankara’daki hastane işçileri yeni yıla işsiz girdi. İbni Sina Hastanesi ve Cebeci Hastanesi yemekhanelerinde çalışan 4’ü Dev Turizmİş işyeri Temsilcisi ve üyesi 35 işçi işten çıkarıldı. Yaklaşık 230 işçinin çalıştığı iki hastanede, arasında işyeri temsilcilerinin de bulunduğu 35 işçinin, sözleşmeleri yenilenmedi. DİSK’e bağlı DevTurizmİş Sendikası Ankara Şube Başkanı Aziz Işık, henüz işten çıkarmayla ilgili kendilerine bir gerekçe gösterilmediğini söyledi. Üyelerinin yeni yıla işsiz girmesini kabul etmeyeceklerini ifade eden Işık, dün 12.30’da hastane önünde basın açıklaması yaptı. İbni Sina’da işten çıkarılan sendika işyeri temsilcisi Ergin Kaya, sözleşmelerinin yenilenmemesi konusunda kendilerine herhangi bir gerekçe gösterilmediği söyledi. Ancak toplusözleşmede kazanılan sosyal haklarını uzun süredir talep ettiklerini ama şirketin kabul etmediğini anlatan Kaya, hastane yönetiminin ise dava açmaları durumunda haklarını verebileceğini söylediğini aktardı. İşten çıkarılan arkadaşları arasında evli bir çift olduğunu ve kadın işçinin süt iznindeyken işsiz bırakıldığını belirten Kaya, “Bu kışın ortasında işsiz bırakıldık. Hakkımızı aramayı sürdüreceğiz” dedi. Dsigeorirtiaşçyaisiksaarhşıte DERİTEKS İzmir Şubesi tekstil işkolundaki fason şirketlerin sahte sigorta uygulamasına karşı kampanya başlattı. İşçiler, kampanyayı duyurmak amacıyla SGK önünde yaptı. DERİTEKS’te örgütlü olan Akar Tekstil işçileri, yılın son gününde organize sanayii bölgesinde yürüyüş yaptı. Sahte sigorta ile geleceklerinin ve emekliliklerinin gasb edilmesine karşı çıkan işçiler yeni yılı mücadele vurgusu ile karşıladı. Organize sanayide bulunan 600’e yakın fabrikadaki işçilere de seslenen Akar Tekstil işçileri, sık sık “Emeklilik hakkımız gasp edilemez”, “Sahte sigortaya hayır” ve “İnsan ca bir yaşam istiyoruz” sloganları attı. İşçiler yürüyüş sırasında geçtikleri fabrikalardaki işçileri, de sendikaya üye olmaya, birlik olmaya çağırdı. Yürüyüş, Çiğli OSB’de yer alan SGK önüne kadar sürdü. DERİTEKS İzmir Şube Başkanı Makum Alagöz, “İşverenler çalıştırdıkları işçilerin sigorta primlerini kuruma bildiriyor ama karşılıklarını ödemeyerek SGK’ye borçlanıyor. İşçilerin edevlet sisteminden ödenmiş olarak gördükleri sigorta primleri SGK tarafından alacak olarak kayıtlara geçiriliyor. Bu veresiye sistem, işverenlerin suiistimaline açık durumda” dedi. 2020’yi direniş alanlarda karşıladılar DİSK’e bağlı Nakliyatİş Sendikası, yeni yıla pek çok alanda direnişle girdi. Sendikadan yapılan açıklamada, “TÜVTÜRK, Real, Uyum/Makro, Uzel Makine işçileri yeni yıla direniş alanlarında giriyor” denildi. Sendikaya üye olduğu için işten atılan, Muğla Tüvtürk işçileri 502 gündür, Şanlıurfa Polçak Tüvtürk işçileri 404 gündür, Kütahya Tüvtürk işçileri 86 gündür, Kastamonu, Karabük Reysaş Tüvtürk işçileri 36 gündür kararlı bir biçimde direniyor. Ayrıca Real, Uyum/Makro, Uzel Makine işçileri de direnerek yeni yıla girdi. Hakİş’ten belediye çalışanına destek Hakİş Genel Başkanı Mahmut Arslan, Silopi Belediyesi önünde çıkarılan sendika üyeleri ile basın açıklaması yaptı. Aslan, Antlaya’da grevde olan işçilerin yanı sıra Silopi Belediyesi’nde yaşanan işten çıkarmaların herkesi derinden üzdüğünü söyledi. Aslan, “İşten çıkarılan arkadaşlarımızın hiçbiri hukuki soruşturma geçirmemiş, haklarında iş yapmama, işe gelmeme gibi herhangi bir rapor hazırlanmamış. Sağa sola sürgün edilerek sendikalarımızdan istifa etmeleri konusunda tehdit görmüş” iddiasında bulundu.