Catalog

8 20 TEMMUZ 2019 CUMARTESİ Herkese Bilim Teknoloji Dergisi’nin katkılarıyla hazırlanmıştır. TASARIM: İLKNUR FİLİZ BİLİM TEKNİK EN İYİ 10 OTEL BULMA SİTESİ 1) Booking.com 2) Kayak.com 3) Hotels.com 4) Trivago.com 5) TripAdvisor.com 6) Agoda.com 7) HotelsCombined.com 8) OtelCenneti.com 9) Tatil.com 10) TatilSepeti.com Kaynak: Çeşitli En çok talep gören bilim becerileri hangileri? Kişinin teknik becerilerini sosyal becerileriyle bir araya getirmesi o kişiyi daha çok aranan bir çalışan haline getiriyor. LinkedIn’e göre işverenlerin 2019 yılında çalışanlarda en çok talep ettiği sosyal nitelikler: yaratıcılık, ikna yeteneği, işbirliği, uyum sağlama ve zaman yönetimi. En çok talep edilen teknik beceriler ise bulut bilişim, yapay zekâ, analitik akıl yürütme, insan yönetimi (liderlik) ve UX (kullanıcı deneyimi) dizaynı olmuştu. Peki ama bilim ve teknoloji şirketlerinin işe alımda uygun çalışan bulmakta en zorlandıkları beceriler hangileri? New Scientist bu sorunun cevabını merak etti ve insan kaynakları şirketi SRG ile bir likte bir araştırma yaptı. Araştırmaya göre kimya becerisi, bulunması en zor olan yetenekler listesinin başında. Ardından biyoloji bilimleri (yüzde 19), mühendislik (yüzde 16), veri analizi (yüzde 11), kalite kontrol (yüzde 10), biyobilişim (yüzde 9) ve yaşam bilimleri (yüzde 9) sıralandı. SRG’nin direktörü Richard Acton, “Daha karmaşık ilaçlara, yardımcı teşhislere, hücre ve gen tedavisine olan talep artıyor, bu yüzden bu alanlarda çalışan insanlar daha fazla seçeneğe sahip olacak ve önemli maaşlar talep edebilecekler” diyor ve ekliyor, “Yüksek kaliteli proje yönetimi becerileri ve prezentabl olmak da kilit kariyer unsurları.” 2500 yıl önce uyuşturucu varmış Doğu Asya’da 3500 yıl önce bile kenevir ekiliyordu. Kenevirin tohumlarından yağ çıkarılıyor, liflerinden ise ip veya kumaş üretiliyordu. Fakat bu bitkinin uyuşturucu etkisinin ne zaman keşfedildiği bugüne dek belirsizdi. Bu konuyla ilgili birkaç bilgiyi, eski Yunan tarihçisi Herodot verir. “Herodot Tarihi” adlı eserinde İskitlerin ısıtılmış kenevirin buharıyla kendilerinden geçtiklerinden söz eder tarihçi. Uyuşturucu etkiden, kurutulmuş kenevir yapraklarında, çiçeklerinde ve saplarında bulunan tetrahidrokannabinol (THC) sorumlu. Daha eskilerde kültüre alınan kenevir türleri ve yabani türlerinin birçoğunda THC oranı düşükken, özel olarak haşhaş veya marihuana üretimi için yetiştirilen türlerde THC oranı yıldan yıla artıyor. THC oranı artıyor THC içeriğinin 2500 yıl ön ce de önemli olduğu, Çin’deki Pamir Dağları’nın doğusunda bulunan 10 ahşap tütsü kabının incelenmesiyle ortaya çıktı. Çinli ve Alman bilim insanları bu kapların ne işte kullanıldığını öğrenmek için incelediklerinde, içlerinde kimyasal izleri tam da kenevirle örtüşen sürpriz bileşimler tespit ettiler. Hatta insanların o tarihlerde bile yüksek THC içerikli kenevir türlerini yaktıkları anlaşıldı. Fakat insanların bu türleri kendilerinin mi yetiştirdiği yoksa bilinçli olarak mı topladıkları, ayrıca dumanı ne şekilde içlerine çektikleri henüz bilinmiyor. İpek yolu etkisi Tütsü kapları Jirzankal’daki mezarlara ait. “Eski İpek Yolu’nun takas rotası bir arabanın tekerlek parmakları gibi görev görmüş ve Orta Asya’yı o zamanki dünyanın merkezine taşımış” diyor araştırmacılar. Araş BAŞSAĞLIĞI Türk Gençliğine Hizmet Vakfı 2. Başkanı ŞABAN ALİ YAŞAROĞLU’NU kaybetmenin derin üzüntüsü içerisindeyim. tırma, kenevir içimi ve yüksek etki maddesine sahip kenevir türlerinin bu rota üzerinde yayılan kültürel geleneklere dahil olduğunu gösteriyor. Tahminlere göre Jirzankal insanları keneviri, ölülerini anmak için daire biçimindeki taş dizileri içinde yakıyorlardı. Kenevir günümüzde uyuşturucu olarak veya tıbbi amaçlı olarak kullanılıyor. Tanrıdan kendisine rahmet, değerli ailesine ve sevenlerine sabırlar dilerim. PRF. DR. GÜNGÖR ŞATIROĞLU The origins of cannabis smoking: Chemical residue evidence from the first millennium BC in the Pamirs, Science Advances, 12.06.2019. Tau proteini kadında daha hızlı yayılıyor Araştırmacılar, kadınların Alzheimer hastalığına yakalanma riskinin erkeklere göre daha fazla olmasının nedeni olarak genetik, anatomik ve hatta sosyal faktörleri gösteriyor. Suçlu: Tau proteini. Bu protein, kadın beyninde daha hızlı yayılıyor ve rafından gerçekleştirilen önemli bir çalışma Uluslararası Alzheimer Birliği yaşlı insanların genellikle beyninin belirli bölgelerinde az miktarda tau proteinin ol pideh Shokouhi, yayılma modelini yeniden inşa etmeye çalıştıklarını ifade ede diğer faktörlerle birlikte has Konferansı’nda açıklandı. duğu anlaşıldı. rek, “Bir suç mahallini yeni talığın gelişimine etki ediyor Bu çalışmada pozitron emis Verilerle beynin hangi böl den oluşturmak gibi bir şey” Yeni araştırma, kadınların yon tomografisi adı verilen gelerinin tau ile ilgili ben dedi. neden Alzheimer’a yakalan bir tarama yöntemi kullanıl zer sinyaller verdiğini göste Konferansta sunulan ve ma olasılıklarının daha yük dı. Bu, tau adı verilen protei ren haritalar oluşturan ekip, henüz hakem tarafından sek olduğunu ortaya koy nin kümelenmesinin gözlen bu haritaların kadınlarda ve gözden geçirilmeyen diğer du. Ve bu işin bir de suçlu mesine olanak tanıyan bir erkeklerde farklı göründü araştırmalar da demans ris su var: Tau proteini. Bu pro sistem. Çalışmada bilişsel ğünü, tau’nun kadın beyni kini etkileyen faktörlerin tein, kadın beyninde erkek sorunu bulunmayan 123 er ne daha hızlı yayılabileceği kadınlarla erkekler arasın lerden daha hızlı yayılıp di kek ve 178 kadın ile bilişsel ni savunuyor. da farklı olabileceği fikrine ğer faktörlerle birlikte Alz probleme sahip 101 erkek ve Araştırmayı sunan Dr. Se ağırlık veriyor. heimer gelişimine etki edi 60 kadın incelendi. Bi Miami yor. Araştırmacılar, kadın lişsel olarak Üniversitesi’nde ların Alzheimer hastalığına normal yapılan yakalanma riskinin erkekle olan araştırma re göre daha fazla olmasının larda, bir nedeni olarak genetik, ana avuç gen tomik ve hatta sosyal faktör ve gene leri gösteriyor. tik var Son rakamlara göre yasyonun, İngiltere’de demans hasta Alzheimer larının yüzde 65’i kadın. hastalığına bir ABD’de ise veriler benzer. cinsiyetten di Demans riskinin yaşla bir ğerine fark likte arttığı bir gerçek. An lı etkileri olabi cak kadınların yaşam sü leceği ortaya çık releri erkeklere göre da tı. Bu faktörlerin asıl öne ha uzun olsa da, yeni araş mi henüz belirlenmedi. Ekip, tırmalar, nöronlarda bulu erkeklerde ve kadınlarda de nan ve Alzheimer hastalı mans riskindeki farklılıkla ğına bağlı protein zincirle rın genetik bir nedeni olabi rinin kadın beyinlerinde leceğinin altını çiziyor. farklı şekilde yayıla bileceğini ortaya koyuyor. Vanderbilt Üniversitesi’nden araştırmacılar ta Derleyen: Batuhan Sarıcan https://www.theguardian.com/ society/2019/jul/16/researchwhyalzheimersmorelikelywomenthanmentauprotein Alzheimer’s Research UK’in Araştırma Başkanı Dr. Jana Voigt Alzheimer riskinin hangi genlerle ilişkili olduğunu anlamanın, hastalığın gelişme riskine yönelik tespitler yapabilmek için yöntemler geliştirmelerine yardımcı olabileceğini söyledi. Sosyal faktörler de kadınların bu hastalığı geliştirmesinde rol oynayabileceğini gösteriyor. California Üniversitesi’nden araştırmacılar, 19351956 yılları arasında doğan 6 bin 300’den fazla kadınla bir araştırma yaptı. Yaşları 60 ile 70 arasında değişen kadınların bellek performansındaki düşüşler kı yaslandı. Hiç çalışmayan evli anneler, orta yaşına kadar çalışan evli annelere kıyasla yüzde 61 daha hızlı demansa yakalanıyordu. Buna karşın uzmanlar, sadece kadınların incelendiği bu araştırmanın, çalışma hayatının bilişsel sorunlara karşı koruma sağladığını kanıtlamayacağını söylüyor. İklime acil çözüm: Yeni ormanlar Dünyada ABD’nin yüzölçümü kadar bir alanın (0.9 milyar hektar) ormanlaştırılması halinde atmosferdeki CO2 oranı düşürülür ve iklim sistemi korunabilir. Ve bu hiç imkânsız değil... Ormanlar dünyamızın akciğeri olmakla birlikte iklim sisteminde de bir tür tampon görevini görürler. Nitekim dünya genelindeki üç milyar ağaç CO2 soğurarak, atmosferdeki CO2 oranının düşmesini sağlıyor. Fakat ne var ki, orman yangınları, tarım alanlarının açılması gibi sebepler yüzünden ormanlar küçülüyor, dolayısıyla da daha az CO2 soğurmaya başlıyorlar. Oysa ormanların korunması aynı zamanda iklimin korunması anlamına da geliyor. Peki ama hedeflere uygun ormanlaştırma çalışmalarının iklim üzerindeki etkisi ne kadar büyük olabilirdi ki? Ve dünya üzerinde bunun için yeterli arazi var mı? Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin tahminlerine göre ilave 1 milyar hektarlık ormanlık alan ile 2050 yılına dek ısınmanın 1.5 dereceyle sınırlandırılabilmesi mümkün. Fakat ne var ki bunu gerçekleştirebilmek hiç de kolay değil. Zira kimi bölgeler fazla soğuk veya kurak; diğerleri de tarım alanları, yerleşim ve diğer et Uygun bölgeler hangileri? Peki potansiyel yeni ormanlar için uygun bölgeler hangileri. Uzmanlara göre yangın, fırtına veya benzer olaylarla ormanların yok olduğu yerler yeni ormanlaşma için uygun ve bu alanlar ağırlıklı olarak 6 ülkede bulunuyor. Örneğin 151 milyon hektarlık bir orman Rusya’da kurulabilir. Diğer 103 milyon hektarlık alan ABD’de ve 78.4 milyon hektarlık alan Kanada’da bulunuyor. Avustralya iklim korumacılığına 58 milyon hektarlık, Çin ise 40.2 milyon hektarlık ormanlık alanla katkıda bulunabilir. Hesapla ra göre ilave ormanlar, 205 milyar ton karbon depolayabilirler. Bu da insanlığın endüstri devriminden bu yana CO2 olarak atmosfere saldığı karbon miktarı kadar. Öte yandan insanlığın pek fazla zamanı kalmadığını da söyleyelim. Eğer iklimi korumak için ormanlardan yararlanmak istiyorsak bir an önce yeni ormanların yetiştirilmesi gerekiyor. Son zamanlarda özellikle de Yağmur ormanları ve Güneydoğu Asya’da meralara veya plantasyonlara yer açmak için gitgide daha fazla orman yok ediliyor. kinlikler için kullanılıyor. ETH Zürih’ten JeanFrancois Bastin ve ekibi, dünya üzerinde ilave ormanlar için ne kadar yer olduğu üzerine araştırmalar yaptı. Dünya genelindeki 80 bin ormana ait verileri değerlendirdikten sonra araştırmacılar önce halihazırdaki ormanlık alanların haritasını çıkardılar. Daha sonra ise iklim verilerinin yardımıyla da hangi alanlarda yeni ormanların kurulabileceği belirlendi. Buna göre günümüzdeki iklim koşullarıyla dünya genelinde 4.4 milyar hektarlık ormanlık alan yetişebilir. Bu da mevcut durumun 1.6 milyar hektar fazlası demek. Ancak tarım ve yerleşme için gerekli alanların da hesaba katılması da işin içine girince 0.9 milyar hektarlık bir alan yeni ormanların yetiştirilmesi için kalıyor; ki bu da ABD’nin yüzölçümü kadar. Bu kadarlık bir alanın bile daha fazla CO2’in soğurulmasına yeteceğini söylüyor araştırmacılar. Derleyen: Nilgün Özbaşaran Dede, The global tree restoration potential, Science, 5.07.2019. Baykuş yumurtlayınca herkes şaşırdı İngiltere’nin Gloucester kentinde bir korunakta yaşayan ve 23 yıldır erkek olduğu düşünülen bir baykuş türü (Babu babu) yumurtladı. Bakıcılarının Kaln ismini verdiği baykuş, herkesi şaşırttı. Korunağın kurucusu ve sahibi olan Vincent Jones, yumurtanın döllenmediğini ve bu nedenle Kaln’ın bir yavruya annelik yapamayacağını söyledi. Jones’a göre Kaln da herkes kadar şaşkın. Baykuşların cinsiyetini belirlemek ustalık istiyor çünkü erkekler ve dişiler görünüşte çok benzeşiyorlar. Memeliler ve diğer canlılardan ayıran bir özellik olarak, baykuşların cinsel organlarında da belirgin bir farklılık yok. Korunakta 46 kuş barınıyor ve kuşların cinsiyeti davranışlarına göre belirleniyor: Eğer bir kuş erkeksi davranışlar sergiliyorsa erkek, dişi gibi davranıyorsa dişi olarak kabul ediliyor. Barınaktaki birçok erkek kuş, bakıcılarına eşi muamelesi çekiyor. Mesela üreme döneminde Kaln önüne gelen her şeyle çiftleşmeye çalışıyormuş. Genetik testler bile, kimi zaman baykuşlarda erkek ile dişi arasındaki ayrımı kesin olarak gösteremiyor. Dişi kuşlar Z ve W kromozomlarını taşırken, erkeklerde iki tane Z kromozomu bulunuyor. Fakat bu kromozomlar birbirine o denli benziyor ki, ayırt edilmesi çok zor olabiliyor. Bu nedenle Avrasya kartal baykuşu türünde cinsiyet belirlemek kolay değil. Derleyen: Mercan Bursalı