Catalog

HAFTA SONU EDİTÖR: CAFER KURT TASARIM: SERPİL ÜNAY Hö1hminandfditleyiasrontlinıağnunine’aıdnnşekKdıadinklükkkzüaieşttiannçlikeenenkkneeatnntinıomldmlaietayisnSııgoogelldeCuçeepnhe 9 ŞUBAT 2019 CUMARTESİ 9 NEREDEYSE HER ELEŞTİRİSİ MAHKEMELİK OLUYOR Davalar benim madalyam Kalküta meydanında 1 milyon komünist 4 Hindistan’ın tarihi kıtlıklarla milyonların 4 Batı Bengal eyaletinde Marksist parti ölümünü de barındırır. 28 kıtlık, ülke tam 34 yıl boyunca iktidardaydı. 19772011 yurtseverlerinin dikkatini İngiliz yılları arasında işbaşında bulunan marksist sömürgeciliğine yöneltmelerine yol açacaktır hükümetler Batı Bengal eyaletini ülkenin diğer haliyle. Geç olmuştur ama sonunda yükselmiş eyaletlerinden daha zengin, yaşama standardı bir mücadeledir sömürgeciliğe karşı başkaldırı. daha yüksek bir eyalete dönüştürdüler. Hindistan’ın Kalküta kentinde Sol Cephe önderliğinde düzenlenen mitin ölümüyle sonuçlanan 28 kıtlık ya sömürgeciliğinin bizzat Hindaha olacaktır. Tüm bunlar ül distanlılarla yok edilmesi”ne ke yurtseverlerinin dikkatini İn ilişkin adımlar attılar. (1870), Bengal (1876) ve Madras Mahajan Sabha (1884) merkezli Hint Birliği gibi çeşitli ku ge 1 milyonu aşkın kişinin katılması geçen haftanın en dik giliz sömürgeciliğine yöneltmelerine yol açacaktır, haliyle. Geç Büyük halk isyanları ruluşlar aracılığıyla devam eden bu süreç, 1885’te Hindistan kat çeken olayıydı. Hindistan Komünist Partisi (Marksist), olmuştur ama sonunda yüksel Hindistan’da sömürgecilik dö Ulusal Kongresi’nin doğuşuyla miş bir mücadeledir sömürgeci nemi boyunca büyük halk is sonuçlandı Hindistan Komü liğe karşı başkaldırı. nist Partisi, Hindis Ülkedeki İngiliz sömürgeci yanları başgösterdi. Ondoku Kongrenin kuruluşu Hindis zuncu yüzyılın tamamı, özellik tan’daki İngiliz yetkililerinin tan Komünist Partisi – Marksist Leninist (Kurtuluş), liğinin ilk eleştirisi Dadabhai le ikinci yarısı, mülkleri açgözlü de onayıyla gerçekleşti. Çünkü Naoroji’nin yazdığı “Hindistan’da İngilizlerle yerli işbirlikçisi Hint patlayan isyanlara karşı bir ta Yoksulluk ve Olmayan İngiliz Yö prens ya da feodal beyler tara viz verilmesi gerekiyordu. Ama MUSTAFA K. Tüm Hindistan İleri netimi” dir. Bu kitabın yazarı da fından gasp edilen köylülerin is bu tür bir siyasi kurumun orta ERDEMOL Bloğu ve Devrimci dahil olmak üzere Hindistanlı ile yanlarıyla doludur. ya çıkmasında politik, kültürel Sosyalist Parti (Ko ricilerin iki temel zayıflığı vardı Bunların en büyüğü, Sepoy gerekçeler de gereklidir, bu da münist) adlı parti ve örgütlerin derler; ilki Hindistan’ın yağma Ayaklanması olarak bilinen, Kongre’nin doğuşunda vardı. oluşturduğu Sol Cephe’nin mi lanmasını, onu yağmalayan İngi “Hindistan’ın ilk Kurtuluş Sa Hindu ritüalizmi ve kastçılığı tingindeki bu kalabalık, nüfusu lizlerin doğasına aykırı görmek vaşı” olarak da nitelendirilen na karşı çıkmadan, modern po 1 milyarı geçen Hindistan için (Naoroji’nin kitabının başlığın 1857’deki ulusal patlama oldu. litikada hiçbir başlangıç yapıla bile çok ama çok büyük bir sayı. daki ‘Olmayan İngiliz’ ifadesi bu Bu gerçekten de İngiliz yöneHindistan politikasından ha nun kanıtıdır), ikincisi de ülke timine ilk büyük meydan oku maz. Bu karşı çıkışlar “Bengal rönesansı” olarak nitelendirilen berdar olanlar için bu bir sürp deki yıkıma neyin yol açtığı ko maydı. Ne var ki, üstün ateş gü reform hareketinin habercileriyriz değil elbette. Çünkü bu deva nusunda net bir fikire sahip ola cüyle, hızla müdahale etme ye di. Bu reform hareketi “aydın sa ülkede solun her rengi, özel mamak. tenekleriyle, İngilizler 1859’da lanmış feodal bey” kökenliydi. likle Marksist hareketler bir Oysa Marx, yarım yüz yıl ön isyanı bastırdı. Bu isyanlar ül Köylü sorununa hiçbir zaman hayli yaygın. Nedenlerinden bi ce bu ülkeye ilişkin daha kap keyi adeta hükümet gibi yöne değinilmedi bu reformlarda. Sı ri ülkenin elbette uzun bir sö samlı bir değerlendirme yap ten Doğu Hindistan Şirketi’nin nırlı bir değişim vizyonuna sa mürge geçmişine sahip olması. mıştı. 1850’lerin başında New etkisini uzun süreliğine kır hip olan Bengal Rönesansı’nı Hindistan’da özellikle Cochin’de, York Daily Tribune’da burjuva dı. Ondokuzuncu yüzyılın di gerçekleştirenler, İngilizlerle de Malabar ve Travancore bölgelerinde, 1920’lerden başlayarak verilen bir sömürgecilik karşıtı mücadele olmuştur ki bunun sola evrilmesi zor olmamıştır. Marx’ın ilgisi Büyük Marx, Kapital’de ondokuzuncu yüzyıl Hindistanı’ndan sömürgeciliğinin normal bir kuralı olan yağmalama da İngiliz parmağı olduğunu göstermişti. Marx, ortaçağ Hindistanı’nın yıkılmasının aynı zamanda kapitalist bir Hindistan’ın temelini atacağını da belirtmişti. Bu nedenle, Hindistan’daki İngiliz yönetiminin hem yıkıcı hem ğer isyanlarından farklı olarak, 1857’ninki yerel bir isyan olarak kalmamış ve nesnel olarak temel toplumsal çelişkiyi çözme amaçlı olmuştur. Böylece kimilerinin dediği gibi “ölen feodalizmin son çırpınışı” değil, ama Hint ulusçuluğunun doğum sancısıydı bu isyan. işbirliği yaptıkları için komünistlerce eleştirildiler hep. Ancak komünistler daha sonra bu rönesansın ilerici bir milliyetçi entelijensiyanın doğuşunu sağladığını da kabul ettiler. Swadeshi hareketi İngiliz sömürgesine karşı çıkarak Hindistan’ın bağımsızlığını sa söz ederken “İngiliz pamuk makineleri Hindistan’da ciddi bir etki yarattı. Pamuk dokumacıla de yenileyici bir rolü olduğunu vurgulamıştı. Hint yoksulunun kurtuluşu için yerine geti Hindistan Ulusal Kongresi doğdu vunan ilk milli hareket olarak bilinmektedir. Swadeshi hareketi liderleri özellikle insanları yer rın, kemikleri Hindistan ovaları rilmesi gereken iki koşul vardı Yüzyılın üçüncü ve dördüncü li malları tüketimine yönlendir nı beyazlatıyor” der. Marx’a göre; ya İngiltere’de pro çeyreğinde, yeni toplumsal güç miştir. Zaman zaman şiddet kul Sadece bu değil. İnsan eliy leter bir devrim ya da Britanya lerle birlikte, aydınlanmış kesi lanan Swadeshi hareketi Hindu le yaratılan kıtlık, açlık da ülke sömürgeciliğinin bizzat Hindis min yanı sıra yükselen burjuva milliyetçilerin toplanma merkezi insanını ölüme mahkum etmiş tanlılarca yok edilmesi. zi ve yeni entelijansiyaları bir haline gelmiştir. Daha sonra Ma tir. Geçen yüzyılın ilk yarısın Hint yurtseverleri ne kadar leştiren ilk siyasi oluşumların hatma Gandhi’nin başlattığı şid da yaklaşık 1.5 milyon insanın Marx’tan etkilendiler o yıllar, ortaya çıktığı görüldü. 1850’ler detsiz mücadele yöntemi ile be hayatını kaybetmesine yol açan bilinmez ama sömürgeciliğe de İngiliz Hint Kalküta Birli raber Swadeshi hareketi gücünü yedi kıtlık yaşadı ülke. İkinci karşı ciddi başkaldırılar gerçek ği ve Bombay Derneği ile başla yitirmiş ve ana akıma katılarak yarıda ise 28.5 milyon insanın leştirdiler. Yani Marx’ın “Britan yarak Poona Sarvajanik Sabha Gandi’yi desteklemiştir. Hindistan’daki ilk gruplar Hindistan’da halk yürüyüşlerinde komünist bileşenlerin flamalarını görmek mümkün. Antiemperyalist gösterileri de sol gruplar örgütlüyor. Rus Ekim Devrimi’yle eşzamanlı ama tamamen bağımsız olarak, ilk komünist unsurlar ve gruplar 192122 döneminde belirdiler. Bunlardan biri Sripad Amrit Dange’nin öncülüğünü yaptığı Bombay Grubu’dur. Dange’nin Gandhi vs Lenin (Gandi Lenin’e Karşı) adlı kitabı bir hayli önemlidir. 1921 ortalarında Dange, Bombay’daki Wilson Koleji kökenli bir grup öğrenci liderinden biriydi. Yazdığı bu kitap hem teoride hem de pratikte hatalarla doludur. Ama yine de Hint komünistleri bir hayli etkilemiş bir kitaptı. Bir neslin ideolojik dönüşümündeki ilk aşamaya ait en iyi tarihsel belge olarak değerlendiriliyor. Dange ve arkadaşları Ağustos 1922’den itibaren Hindistan’daki ilk komünist dergi olan Sosyalist’i yayımlamaya başladılar. Muzaffar Ahmad çevresindeki Kalküta grubu var bir de. 1921 yılının sonlarına doğru Ahmed, Kalküta’ya gizlice sokulan Le nin ve Marx’ın eserlerini tamamen okuyarak kendini geliştirdi ve 1922 yılından itibaren Metiabruz ve Kalküta yakınlarındaki sanayi merkezlerinde işçileri örgütlemeye başladı. Singaravelu M Chettiar’ın etrafındaki Madras grubu ise daha sonra 1923’te Hindustan İşçi Partisi’ni kurdu. Peshawar’de bir kolejde ekonomi dersi veren Ghulam Hussain çevresindekilerin de Lahore grubu vardı. İktidara da geldiler Batı Bengal eyalatinde ise Marksist Parti tam 34 yıl boyunca iktidardaydı. 19772011 yılları arasında işbaşında bulunan marksist hükümetler Batı Bengal eyaletini ülkenin diğer eyaletlerinden daha zengin, yaşam standardı daha yüksek bir eyalete dönüştürdüler. Yani Hindistan’da marksistlerin mitinglerinde milyonları geçen kalabalıklar toplaması şaşılacak bir durum değil. Orhan Aydın, hakkında eleştiri yaptığı Süleyman Demirel’in oyununu izlemeye geldiğini anımsatıyor ve “18 bin insanla Erdoğan’ın karşılıklı davası var” diyor. Orhan Aydın...47 yıllık sanat hayatında her zaman kemeye çağrılyorsunuz bağımsız ya da taraflı yargılanacağınızı bi muhalif bir çizgi üzerin liyorsunuz ama yönlen de yürüyen usta tiyatro sanatçısı. Ona göre sa BARIŞ ÖNAL dirilmiş bir şekilde yargılanmak ne 12 Mart’ta natçının muhalif olmak ne de 12 Eylül’de var. gibi bir sorumluluğu var... Yani merkezi idareye bağ Cumhurbaşkanı Recep Tay lı bir yargı yoktu. Mahkeme yip Erdoğan hakkında yaptığı ler şimdiki gibi güdümlü de konuşmalar başta olmak üze ğildi. Bugün yargı tepeden re, hakkında çeşitli nedenler tırnağa ele geçirilmiş durum le açılan 11 dava var. Aydın, da” diyor. “18 bin insanla Erdoğan’ın Aydın, ülkede “Özellikle karşılıklı davası var. Bu du muhalif kanada, düşünceleri rum ne Hitler döneminde ne ni açıkça söyleyen insanlara de Mussolini döneminde var. korkutma ve susturma politi Bu davalar, bu karanlık za kası” izlendiğini söyleyerek manlarda benim madalyam Metin Akpınar ve Müjdat Ge dır” diyor. zen hakkında açılan soruştur Tanıklık ettiği darbe dö maya da değinerek, “Müjdat nemlerinde dahi bu kadar gü Gezen ve Metin Akpınar’ın dümlü bir yargı görmediği söylediklerinin tamamı bu ül ni söyleyen Aydın, “Süley kede aydınlanma ateşinin ye man Demirel gelip benim onu niden yakılmasıyla alakalıdır. eleştirdiğim oyunlarımı izler Söylediklerinden ders çıkar di. Kulise gelip tebrik ederdi” mak gerekmektedir. 78 yaşın anımsatmasında bulunuyor. daki bir Metin Akpınar her Asıl mezuniyet Halkevleri zaman kardeşlikten, barıştan bahsetmiştir. Çünkü sanatçı olmanın tarihsel bir sorum Tiyatroya ortaokulun son sınıfında Ankara’da bulunan luluğu var” değerlendirmesini yapıyor. Halk Tiyatrosu’nda başlıyor, ardından Çağdaş Sahne’ye ge çiyor Orhan Aydın. Halkevle rinde de tiyatro eğitimi almış. Bu eğitim Aydın’ı o kadar et kilemiş olacak ki; tiyatro me zunu bir oyuncu olmasına karşın kensini Halkevleri me zunu olarak tanımlıyor: “Hal kevleri benim tiyatro mesle ğini öğrendiğim yer. Ben Hal kevleri mezunuyum.” Kamuoyunda “Cüppeli Ah met Hoca” olarak bilinen Ah met Mahmut Ünlü hakkın da yaptığı eleştiri sonucunda açılan davayı hatırlattığımız Aydın, 2 Temmuz 2018’de Kuşadası’ndaki bir anma et kinliğinde yaptığı konuşma nedeniyle Cumhurbaşkanı Erdoğan’a hakaretten hakkın da yeni bir dava daha açıldı ğını da öğrendiğini söylüyor. Ünlü piyano sanatçısı Fa ‘Din simsarlığını zıl Say’ın konserine Cumhur eleştirdim’ Aydın, Ahmet Mahmut Ünlü’yü eleştirdiği için hakkında açılan davayı bazı medya organlarının “Orhan Aydın, Cüppeli Ahmet’i yargıladı” diye haberleştirdiklerini anımsatıyor: “Ben meczupluğunu, din simsarlığını eleştirdim. Bu insanlar devlet adamları tarafından korunuyor. Bunun örneklerini Diyanet İşleri Başkanlığı’nın açıklamalarında çok görüyoruz. Hiçbir toplumsal olaya seslerini çıkarmıyorlar; bundan kaynaklı bu insanların ülkeyi yönetenle başkanı Erdoğan’ın gelmesine değinen Aydın, “Fazıl kendi ülkesinde konser veremez bir duruma gelmişti” diyor. Aydın, “Fazıl’ın 21. yüzyılın en önemli müzisyenlerinden biri olduğunu düşünüyorum. Örgütlü bir yapının içinde olsaydı bu yaptığını defalarca düşünürdü. Herkese laf eden bir yürütücüyü davet etmek herkesin yapabileceği bir şey değil. Ben asla yapmazdım” görüşünü paylaşıyor. Aydın, “Bugün Fazıl’ın yaşadığı daralma, alanları teslim almaya karar vermiş bir adamın bir parçası haline gel rin koruması altında oldukla mektir ki bu benim için utanç rını düşünüyorum.” verici bir durumdur. Bunla Aydın’a bu davadan 3 bin rı söylüyorum ama kesinlik 500 lira ceza verilmiş. Aydın le Fazıl ile Saray’ın devşirdi cezanın ödenmesi için sos ği diğer insanları yan yana yal medyadan insanların “Bu asla getiremeyiz” vurgusunu cezayı birlikte ödeyelim, siz yapıyor. yalnız değilsiniz” dedikleri 32 yıl önce Beyoğlu’nda ni aktarıyor. Hakkında açılan 18 sinema, 9 da tiyatro sa davaları AKP iktidarının kar lonu olduğunu anlatan Ay nesi olarak niteleyen Orhan dın, “Muammer Karaca Aydın, davaları “Son 5 yıldır Tiyatrosu’na, Atatürk Kül AKP kendi iktidarını güçlü tür Merkezi’ne yapılanlar bir kılmak için yürüttüğü korku düşmanlıktır. Şimdi yalnızca politikası” olarak görüyor. Ferhan Şensoy’un ayakta tut Usta sanatçı, ülke tarihin tuğu Ses Tiyatrosu ve karşı de yaşanan bütün darbelere sındaki Beyoğlu Küçük Sah tanıklık ettiğini anlatırken, ne kaldı. 2 tane kitapçı var... “Darbe dönemlerinde de da Bu kültürel erozyondur” di valar vardı, suçluysanız mah yor. l İSTANBUL Sanatçı Orhan Aydın, piyano sanatçısı Fazıl Say’ın kendi ülkesinde konser veremez duruma geldiğine dikkat çekerken, Say’ın Saray’ın devşirdikleriyle yan yana getirilmesine karşı çıkıyor. C MY B